WiMAX ANTENLERİN PERFORMANS ANALİZİ Serap ÇİÇEK

advertisement
WiMAX ANTENLERİN PERFORMANS ANALİZİ
Serap ÇİÇEK AKÇAY
YÜKSEK LİSANS TEZİ
ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI
GAZİ ÜNİVERSİTESİ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
ARALIK 2010
ANKARA
Serap
ÇİÇEK
AKÇAY
tarafından
hazırlanan
“WiMAX
ANTENLERİN
PERFORMANS ANALİZİ” adlı bu tezin Yüksek Lisans tezi olarak uygun olduğunu
onaylarım.
Yrd. Doç. Dr. Nursel AKÇAM
…………………………..
Tez Danışmanı, Elektrik Elektronik Mühendisliği Anabilim Dalı
Bu çalışma, jürimiz tarafından oy çokluğu ile Elektrik Elektronik Mühendisliği
Anabilim Dalında Yüksek Lisans tezi olarak kabul edilmiştir.
Doç. Dr. Erkan AFACAN
…………………………..
Elektrik Elektronik Mühendisliği Ana Bilim Dalı, G.Ü.
Yrd. Doç. Dr. Nursel AKÇAM
………………………….
Elektrik Elektronik Mühendisliği Ana Bilim Dalı, G.Ü.
Yrd. Doç. Dr. Hasan Şakir BİLGE
…………………………..
Bilgisayar Mühendisliği Ana Bilim Dalı, G.Ü.
Tarih:
27 / 12 / 2010
Bu tez ile G.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü Yönetim Kurulu Yüksek Lisans derecesini
onamıştır.
Prof. Dr. Bilal TOKLU
Fen Bilimleri Enstitüsü Müdürü
……………………………….
TEZ BİLDİRİMİ
Tez içindeki bütün bilgilerin etik davranış ve akademik kurallar çerçevesinde elde
edilerek sunulduğunu, ayrıca tez yazım kurallarına uygun olarak hazırlanan bu
çalışmada bana ait olmayan her türlü ifade ve bilginin kaynağına eksiksiz atıf
yapıldığını bildiririm.
Serap ÇİÇEK AKÇAY
iv
WiMAX ANTENLERİN PERFORMANS ANALİZİ
(Yüksek Lisans Tezi)
Serap ÇİÇEK AKÇAY
GAZİ ÜNİVERSİTESİ
FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
Aralık 2010
ÖZET
Hızla küreselleşen dünyada internet ve erişim teknolojileri alanında yaşanan
baş döndürücü gelişmeler iletişimin daha hızlı ve daha kolay olması yönünde
önemli yenilikleri de beraberinde getirmektedir. Bu çerçevede en dikkat çeken
uygulamalardan biri de kuşkusuz WiMAX teknolojisidir. Günümüzde etkili bir
iletişim imkânı sunan WiMAX, uygulamada önemli kolaylıklar sağlayan
kablosuz teknoloji olma özelliğiyle ön plana çıkmaktadır. Bu çerçevede, band
uygulamalarının çok uzak mesafelerdeki kullanıcılara da ulaşabiliyor olması,
WiMAX’in tercih edilebilirliğini artırmaktadır.
Bu tez çalışmasında, 3.5 GHz frekansında IEEE 802.16 standardı olarak bilinen
ve metropolitan alan ağı için kablosuz sayısal haberleşme sistemi olan WiMAX
uygulamalarında kullanılan “yönlü” anten esas alınmıştır. Bu bağlamda, söz
konusu antenin farklı mesafe ve açılardaki elektrik alanlarının ve manyetik
alanlarının
MATrix
LABoratory
(MATLAB)
programı
vasıtasıyla
hesaplanması detaylıca irdelenmektedir.
Sonuç itibarıyla elde edilen bulguların kıyaslaması yapılarak, çalışmada
elektrik ve manyetik alanlar incelenmek suretiyle, farklı açılar için antenin
ışıma örüntüleri çizdirilmiştir. Işıma örüntülerinin değerleri yorumlanarak
antenin hangi mesafede hangi açısının daha verimli olduğu ortaya çıkarılmıştır.
Bu doğrultuda yapılan analiz ile bundan sonra yapılacak çalışmalar için en
v
verimli açıların belirlenmesi hedeflenmektedir. Bu itibarla seçilen yönlü anten;
20, 30 ve 40 km mesafelerde; 30, 60 ve 90 derecelik açılar ile sınırlandırılma
yoluna
gidilmiştir.
Simülasyon
uygulamasında
“MATLAB”
kullanılmıştır.
Bilim Kodu
Anahtar Kelimeler
Sayfa Adedi
Tez Yöneticisi
: 905.1.053
: WiMAX Anten, Elektrik Alan, Manyetik Alan
: 67
: Yrd. Doç. Dr. Nursel AKÇAM
programı
vi
PERFORMANCE ANALYSIS OF WiMAX ANTENNAS
(M.Sc. Thesis)
Serap CICEK AKCAY
GAZI UNIVERSITY
INSTITUTE OF SCIENCE AND TECHNOLOGY
December 2010
ABSTRACT
Highly quick booms at the internet and communication technology bring the
important developments regarding to faster and easier communication in
rapidly globalized world. One of the crucial applications in this framework is of
course WiMAX technology. In today’s world WiMAX, which does provide
efficient communication opportunity, gains importance via its wireless
characteristic that ensures easy ways in usage. What makes WiMAX more
preferable in this context is the capability of its band appliance in reaching at
the users quite far away.
Known as IEEE 802.16 standards at 3.5 GHz frequency, omni directional
antennas, which are wireless digital communication system for metropolitan
network area, is the basis of this thesis research. In this respect, the electric
fields and magnetic fields of these antennas are scrutinized in details, byusing
the MATLAB.
As a consequence, the most appropriate data is indicated in accordance with the
proper angels, comparing the findings with each others just after the
examination of electric and magnetic fields. The analysis, in line with this
performance, aims to offer the best values for further studies in this subject.
The aforementioned antennas are restricted as 30, 60 and 90 degreed angels and
vii
20 km, 30 km and 40 km ranges with respect to the consistency. The
programme MATLAB is chosen for the simulating option.
Science Code
Keywords
Number of Pages
Adviser
: 905.1.053
: WiMAX Antenna, Electric Fields, Magnetic Fields
: 67
: Assist. Prof. Nursel AKÇAM
viii
TEŞEKKÜR
Çalışmalarım boyunca değerli yardım ve katkılarıyla beni yönlendiren Hocam Yrd.
Doç. Dr. Nursel AKÇAM’a, kıymetli tecrübelerinden faydalandığım Eşim Engin
Akçay’a, manevi destekleriyle beni hiçbir zaman yalnız bırakmayan çok değerli
aileme teşekkürü bir borç bilirim.
ix
İÇİNDEKİLER
Sayfa
ÖZET………………………………………………………………………………... iv
ABSTRACT………………………………………………………………………....vi
TEŞEKKÜR………………………………………………………………………..viii
İÇİNDEKİLER……………………………………………………………………….ix
ÇİZELGELERİN LİSTESİ…………………………………………………………..xi
ŞEKİLLERİN LİSTESİ…………………………………………………………….xii
RESİMLERİN LİSTESİ……………………………………………………………xiv
HARİTALARIN LİSTESİ…………………………………………………………..xv
SİMGELER VE KISALTMALAR………………………………………………...xvi
1. GİRİŞ........................................................................................................................1
2. GENEL ANTEN TEORİSİ ……………………………………………………...12
2.1. Antenler ve Anten Parametreleri…………………………………………….12
2.2. Kullanım Yerlerine Göre Antenler…………………………………………..21
3. WiMAX ANTENLER……………………………………………………………24
3.1. WiMAX Antenlere Genel Bakış……………………………………………..24
3.2. Elektrik ve Manyetik Alanlar……………………………………………….. 30
4. UYGULAMA VE SONUÇLARI………………………………………………...37
4.1. 10 Derece Aralıklarla Elektrik Alan Analiz Sonuçları....................................37
4.2. 20 Km de Analiz Sonuçları…………………………………………………..41
4.3. 30 Km de Analiz Sonuçları…………………………………………………..43
4.4. 40 Km de Analiz Sonuçları………………………………………………......45
x
Sayfa
4.5. 10 Derece Aralıklarla Manyetik Alan Analiz Sonuçları..................................47
5. SONUÇ…………………………………………………………………………...53
KAYNAKLAR……………………………………………………………………...54
EKLER……………………………………………………………………………....56
EK-1………………………………………………………………………………....56
EK-2………………………………………………………………………………....57
EK-3………………………………………………………………………………....59
ÖZGEÇMİŞ…………………………………………………………………………67
xi
ÇİZELGELERİN LİSTESİ
Çizelge
Sayfa
Çizelge 1.1. Kablosuz İletişim Teknolojilerinin Karşılaştırılması...………………… 7
Çizelge 4.1. 20 km mesafede açılara bağlı elektrik alan şiddetinin değerleri……….35
Çizelge 4.2. 30 km mesafede açılara bağlı olarak elektrik alan şiddetinin
değeri…...................................................................................................36
Çizelge 4.3. 40 km mesafede açılara bağlı olarak elektrik alan şiddetinin
değeri.......................................................................................................37
Çizelge 4.4. 40 Derece açıda elektrik alanın dB olarak gösterimi………………...38
Çizelge 4.5. 40 Derece açıda elektrik alanın (V/m) olarak gösterimi……………..38
Çizelge 4.6. 20 km mesafede açılara bağlı olarak manyetik alan şiddetinin
değeri......................................................................................................45
Çizelge 4.7. 30 km mesafede açılara bağlı olarak manyetik alan şiddetinin
değeri…………………………………………………………………46
Çizelge 4.8. 40 km mesafede açılara bağlı olarak manyetik alan şiddetinin
değeri…………………………………………………………………46
xii
ŞEKİLLERİN LİSTESİ
Şekil
Sayfa
Şekil 1.1. WiMAX’in Diğer Erişim Teknolojileriyle Karşılaştırılması…………. 3
Şekil 2.1. Işıma paterninin koordinat düzleminde gösterimi……………………...14
Şekil 2.2. Işıma Diyagramında Bulunan Parametrelerin Gösterimi………………15
Şekil 2.3. Yatay ve dikey polarizasyon örnekleri…………………………………21
Şekil 3.1. Bir Omni directional antenin baz istasyonundan 360 derece yayını…….25
Şekil 3.2. Sektör antenin baz istasyonundan 60 derece yayını ve kapsama
alanının gösterimi..……………………………………………………….26
Şekil 3.3. SISO, SIMO, MISO ile karşılaştırılarak MIMO’nun açıklanması………28
Şekil 3.4. MIMO Kanal Modeli ……………………...…………………………….29
Şekil 4.1. 20 km’de yönlendirilmiş antenin elektrik alan ışıma paterni……………39
Şekil 4.2. 20 km’de yönlendirilmiş antenin elektrik alanının lineer çizimi…...……40
Şekil 4.3. 20 km’de yönlendirilmiş antenin üç boyutlu elektrik alan ışıma
paterni…………………………………………………………………...40
Şekil 4.4. 30 km’de yönlendirilmiş antenin elektrik alan ışıma paterni……………41
Şekil 4.5. 30 km’de yönlendirilmiş antenin elektrik alan ışıma paterni…………....41
Şekil 4.6. 30 km’de yönlendirilmiş antenin üç boyutlu elektrik alan ışıma
paterni……………………………………………………………………42
Şekil 4.7. 40 km’de yönlendirilmiş antenin elektrik alan ışıma paterni……………43
Şekil 4.8. 40 km’de yönlendirilmiş antenin elektrik alan ışıma paterni…………....44
Şekil 4.9. 40 km’de yönlendirilmiş antenin üç boyutlu elektrik alan ışıma
paterni……………………………………………………………….......44
Şekil 4.10. 40 km’de yönlendirilmiş antenin manyetik alan ışıma örüntüsü……...47
Şekil 4.11. 30 km’de yönlendirilmiş antenin manyetik alan ışıma örüntüsü……….48
xiii
Şekil
Sayfa
Şekil 4.12. 20 km’de yönlendirilmiş antenin manyetik alan ışıma örüntüsü……….48
Şekil 4.13. 40 km’de yönlendirilmiş antenin üç boyutlu manyetik alan ışıma
örüntüsü……………………………………………………………..…..49
Şekil 4.14. 30 km’de yönlendirilmiş antenin üç boyutlu manyetik alan ışıma
örüntüsü……………………………………………………………..…..49
Şekil 4.15. 20 km’de yönlendirilmiş antenin üç boyutlu manyetik alan ışıma
örüntüsü……………………………………………………………..…..50
xiv
RESİMLERİN LİSTESİ
Resim
Sayfa
Resim 3.1. Directional Anten Örneği……………………………………………….24
Resim 3.2. Directional Anten Örneği ...................................................................... ...24
Resim 3.3. OmniDirectional anten örneği............................................................... 25
Resim 3.4. 120° Sektör Anten ................................................................................. ...27
Resim 3.5. 180° Sektör Anten ................................................................................. ...27
Resim 3.6. Panel Anten……………………………………………………………..27
xv
HARİTALARIN LİSTESİ
Harita
Sayfa
Harita 1.1. Dünya’da WiMAX teknolojisinin ülkelere göre kullanılan
frekans bandları…………………………………………………………..5
xvi
SİMGELER VE KISALTMALAR
Bu çalışmada kullanılan simgeler ve kısaltmalar, açıklamaları ile birlikte aşağıda
sunulmaktadır;
Simgeler
Açıklama
dB
Desibel
E
Elektrik Alan
GHz
Gigahertz
H
Manyetik Alan
Hz
Hertz
I
Akım, amper (A)
MHz
Megahertz
T
Tesla
V
Volt (V)
Z
Empedans (Ω)
λ
Dalgaboyu (m)
q
Coloumb
Kısaltmalar
Açıklama
3G
Third Generation (3. Nesil)
BTK
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu
CDMA
Code Division Multiple Access
(Kod Bölmeli Çoklu Erişim)
CPE
Customer Premises Equipment
(Müşteri Tarafından Kullanlan Cihaz)
DSL
Digital Subscriber Line (Sayısal Abone Hattı )
EDGE
Enhanced Data Rates for Global Evolution
(Global Gelişme için Geliştirilmiş Data Hızları)
xvii
Kısaltmalar
Açıklama
ETSI
Europen Telecommunication Standarts Institute
(Avrupa Telekomünikasyon Standartları Enstitüsü)
FTTX
Fiber To The X (X Noktasından Fibere)
GSM
Global System for Mobile Communications
(Küresel Mobil İletişim Sistemi)
HIPERMAN
High Performance Radio Metropolitan Area Network
(Yüksek Performans Radyo Metropol alan Ağı)
IEEE
Institute of Electrical and Electronics Engineers
(Elektrik ve Elektronik Mühendisleri Enstitüsü)
LAN
Local Area Network (Yerel Alan Ağı)
LOS
Line of Sight (Görüş Hattı)
LTE
Long Term Evolution (Uzun Vadede Gelişme )
MIMO
Multiple-Input Multiple-Output
(Çoklu Giriş Çoklu Çıkış)
MISO
Multiple-Input Single-Output (Çoklu Giriş Tekli Çıkış)
NLOS
Non-Line of Sight(Görüş Hattında Olmayan)
PDA
Personel Digital Assistant (Kişisel Dijital Asistan)
SIMO
Single-Input Multiple-Output (Tekli Giriş Çoklu Çıkış)
SISO
Single-Input Single-Output (Tekli Giriş Tekli Çıkış)
Wi-Fi
Wide Field (Geniş Alan)
WiMAX
Worldwide Interoperability for Microwave Access
(Mikrodalga Erişim İçin Dünya Çapında Birlikte
Çalışabilirlik)
WLAN
Wireless Local Area Netwok
(Kablosuz Yerel Alan Ağı)
WPAN
Wireless Personal Area Network
(Kablosuz Kişisel Alan Ağı)
UWB
Ultra Wide Band (Ultra Geniş Band)
1
1. GİRİŞ
İnternet ve erişim teknolojileri alanında yaşanan sıra dışı gelişmeler iletişimin daha
hızlı ve daha kolay olması yönünde önemli yenilikleri de beraberinde getirmektedir.
