74 Bölüm 4, Enfeksiyonun tedavisi, çeşitli hastalıkların - e-Bug

2
Bl 1: 1a, 2a, 2b
Bl 2: 1a, 2g, 5f
Ana Aşama
Çalışma Ünitesi
Unite 6 – Mikro-organizmalar
Tahmini Eğitim Süresi
50 dakika
Bölüm 4, Enfeksiyonun tedavisi, çeşitli hastalıkların
tedavisinde
Antibiyotiklerin
ve
ilaçların
kullanılmasını araştırmaktadır.
Bu bir öğrenci tartışma aktivitesidir. Öğrenciler, Amy
ve Harry’nin okul günlüğünde karşılaştıkları
senaryoları tartışacaktır. Öğrenciler çizgi senaryoda
belirtilen çeşitli yorumları tartışacaklar ve kabul edip
etmediklerini belirleyeceklerdir.
Öğrenme Verileri
Tüm Öğrenciler:
 Genel enfeksiyonların çoğunun kendiliğinden, yatak
istirahatı, sıvı alımı ve sağlıklı yaşam ile tedavi olduğunu,
 Eğer antibiyotik kullanılması gerekiyorsa kürü
tamamlamanın gerektiğini öğreneceklerdir.
74
4.1
Enfeksiyonların Tedavisi
Antibiyotik Kullanımı ve İlaçlar
Geçmiş Bilgiler
Anahtar
Kelimeler
Antibiyotik
Hastalık
Bağışıklık Sistemi
Enfeksiyon
İlaç
Doğal Engeller
Doğal Savunma
Semptom
Aşı
Gerekli Malzemeler
Her Öğrenci/Grup
 Bir kopya SH 1
 Bir kopya SH 2
 Kopyalama makinesi
Beyaz board
Tepegöz Projektör SW
1
Vücudumuz enfeksiyona yol açan kötü mikroplara karşı bir çok
doğal savunma hatlarına sahiptir. Örneğin, cildimiz bakterilerin
vücuda girmesini engeller, burnumuz soluduğumuz havadaki
mikropları yapışkan mukus ile yakalar, gözyaşlarımız bakterileri
öldüren maddelere sahiptir ve midemiz yutulan mikropları
öldüren asitleri salgılar. Genel olarak sağlıklı bir yaşam ile
(doğru gıdaları yiyerek, bol bol su içerek çok dinlenerek) ve bu
doğal savunma hatları ile sağlıklı kalırız. Ancak bazı
durumlarda, mikroplar bu bariyerleri aşarak vücudumuza
girebilirler.
Çoğu zaman bağışıklık sistemimiz herhangi bir zararlı mikrobu
yok eder. Buna rağmen bağışıklık sistemimiz yardıma ihtiyaç
gösterebilir. Antibiyotikler doktorlar tarafından önerilen özel
ilaçlar olup zararlı bakterileri öldürmek için kullanılırlar.
Antibiyotikler, bakterilerin neden olduğu, menenjit, verem, ve
bronşit gibi hastalıkları tedavi ederler. Ancak virüslere bir zarar
veremezler bu nedenle de soğuk algınlığı ve grip gibi virüslerin
neden olduğu hastalıkları tedavi edemezler.
Antibiyotikler keşfedilene kadar zararlı bakteriler çok sayıda
insanların ölümüne neden olmuşlardır. Ancak bugün bakteri
enfeksiyonlarının çoğu kolaylıkla antibiyotikler ile tedavi
edilmektedir. Ancak bakteriler geri saldırıya geçerek, fazla ve
sebepsiz antibiyotik kullanımı nedeniyle bunlara karşı direnç
kazanmaktadırlar. Bu bakteri enfeksiyonlarının tekrar yaşamı
tehdit eden bir hale geldiği anlamındadır. Bunun oluşmasını
engellemek için aşağıdakileri çeşitli yolları uygulamalıyız.
Yalnızca doktorunuzun reçetesindeki antibiyotikleri
kullanın.
