Yapay Zeka

Öğr.Gör. Hüseyin TURGUT / Tefenni MYO
hturgut.com
YAPAY ZEKA – Genel Kavramlar
Zeka nedir?
Zeka, öğrenme güdüsüdür. Dış ortamdan edinilen
bilgiler birikimini kazanma olarak da tanımlanabilir.
Zeki olarak tanımlanan kişi ise bilgi birikimi yüksek
kişi olarak ifade edilebilir.
Öğr.Gör. Hüseyin TURGUT / Tefenni MYO
hturgut.com
YAPAY ZEKA – Genel Kavramlar
Akıl nedir?
Akıl ise problemi çözme kabiliyeti olarak
tanımlanabilir. Problem çözümü için tecrübe (bilgi) ya da
öngörü gibi yeterliliklere sahip olmak gerekmektedir. Hiç
karşılaşılmamış olan bir sorunun çözümü için geçmiş
birikimlerimizi kullanırız.
Öğr.Gör. Hüseyin TURGUT / Tefenni MYO
hturgut.com
YAPAY ZEKA – Genel Kavramlar
Zeka ile Akıl arasındaki farklar
Zeka bir birikimdir. Bu birikimin kullanılmaması
veya kullanılamaması zeka seviyesini belirlememektedir.
Akıl ise sorunu çözmek ile ilgili olduğu için;
Zeka ile Akıl birbirine bağlı görülebilmektedir.
ZEKA: EZBER
AKIL : KABİLİYET
Öğr.Gör. Hüseyin TURGUT / Tefenni MYO
hturgut.com
YAPAY ZEKA – Genel Kavramlar
Zeka ile Akıl arasındaki farklar
İngilizcede;
AKIL : MIND
ZEKA : INTELLIGENCE
olarak tanımlanmaktadır. Ancak iki kavram Türkçe’de
olduğu gibi farklılaştırılmamıştır.
Öğr.Gör. Hüseyin TURGUT / Tefenni MYO
hturgut.com
YAPAY ZEKA – Genel Kavramlar
Yapay Zekaya Giriş
Yapay Zeka, dünyamızda var olan AKLIN/ZEKANIN
taklit edilmesi ve problem çözümlerinde bu taklitlerin
kullanılması
için
geliştirilmekte
olan
ALGORITMA
YAPISIDIR.
Öğr.Gör. Hüseyin TURGUT / Tefenni MYO
hturgut.com
YAPAY ZEKA – Genel Kavramlar
Yapay Zekaya Giriş - ALGI
Canlıların dış dünyayı algılama şekillerini taklit
ederken, onların veri bankalarını kullanabiliriz.
•Anketler,
•Ölçüm sonuçlarının birikimi,
•Gözlem
•Etki-Tepki sonuçları vs
Öğr.Gör. Hüseyin TURGUT / Tefenni MYO
hturgut.com
YAPAY ZEKA – Genel Kavramlar
Yapay Zekaya Giriş - YARGI
Canlıların algıları sonucunda verdikleri tepki olarak
tanımlanabilir.
Hangi duruma karşı nasıl bir tepki verdi, ne dedi, ne yaptı
vs…
Öğr.Gör. Hüseyin TURGUT / Tefenni MYO
hturgut.com
YAPAY ZEKA – Genel Kavramlar
Yapay Zeka Algoritmaları
Bu algoritmalar algı / yargı arasındaki farklılaşma
benzeri bir ayrımdadır.
ALGI için en çok kullanılan «Bulanık Mantık»
YARGI için en çok kullanılan «Yapay Sinir Ağları»
Öğr.Gör. Hüseyin TURGUT / Tefenni MYO
hturgut.com
YAPAY ZEKA – Genel Kavramlar
Bulanık Mantık – Fuzzy Logic
Bulanık Mantık, Azeri bir Türk bilim adamının (Lütfi
ZADE) bulduğu bir algoritmadır.