Bu çerçevede günümüzde etkili bir iletişim imkânı sunan WiMAX (Worldwide
Interoperability for Microwave Access / Mikrodalga Erişim İçin Dünya Çapında
Birlikte Çalışabilirlik), uygulamada önemli kolaylıklar sağlayan kablosuz teknoloji
olma özelliğiyle ön plana çıkmaktadır. Bant uygulamalarının çok uzak mesafelerdeki
kullanıcılara da ulaşabiliyor olması, kuşkusuz WiMAX’in tercih edilebilirliğini
artırmaktadır.
WiMAX, doğrudan görüş hattı içerisinde bulunmayan (NLOS / Non Line-of-Sight)
alıcı-verici arasında büyük miktarlarda veriyi büyük mesafelere ileten kablosuz geniş
bantlı haberleşme standardında çalışan sistem olarak tanımlanır. WiMAX
adlandırılması, ortak bir standart verilmesi amacıyla WiMAX Forum tarafından
Haziran 2001’de kabul edilmiştir.
WiMAX Forum; IEEE 802.16/ETSI HiperMAN (High Performance Radio
Metropolitan Area Network / Yüksek Performanslı Radyo Metropol Alan Ağı)
standartları ile uyumlu çalışabilen geniş bant kablosuz ürünlerin gelişimi,
uyumluluğu üzerine sertifikaları şekillendiren, WiMAX endüstrisini yönlendiren ve
kar amacı gütmeyen uluslararası nitelikli bir kuruluştur. WiMAX Forum, uluslararası
pazarda bu sistemlerin tanıtımını hızlandırmayı da amaçlar. WiMAX Forum,
piyasaya çıkan ürünlerin mobil, sabit ve taşınabilir geniş bant servisleri ile tam olarak
uyumluluğunu ve bu servislerin desteklenmesini temin etme doğrultusunda, gerek
kamusal otoritelerin ve gerek sivil sektörün ihtiyaç ve taleplerini de dikkate alır [1].
IEEE 802.16, sabit geniş bantlı telsiz erişim sistemleri için geliştirilmiş hava arayüzü
olarak tanımlanır. IEEE 802.16-2004, ilk versiyon olan 802.16-2001, ve 802.16a,
802.16c standartlarını da içine alır. WiMAX, sabit bir istasyonda yaklaşık 50
kilometre (km), mobil istasyonlarda 5-15 km geniş band kablosuz erişim
sağlayabilmektedir.
2
WiMAX, ilk haliyle 10-66 GHz frekans aralığında hizmet vermek için tasarlanmıştır.
Fakat bu frekans aralığı, yeterli bir görüş hattı gerektirdiğinden, 2004 yılında IEEE
802.16-2004 olarak bilinen 802.16d ile bu aralık, 2-11 GHz’e düşürülerek lisanslı ve
lisanssız olarak kullanılabilir hale getirilmiştir.
WiMAX teknolojisine mobilite özelliğini kazandıran ve Aralık 2005’te onaylanarak
yayımlandığı için 802.16e-2005 olarak da anılan 802.16e standardı ile bu frekans
aralığı; 2 – 6 GHz olarak belirlenmiştir. Bu uygulama ile 120 km/s hıza kadar
mobilitenin desteklenmesi ve bina içi kapsamanın da çok daha iyi olması
hedeflenmektedir.
WiMAX bağlantısından önce geniş alanda internet kullanımı; LAN (Local Area
Netwok / Lokal Alan Ağı) ve WLAN (Wireless Local Area Netwok / Kablosuz
Lokal Alan Ağı) bağlantıları ile MAN (Metropolitan Area Network / Metropol Alan
Ağı) sistemine bağlanmakta idi. Ancak bu tip ağlarda elde edilen verimlilik düzeyi
daha düşük olmaktadır. Bu nedenle verimliliği daha yüksek olacak bir sistem olarak
WiMAX tercih edilmektedir.
WiMAX’in iki önemli kullanım eğilimi ön plana çıkmıştır:
Kablosuz iletişim teknolojileri ile lokasyondan bağımsız erişilebilir olmak
Evde ya da ofis içerisinde sahip olunan yüksek bant genişliğine hareket
halindeyken de sahip olmak.
Bu özellikleri karşılayabilecek geniş bant çözümleri bulunmaktadır. Ancak bu
çözümlerin başında WiMAX gelmektedir.
WiMAX sistemlerini kullanıcılar açısından düşünüldüğünde pek çok açıdan
sınıflandırma yapmak mümkündür. Temel olarak WiMAX kullanıcılarını üç grupta
sınıflandırmak mümkündür:
3
Sabit Kullanıcılar: Kullanıcıların sabit bir noktadan fiziksel bağlantı ile bağlı
oldukları sistemlerdir (DSL: Sayısal Abone Hattı).
Göçebe
Kullanıcılar:
Kullanıcılar
farklı
noktalarda
tekrar
bağlantı
kurabilmekte, fakat geçiş esnasında kesinti yaşamaktadır (Wi-Fi: Geniş
Alan).
Mobil Kullanıcılar: Kullanıcılar bir servis sağlayıcı noktadan bir başkasına
geçerken servislerinde kesinti yaşanmamaktadır (GSM, 3G, WiMAX, LTE)
[2].
Şekil 1.1. WiMAX teknolojisinin diğer erişim teknolojileri ile bağlantı hızı ve
hareket (mobilite) kabiliyetine göre pozisyonu
4
Şekil 1.1’de WiMAX teknolojisinin diğer erişim teknolojilerine göre mukayeseli
durumu verilmiştir. Burada erişim teknolojileri, yatay eksende hareket kabiliyetine
göre; sabit, aralıklarla, her daim ve mobil olarak ayrılmıştır. Dikey eksen ise bağlantı
hızını göstermektedir. Burada WiMAX teknolojisi hareket kabiliyeti açısından en
geniş segmente sahip olurken bu kategoride de en yüksek hıza sahiptir.
Bağlantı hızı açısından baktığımızda WiMAX’in sabit erişim teknolojileri olan Fiber
ve DSL ile özellikle kampüs alanda kullanılan Wi-Fi teknolojisinin hemen ardından
gelmektedir. Hareket kabiliyeti açısından bakıldığında ise bugün itibari ile WiMAX,
3G teknolojisinin hemen ardından en yüksek düzeyde mobiliteyi sağlayacak
teknolojidir. En geniş segmenti kaplayan WiMAX’te kullanıcı profillerinin ihtiyacına
cevap verebilecek iş modelleri bulunmaktadır.
Ayrıca WiMAX teknolojisinin kullanıldığı şebekelerle birlikte belirli bir noktadan
sonra WiMAX’in tamamlayıcısı olarak DSL, FTTX (Fiber To The X / X
Noktasından Fibere) gibi farklı teknolojilerle birlikte kullanılabilir [3].
Dünyada ve Türkiye’de WiMAX
2007 yılında dünyada WiMAX 802.16e’ye ilişkin gelişmeler büyük bir ivme
kazanarak mobil ve sabit kullanım için ilk ticari uygulamalar gerçekleşmiştir.
WiMAX, 3G ile birlikte resmi olarak IMT-2000 teknolojisi olarak kabul edildi.
Sahadaki gerçek uygulamalarda ses ve hareket kabiliyetine yönelik özellikler test
edildi, onaylandı ve 2008 yılında WiMAX telekomünikasyon sektöründe teknolojik
ve ticari olarak hayata geçmiştir. 2008 yılında geniş bant kablosuz erişim yatırımı
yaklaşık 1,2 Milyar € iken, bu rakamın 2011’de ise yaklaşık 3 Milyar € olması ve bu
alandaki
yatırımların
yaklaşık
%90’ını
WiMAX
802.16e’nin
oluşturması
öngörülmektedir [3].
İlk mobil WiMAX uygulaması, Kore’de WiBro (Wireless Broadband / Kablosuz
Geniş Band) ismiyle 2.3 GHz bandında yapılmıştır. Şubat 2002’de Kore hükümetinin
5
100 MHz band genişliği tahsis etmesi üzerine geliştirilmeye başlanmış ve 2004
sonunda standartlaştırılmıştır. 2006 yılında ise WiBro servisi başlatılmıştır.
WiMAX’in uygulama alanlarından bazılarını şu şekilde sıralamak mümkündür:
 Kırsal alanlara geniş bant erişiminin ulaştırılabilmesi,
 Kablosuz DSL erişimi,
 Hücresel şebekelerin üst bağlantısı,
 Üniversite ve teknokent yerleşim ağları (Kampüs),
 Temel ve örgün eğitim ağları,
 Banka ve finansal kuruluş ağları,
 Sosyal, güvenlik ve sağlık ağları,
 Uzaktan kontrol uygulamalar (petrol, doğalgaz firmaları),
 İnşaat firmaları, KOBİ [4].
Harita 1.1. Dünya’da WiMAX teknolojisinin ülkelere göre kullanılan frekans
bandları
6
WiMAX Forum; IEEE’nin belirlediği standartlar çok kapsamlı ve genel olduğu için
802.16’ya özel olarak kurulmuş bir organizasyondur. Farklı firmaların sistemlerinin
birbirleri ile çalışabilmesi için bant genişliği, frekans bandı, duplexing yöntemleri
gibi konularda standartları belirler.
WiMAX 1.25 MHz’den 20 MHz’e kadar band genişliklerini desteklemektedir.