- Reçetedeki kürü sonuna kadar uygulayın.
- Basit öksürük ve soğuk algınlıkları için antibiyotik
kullanmayın.
Anti-virütik ve anti-mantar ilaçlarda bulunmaktadır. Ancak
bunların doktor tarafından belirlenmeleri önemlidir. Bunun
dışında, belli semptomların tedavisi için de bazı ilaçlar
bulunmaktadır. Örneğin; Ağrı kesiciler veya ateş düşürücü
ilaçlar.
-
Ön Hazırlıklar
SH 1, SH 2 ve SW 1 her bir öğrenci için çoğaltın.
74
4.1
Enfeksiyonların Tedavisi
Antibiyotik Kullanımı ve İlaçlar
Giriş
1. Derse başlarken, öğrencilere, günümüzde enfeksiyonlarının nasıl tedavi edildiğini
öğreneceklerini anlatarak başlayın. Öğrencilere zararlı mikropların bizi hasta ettiklerini
hatırlatın. Öğrencilere hasta oldukları zamanlara ait deneyimlerini sorun. Hastalıkları nasıldı?
Ne tür bir tedavi uygulanmıştı? Doktora gitmişler mi? Yoksa eczaneden ilaç mı almışlar?
2. Öğrencilere ilaç kullanmadan önce vücudumuzun kendi başına kötü mikroplarla ve
enfeksiyonlarla savaşmaları için zaman tanımalarını ve zararlı mikroplarla savaşan bir
bağışıklık sistemimizin olduğunu anlatın. Yeterince uyursak, ve uygun yiyeceklerden yersek,
bağışıklık sistemimizi kuvvetlendireceğimizi zararlı mikropları yeneceğimizi anlatın.
3. Ancak bazı zamanlar eğer vücudumuza çok sayıda zararlı mikrop girdiyse, bağışıklık
sistemimiz yardıma ihtiyaç duymaktadır. Farklı enfeksiyonların çeşitli semptomlarını tedavi
etmek için örneğin, öksürük gidericiler, ağrı gidericiler, ateş düşürücüler v.b. farklı ilaçlara
ihtiyaç duymaktayız.
4. Öğrencilere antibiyotiklerin yalnızca bakteri enfeksiyonlarını tedavi etmek için kullanılan özel
ilaçlar olduğunu anlatın. Antibiyotikler bizi hasta eden zararlı mikropları öldürdükleri için bizi
iyileştirirler. Öğrencilere farklı antibiyotiklerin farklı bakterileri öldürdüklerini bu nedenle
başkaları için verilmiş antibiyotikleri kullanmamamız gerektiğini ve daima yalnızca doktorun
bizim için verdiği antibiyotikleri kullanmamız gerektiğini anlatın.
5. Eğer doktor bizim için antibiyotik tedavisi öngörüyorsa bu kürü tamamlamamız gerektiğini
açıklayın. Aksi takdirde, tüm zararlı bakterileri öldüremeyebiliriz ve bunlarda bizi tekrar hasta
ederler veya antibiyotiğe direnç oluşturabileceklerini anlatın.
6.
Öğrencilere, Farklı enfeksiyonların çeşitli semptomlarını tedavi etmek için örneğin, baş ağrısı
gidericiler, ateş düşürücüler için farklı ilaçlar olduğunu anlatın.
Ana Aktivite
Activity
1. Bu aktivite, sınıfta küçük gruplar halinde veya bir sınıf tartışması olarak gerçekleşebilir. Hedef
bir hikaye çizgi romanı olarak gösterilebilir.
2. Çizgi romandaki her bölüm bir durumu yansıtmaktadır ve bir karar verilmesi gerekmektedir.
Karar vericinin konuşmaları belirlenmesi için italik yazı karakterleriyle gösterilmiştir.
3. Her kutuyu öğrencilere gösterin. (ya SH 1 ve SH 2 de olduğu gibi hepsi bir arada veya beyaz
board ta ayrı ayrı olarak veya www.e-bug.eu
web sitesinden tepegöz yansıtmasıyla)
gösterilebilir ve karar vericinin doğru veya yanlış seçim yapıp yapmadığını tartışın.