Bu mantıkla ilgili özet tanımlama
-- Hiçbir şey asla kesin değildir --
Öğr.Gör. Hüseyin TURGUT / Tefenni MYO
hturgut.com
YAPAY ZEKA – Genel Kavramlar
Bulanık Mantık – Fuzzy Logic
Dış dünyada bir çok nesneye sıfat ile tanımlarken;
Örneğin: Beyaz Peynir, Beyaz Perde, Beyaz Diş vs gibi renk
sıfatlarını kullanırız. Ancak biliyoruz ki hiçbir nesne
gerçekte aynı değildir ve bundan dolayı içlerinden biri beyaz
ise diğerleri kesinlikle beyaz olamaz.
Öğr.Gör. Hüseyin TURGUT / Tefenni MYO
hturgut.com
YAPAY ZEKA – Genel Kavramlar
Bulanık Mantık – Fuzzy Logic
Sıcaklık fen bilimlerinde bir ölçüm sonucudur.
Örneğin, 23^C olan bir odada bu sıcaklığa bir grup sıcak
derken, diğer bir grup soğuk veya ılık diyebilir. Bu durumda
algı ile ilgili büyük bir çokçuluk meydana gelecektir.
Peki gerçekten bu oda sıcak mıdır?
Öğr.Gör. Hüseyin TURGUT / Tefenni MYO
hturgut.com
YAPAY ZEKA – Genel Kavramlar
Bulanık Mantık – Fuzzy Logic
Kesin sonuçları olmayan birkaç olay…
• 5 km/s hızla hareket eden bir nesne GERÇEKTEN HIZLI MIDIR?
• Etrafınıza baktığınızda gördüğünüz Siyah gerçekten siyah mıdır?
Siyah karanlıkta mükemmeldir. O halde karanlıkta göremediğimiz bir
renk gerçekten siyah olur mu?
• Şuan rüya da mısınız? Yoksa gerçekten uyanık mısınız? Aradaki farkı
nasıl anlıyoruz? ….
Öğr.Gör. Hüseyin TURGUT / Tefenni MYO
hturgut.com
YAPAY ZEKA – Genel Kavramlar
Bulanık Mantık – Fuzzy Logic
Bu ve benzeri algısal sonucu incelediğimizde gerçek
adı verilen olgunun hiç var olmadığı, sadece bir ideal ya da
karar olduğu sonucuna ulaşmaktayız.
İnsandaki bu algıyı taklit etmek için bu algoritma ideal
olabilir.
Öğr.Gör. Hüseyin TURGUT / Tefenni MYO
hturgut.com
YAPAY ZEKA – Genel Kavramlar
Bulanık Mantık – Fuzzy Logic
Bulanık Mantık ve klasik mantık arasındaki farklar
Öğr.Gör. Hüseyin TURGUT / Tefenni MYO
hturgut.com
YAPAY ZEKA – Genel Kavramlar
Bulanık Mantık – Fuzzy Logic
Bulanık Mantık ve klasik mantık arasındaki farklar
Tüm sonuçlar kesin, evet yada hayır değildir. Belki de olabilir..
Öğr.Gör. Hüseyin TURGUT / Tefenni MYO
hturgut.com
YAPAY ZEKA – Genel Kavramlar
Yapay Sinir Ağları - Artificial Neural Network
Problem çözme kabiliyeti olarak tanımlanan aklın taklidi
olarak incelenebilir. Ancak aklın gerçekten nasıl çalıştığını
hiç bilmemekteyiz.
Klasik olarak bildiğiniz girdilerden çıktı üretme işlemleri örneğin matematiksel
formüllerle olmaktadır.
Örneğin :
HIZ = YOL / ZAMAN
Alan = (taban x yükseklik) / 2
Öğr.Gör. Hüseyin TURGUT / Tefenni MYO
hturgut.com
YAPAY ZEKA – Genel Kavramlar
Yapay Sinir Ağları - Artificial Neural Network
SORUN:
Peki ya markete gittiğimizde almak istediğimiz
ürün kalmamışsa, ne yaparız?
ÇÖZÜM:
-Başka bir markete gideriz…
-Aynı marketten benzer biri ürün alırız..
-Hiç uğraşmaz geri döneriz…
Peki hangisi? Formülü nedir? Nasıl hesaplarız? Neye göre?