Kullanılan ve standart hale gelmiş bant genişlikleri ise 5, 7, 10 ve 3,5 MHz’tir.
802.16d versiyonunda 20 MHz band genişliğinde 75 Mbps hıza ulaşırken, mobilite
özelliğinin eklendiği 802.16e versiyonunda 10 MHz bant genişliğinde 20 Mbps hıza
ulaşmaktadır. WiMAX teknolojisinin uygulanmasında en önemli unsurlardan birisi
frekans aralığı tahsisidir. Şekil-2’de de görüldüğü gibi genellikle 2.3, 2.5 ve 3.5 GHz
frekansları kullanılırken bazı bölgelerde 2.5 ve 3.5 GHz frekanslarının her ikisinin
birlikte kullanıldığını, bazı bölgelerde bunlara ilaveten 5.8 GHz frekansı da
kullanılmaktadır [3].
2,5 GHz, 3,5 GHz ve 5,8 GHz frekanslarını ülkemizde incelediğimizde 2500-2690
MHz bandı IMT-2000 kullanımına ayrılmış ve henüz kullanılmamaktadır. 5.8 GHz
(5725-5875 MHz) frekans bandı hâlihazırda Milli Frekans planında askeri sistemlere
tahsisli görülmektedir. BTK tarafından yapılan açıklamada 2010 yılında WiMAX
lisanslandırılma işlemi gerçekleştirileceği belirtilmiştir [5].
Çizelge 1.1’de kablosuz iletişim teknolojilerinin hangi standartlarda oldukları,
hızları, sınıfları, frekansları ve mesafelerinin kıyaslaması yapılmıştır. Bu çizelgede
bulunan CDMA2000 teknolojisi yüksek geniş bantlı data iletimi ve yüksek
kapasitede ses hizmetleri için etkili bir 3G standardında bir teknolojidir. CDMA2000
aynı anda birkaç ses, video ve data servisine aynı anda erişimine olanak sağlar.
Ayrıca 3G için IMT-2000 gereksinimleriyle tamamen uyumludur [6].
UWB (Ultra Wide Band / Yüksek Geniş Band) teknolojisi, yüksek hızda kişisel alan
ağına izin veren bir teknolojidir. IEEE’nin 802.15.3a standardı olarak bilinir.
UWB’nin en büyük özelliği, düşük enerji harcaması ve frekans aralığının geniş
7
olmasıdır. Böylece UWB, pek çok teknolojiye kablosuz kullanım özelliği
sağlamaktadır [7].
Çizelge 1.1 Kablosuz İletişim Teknolojilerinin Karşılaştırılması
Teknoloji
Standart
Kullanımı
Hız (Mbps)
Mesafe
Frekans
UWB
802.15.3a
WPAN
110-480
10 m
7.5 GHz
WiFi
802.11a
WLAN
Max. 54
100 m
5 GHz
WiFi
802.11b
WLAN
Max. 11
100 m
2.4 GHz
WiFi
802.11g
WLAN
Max. 54
100 m
2.4 GHz
Max. 75 (20
6.5-10
MHz
km
WiMAX
802.16d
WMAN
Bant
Genişliğinde)
WiMAX
802.16e
<11
GHz
Mobil
Max. 30 (10
1.5-5
WMAN
MHz
km
2-6 GHz
1.5-8
1800,
km
1900,
Bant
Genişliğinde)
Max.
WCDMA/
UMTS
3G
WWAN
2
(HSDPA ile
Max. 10)
2100
MHz
CDMA2000
1xEV-DO
3G
WWAN
Max.
2.4
(tipik
300-
600 Kbps)
1.5-8
400,
km
800,
900,
1700,
1800,
1900
2100
8
EDGE (Enhanced Data Rates for Global Evolution / Global Gelişme için
Geliştirilmiş Data Hızları) teknolojisi GPRS altyapısını kullanarak veri iletiminde
GPRS’den yaklaşık 2-3 kat daha yüksek hızda erişim olanağı sağlayan bir 3G
teknolojisidir [8]. Bazı teknolojilerin özellikleri itibariyle birden fazla gurupta yer
alabilmesine rağmen yaygın kullanımları dikkate alınarak kablosuz iletişim
teknolojilerini Çizelge 1.1’de belirtildiği şekilde sınıflandırmak mümkündür [9].
Türkiye’de WiMAX çalışmalarının hız kazanması açısından önemli bir çalışma Jale
Küçükünsal tarafından yapılmıştır.
Jale Küçükünsal, “Metropol Alanlar için Kablosuz Erişim Uygulamaları ve
Düzenleme Önerileri” adlı uzmanlık tezinde; WiMAX’i sabit, göçebe, taşınabilir ve
mobil erişimleri destekleyen bir geniş bant kablosuz erişim teknolojisi olarak
tanımlamıştır. Öte yandan, geniş bir frekans aralığında; esnek kanal bant
genişliklerini ve görüş hattında olan veya olmayan, noktadan noktaya, noktadan çok
noktaya uygulamaları destekleyen WiMAX teknolojisi uygulama alanları ve
standartlarını incelemiştir. Düzenleyici otoritelere gönderdiği anketlerin de katkısıyla
ülkelerin WiMAX teknolojisine yaklaşımları belirleyerek, Türkiye’nin bu teknoloji
içerisinde zamanında yer almasını sağlamak amacıyla düzenlemeleri de içeren
önerilerde bulunmuştur [10].
U. Navrasiwala, M. Schirmacher, N. Buris, M. Schamberger; “A Comparative Study
of WiMAX Subscriber Equipment Antennas” adlı makalelerinde çeşitli çevrelerde
tekli anten sistemi iyi performans için zorlanırken; MIMO (Multiple Input Multiple
Output / Çoklu Giriş Çoklu Çıkış) anten sistemlerinin farklı çevrelerde sunduğu
önemli
maliyet-performans
avantajları
ile
fayda
sağlamakta
olduğunu
belirtilmişlerdir. Diğer yandan, MIMO sistem performansı belirlenen noktalar için
referans tayin edilmiştir. Söz konusu makalede; çeşitli çevrelerde WiMAX MIMO
anten modüllerinin çalışmaları gösterilmiştir. Yapılan bu çalışmalar doğrultusunda,
geniş alanlarda düşük kazançlı antenler yüksek kazançlı antenler için çok yüksek
verimli alternatifler olarak tercih edilebileceği sonucuna varılmıştır [11].
9
Bu paralelde yapılan bir diğer çalışmada ise geniş bant uygulamalarına atıf
yapılmaktadır.
Ahmet Cengiz, Kerem Gündüz ve N. Özlem Ünverdi “WiMAX Teknolojisinde
Performans Analizi” adlı makalelerinde; IEEE 802.16 WirelessMAN standartlarına
uygun, etkin ve ölçeklenebilir bir QoS (Qulatiy of Services / Servis Kalitesi)
algoritması
tasarlamışlardır.
Tasarlanan
algoritma,
WiMAX
teknolojisinde
performansın artırılabilmesi için farklı tipteki servisleri önceliğine göre sıraya
koyabilen ve bu servisler için talep edilen bant genişliklerini aktarabilen bir
yapıdadır. Java programlama dili ile Netbeans IDE6.1 bir kullanıcı arayüzü
geliştirerek her abone ve her servis için ayrı ayrı bant genişliği talebinde bulunabilme
imkânı sunmuşlardır. Tasarladıkları QoS algoritması arka planda çalıştıktan sonra
abonelere ve talep ettikleri servislere aktarılan bant genişlikleri kullanıcı arayüzünde
görülmektedir [12].
İlgili literatürde, kapsama analizine ilişkin yayılma ölçümleri de irdeleme konusu
olmuştur.
Sara Abelsson “Propagation Measurement at 3.5 GHz for WiMAX” (3.5 GHz de
WiMAX Yayılma Ölçümleri) adlı tezinde; 3.5 GHz frekansında yayılma ölçümleri
yapmıştır. Yapılan ölçümlerde kapsama analizinin başarılı olarak tamamlamasını
amaçlamıştır. Ölçüm şirketinden toplanan bilgileri Matematik yazılım paketi
MATLAB (MATrix LABoratory) programı kullanarak analiz etmiştir. Toplanan
bilgiler kayıp yol modelleri kullanılarak bu modeller arasında karşılaştırma
yapılmıştır. WRAP (Weather Risk Analysis and Portrayal System / Hava Risk
Analizi ve Kaydetme Sistemi) adı verilen analiz tahmininde kullanılan program ile
toplanan bilgiler karşılaştırılmıştır. Bu tezde ölçüm esnasında farklı antenler
kullanılarak sonuçları karşılaştırılmıştır [13].
Bu alanda yapılan bazı resmi yayınlarda da WiMAX’te kullanılan çok yönlü
antenlerin performans avantajı ön plana çıkarılmaktadır.
10
“A Practical Guide to WiMAX Antennas: MIMO and Beamforming Technical
Overview” (WiMAX Antenler için Uygulama Rehberi: MIMO ve Işın Tekniğine
Bakış) adlı resmi çalışma raporunda (white paper), MIMO gibi çoklu-anten
uygulamaları yapılarda kurulumlarını artırabilmek için, en sorunlu çevrelerde bile
kapsama ve kapasite açısından önemli fırsatlar sunmaktadır. Çok yönlü anten
uygulamaları ile WiMAX’in performans avantajları ile beraber WiMAX operatörleri
bugün servis kapsama alanında değişken istekleri en uygun ağa dönüştürerek hızlı bir
şekilde uygulayabilir ve artan istekleri de kolay şekilde karşılayabilir [14].
WiMAX’in farklı ağlarda kullanımını ön plana çıkaran bir diğer çalışma da inceleme
konusu olmuştur.
M. Erkan Yüksel ve Selçuk Sevgen “Erişim Ağlarında WiMAX’in Optik Ağlarla
Kullanımı” adlı makalelerinde; WiMAX ve fiber optiğin yararlarını (mobilite ve
taşıma kapasitesi) birleştirerek, erişim ağları için çeşitli kablosuz-optik birliktelikler
öne sürülebilir olduğunu ve böyle bir birlikteliğin kablosuz ağların kapasitesini,
erişim ağlarının da taşınabilirliğini artırabildiğini ifade etmişlerdir. Ayrıca uç
noktalardaki merkezileştirilmiş yönetim sayesinde erişim noktalarının karmaşıklığı
azaltılabilmekte olduğu belirtilmiştir. Fiber iletim teknolojisinin sağladığı yüksek
bant genişliği ve kablosuz yapıların beraberinde getirdiği taşınabilirlik temel
alındığında bu iki teknolojinin birleştirilmesi erişim ağlarında maliyeti azaltan
sağlam bir çözüm olduğunu vurgulamışlardır. Çalışmalarında; WiMAX-fiber optik
etkileşimi ve erişim ağlarına katkıları incelenmişler ve önerdikleri mimari, fiber optik
erişimini ve bant genişliği kullanımını özellikle kablosuz iletim etki alanındaki son
kullanıcılar için daha verimli bir hale getirmeyi amaçlamıştır [15].
“WiMAX Antenlerinin Performans Analizi” isimli bu tez çalışmasında 3,5 GHz’de
çalışan yönlü (directional) antenlerin açılarının ve mesafelerinin değiştirilmesi
suretiyle elektrik alan ve manyetik alan değerleri hesaplanmıştır. Böylece, elektrik
alan ve manyetik alan değerlerinin hangi açılarda daha iyi sonuçlar verdiğini analiz
edilmiştir. Antenin çalışma açıları 30, 60 ve 90 derece olarak seçilmiş ve 20, 30 ve
40 km mesafeler referans alınmıştır.
11
Araştırma sürecinde öncelikle literatür taraması yapılmış ve edinilen bilgiler
değerlendirilerek kaydedilmiştir. Simülasyon programı olarak MATLAB programı
kullanılmıştır.
Bu tez çalışması, beş ana bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde, WiMAX
hakkında genel bilgiler, çalışma frekansları, dünyada ve Türkiye’de WiMAX’in
durumu ele alınmıştır. İkinci bölümde ise anten teorisi genel hatlarıyla işlenerek;
antenler, kullanım yerlerine göre sınıflandırılmıştır. WiMAX antenleri hakkında kısa
bilgilerin verildiği üçüncü bölümde ise elektrik alanlar ve manyetik alanlar
özetlenerek formülleri verilmiştir. En iyi değerleri içeren açıyı bulma amacıyla
gerçekleştirilen simülasyon sonuçları dördüncü bölümde yer almaktadır. Sonuç
bölümünde, elde edilen bulgular değerlendirilerek yorumlanmaktadır.