4. Tartışma konuları TS 3 te bulunmaktadır.
74
4.14.1
Enfeksiyonların Tedavisi
Antibiyotik Kullanımı ve İlaçlar
Genel
Öğrenmelerini anlamak için aşağıdaki soruları sorun.
1. Enfeksiyonların nedeni nedir?
Enfeksiyonların nedeni zararlı mikroplardır.
2. İlaçlar nelerdir?
İlaçlar herhangi bir hastalığın veya semptomlarının tedavisinde kullanılan herhangi bir
maddedir.
3. Antibiyotikler nelerdir?
Antibiyotikler bakteri enfeksiyonlarını tedavi etmek için kullanılan özel ilaçlardır.
4. Başkalarının antibiyotiklerini niçin kullanmamalıyız?
Farklı antibiyotikler farklı bakterilerin enfeksiyonlarını öldürürler. Bu nedenle bir kulak
enfeksiyonu için yazılmış bir antibiyotiğin enfeksiyon kapmış yaralanmalar için kullanılması
verimli olmayabilir.
5. Antibiyotiklerimizi bitirmezsek neler olabilir?
Bir antibiyotik kürünün tamamlanmaması enfeksiyona yol açan bakterilerin kurtulup
yaşamasına neden olabilir. Antibiyotik saldırısına maruz kalan bu bakteriler bu antibiyotiklerle
bir dahaki seferde nasıl mücadele edilmesini öğrenmiş olabilirler. Yani antibiyotik tedavisi için
dirençli olabilirler.
İlave Aktivite
1. Bu aktivite ya bireysel olarak ya da 2-4 kişilik öğrenci gruplarıyla yapılabilir.
2. Öğrencilere SW 1 temin edin.
3. Öğrenciler sol taraftaki kelimeler ile sağ tarafındaki açıklamalarını karşılaştırmalıdır.
74
4.1
Enfeksiyonların Tedavisi
Antibiyotik Kullanımı ve İlaçlar
Antibiotic Use and Medicine
Natasha öksürürken ağzını kapatmalıdır. Enfeksiyonlar
öksürük ve hapşırık yoluyla insandan insana kolayca transfer
olmaktadır. Bir hapşırma yaklaşık olarak 100 mph ile ve
yüksek kuvvette gidebilmekte ve çok uzaklardaki insanları
enfekte edebilmektedir.
Tuvalete gittikten sonra mutlaka ellerinizi yıkamalısınız. Sizleri
hasta eden kötü mikropların çoğu tuvaletlerde bulunmaktadır.
İyi pir kişisel hijyen için sağlıklı bir yaşam gereklidir ve bu
enfeksiyonların yayılmasını önemli ölçüde azaltmaktadır.
Deneyler uygun el yıkamasının yalnızca mide hastalıkları değil
aynı zamanda soğuk algınlığı ve grip nedeni ile okullardaki
öğrenci eksikliklerini azalttığını ortaya koymaktadır.
Amy kız kardeşinin antibiyotiklerini kullanmamalıdır. Çeşitli
bakteri
enfeksiyonlarına
göre
çeşitli
antibiyotikler
bulunmaktadır. Doktorlar farklı enfeksiyonlara göre ve farklı
kişilere göre farklı antibiyotikler ve dozları vermektedir. Başka
birisinin antibiyotiğini almak enfeksiyonunuzun tedavi olacağı
anlamına gelmez.
Bayan Warren Harry’nin kesik dizini herhangi bir kir ve
mikroptan korumak için yıkamalıydı. Derin kesiklere uygulanan
antiseptik kremler de aynı şekilde enfeksiyonları engellerdi.
Genellikle küçük kesikler ve yaralarda üzerini kapatmak
gerekmez. Taze hava yaranın kapanması sürecine yardımcı
olur.
