yüksek proteınlı dıyet

YÜKSEK PROTEİNLİ DİYET
Meryem GÖGDAŞ
Yüksek Proteinli Diyet
Yüksek proteinli bir diyetin ne olduğuna dair genel bir fikir birliği
yoktur;
besin endüstrisinde yüksek proteinli diyetler sıklıkla proteinden
gelen toplam enerjinin yaklaşık %30’unu oluşturmasını
hedeflemektedir.
Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi / Gümüşhane University Journal of Health Sciences: 2014;3(1)
Yüksek proteinli diyetlerde protein , total yağ ve doymuş
yağdan sağlanan günlük enerji yüzdesi Amerikan Kalp
Vakfı (AHA) kılavuzunda önerilen miktarlardan 2-2.5 kat
daha yüksektir. Aynı kılavuzda karbonhidrat için karşılık
gelen değer ise %30-90 daha düşüktür.
Hacettepe Üniversitesi , Sağlık Bilimler Fakültesi , Beslenme ve Diyetetik Güncel Konular 1 , Ankara, Nisan 2015
Yüksek Proteinli diyetler sağlıklı toplumlar için önerilen
tüm güncel kanıta dayalı diyet önerilerin aksını
savunmaktadır.
Bu diyetler sağlıklı bireyler için besinsel ihtiyaçları
karşılayamamakta ve birçok vitamin , mineral ve diyet
posası için önerilen referans alım düzeylerine
ulaşmamaktadır.
Hacettepe Üniversitesi , Sağlık Bilimler Fakültesi , Beslenme ve Diyetetik Güncel Konular 1 , Ankara, Nisan 2015
Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi / Gümüşhane University Journal of Health Sciences: 2014;3(1)
Nutrition Metabolism dergisinde yayınlanan bir makalede,
beslenme programlarında protein alımını % 30 arttırarak
diyet yapan kimselerin, günde yaklaşık 450 kalori daha az
tükettikleri görülmüştür.
www.dilarakocak.com.tr/yuksek-protein-ile-zayiflama-diyeti-riskli/
Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi / Gümüşhane University Journal of Health Sciences: 2014;3(1)
http://nutritionandmetabolism.biomedcentral.com/
Düşük karbonhidratlı diyetlerdeki hızlı kilo kaybı vücut
Suyunun azalmasına bağlıdır, birkac gun sonra ya da
diyet bırakıldığında bu kilo geri alınır. Ya da verilen kilolar
uzun dönemde kas kaybıdır. Fakat dengeli ve sağlıklı
beslenmede asıl istenen yağdan kilo verilmesidir.
Dyt. Merve Koza
Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı/ 28
Vücutta bulunan yağlar yerine toplam vücut suyu miktarında
azalmaya neden olan iki farklı metabolik süreç vardır
1.
Glikojenin her 1 gramı yaklaşık
olarak 2 g su ile mobilize olur.
Karaciğer deposu
100 gram
Kas dokusu
400 gram glikojen
içermektedir. Bu doğrultuda
yaklaşık 1 Kg lık vücut ağırlığı
kaybı ile sonuçlanmaktadır.
2.
Karbonhidrat kısıtlamasına bağlı
olarak keton cisimleri olusur. Keton
cisimleri böbrekten geri emilmeyen
anyonlar olarak filtre edilir.
Böbrek lümenindeki sıvılara
geçişleri nedeniyle lümene geçen
sodyum miktarında ve dolayısıyla
su miktarınada artış olur ve
böylece diürez oluşmasına neden
olur.
Hacettepe Üniversitesi , Sağlık Bilimler Fakültesi , Beslenme ve Diyetetik Güncel Konular 1 , Ankara, Nisan 2015
Yüksek Proteinli Diyetin Kullanım Süresi
1.
Kısa Dönem Kullanımı
2.
Uzun Dönem Kullanımı
Kısa Dönem Kullanımı
Yüksek Proteinli Diyetlerle 3 aylık bir süre sonucunda Düşük Proteinli Diyetlere oranla
Vücut Ağırlığı Kaybının
1.21 kg
BKİ’deki Azalmanın
0.51 kg/m2
Bel Çevresindeki Azalmanın
1.66 cm
daha fazla olduğu görülmüştür.
Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi / Gümüşhane University Journal of Health Sciences: 2014;3(1)
Uzun Dönem Kullanımı
Diyette protein miktarının artırılması ve azaltılmasının
zayıflamaya etkisi konusunda araştırmalar yapılmaktadır.
Çalışmaların yarısı yüksek proteinli diyetle daha fazla ağırlık
kaybı sağlamasına rağmen uzun süreli çalışmaların dörtte üçü
ağırlık kaybında istatistiksel olarak bir fark göstermemiştir. Bu
sistematik derleme yüksek proteinli diyetlerin uzun dönem
etkilerinin tutarlı ve net olmadığını göstermiştir.
Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi / Gümüşhane University Journal of Health Sciences: 2014;3(1)
YÜKSEK PROTEİNLİ DİYETİN ETKİLERİ
Diğer
etkileri
Sağlık
Üzerine
etkisi
Potansiyel
Yan etkisi
SAĞLIK ÜZERİNE ETKİSİ
Ketozis
Kalın Bağırsak Kanseri
Yeterince Karbonhidrat Diyette
bulunmuyor ise glikoz güvenli bir
şekilde hücreye girip enerji
kaynağı sağlayamaz ve böylece
keton vücutta yağ asitlerden
şekillenir. Bu durumda
hipofosfatemi , kemikteki
kalsiyumun emilmesine ,
osteoporozsa ve böbrekte taş
oluşmasına neden olabilir.
Harvad Üniversitenin yaptığı bir
araştırmada düzenli et tüketimi
%300 Kolon Kanser riskini
arttırıyor. Yüksek proteinli diyetler
Hayvansal ürünler içerir ve bu tipik
olarak düşük diyet lifine neden olur
ve bu atıkların hareketliliğini
yavaşlatır ve böylece
kanserojenik bir ortam oluşturmuş
olur.
The Truth about High-Protein Diets P H Y S I C I A N S C O M M I T T E E F O R R E S P O N S I B L E M E D I C I N E 5 1 0 0 W I S C O N S I
N A V E., N. W., S U I T E 4 0 0 • W A S H I N G T O N, D C 2 0 0 1 6 P H O N E ( 2 0 2 ) 6 8 6 - 2 2 1 0 • F A X ( 2 0 2 ) 6 8 6 - 2 2 1 6 •
PCRM@PCRM.ORG • WWW.PCRM.ORG
Kalp Hastalığı
Böbrek Hastalığı
Tipik Proteinli diyetlerde yüksek bir
bicimde diyetisyen kurallarına göre
Kolesterol ve Doymuş yağ içerir.
Bir Kanıt gösteriyor ki öğünlerde
yüksek doymuş yağ bulunursa bu
arter damarının uyumunu harap
eder. Aynı zamanda yapılan yeni
bir araştırma bize yüksek yağlı
öğünlerin Arteriyel damar
uyumunun 3 saat içinde %25
indirgediğini ve 6 saat sonra bu
oranın %27 olduğunu
göstermiştir.
Yüksek proteinli Diyetler
indirgenmiş Böbrek fonksiyonlar
ile ilişkilidir. Bu diyetler her zaman
Böbrek fonksiyonunun kaybına ve
önemli bir şekilde azalmasına
neden olur. Bununla ilgili Hardvad
Üniversitesi bir araştırma
yapmıştır 1.624 Kadın katılmıştır
ve Böbrek fonksiyonlarında bir
hasarın meydana geldiği
görülmüştür bu durum 4/1 ABD
yetişkinlerde görülmektedir.
The Truth about High-Protein Diets P H Y S I C I A N S C O M M I T T E E F O R R E S P O N S I B L E M E D I C I N E 5 1 0 0 W I S C O N
S I N A V E., N. W., S U I T E 4 0 0 • W A S H I N G T O N, D C 2 0 0 1 6 P H O N E ( 2 0 2 ) 6 8 6 - 2 2 1 0 • F A X ( 2 0 2 ) 6 8 6 - 2 2
16 • PCRM@PCRM.ORG • WWW.PCRM.ORG
Osteoporoz
Diyabet Komplikasyonu
Yüksek Proteinli diyetlerin idrar yoluyla
Kalsiyum kaybına teşvik ettiğini
biliyoruz ve yapılan bir çalışmada bu
durumun kemik de kirik oluşma
riskinin arttırdığını göstermiştir.
Diyabet , Böbrek ve Kalp problemleri
olan bireylerde özellikle yaygın bir
şekilde görülmektedir. Bu diyetlerin
kullanımı ilerde Böbrek arterlerin
uyumunu bozabildiğinden Diyabet
Komplikasyon riskini arttırmaktadır.
The Truth about High-Protein Diets P H Y S I C I A N S C O M M I T T E E F O R R E S P O N S I B L E M E D I C I N E 5 1 0 0 W I S C O N
S I N A V E., N. W., S U I T E 4 0 0 • W A S H I N G T O N, D C 2 0 0 1 6 P H O N E ( 2 0 2 ) 6 8 6 - 2 2 1 0 • F A X ( 2 0 2 ) 6 8 6 - 2 2
16 • PCRM@PCRM.ORG • WWW.PCRM.ORG
POTANSİYEL YAN ETKİLERİ
Kardiyovasküler Hastalık Riski
Yüksek protein düşük karbonhidratlı diyetlerin kalp sağlığı üzerine uzun
dönem sonuçlarının araştırıldığı prospektif kohort bir çalışmada, 15 yıl
süreyle takip edilen 30-49 yaşları arasındaki 43,396 kadın incelenmiş
ve günlük karbonhidrat alımının 20 g azalması ve protein alımının 5 g
artmasıyla kardiyovasküler hastalık riskininin %5 oranında arttığı
bulunmuştur.
Yapılmış başka bir araştırmada yüksek protein-düşük karbonhidratlı
diyetlerle kardiyovasküler mortalite arasında pozitif yönde istatistiksel
olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur.
Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi / Gümüşhane University Journal of Health Sciences: 2014;3(1)
Kan Basıncı ve Kan Lipitleri
Yetişkin 11,342 erkek ile yapılan MRFIT (Multiple Risk Factors
Intervention Study) çalışmasında total protein tüketim miktarı ve sistolik
kan basıncı arasında negatif bir ilişki bulunmuştur. Bu çalışmalara
paralel olarak, 9 kesitsel çalışmanın incelendiği bir meta analizde her iki
cinsiyette de sistolik, diyastolik kan basınçları ve protein alımı arasında
anlamlı ters bir ilişki gözlenmiştir.
Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi / Gümüşhane University Journal of Health Sciences: 2014;3(1)
İştah
Bu diyetlerin sade ve monoton oluşu iştah ve besin alımını
azaltabilmektedir. Ayrıca proteinler ad-libitum besin alımı ve vücut
ağırlığını azaltarak karbonhidratlar ve yağlardan daha kuvvetli bir tokluk
etkisi sağlamaktadır.
Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi / Gümüşhane University Journal of Health Sciences: 2014;3(1)
DİĞER ETKİLERİ
• Gastrointestinal Problemlerin artışı
• Hafif Dehidratasyon
• Konstipasyon
• Ağız Kokusu
• Saç Kaybı
• Güçsüzlük
• Baş Ağrısı
• Kas Krampları
• Mutsuz/Kötü Ruh hali
Hacettepe Üniversitesi , Sağlık Bilimler Fakültesi , Beslenme ve Diyetetik Güncel Konular 1 , Ankara, Nisan 2015
Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi / Gümüşhane University Journal of Health Sciences: 2014;3(1)
Sonuç ve Öneriler
Yüksek Proteinli Diyetlerde
1) Toplam protein alımı ve yağ alımı aşırı miktara
ulaşmamalı.
2) Karbonhidratlarda ciddi kısıtlamalara gidilmemeli ve
minimum 100g/ gün alımı sağlanmalıdır.
3) Tercih edilen protein içerikli besinler aşırı miktarda
toplam yağ, doymuş yağ ve kolesterol içermemelidir.
4) Diyet uzun dönemli değerlendirildiğinde güvenli olmalı ,
yeterli besin ögesi alımı sağlanmalı ve sağlıklı öğün
planı ile diyete uyum desteklenerek hastalık riski
azaltılmalıdır.
Hacettepe Üniversitesi , Sağlık Bilimler Fakültesi , Beslenme ve Diyetetik Güncel Konular 1 , Ankara, Nisan 2015
Proteini yüksek diyetleri çok uzun süreli uygulamak dengeli
beslenme ilkelerine aykırıdir.
Ancak spor yapanlarda bir beslenme uzmanı kontrolünde
daha dengeli bir plan içerisinde uygulanabilir veya kilo verme
diyetlerinde kontrollü bir şekilde kısa süreli olarak metabolik
hızı arttırmak için vücutta bulunan ödemi atmak için
alışkanlığa dönmeyecek şekilde beslenme uzmanı ve
danışanın ortak kararı ile de sağlığa zarar vermeyecek
şekilde programlanabilir.
Dyt.Dilara Koçak
www.dilarakocak.com.tr/yuksek-protein-ile-zayiflama-diyeti-riskli/
UNUTMAYALIM, diyet bireye özgü olmalıdır! Sağlıklı
zayıflama diyetleri vücut kompozisyonuna uygun, besin
ögeleri dengeli ve yeterli, hastanın ağız tadını
bozmayacak şekilde, sosyoekonomik durumuna uygun,
yaşam tarzına adapte edilmiş şekilde ve esnek
olmalıdır.Sağlıklı ağırlık kaybı haftada en fazla 0.5-1
kg’dır. Sağlıklı beslenmeyi öğrenip alışkanlık haline
getirerek hayat boyu katı diyet yapmaya gerek kalmadan
ideal vücut yapısını korumak mümkündür.
Dyt. Merve Koza
Göller BölgesiAylık HakemliEkonomive KültürDergisiAyrıntı/ 28
Kaynaklar
• 1.Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi / Gümüşhane
University Journal of Health Sciences: 2014;3(1)
• 2.Hacettepe Üniversitesi , Sağlık Bilimler Fakültesi , Beslenme ve
Diyetetik Güncel Konular 1 , Ankara, Nisan 2015
• 3.Hu FB. Protein, body weight, and cardiovascular health. Am J Clin
Nutr2005; 82 (suppl): 242
• 4. Dyt. Dilara Koçak ( www.dilarakocak.com.tr/yuksek-protein-ile-zayiflama-diyeti-riskli/ )
• 5.The Truth about High-Protein Diets PHYSICIANS COMMITEE FOR
RESPONSIBLE MEDICINE5100 WISCONSINAVE.,N.W.,SUITE 400WASHINGTON,
DC20016 PHONE (202)686-2210FAX (202)686-2216PCRM@PCRM.ORG
WWW.PCRM.ORG
• 6. Dyt. Merve Koza (Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür
Dergisi Ayrıntı/ 25)
•
7. http://nutritionandmetabolism.biomedcentral.com/
• 8. http://www.formeo.com.tr/makale/proteinler-ile-tanis