12
2. GENEL ANTEN TEORİSİ
2.1. Antenler ve Anten Parametreleri
Uzak mesafeler arasında bilgi (ses, görüntü vb.) taşınması kablo ile yapıldığında, zor
ve masraflı olduğu kadar; uzun hatların çekilmesi ve daimi bakımının getirdiği
birçok teknik problemlere neden olur. Bilgi taşınmasında elektromanyetik
dalgalardan istifade edildiğinde, bu dalgaları yüksek enerji ile atmosfere (veya uzay
boşluğuna) bırakabilecek elemanlar gereklidir. Yine boşlukta yayılmakta olan
elektromanyetik dalgaların amaca uygun olanını yakalayıp yükseltme işleminden
sonra alıcı cihaza aktarılması gerekir. Anten, bu iki temel ihtiyaca cevap verir [16].
Anten,
elektrik
sinyallerini
elektromanyetik
dalgalara
dönüştüren
ya
da
elektromanyetik dalgaları elektrik sinyallerine dönüştürmek için kullanılan sistemlere
verilen genel addır [16]. Anten çift yönlü bir dönüştürücüdür. Verici anten olarak
tasarlandığında, besleme noktalarına uygulanan elektrik enerjisini boşlukta bir
elektromanyetik dalga enerjisi haline dönüştürür. Alıcı anten olarak tasarlandığında
ise ortamdaki elektromanyetik dalganın taşıdığı enerjiyi çıkış uçlarından alan
elektriksel enerji haline dönüştürmektedir [17].
Antenler teorik olarak 5 (beş) kritere göre sınıflandırılabilir [15]:
1. Kullanım şekli
:
Alıcı, Verici
2. Kullanım yeri
:
Radyo, TV, radyoteleskopiv.b.
3. Fiziki şekli
:
Parabolik v.b.
4. Yayın Yönü
:
Omnidirectional (Yönlü),
Directional (Tek Yönlü)
5.
Yayın Frekansı
:
VHF, UHF, Radyo-Link v.b.
Elektromanyetik enerjiyi uzayda kendinden eşit uzaklıktaki noktalara eşit olarak
yayan, ya da noktalardan eşit olarak alan antenlere “yönsüz anten” denir.
13
Genellikle kullanılan antenler yönlüdür ve elektromanyetik enerjiyi belirli bir yöne,
diğer yönlere nazaran daha yoğun olarak gönderen ya da alan antenlerdir.
Sayısal veya analog işaretleri, (telefon, Radyo-TV gibi) bir noktadan diğer bir
noktaya veya bir noktadan birden çok noktaya ileten sistemler, Radyo-Link sistemler
olarak tanımlanır. Ülkemizde radyo-bağlantı sistemleri, 1–3 GHz, 4–6 GHz, 7–8
GHz, 10GHz, 23 GHz, 28 GHz, 38 GHz ve 58 GHz frekans bantlarında
çalışmaktadır. Kullanım amacına, kullanım bölgesine ve mesafeye göre frekans
bandı değişir.
İstenmeyen yönlerde ve yerlerde sinyallerin bastırılması, anten için büyük önem arz
eder. Bu noktada da aşağıda bahsedilecek olan anten parametrelerinin birbirleri ile
ilişkisi, değişimi antenlerin verimli olarak işlevlerini yürütebilmesi açısından önemli
rol oynar.
Anten performansını etkileyen önemli bazı parametreleri şu şekilde sıralamak
mümkündür;
Işıma Örüntüsü (Radiation),
Yönlülük (Directivity),
Verimlilik (Efficiency),
Kazanç (Gain),
Band Genişliği (BandWidth)
Polarizasyon (Polarization)
Empedans (Empedance)
Antenin fiziksel özellikleri [18].
Bir elektromanyetik dalga; uzaya doğru yayılan elektrik ve manyetik alan içerir ve
burada bir elektrik ve manyetik kuvvet oluşturur. Serbest uzayda bir antenden iletilen
enerjinin; geniş alanda dalganın dışarı doğru hareketi ışıma olarak adlandırılır [19].
14
Küresel koordinatlarda yatay ve düşey açılarla belirlenen anten örüntüsü için yatay
ve düşey anten örüntülerinin kullanılması, uygulamada son derece önem taşır.
Işıma Örüntüsü (Radiation Pattern); yakın alan ve uzak alanda kaynaktan veya
antenden konumu, yönlülüğü, güç ve kayıp gibi parametreler elde edilir. Işıma
örüntüsü, genellikle uzak alanlar için anlamlı sonuçlar verir.
Uzak alan; genel olarak antenden
/λ kadar olan mesafeler olarak alınır. Bu
formülde; (λ): dalgaboyu’nu, (D): antenin en büyük boyutunu ifade eder. Şekil
2.1’de bir antenin ışıma örüntüsü koordinat sisteminde gösterilmiştir.
Şekil 2.1 Işıma örüntüsünün koordinat düzleminde gösterimi
Burada;
15
(r, θ, ϕ) koordinat sistemi bileşenleridir.
r,
θ,
ϕ
birim yön vektörleri olarak
tanımlanır.
Işıma Diyagramları; genellikle uzak alan bölgesi için kullanılır. Işıma diyagramları,
yatay ve dikey grafiksel şeklinde verilir. Işıma diyagramında kullanılan parametreler
Şekil 2.2’de görülmektedir.
Ana Kulakçık (main lobe); maksimum ışımanın olduğu kulakçık (kazanç ve yönlülük
v.b. ifade eder). Karışık bir antenin yatay ve dikey eksen ışımasında birçok kulakçık
ve boşluklar mevcuttur. Kazancın en yüksek olduğu bölge ana kulakçık olarak
adlandırılırken; minimum olduğu bölge ise boşluk olarak adlandırılır. Anten kazancı
için bir değer verilmiş ise, bu değer ana kulakçık veya ana ışıma kazancına karşılık
düşen değeridir.
Şekil 2.2. Işıma diyagramında bulunan parametrelerin gösterimi
Yan Kulakçıklar (sidelobe); ana kulakçık çevresindeki istenmeyen kulakçıklardır
(kayıpları
gösterir).
Hiçbir
anten
belirtilen
doğrultuya
bütün
enerjisini
yayamadığından başka doğrultulara enerjinin yayılması kaçınılmazdır. Farklı yönlere
bakıldığında küçük inişli çıkışlı dalgalanmalar görülür. Bu dalgalanmaların ise genel
itibarıyla ana kulakçığın altında bir desibel değerinde gerçekleştiği görülür.
16
Arka Kulakçık (backlobe); antenin gerisinde oluşan kulakçık (kayıpları gösterir).
Işıma Genişliği (HPBW / Half Power Wide Band); ana kulakçık gücünün yarıya (3
dB) düştüğü noktalar arasındaki açıdır.
Işıma Güç Yoğunluğu (Radiation Power Density): Elektromanyetik dalgalar, bilgiyi
bir noktadan diğer bir noktaya kablosuz ortamı kullanarak iletirler. Güç ve enerjinin
elektromanyetik
birlikte
dalgalarla
ilişkilendirildiği
varsayıldığında;
bir
elektromanyetik alanda gücün değerini anlık Pointing vektör ile aşağıdaki gibi
tanımlamak mümkündür:
=
Eşitlik 2.1’de
X
(2.1)
elektrik alan şiddeti vektörü,
manyetik alan şiddeti vektörünü
ifade eder. Pointing vektör (W) güç yoğunluğu olduğundan toplam güç ( );
s=
şeklinde ifade edilir. Burada
s
(2.2)
küre yüzeyini ifade eder.
Kompleks düzlemde anlık elektrik ve manyetik alan ifadeleri zaman düzleminde;
E(x,y,z,t)=Re
(2.3)
H(x,y,z,t)= Re
(2.4)
biçiminde ifade edilir.
Yönlülük (Directivity); antenin gücünü belirli doğrultuda yönlendirmesi ve diğer
yönlere yöneltmemesi gerekir. Bu şekilde oluşturulan yönlendirmede anten güç
17
kaybından kurtulur. Bu yönelme, izotropik anten (her yöne eşit güç yayan anten),
referans alınarak yapılır. Antenin yönlülüğü; en güçlü yayılım doğrultusundaki ideal
izotropik antenden yayılan güç yoğunluğuyla ilgilidir [20].
Bu çerçevede yönlülük (D(θ,ϕ)) en genel ifadesiyle, antenin verilen yöndeki ışıma
yoğunluğunun, bütün yönlerden ortalama gelen ışıma yoğunluğuna oranı olarak
tanımlanabilir.
D(θ,ϕ) = [Işıma Güç Yoğunluğu(θ,ϕ) /Toplam Işıma Gücü]x(4π)
(2.5)
Burada,
ϕ ve θ; standart küresel koordinat açılarını ifade eder.
İzotropik olmayan bir kaynağın yönlülüğü; izotropik bir kaynak üzerinde verilen
yöndeki ışıma yoğunluğuna oranıdır. Yönlülüğe ilişkin genel eşitlik ifadesi;
=
(2.6)
olarak verilir. Burada;
U, izotropik olmayan bir kaynak üzerinde verilen ışıma yoğunluğu,
izotropik bir kaynak üzerinde verilen ışıma yoğunluğu,
, toplam ışıma gücüdür.
Şayet özel bir yönlendirme yoksa maksimum yönlendirme (
); elde edilmek
istenirse, bu durumda maksimum yönlendirme;
(2.7)
18
şeklinde ifade edilir.
Bir antenin küresel koordinat sisteminde Ө ve ϕ bileşenlerindeki yönlülük ile toplam
maksimum yönlülüğü D0 olarak aşağıdaki şekilde ifade edilir.
(2.8)
Öte yandan
ve
eşitlik 2.6’de genel ifadesiyle verilen yönlülük kullanılarak ϕ
ve θ bileşenlerindeki yönlülükler çıkarılabilir.
=
(2.9)
=
(2.10)
Işıma yoğunluğunu sabit ve maksimum değerde olduğu düşünülürse yönlülük;
(2.11)
Maksimum yönlülük olarak elde edilir. Burada,
:
Beam Solid Angle (Katı Açı)
(Ek-1) dır.
Anten Etkin Yüzeyi; Bir antenin etkin yüzeyi, kapalı alanlarda enerjinin korunumu
göz önüne alınarak, ışıma gücünün hesaplanması ile açıklanabilir.
Işıma gücü Pt olan eş-yönlü (izotropik) bir antenden R kadar uzaklıkta güç
yoğunluğu Pt / (4π
)’dir. Antenin (Watt/metrekare) boyutunda olan güç yoğunluğu,
anteni çevreleyen kapalı bir yüzey üzerinde toplandığında (yani (4π
) ile
çarpıldığında) ışıma gücünü verir. Eğer ortam kayıplı ise elektromanyetik dalgalar
yayılırken, yayıldığı ortam tarafından yutularak zayıflar. Enerjinin korunumu ilkesi
19
göz önüne alındığında, toplam ışıma gücü; ortamda kaybolan güç ve yayılan gücün
toplamına eşit olur.
Antenin çektiği güç, var olan güç yoğunluğunun metrekare boyutunda bir yüzey ile
çarpımı şeklinde hesaplanır. İşte bu metrekare büyüklüğündeki parametre, etkin
yüzey olarak tanımlanır. Öte yandan, anten etkin yüzeyi, uzaydaki elektrik
alanlarından anten uçlarına güç aktarabilme yeteneği olarak da tanımlanabilir [17].
Kazanç (Gain); antenin en önemli parametrelerinden biri olan kazanç, antenin
performansını belirler. Bir antenin kazancı (kayıpsız izotropik bir kaynak için)
yönlülük ve antenin verimi ile çok yakından ilgili bir karakteristiğe sahiptir. Eğer
verimlilik % 100 değilse kazanç değeri yönlülükten daha azdır. Kazancın genel
formülü şu şekilde verilebilir.
G=k.D
(2.12)
Burada;
k: antenin verimlililk faktörü ( 0≤ k≤ 1 )
G: antenin kazancı
D: yönlülük faktörüdür.
Kazancın etkin alana bağlı olarak hesaplanmasına ilişkin formülü de aşağıda
verilmiştir:
=
Burada;
Ae = Etkin anten açıklığı
A= Anten fiziksel alanı
Ka = Anten açıklık verimidir.
= Ka·A
(2.13)
20
Anten açıklık verimi, yayının açıklık üzerindeki dağılımına bağlıdır. Eğer bu dağılım
doğrusal ise o zaman
= 1 olur. Bu yüksek verim, doğrusal bir yayınla elde edilen,
hayli yüksek olan yan kulakçıklarla dengelenir. Bu nedenle, daha pratik seviyelere
sahip yan kulakçığı bulunan antenlerin anten açıklık verimleri, 1 (bir)’den daha azdır
(Ae< A).
Polarizasyon; yayınlanan dalganın polarizasyonu elektrik alanın hareket yönü olarak
tarif edilir. Elektromanyetik alan ya da dalganın vektörel yönünü (yatay, dikey ya da
dairesel) belirtmek için kullanılır. Polarizasyon linear (doğrusal), vertical (dikey) ve
horizontal (yatay) olmak üzere ifade edilir.