Öğr.Gör. Hüseyin TURGUT / Tefenni MYO
hturgut.com
YAPAY ZEKA – Genel Kavramlar
Yapay Sinir Ağları - Artificial Neural Network
SORUN: Sabah erken uyanmamız gerekiyorsa?
ÇÖZÜM:
- Erken yatarız,
- Alarm kurarız,
- Hiç yatmayız.
Peki hangisi? Formülü nedir? Nasıl hesaplarız? Neye göre?
Öğr.Gör. Hüseyin TURGUT / Tefenni MYO
hturgut.com
YAPAY ZEKA – Genel Kavramlar
Yapay Sinir Ağları - Artificial Neural Network
Tüm bu çözümlerini nasıl bulduğumuzu bilmediğimiz
sorun-çözüm ilişkilerinin arasında ilişkiler kurma yolu
olarak YSA’yı tanımlayabiliriz.
Öğr.Gör. Hüseyin TURGUT / Tefenni MYO
hturgut.com
YAPAY ZEKA – Genel Kavramlar
Yapay Sinir Ağları - Artificial Neural Network
Klasik Mantıkta
Her şey önceden planlanmıştır.
Dışarıdan girilen verilen, bu
planlanmış olan akışa göre
devam etmektedir.
Eğer planı siz yapmışsanız
Girdiyi bilirseniz çıktıyı da
KESİNLİKLE BİLİRSİNİZ… !
Öğr.Gör. Hüseyin TURGUT / Tefenni MYO
hturgut.com
YAPAY ZEKA – Genel Kavramlar
Yapay Sinir Ağları - Artificial Neural Network
YSA Mantığı
İşlem basamaklarını
bilmediğimiz bir olayın tüm
girdileri ile çıktıları arasındaki
ilişkiyi bulmaya çalışırız.
Elbette bu ilişkiyi bulmak
GENELLEME için
YETERSİZdir. Ancak
DOĞRUDUR.
Öğr.Gör. Hüseyin TURGUT / Tefenni MYO
hturgut.com
YAPAY ZEKA – Genel Kavramlar
Yapay Sinir Ağları - Artificial Neural Network
YSA ile en doğruya ulaşabilmek için
- Örnek sayısının fazla olması gerekmektedir.
- Tüm girdi ve çıktıların takip edilmesi, sisteme eklenmesi
gerekmektedir.
- Bir çok deneme yapılması gerekmektedir. Bu işlem
sürekli IN-OUT arasındaki ilişkinin testi için yapılır.
Öğr.Gör. Hüseyin TURGUT / Tefenni MYO
hturgut.com
YAPAY ZEKA – Genel Kavramlar
Yapay Sinir Ağları - Artificial Neural Network
YSA ile ilgili hatalar nelerdir?
-YSA kesin sonuca asla ulaştıramayabilir.
-Yalnız ayın günleri ile yağış miktarı arasındaki ilişki, doğru bir sonuca
ulaştıramaz. Bu nedenle Ay gün yıl saat vs gibi değerlerin de sisteme dahil
edilmesi gerekir.
-Deneme sayısı az ise örneğin, 10 olaydan bir fikir çıkartırsanız ancak karşınızda
1000lerce olay varsa 10 olayla 1000lerce olayı genelleyemezsiniz.
Öğr.Gör. Hüseyin TURGUT / Tefenni MYO
hturgut.com
YAPAY ZEKA – Genel Kavramlar
TARTIŞMA
•Bizi diğer canlılardan farklı yapan nedir?
•Sevgi, nefret, his nedir?
•Ben kimim?
•Kendim nedir?
•Bedenimin neresindeyim?
•Yapay zekanın bilinci olabilirimi?
•İnsan bilincini modelleştirmek mümkün mü?
•Hafıza nedir? Beyinde hafıza nasıl kaydedilir?
Öğr.Gör. Hüseyin TURGUT / Tefenni MYO
hturgut.com
YAPAY ZEKA – Genel Kavramlar
TARTIŞMA
•Makineler düşünebilir mi?
•Canlı ile makine arasındaki fark nedir?
•İnsanların yerine Bilgisayarlar çalışabilir mi?
Öğr.Gör. Hüseyin TURGUT / Tefenni MYO
hturgut.com