Doktor haklı, antibiyotikler yalnızca bakteri enfeksiyonlarında
etkilidir. Öksürük ve üşütmelere virüsler neden olurlar ve çoğu
zaman vücudun bağışıklık sistemi bu enfeksiyonlarla
savaşabilir. Eczaneden alınan diğer ilaçlar üşütmeyi ve
öksürüğü tedavi ederler.
Harry için antibiyotik kürünü tamamlaması önemlidir. Kürün
tamamlanmaması bakterilerin ölmemelerine ve ilerde bu
antibiyotiğe direnç kazanmalarına neden olurlar.
74
1. Amy kendini iyi hissetmiyordu ama okula gitti. Baş ağrısı ve
nezlesi vardı. Okula geldiğinde sınıfta Natasha’nın yanına oturdu.
Ancak Natasha nın da iyi hissetmediğini fark etti.
2.
Nasılsın İyimisin Natasha?
Bende. Ancak ben
öksürmüyorum. Ağzını
gerçekten kapamalısın.
İyi değilim ama annem okula
gitmemi istedi *öksürük*
2 - Öğle zamanı, Amy ve Natasha tuvalete gittiler. Natasha çok
acıkmıştı ve yemeğe yetişmek için acele ediyordu
Aldırma. Ben hiç yıkamam hiç
zararını da görmedim.
Haydi Amy, Acıktım!
Bekle, Ellerimi
yıkamam lazım.
3. Yemek yerken Amy arkadaşı Harry’ye başağrısından ve
nezlesinden bahsediyordu.
4. .
Bayağı
rahatsız
ediyor
sanırım
öksürükte
başlayacak
.
İyi fikir. Kız kardeşimin
kulak iltihabından kalan
bazı antibiyotikler var.
Anneme sorayım.
Evde alabileceğin
antibiyotikler yok mu?
74
4. Yemekten sonra, çocuklar oynamak için dışarı çıktılar. Harry düştü ve
dizini epey derince kesti.
Owww dizim kanıyor
Oh canım. bakayım.
Fazla kötü görünmüyor
gel üstüne bir yara bandı
yapıştıralım.
Haydi, Gel Mrs
Warren’ i görelim
5. Amy eve gittiğinde, annesi onu doktora göstermeye karar verdi.
Doktor onun şiddetli bir üşütme olduğunu söyledi.
Eve gidip dinlenin, başın ağrıdığında şu ağrı
kesicilerden alın.
.
Üzgünüm, ancak gerek yok.
Fakat o hasta, ona
antibiyotik vermeniz
lazım!
6. Harry ertesi gün okula gelmedi, Amy okuldan eve giderken onu
görmek için evine uğradı.
Oh hayır, ağrı kesici
mi verdi?
Okula gelmedin bugün.
İyimisin?
Hayır, bana enfeksiyonu
yok etmek için antibiyotik
verdi ve hepsi bitene kadar
kullanmamı istedi.
Hayır, gece dizim çok kötü
ağrıdı, annem beni doktora
götürdü. Doktor yaranın
enfeksiyon kaptığını söyledi.
74
Harry’nin kafası çok karışık, ona yardımcı olup kelimeleri gerçek anlamlarıyla
karşılaştırın. O bir tane yapabildi!
MİKROPLARIN
EN KÜÇÜĞÜ –
GENELLİKLE ZARARLI
BİR HASTALIĞI VEYA
YARALANMAYI TEDAVİ
İÇİN KULLANILAN BİR
İLAÇ
BİR HASTALIK BELİRTİSİ
ÖRNEĞİN BAŞ AĞRISI,
İSHAL VE ATEŞ
BAKTERİSEL
ENFEKSİYONLARI
TEDAVİ ETMEK İÇİN
KULLANILAN ÖZEL İLAÇ
BİR MİKROBUN NEDEN
OLDUĞU HASTALIK
ÇOK KÜÇÜK BİR MİKROP
ZARARLI DA OLABİLİR
YARARLI DA OLABİLİR
AĞRIYI KESMEK İÇİN
KULLANILAN BİR İLAÇ
74