Elektrik alan toprak yüzeyine dik olarak hareket ediyorsa “dikey polarizasyonlu
anten” denir. Elektrik alan toprak yüzeyine yatay olarak hareket ediyorsa buna da
“yatay polarizasyonlu anten” denir. Verici anteni yatay polarizasyonlu ise alıcı
antenin de yatay kurulması gerekir. Aksi takdirde verimli bir alış yapılamaz. Düşük
ve orta frekanslarda dikey polarizasyonlu antenler kullanılır. Çünkü yerden yansıyan
dalgalar da bu durumda iş görmektedir. Yüksek frenkansta ise yatay polarizasyon
tercih edilir. Sebebi ise, tabii ve kaynağı insan olan gürültü ve parazitlerden daha az
etkilenmesidir.
VHF (çok yüksek frekans) ve UHF (ultra yüksek frekans) da yatay veya dikey
polarizasyon yeterli gelmektedir. Dikey polarizasyonlu bu antenlerde,
diğer
istasyonların karışmaları daha az olur. 100 MHz’in altındaki frekanslarda dikey
polarizasyonlu antenler daha faydalı olmaktadır. Engebeli arazide daha çok dikey
polarizasyon etkilidir. Yatay polarizasyon da antenin yerden yüksekliği çok önemli
değildir. Özellikle frekans modülasyonlu ve darbe modülasyonlu sinyallerin
yayılmasında yatay polarizasyon çok kullanılır.
Polarizasyon ile vektörel yönleri değiştirilmiş aynı frekansa sahip elektromanyetik
dalgalar, birbirlerini etkilemeden farklı kullanıcılar tarafından paylaşılabilir [21].
Bu tezde kullanılan anten doğrusal dikey (linear vertical) polarizasyonludur.
21
Şekil 2.3 Yatay ve dikey polarizasyon örnekleri
Şekil 2.3’te antenlerin yeryüzünden yansıyan görüntüleri verilmektedir. Şekil 2.3a’da
görülen polarizasyon dikey polarizasyondur ve daima
için maksimum değeri
verir. Şayet bu polarizasyon yatay ise şekil 2.3b’de görüldüğü gibi
için bunun
değeri sıfır olur.
2.2. Kullanım Yerlerine Göre Antenler ve Anten Çeşitleri
Antenlerin sınıflandırması farklı kriterlere göre yapılabilir. Alıcı ve verici antenler,
işlevleri farklı olmasına rağmen temel yapı olarak birlikte incelenebilirler.
Uygulamada karşılaşılan antenler çeşitli türde ve farklı geometrik yapıdadırlar.
Dalga boyuna göre antenleri, temelde; Markoni ve Hertz olarak iki şekilde
sınıflandırmak mümkündür. Hertz antenlerinin bir diğer adı da dipol (simetrik)
antenlerdir ve yarım dalga boyundadırlar (λ/2). Markoni antenler ise; çeyrek dalga
(λ/4) boyunda olup (asimetrik) antenlerdir. Markoni tipi antenler yere doğru dikey
olarak kullanılırlar. Anten üzerinde oluşan akım-gerilim değişiminin simetriği toprak
22
üzerinde oluşur. Örnek olarak WiMAX teknolojisinde kullanılan antenler boyları
oldukça küçüktür. Bu tezde kullanılan anten ise bir çeşit Hertz antendir.
Geometrik yapısına göre antenleri ise, tel antenler ve açıklık antenler olarak ayırmak
mümkündür.
Tel antenler; yapıları iletken çubuk, çerçeve, dikdörtgen, kare, dairesel veya sarmal
biçimde olabilirler. Tek bir çalışma frekansında ya da dar bir frekans bandında
verimli çalışabilirler ve kazançları düşüktür.
Açıklık antenler ise; daha ziyade yüksek frekanslarda tercih edilirler ve montajlarının
kolay olması dolayısıyla uçak ve uzay araçlarında kullanılırlar. Hava şartlarından
etkilenmemeleri için yalıtkan bir malzeme ile kaplanırlar. Ayrıca bu tip antenlerin
kazançları da oldukça yüksektir.
Kullanım yerleri dikkate alındığında antenler; alıcı antenler ve verici antenler olarak
da tasnif edilebilirler. İyonosfer tabakasının yoğun olduğu zamanlarda bile gücü
zayıf olan alıcı, vericilerle çok uzak mesafeler ile görüşme sağlayabilir.
Antenleri genel olarak aşağıdaki gibi sıralamak mümkün olur;
Dipol Antenler
İnce Lineer Antenler
Loop Antenler
Helezoni (Spiral) Antenler
Bikonik (Biconical) Antenler
Silindirik Antenler
Reflektör Antenler
Lens Antenler
Slot Antenler
Horn Antenler.
23
Ayrıca besleme göz önüne alınarak, özel uygulamalarına göre antenler ve geniş bant
uygulamalarında kullanılan antenler olmak üzere de ayırmak mümkün olur.
24
3. WiMAX ANTENLER
3.1. WiMAX Antenlere Genel Bakış
Pek çok çeşitlilikte anten uygulamaları mevcuttur. Bu uygulamalar için farklı tipte ve
boyutta antenler seçilirler.
WiMAX, geniş bant kablosuz iletişim sistemleri için birden fazla tipte antenler
kullanılabilmektedir.
Anten
tipleri,
ikinci
bölümde
detaylı
bir
şekilde
irdelendiğinden, burada özellikle WiMAX uygulamalarında kullanılan antenler ele
alınacaktır.
WiMAX antenleri radyo, cep telefonu, FM radyo veya TV antenleri gibi uygulamalar
için performansı optimize edilerek tasarlanır.
WiMAX uygulamalarında kullanılmakta olan öne çıkan anten tipleri aşağıda
sıralanmaktadır.
Yönlü (Directional) Anten
Her yöne yönlü (Omnidirectional) Anten
Sektör Anten
Panel Antenler
MIMO Anten
Yönlü (Directional) Antenler; istenmeyen kaynaktan gelen parazit sinyalleri
azaltarak; alıcı ve verici üzerindeki performansını artırarak bir veya daha fazla yöne
gücün çok iyi ışımasına izin verirler. Yönlü antenler genellikle hedef nokta tespit
edildiğinde tek yönlü sinyal güçlendirmek suretiyle performansın arttırılmasında
kullanılırlar.
25
Bazı yönlü antenler genellikle yeryüzüne paralel bir düzlemde yalnızca belirlenen
yönde düşünülmesine rağmen pratik antenler sınıfındaki bazı antenler kolaylıkla bir
düzlemle çok yönlü olabilirler. Yönlü antenler, oldukça geniş bir kullanım alanına
yayılmış durumdadırlar. Resim 3.1’de ve Resim 3.2’de yönlü anten örnekleri
görülmektedir.
Resim 3.1 Yönlü anten örneği
Resim 3.2 İki farklı tipte bir yönlü anten
Her yöne yönlü (Omnidirectional) antenler; yönlü antenlerin bir türüdür. Bu antenler,
tek bir noktaya yönelik olmaksızın antenin kurulduğu alanda çevresel bir kapsamaya
sahiptir. Her yöne yönlü antenler, dikey bir düzlemde bir yönlendirici örüntü ile bir
düzleme gücü eşit olarak yayarlar. Her yöne yönlü antenler; TV yayınları ve hücresel
telefon bağlantılarını da içeren açık alanda, noktadan çoklu noktaya haberleşme
sistemlerinde, çok yönlü anten bağlantısı için kullanılabilmektedirler. Herhangi özel
bir yönü olmadığından veya sadece belirli bir yönden geleni kabul etmediğinden
dolayı bu antenler “yönlü olmayan” (non-directional) antenler olarak da bilinirler
[22]. Resim3.1’de ve Resim 3.3’te her yöne yönlü anten örneği görülmektedir.
Avantajlarının olduğu kadar, bazı dezavantajlara da sahip olan her yöne yönlü
antenlerdeki sıkıntılardan biri, 360 derecede yayın yaptığından dolayı enerjinin bir
kısmını soğurmasıdır.
26
Resim 3.3 Her yöne yönlü anten örneği
Şekil 3.1 Her yöne yönlü antenin bir baz istasyonundan 360 derece yayını
27
Sektör Antenler; bu ismi ışıma örüntüsünün şeklinden dolayı almıştır. Yönlü
antenlerin bir çeşidi olan sektör antenler, özellik olarak da belirli bir alanda ışımaya
odaklanırlar. Şekil 3.2’de görüldüğü gibi bu antenler, noktadan çoklu noktaya
bağlantılar için genellikle baz istasyonlarında kurulurlar ve mobil iletişimde
kullanılırlar. Wi-Fi kullanım alanında ise pratikte 4-5 km civarında sınırlı mesafeler
için kullanılırlar. Bu antenler daha az enerji ile daha uzun mesafelerde etkin
olabilmektedirler. Pek çok operatörün 360 derecede hizmet vereceği kapsama
alanında sektör antenleri her yöne yönlü antenlere göre sektör antenlerinin üstün
performansından dolayı daha çok tercih edilebileceği öngörülmektedir [23]. Resim
3.4’de 120° de sektör anten ve Resim 3.5’de 180° de sektör anten örnekleri
görülmektedir.
Şekil 3.2 Sektör antenin baz istasyonundan 60 derece yayını ve kapsama alanının
gösterimi
28
Resim 3.4 120° Sektör anten
Resim 3.5 180° Sektör anten
Panel Antenler; genellikle kare düz bir panel olarak tasarlanır (Resim 3.6). Bu
antenlerin yüksek kazançlı ve düşük profilli olması, kablosuz ağlarda kullanımında
performansının daha iyi olmasını mümkün kılar. Panel antenler de yönlü anten
sınıfında kategorize edilirler. Panel antenleri ile potansiyel olarak WiMAX radyo
konfigürasyonu gerçekleştirilebilir ve kare anten kapsamasını içerirler.
Resim 3.6 Panel Anten
29
MIMO Antenler; adından da anlaşılacağı gibi çoklu giriş ve çoklu çıkışları olan; hem
alıcı, hem de verici olarak kullanılan anten türleridir. Antenin bu özelliği kuşkusuz,
haberleşme performansını artırır. Öte yandan MIMO antenler, akıllı antenlerin pek
çok formlarından birisidir. MIMO çoklu giriş, çıkış ve buna atıf yapan teknolojilerin
mobil cihazlarında çoklu antenler ve baz istasyonlarındaki çoklu antenlerin yerini
alırlar. Çoklu anten teknolojilerinin kullanımı genellikle iki antenli hücresel
telefonlar, iki antenli dizüstü bilgisayarlar içerir; tıpkı çoklu antenlerin kullanıldığı
CPE (Customer-Premises Equipment / Müşteri tarafından kullanılan cihaz) cihazları
gibi.
Bilgi iletim oranının daha iyi olması için, MIMO teknolojisinin kullanılması, bilgi
alışını ve iletimini iyileştirmektedir. WiMAX uygulamalarında MIMO teknolojisi
büyük önem taşır [24]. Aşağıda Şekil 3.3.’de MIMO antenlerinin yapısı SISO, SIMO
ve MISO örnekleri ile açıklanmaktadır.
Şekil 3.3 SISO, SIMO, MISO ile karşılaştırılarak MIMO’nun açıklanması
30
SISO : Single-Input Single-Output (Tekli Giriş-Tekli Çıkış)
SIMO : Single-Input Multiple-Output (Tekli Giriş-Çoklu Çıkış)
MISO : Multiple-Input Single-Output(Çoklu Giriş-Tekli Çıkış)
MIMO : Multiple-Input Multiple-Output(Çoklu Giriş-Çoklu Çıkış)
Şekil 3.4’te, MIMO antenlerde anten sayısına göre kanal modeli kapsamında, alıcı
antenlerin hangi verici anten ile eşleşeceğinin konfigürasyonu verilmektedir.
Şekil 3.4 MIMO Kanal Modeli
3.2. Elektrik ve Manyetik Alanlar
Fiziksel olayların anlatımında kolaylık olması açısından, genellikle alan kavramı
kullanılır. Elektrik ve manyetik alanlar vektörel büyüklük olup yönü ve doğrultusu
olan; yönü, geçtiği nokta ve başlangıç noktası tanımlanan bir vektör ile açıklanır.
Elektrikle yüklü bir çubuğun çevresinde de bir deneme yüküne bir kuvvet etkiyorsa,
o noktada bir elektrik alan vardır. Bu kuvvet, bu bölgede var olan yükler tarafından
oluşturulmuştur [25].
Elektrik alan, elektrik yüklerinin 1coulomb değerindeki pozitif bir yüke uyguladığı
kuvvet olarak tanımlanır. Yüklerin çevresinde elektrik alan çizgileri bulunur. Yükler
bu alan çizgileri yardımıyla birbirine kuvvet uygularlar. Eğer nötronda olduğu gibi,
yükün elektrik alan çizgileri yoksa elektriksel kuvvetten etkilenmemektedir. Elektrik
alan çizgileri pozitif yükten negatif yüke doğrudur.
31
=
(3.1)
Burada;
E : Elektrik alan vektörü
F : Yüke etkiyen kuvvet vektörü
q : Yük değerini ifade eder.
Manyetik alanın kaynağı olarak da manyetik yükün bir manyetik alan yarattığı ve bu
alanın diğer manyetik yüklere etki edebileceği beklenebilir. Manyetik alanın nasıl
oluştuğu ise aşağıdaki şekilde açıklanabilir.
Elektriksel olarak yüklü parçacıklar (bir teldeki gibi) tarafından meydana getirilen
manyetik alan bir diğer ifade ile herhangi bir akım ilmeği manyetik Alana ve buna
karşılık gelen manyetik moment sahip olduğunda çevresinde bir manyetik alan
meydana getirir. Bir akım tarafından oluşturulan manyetik akı yoğunluğuna B
dersek; bir kaynak olmaksızın manyetik alan şiddeti;
(3.2)
şeklinde yazılabilir.
Statik(durgun) alanlar için elektrik alan ile manyetik alan arasında bir ilişki yoktur,
ancak değişen alanlarda manyetik alan ile elektrik alan arasındaki ilişkiyi göz önüne
alarak, bu ilişkiyi aşağıdaki şekilde ifade etmek mümkündür.
(3.3)
Burada
bileşeni ve
elektrik alanın
yönündeki bileşeni,
Φ
manyetik alanın Φ yönündeki
boşluğun empedansını ifade etmektedir. ( Boşluk için
=377 ohm )
32
Elektrik alan şiddeti vektörü
, bilinen yük dağılımlarından elde edilir ancak daha
sonra elektrik potansiyeli V geliştirilmiş ve , V’nin negatif gradyantı;
=
(3.4)
şeklinde elde edilir.
Benzer biçimde bir
vektör manyetik potansiyeli de manyetik alan hesaplanmasında
’nin dolayısıyla da ’nin hesaplanmasında büyük önem arz eder.
WiMAX için bu çalışma da tercih edilen sektör anten bir çeşit dipol antendir. Bu
bağlamda uzak alanda fazör formdaki elektrik alan şiddeti vektörü E;
=
(3.5)
olarak ifade edilir. Manyetik alan şiddeti ise;
=
(3.6)
biçiminde ifade edilir.
Polar koordinatlarda
vektör manyetik potansiyel vektörünün aşağıdaki şekilde
ifade edilmesi mümkündür;
=
Burada
eder.
r, θve
ϕ
r.Ar+
θ. Aθ+
ϕ. Aϕ
birim yön vektörlerini,
(3.7)
,
,
gelişi güzel genlikleri ifade
33
=
(3.8)
Dipol için Aϕ =0 olarak alınır. Ax=0, Ay=0 olduğunda; eşitlik 3.8’de verilen
koordinat sistemi dönüşüm matrisinden;
(3.9)
(3.10)
olarak bulunur.
elektrik akımının gecikmeli vektör manyetik potansiyeli olarak aşağıdaki
Burada
şekilde verilir;
(3.11)
Burada;
L
: dipolun uzunluğu
: akımın peak değeri
: serbest uzayın geçirgenlik sabiti (4π x
k
: dalga sayısı (ω
r
: dipol antenin mesafesidir.
)
)
Buradan eşitlik 3.11’i eşitlik 3.9’da yerine koyarsak;
.
(3.12)
34
olarak bulunur.
Polar koordinatlarda V’nin gradyenti;
.
(3.13)
Eşitlik (3.4)’den hareketle Elektrik alanın polar koordinat bileşenleri aşağıdaki
şekilde ifade edilebilir;
E=
.
(3.2), (3.4) ve (3.7) eşitliklerinden
(3.14)
nin üç genlik bileşeni şu şekilde yazılabilir,
(3.15)
(3.16)
(3.17)
daha önce
=0 olduğu belirtilmişti. Bundan hareketle
dır.
(3.9) ve (3.10) eşitliklerini (3.15) ve (3.16) eşitliklerinde yerine yazılırsa;
(3.18)
ve
(3.19)
Elektrik alanın sırasıyla
ve
bileşenleri elde edilir.
35
(3.15) ve (3.16) denklemlerinde yerine konulursa; elektrik alanın r yönündeki
bileşeninin genliği;
.
(3.20)
olarak elde edilir. Benzer biçimde elektrik alanın
bileşeni aşağıdaki gibi elde
edilir.
.
(3.21)
Uzak alanlar için kr>>1 olduğundan uzak alan için elektrik alan şiddeti
da
anlamlıdır. Bu durumda,
(3.22)
olarak elde edilir.
Manyetik alan değerini hesaplamak için eşitlik (3.2)’de
değerini yerine yazarsak
değerleri Ф den bağımsız olur. Manyetik alan ifadesinin
bileşeni;
(3.23)
olarak elde edilir. Yine uzak alan için;
(3.24)
şeklinde olur.
36
(3.20)
ve
(3.22)
denklemlerinden
hareketle
kullanılmasıyla (EK-2) Elektrik alan değerleri
hesaplanmıştır.
antenin
özellik
,
ve
bilgilerinin
açılarla
37
4. UYGULAMA VE SONUÇLARI
Bu bölümde 20 km, 30 km ve 40 km mesafeler referans alınarak açı değişkenlerine
göre elektrik alan ve manyetik alan şiddetlerinin analizleri yapılmıştır. Elektrik alan
şiddetleri
aralıklar ile
’ye kadar hesaplanarak bir tablo oluşturulmuştur. Bu
tablolar 20 km, 30 km ve 40 km mesafeler için ayrı ayrı hazırlanarak yorumlanmıştır.
4.1.
Aralıklarla Elektrik Alan Analiz Sonuçları
Bu bölümde 10 derece aralıklarla 90 dereceye kadar 9 farklı açıda elektrik alan
şiddeti değerlerinin karşılaştırılması yapılmıştır.
Çizelge 4.1 20 km mesafede açılara bağlı olarak elektrik alan şiddetinin değeri
Açı Derecesi
Elektrik Alan
Değeri (V/m)
Elektrik Alan
Değeri (dB)
10
0.015
-36.47
20
0.030
-30.45
30
0.044
-27.13
40
0.056
-25.03
50
0.067
-23.47
60
0.076
-22.3
70
0.082
-21.7
80
0.086
-21.3
90
0.088
-21.1
Çizelge 4.1’de 20 km mesafede 10’ar derece aralıklar ile elektrik alanın değerleri
desibel ve V/m cinsinden verilmektedir. Şekil 4.2’de de görüldüğü gibi antenin
elektrik alan değeri sinüzoidal şekilde artmaktadır. Çizelge 4.1 deki değerlerde bunu
göstermektedir.
38
Çizelge 4.2 30 km mesafede açılara bağlı olarak elektrik alan şiddetinin değeri
Açı Derecesi
Elektrik Alan Değeri
(V/m)
Elektrik Alan
Değeri (dB)
10
0.010
-40
20
0.020
-33.97
30
0.029
-30.75
40
0.037
-28.63
50
0.045
-26.93
60
0.051
-25.84
70
0.055
-25.19
80
0.058
-24.73
90
0.059
-24.58
Benzer biçimde, Çizelge 4.2’de 30 km mesafede 10’ar derece aralıklar ile elektrik
alanın değerleri desibel ve V/m cinsinden verilmektedir. Buradan da açı değerleri 10
dereceden 90 dereceye doğru arttıkça elektrik alan değerlerinin sinüzoidal şekilde
arttığı görülmektedir. Şekil 4.5’te antenin elektrik alan değeri sinüzoidal şekilde
artmaktadır.
Çizelge 4.3’te 40 km mesafede 10 derece aralıklar ile elektrik alanın değerleri desibel
ve V/m cinsinden verilmektedir.
39
Çizelge 4.3 40 km mesafede açılara bağlı olarak elektrik alan şiddetinin değeri
Açı Derecesi
10
Elektrik alan değeri
(V/m)
0.007
Elektrik Alan Değeri
(dB)
-43.09
20
0.015
-36.47
30
0.022
-33.15
40
0.028
-31.05
50
0.033
-29.62
60
0.038
-28.40
70
0.041
-27.74
80
0.043
-27.33
90
0.044
-27.13
Çizelge 4.3’te yine benzer biçimde görülmektedir ki açı dereceleri 10 dereceden 90’a
doğru arttıkça elektrik alanın da değeri artmaktadır. Burada elektrik alanın desibel
cinsinden değerleri de logaritmik olarak artmaktadır.
Çizelge 4.1, çizelge 4.2 ve çizelge 4.3’de hesaplanan değerler ile 4.2. bölümde
yapılan
simülasyon
sonuçları
karşılaştırılmak
değerlendirmeleri yapılmıştır. Spesifik olarak
suretiyle
sonuç
bölümünde
seçilmiş ve bunun üzerinde
yorumlar yapılmıştır.
Spesifik olarak seçilen
açı için çizelge 4.1, çizelge 4.2 ve çizelge 4.3’teki veriler
kullanılarak, 20 km, 30 km ve 40 km de grafik şeklinde mesafelere göre elektrik
alanın değerleri desibel ve Volt / metre cinsinden gösterilmiştir.
40
Çizelge 4.4 40 Derece açıda elektrik alanın dB olarak gösterimi
Çizelge 4.4 rastgele seçilen bir açıda (40 derece olarak seçilmiştir), elektrik alanın
desibel cinsinden mesafelere (20 km, 30 km ve 40 km mesafeler seçilmiştir) göre
değişen değerleri verilmiştir.
Çizelge 4.5 40 Derece açıda elektrik alanın (V/m) olarak gösterimi
Çizelge 4.5’te 40 derece de seçilen antenin 20, 30 ve 40 km mesafelerde elektrik
alanının V/m cinsinden değeri verilmiştir.
41
4.2. r=20 Km İçin Simülasyon Sonuçları
3.5 GHz frekansında çalışan WiMAX anteninde yapılan mesafe-açı analizlerinin
sonuçlarını görülmektedir. Üçüncü bölümde elektrik alan değerleri açı ve mesafe
değişkenlerine göre hesaplanmıştı. Bu bölümde ise MATLAB programında elektrik
alan şiddetinin polar çizimi 3 boyutlu ve lineer çizimleri yaptırılmıştır.
Şekil 4.1 20 km’de yönlendirilmiş antenin elektrik alan ışıma örüntüsü
Şekil 4.1’ de değişen açı değerlerine göre elektrik alan şiddetinin değerleri
verilmiştir. Antenin özellikle 30, 60 ve 90 derece açılarda elektrik alan şiddetleri
verilmiştir. Şekil 4.2 ise elektrik alanının açı değerlerine göre 2 (iki) boyutlu çizimini
göstermektedir. Şekil 4.1 deki istenilen değerleri Şekil 4.2’de de görülmektedir.
42
Şekil 4.2 20 km’de yönlendirilmiş antenin elektrik alanının lineer çizimi
Şekil 4.3 20 km’de yönlendirilmiş antenin üç boyutlu elektrik alan ışıma örüntüsü
43
4.3. r=30 Km İçin Simülasyon Sonuçları
Şekil 4.4
30 km’de yönlendirilmiş antenin elektrik alan ışıma örüntüsü
Şekil 4.5 30 km’de yönlendirilmiş antenin elektrik alanının lineer çizimi
44
Şekil 4.6 30 km’de yönlendirilmiş antenin üç boyutlu elektrik alan ışıma örüntüsü
Şekil 4.4 de 30 km mesafe için θ açısının değerine göre elektrik alanın değerlerini
vermektedir. θ açısının değeri 90 dereceye doğru arttıkça elektrik alanın da değeri
artmaktadır. Burada θ açısının değeri 90 derece olduğunda elektrik alanın değeri
maksimum olmaktadır. Şekil 4.4, şekil 4.5 ve şekil 4.6 da Elektrik alan şiddetinin
0.06 V/m ye çok yakın bir değer olduğunu görüyoruz.
Şekil 4.5’te lineer olarak elektrik alan şiddetinin π değeri ne göre çizimi
görülmektedir. Burada π değeri 3,14 olarak alınmış olup açısal olarak 180 dereceyi
ifade etmektedir. Şekil 4.6 ise elektrik alan şiddetinin polar koordinatlarda gösterimi
görülmektedir.
45
4.4. r=40 Km İçin Simülasyon Sonuçları
Şekil 4.7’de 40 km mesafe de elektrik alanın açıya göre değişimi alınarak 0-π arsında
elektrik alan ışıma örüntüsünde gösterilmiştir. Burada
’de elektrik alan şiddetinin
değeri 0,04 (V/m) ile 0,05 (V/m) arasında görülmektedir. açı değeri
ile
arasında bir değerde elektrik alan şiddetinin 0,04 (V/m) olduğu görülmektedir. Şekil
4.8 de yine 40 km için elektrik alanın linner olarak 0-π değerine bağlı açısal olarak
değerleri gösterilmektedir. 4.3 Şeklinde ise 3 boyutlu elektrik alan ışıma örüntüsünde
elektrik alan değerlerini göstermektedir.
Şekil 4.7 40 km’de yönlendirilmiş antenin elektrik alan ışıma örüntüsü
46
Şekil 4.8 40 km’de yönlendirilmiş antenin elektrik alanının lineer çizimi
Şekil 4.9 40 km’de yönlendirilmiş antenin üç boyutlu elektrik alan ışıma örüntüsü
47
4.5.
Aralıklarla Manyetik Alan Analiz Sonuçları
Bu bölümde 10 derece aralıklar ile 90 dereceye kadar 9 açının manyetik alan
şiddetinin (A/m) ve desibel cinsinden değerleri hesaplanmıştır.
Çizelge 4.6 20 km mesafede açılara bağlı olarak manyetik alan şiddetinin değeri
Açı Derecesi
Manyetik Alan
Değeri (A/m)
Manyetik Alan
Değeri (dB)
10
(3,98).10-5
-88
20
(7,96).10-5
-81
30
(1,16).10-4
-78
40
(1,48).10-4
-76
50
(1,77).10-4
-75
60
(2,01).10-4
-73,9
70
(2,17).10-4
-73,2
80
(2,28).10-4
-72,8
90
(2,33).10-4
-72,6
Çizelge 4.6’da 20 km mesafe referans alınarak 10 derece – 90 derece arasında 10
derece aralıklar ile manyetik alanın değerleri verilmiştir. Çizelge 4.6’da verilen
açıların değeri arttıkça manyetik alanın şiddetinin (A/m) olarak artarken, desibel
cinsinden değerinin de negatif yönde azaldığını görülmektedir.
Çizelge 4.7 30 km mesafede değişken açılarda manyetik alan şiddetinin değerini
göstermektedir. Çizelge 4.7 de çizelge 4.6 ya benzer şekilde manyetik alan şiddetinin
değerini desibel ve (A/m) cinsinden vermektedir. Burada da açı değerleri 90
dereceye doğru artıkça manyetik alan şiddetinin değeri artmaktadır. Desibel
cinsinden değeri ise açıların 90 dereceye doğru artmasıyla negatif olarak azalma
göstermektedir.
48
Çizelge 4.7 30 km mesafede açılara bağlı olarak manyetik alan şiddetinin değeri
Açı Derecesi
Manyetik Alan
Değeri (A/m)
Manyetik Alan
Değeri (dB)
10
(2,65).10-5
-91,5
20
(5,30).10-5
-85,5
30
(7,69).10-5
-82,2
40
(9,81).10-5
-80,1
50
(1,19).10-4
-78,4
60
(1,35).10-4
-77,3
70
(1,45).10-4
-76,7
80
(1,53).10-4
-76,2
90
(1,56).10-4
-76,1
Çizelge 4.8 40 km mesafede açılara bağlı olarak manyetik alan şiddetinin değeri
Açı Derecesi
Manyetik Alan
Değeri (A/m)
Manyetik Alan
Değeri (dB)
10
(1,85).10-5
-94,6
20
(3,97).10-5
-88,0
30
(5,83).10-5
-84,6
40
(7,42).10-5
-82,5
50
(8,75).10-5
-81,1
60
(1,00).10-4
-79,9
70
(1,08).10-4
-79,2
80
(1,14).10-4
-78,8
90
(1,16).10-4
-78,6
49
Çizelge 4.8 40 km mesafenin referans alınmasıyla manyetik alan şiddetinin açılara
bağlı olarak değerleri verilmiştir. Minimum genliğin 10 derecede olduğu görülürken;
maksimum genlik değerinin 90 derece de olduğu görülmektedir.
Şekil 4.10 40 km’de yönlendirilmiş antenin manyetik alan ışıma örüntüsü
Şekil 4.10’da 40 km mesafe referansında manyetik alan ışıma örüntüsü
gösterilmiştir. Burada 0 derece de maksimum değerinin olması elektrik alan ile
manyetik alanın arasındaki faz farkından kaynaklanmaktadır. Çizelge 4.6, çizelge 4.7
ve çizelge 4.8’de
açısına göre manyetik alanın değerleri verilmiştir. Şekil 4.10,
şekil 4.11 ve şekil 4.12 ise manyetik alanın Φ yönündeki bileşeni olan
Φ
çizdirilmiştir. Şekil 4.11’de 30 km mesafe referans alınarak yönlendirilmiş antenin
ışıma örüntüsü verilmektedir. Şekil 4.12 ise 20 km mesafede antenin manyetik
alanının ışıma örüntüsü verilmektedir.
50
Şekil 4.11 30 km’de yönlendirilmiş antenin manyetik alan ışıma örüntüsü
Şekil 4.12 20 km’de yönlendirilmiş antenin manyetik alan ışıma örüntüsü
51
Şekil 4.13 40 km’de yönlendirilmiş antenin üç boyutlu manyetik alan ışıma örüntüsü
Şekil 4.14 30 km’de yönlendirilmiş antenin üç boyutlu manyetik alan ışıma örüntüsü
52
Şekil 4.15 20 km’de yönlendirilmiş antenin üç boyutlu manyetik alan ışıma örüntüsü
Şekil 4.13’de 40 km mesafe referans alınarak yönlü antenin manyetik alan şiddetinin
üç boyutlu ışıma örüntüsü görülmektedir. Şekil 4.14’de ise benzer şekilde
yönlendirilmiş antenin 30 km mesafede manyetik alan şiddetinin üç boyutlu ışıma
örüntüsü görülmektedir. Şekil 4.15 20 km mesafede yönlendirilmiş antenin üç
boyutlu ışıma örüntüsünü vermektedir.
53
5. SONUÇ
Bu tez çalışmasında WiMAX teknolojisi araştırılmış olup; WiMAX sistemlerinde
kullanılan anten çeşitleri incelenmiştir. İncelenen bu anten çeşitleri içinden hertz
dipolü olan bir anten ele alınmıştır. Bu antenin özellikleri temel alınarak; 20 km, 30
km ve 40 km mesafelerde farklı açılar seçilerek elektrik alanının ve manyetik alanın
hesaplanması yapılarak bu sonuçlar kıyaslanmıştır. MATLAB programı kullanılarak
elektrik alan ve manyetik alan simülasyonları gösterilmiştir. Bu çalışma bir WiMAX
anteninin elektrik ve manyetik alanlarının hangi açı derecesinde ve hangi mesafede
en iyi sonuç verdiğini görmektir.
Analiz sonuçları;
’den
’ye kadar elektrik alan şiddeti artmaktadır.
’den
’ye doğru gittikçe de azalmaktadır. 20 km mesafede alınan elektrik alan
değerleri 30 km mesafede alınan değerlerden daha iyidir. 40 km mesafede alınan
değerler ise en düşük değerlerdir. Spesifik olarak
’de mesafelere ilişkin
sonuçların kıyaslaması yapılmıştır. 20 km, 30 km ve 40 km’lerde sonuçlar
karşılaştırılmış ve maksimum değer 20 km’de bulunmuştur. Tablolardaki değerlerden
de mesafe arttıkça elektrik ve manyetik alanların değerlerinin düştüğü ortaya
çıkmıştır. Ancak antenin açı değerlerine göre alınan değerler farklılık göstermektedir.
20 km mesafede 30 derece açıda elektrik alanın değeri ile 40 km’de 90 derecede
elektrik alanın değeri birbirine çok yakındır. Burada en iyi sonuç 20 km mesafede 90
derece de alınmış ve en zayıf sonuç ise 40 km mesafede 10 derece açıda görülmüştür.
Sonuç olarak; WiMAX antenlerde özellikle spesifik olarak aldığımız hertz dipol
antende yapılan analiz sonuçları gösteriyor ki elektrik alan değeri antenin yayım
yaptığı mesafe arttıkça sinüzoidal açıya bağlı olarak da azalmaktadır. Anten elektrik
alanından en iyi sonucu alabilmek için açı
de yönlendirilmelidir. Manyetik alan
ile elektrik alan arasındaki faz farkı da dikkate alındığında mesafe değerleri arttıkça
manyetik alan şiddetinin değerinde de azalan sonuçlar ortaya çıkmıştır.
54
KAYNAKLAR
1. Ekmekçi E., “En Kuvvetli Televizyon Sinyalinin Algılanıp Antenin
Konumlandırılması”, Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Elektronik ve
Haberleşme Mühendisliği, Isparta, 12, (2002)
2. Aşıcı A., “Wireless Broadband Solution”, TT WiMAX Trial Motorola, Turk
Telekom A.Ş., (2010)
3. Hoşkan O., “WiMAX Teknolojisi ve Uygulama Alanları”, Alcatel-Lucent
Teletaş, (2008)
4. Hasan, M. A.,”Performance Evaluation of WiMAX/IEEE 802.16 OFDM
PhysicalLayer”, Yüksek Lisans Tezi, Helsinki University of Technology
Department of Electrical and Communications Engineering Communications
Laboratory, (2007)
5. Bilgi Teknolojileri Kurumu, “BTK Stratejik Plan 2010 2012”, BTK,
http://www.tk.gov.tr, 24-48, (2009)
6. İnternet: CDMA Development Group “WiMAX Antennas”
http://www.cdg.org/technology/cdma2000technologies.asp, (2002)
7. Intel White Paper, “Ultra Wideband (UWB) Technology”, Intel,
http://www.intel.com/technology/comms/uwb/download/Ultra-wideband.pdf,
(2007)
8. Harte L., Kikta R., Levine R., “3G Wireless Demystified”, Mc Graw Hill
TELECOM, New York, 16, (2002)
9. Sürücü D., “Ns2-Evalvıd Ortamında Wimax ve Wi-Fi Teknolojilerinin Video
Aktarım Performansının Karşılaştırılması” Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak
Karaelmas Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Zonguldak, 87- 88, (2008)
10. Küçükünsal J., “Metropol Alanlar için Kablosuz Erişim Uygulamaları ve
Düzenleme Önerileri”,Uzmanlık Tezi, Bilgi Teknolojileri Kurumu,
Ankara/TÜRKİYE, 4, (2006)
11.
U. Navrasiwala, M. Schirmacher, N. Buris, M. Schamberger, “A Comparative
Study of WiMAX Subscriber Equipment Antennas”, 3rd European Conference
on Antennas and Propagation, Berlin , Almanya, (2009)
12. Cengiz A., Gündüz K., Ünverdi N.Ö., “WiMAX Teknolojisinde Performans
Analizi”, Ulusal Kongre, ODTÜ , Ankara, 1-3, (2009)
55
13. Abelsson S., “Propagation Measurement at 3.5 GHz for WiMAX”, Yüksek
Lisans Tezi, Master of Science in Electrical Engineering, Blekinge Institute of
Technology, 4-10, (2007)
14. Motorola White Paper, “A Practical Guide to WiMAX Antennas: MIMO and
Beamforming Technical Overview” Motorola, 1-7, (2007)
15. Yüksel M.E., Sevgen S., “Erişim Ağlarında WiMAX’in Optik Ağlarla
Kullanımı”,Akademik Bilişim Kongresi, Muğla Üniversitesi / Muğla, 1-2 (2010)
16. Tomasi, W., “Elektronik İletişim Teknikleri 3. Baskı”, Mustafa Atakay, İhsan
Gök, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 450 – 477, (2002)
17. Temel E., “Radyo, TV ve Mobil Haberleşme Ortak Anten Sistem ve Tesislerinin
Kurulması ve Düzenleme Esasları”, Uzmanlık Tezi, Bilgi Teknolojileri Kurumu,
Ankara, (2007)
18. Kraus J.D., “Antennas 2nd ed”, Mc Graw Hill, Singapore, 19-45, (1988)
19. Terman F., E., “Electronic and Radio Engineering 4th ed ”, Mc Graw Hill,
Tokyo, 864, (1955)
20. Drabowitch S., Papiernik A., Griffiths H. D., Encinas J., Smith B.L.,“ Modern
Antennas 2nd ed”, Springer, Netherlands, 67-69, (2005)
21. Balanis C.A., “Antenna Theory Analysis and Design”, John Wiley & Son,
Singapore, 48, (1982)
22. Fluke Networks White Paper, “Locating Rogue Wireless Access Points”, Fluke
Networks, 2-6, (2007)
23. İnternet: 4G Wireless Broadband Solution “WiMAX
http://www.wimax.com/wimax-tutorial/wimax-antennas (2005)
Antennas”
24. Alex, S.P.; Jalloul, L.M.A.; "Performance Evaluation of MIMO in IEEE 802.16e/
WiMAX", IEEE Journal of Selected Topics in Signal Processing, 2(2): 181190, (2008)
25. Edminister J., “Elektromanyetik 2. Baskı”, Dr. Erkan Afacan, Dr. M.Timur
Aydemir, Dr. Cem Nakipoğlu, Mc Graw Hill, Ankara, 293 – 298, (2000)
56
EKLER
57
EK-1. Yönlülük (Directivity) Formülün Çıkarılışı
58
EK-2. Simülasyonda Kullanılan Anten Özellikleri ve Bilgiler
WiMAX Uygulamaları için 3.5 GHz Sektör Anten, 60°
MA-WC36-5X1
Uygulamaları:
- WiMAX – lisanslı band Uygulamaları
- Point-to-Multi Point Uygulamaları
- WLL Uygulamaları
Antenin Elektriksel Özellikleri
Frekans aralığı
VSWR, max.
3 dBBeam-Width, H-Plane, typ.
3 dBBeam-Width, E-Plane, typ.
Side Lobes, min.
Polarization
Cross Polarization, min.
Front toBackRatio, min.
Giriş gücü, max
Giriş empedansı
Boyutları (HxWxD)
Ağırlığı
Konnektör
BackPlane
Radome
Mount
3.3 - 3.9 GHz
1.7:1
60 °
6°
-13 dB
LinearVertical
-20 dB
-25 dB
50 Watt
50 Ohm
Mekanik Özellikleri
805x 115 x 49 mm (31.7" x4.5" x 1.9")
1.1 kg
N-Type, Female
Aluminum; protectedthroughchemicalpassivation
UV Protected, Plastic
MNT-5A
59
EK-2.(Devam) Simülasyonda Kullanılan Anten Özellikleri ve Bilgiler
Çevresel Özellikler
Sıcaklık aralığı
Titreşim
Rüzgar yükü
Nem
Buz ve kar
Servis Süresi
-40° C to +65° C
Accordingto IEC 60721-3-4
200 km/h (survival)
ETS 300 019-1-4, EN 302 085 (annex. A.1.1)
25 mm radial (survival)
> 10 yıl
Standart
ETSI EN 302 085 V1.2.3 – CS1
60
EK-3. Simülasyonda Kullanılan Program Yazılımı
clearall;closeall;clc;
dbstopiferror;
theta=0:.01:pi;
phi=0:.01:2*pi;
L=0.805;Io=1;w=3.5*1e9;
r=2*1e4;c=3*1e8;xx=120*pi;
eps=8.85*1e-12;
b=70*pi/3;
E=j*L*Io*b*xx*exp(j*w*(-r/c))*sin(theta)/(4*pi*r);
H=j*L*Io*b*xx*exp(j*w*(-r/c))*sin(theta)/(4*pi*r*eps*c);
% expandingthetatospanentirespace
for n=1:length(phi)
theta3(n,:)=theta(1,:);
end
% expandingphitospanentirespace
for m=1:length(theta)
phi3(:,m)=phi';
end
% expanding E tospanentirespace
for k=1:length(phi)
E3(k,:)=E;
end
[x,y,z]=sph2cart(phi3,theta3,abs(E3));
figure;
mesh(x,y,z);
figure;
polar(theta,abs(E),'-k');
% colormap(copper);
----------------------------------------------------------------------------------------
clearall;closeall;clc;
dbstopiferror;
theta=0:.01:pi;
phi=0:.01:2*pi;
L=0.805;Io=1;w=3.5*1e9;
r=3*1e4;c=3*1e8;xx=120*pi;
eps=8.85*1e-12;
b=70*pi/3;
E=j*L*Io*b*xx*exp(j*w*(-r/c))*sin(theta)/(4*pi*r);
H=j*L*Io*b*xx*exp(j*w*(-r/c))*sin(theta)/(4*pi*r*eps*c);
61
EK-3.(Devam) Simülasyonda Kullanılan Program Yazılımı
% expandingthetatospanentirespace
for n=1:length(phi)
theta3(n,:)=theta(1,:);
end
% expandingphitospanentirespace
for m=1:length(theta)
phi3(:,m)=phi';
end
% expanding E tospanentirespace
for k=1:length(phi)
E3(k,:)=E;
end
[x,y,z]=sph2cart(phi3,theta3,abs(E3));
figure;
mesh(x,y,z);
figure;
polar(theta,abs(E),'-k');
% colormap(copper);
-------------------------------------------------------clearall;closeall;clc;
dbstopiferror;
theta=0:.01:pi;
phi=0:.01:2*pi;
L=0.805;Io=1;w=3.5*1e9;
r=4*1e4;c=3*1e8;xx=120*pi;
eps=8.85*1e-12;
b=70*pi/3;
E=j*L*Io*b*xx*exp(j*w*(-r/c))*sin(theta)/(4*pi*r);
H=j*L*Io*b*xx*exp(j*w*(-r/c))*sin(theta)/(4*pi*r*eps*c);
% expandingthetatospanentirespace
for n=1:length(phi)
theta3(n,:)=theta(1,:);
end
% expandingphitospanentirespace
for m=1:length(theta)
phi3(:,m)=phi';
end
% expanding E tospanentirespace
for k=1:length(phi)
E3(k,:)=E;
62
EK-3.(Devam) Simülasyonda Kullanılan Program Yazılımı
end
[x,y,z]=sph2cart(phi3,theta3,abs(E3));
figure;
mesh(x,y,z);
figure;
polar(theta,abs(E),'-k');
% colormap(copper);
-------------------------------------------clearall;closeall;clc;
dbstopiferror;
theta=0:.01:pi;
phi=0:.01:2*pi;
L=0.805;Io=1;w=3.5*1e9;
r=2*1e4;c=3*1e8;xx=120*pi;
eps=8.85*1e-12;
b=70*pi/3;
E=j*L*Io*b*xx*exp(j*w*(-r/c))*sin(theta)/(4*pi*r);
H=j*L*Io*b*xx*exp(j*w*(-r/c))*sin(theta)/(4*pi*r*eps*c);
% expandingthetatospanentirespace
for n=1:length(phi)
theta3(n,:)=theta(1,:);
end
% expandingphitospanentirespace
for m=1:length(theta)
phi3(:,m)=phi';
end
% expanding E tospanentirespace
for k=1:length(phi)
E3(k,:)=E;
end
[x,y,z]=sph2cart(phi3,theta3,abs(E3));
figure;
mesh(x,y,z);
figure;
plot(theta,abs(E),'-k');
% colormap(copper);
------------------------------------------------------------------------------clearall;closeall;clc;
dbstopiferror;
theta=0:.01:pi;
63
EK-3.(Devam) Simülasyonda Kullanılan Program Yazılımı
phi=0:.01:2*pi;
L=0.805;Io=1;w=3.5*1e9;
r=3*1e4;c=3*1e8;xx=120*pi;
eps=8.85*1e-12;
b=70*pi/3;
E=j*L*Io*b*xx*exp(j*w*(-r/c))*sin(theta)/(4*pi*r);
H=j*L*Io*b*xx*exp(j*w*(-r/c))*sin(theta)/(4*pi*r*eps*c);
% expandingthetatospanentirespace
for n=1:length(phi)
theta3(n,:)=theta(1,:);
end
% expandingphitospanentirespace
for m=1:length(theta)
phi3(:,m)=phi';
end
% expanding E tospanentirespace
for k=1:length(phi)
E3(k,:)=E;
end
[x,y,z]=sph2cart(phi3,theta3,abs(E3));
figure;
mesh(x,y,z);
figure;
plot(theta,abs(E),'-k');
% colormap(copper);
----------------------------------------------------------------------------------------clearall;closeall;clc;
dbstopiferror;
theta=0:.01:pi;
phi=0:.01:2*pi;
L=0.805;Io=1;w=3.5*1e9;
r=4*1e4;c=3*1e8;xx=120*pi;
eps=8.85*1e-12;
b=70*pi/3;
E=j*L*Io*b*xx*exp(j*w*(-r/c))*sin(theta)/(4*pi*r);
H=j*L*Io*b*xx*exp(j*w*(-r/c))*sin(theta)/(4*pi*r*eps*c);
% expandingthetatospanentirespace
for n=1:length(phi)
theta3(n,:)=theta(1,:);
end
% expandingphitospanentirespace
64
EK-3.(Devam) Simülasyonda Kullanılan Program Yazılımı
for m=1:length(theta)
phi3(:,m)=phi';
end
% expanding E tospanentirespace
for k=1:length(phi)
E3(k,:)=E;
end
[x,y,z]=sph2cart(phi3,theta3,abs(E3));
figure;
mesh(x,y,z);
figure;
plot(theta,abs(E),'-k');
% colormap(copper);
----------------------------------------------------------------------------------------------------clear all;close all;clc;
dbstop if error;
theta=0:.01:pi;
phi=0:.01:pi;
L=0.805;Io=1;w=3.5*1e9;
r=4*1e4;c=3*1e8;xx=120*pi;
eps=8.85*1e-12;
b=70*pi/3;
E=j*L*Io*b*xx*exp(j*w*(-r/c))*sin(theta)/(4*pi*r);
H=j*L*Io*b*exp(j*w*(-r/c))*sin(theta)/(4*pi*r);
% expanding theta to span entire space
for n=1:length(phi)
theta3(n,:)=theta(1,:);
end
% expanding phi to span entire space
for m=1:length(theta)
phi3(:,m)=phi';
end
% expanding H to span entire space
for k=1:length(phi)
H3(k,:)=H;
end
[x,y,z]=sph2cart(phi3,theta3,abs(H3));
figure;
mesh(x,y,z);
figure;
65
EK-3.(Devam) Simülasyonda Kullanılan Program Yazılımı
polar(theta,abs(H),'-k');
% colormap(copper);
----------------------------------------------------------------------------------------------------clear all;close all;clc;
dbstop if error;
theta=0:.01:pi;
phi=0:.01:pi;
L=0.805;Io=1;w=3.5*1e9;
r=3*1e4;c=3*1e8;xx=120*pi;
eps=8.85*1e-12;
b=70*pi/3;
E=j*L*Io*b*xx*exp(j*w*(-r/c))*sin(theta)/(4*pi*r);
H=j*L*Io*b*exp(j*w*(-r/c))*sin(theta)/(4*pi*r);
% expanding theta to span entire space
for n=1:length(phi)
theta3(n,:)=theta(1,:);
end
% expanding phi to span entire space
for m=1:length(theta)
phi3(:,m)=phi';
end
% expanding H to span entire space
for k=1:length(phi)
H3(k,:)=H;
end
[x,y,z]=sph2cart(phi3,theta3,abs(H3));
figure;
mesh(x,y,z);
figure;
polar(theta,abs(H),'-k');
% colormap(copper);
-----------------------------------------------------------------------------------------------------clear all;close all;clc;
dbstop if error;
theta=0:.01:pi;
phi=0:.01:pi;
L=0.805;Io=1;w=3.5*1e9;
r=2*1e4;c=3*1e8;xx=120*pi;
eps=8.85*1e-12;
b=70*pi/3;
66
EK-3.(Devam) Simülasyonda Kullanılan Program Yazılımı
E=j*L*Io*b*xx*exp(j*w*(-r/c))*sin(theta)/(4*pi*r);
H=j*L*Io*b*exp(j*w*(-r/c))*sin(theta)/(4*pi*r);
% expanding theta to span entire space
for n=1:length(phi)
theta3(n,:)=theta(1,:);
end
% expanding phi to span entire space
for m=1:length(theta)
phi3(:,m)=phi';
end
% expanding H to span entire space
for k=1:length(phi)
H3(k,:)=H;
end
[x,y,z]=sph2cart(phi3,theta3,abs(H3));
figure;
mesh(x,y,z);
figure;
polar(theta,abs(H),'-k');
% colormap(copper);
67
ÖZGEÇMİŞ
Kişisel Bilgiler
Soyadı, adı
: ÇİÇEK AKÇAY, Serap
Uyruğu
: T.C.
e-mail
: seracicek@gmail.com
Eğitim
Derece
Eğitim Birimi
Lisans
Süleyman Demirel Üniversitesi
Lise
Mezuniyet Tarihi
Elektronik ve Haberleşme Mühendisliği Bölümü
2005
Sivas Fen Lisesi
1999
İş Deneyimi
Yıl
Yer
Görev
2008-2010
Türk Telekomünikasyon A.Ş.
Santral Sistem Mühendisi
Yabancı Dil
İngilizce
Yayınlar
1. Kara S., Çiçek Akçay S., “Avrupa’da Biyomedikal Mühendisliği Eğitiminde
Gelişme Süreci Ve Sanayinin Mühendislik Eğitimine Etkileri”, Elektrik
Elektronik Bilgisayar Biyomedikal Mühendisliği XII. Ulusal Kongresi Ve
Fuarı, Eskişehir, 14-18 Kasım 2007
Download