ı. tacikistan ülke profili

T.C. BAŞBAKANLIK
DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI
Anlaşmalar Genel Müdürlüğü
TACİKİSTAN
I. TACİKİSTAN ÜLKE PROFİLİ
A) Genel Bilgiler
Resmi Adı
Yönetim Biçimi
Resmi Dili
Başkenti
Yüzölçümü
Nüfusu (Temmuz 2003)
Para Birimi
Para Birimi Paritesi
Toplam Dış Borç (2002)
İstihdam (2001)
İşsizlik Oranı (2001)
Enflasyon (TÜFE-2003)
Cari İşlemler Dengesi (2003)
Dış Ticaret Dengesi (2003)
Üyesi Olduğu Uluslararası
Kuruluşlar
: Tacikistan Cumhuriyeti
: Cumhuriyet
: Tacikçe
: Duşanbe
: 143.100 km2
: 6.860.000 (Tacik %80, Özbek %15, Rus %1, Diğer %4)
: Somoni
: 1 USD = 3,02 Somoni (Kasım 2004 itibariyle)
: 1,153 milyar ABD doları
: 1,8 milyon kişi
: % 2,4
: % 16,4
: – 21 milyon ABD doları
: – 300 milyon ABD doları
: CCC, CIS, EAPC, EBRD, ECE, ECO, ESCAP, FAO,
IBRD, ICAO, ICRM, IDA, IFAD, IFC, IFRCS, ILO, IMF,
Intelsat, IOC, IOM, ITU, OIC, OPCW, OSCE, UN,
UNCTAD, UNESCO, UNIDO, UPU, WFTU, WHO, WIPO,
WMO, WTO (gözlemci).
-1-
TACİKİSTAN ÜLKE PROFİLİ
T.C. BAŞBAKANLIK
DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI
Anlaşmalar Genel Müdürlüğü
B) Temel Ekonomik Göstergeler
GSYİH
Kişi Başına
Büyüme
(Milyon $) Gelir (Dolar) Oranı (%)
1.086
177
3,7
993
159
8,3
1.041
163
10,2
1.207
185
9,1
1.586
239
10,2
Yıl
1999
2000
2001
2002
2003
Enflasyon
Oranı (%)
30,1
32,9
38,6
12,2
16,4
İhracat
(Milyon $)
666
788
652
699
906
İthalat
(Milyon $)
693
834
773
823
1.206
Kaynak: Uluslararası Para Fonu (IMF), "World Economic Outlook Database,Eylül 2004;EİU"
(Not: GSYİH ve KB Gelir, IMF verileri temel alınarak ABD doları cinsinden hesaplanmıştır.)
GSYİH
(Milyon Dolar)
Kişi Başına Gelir
(Dolar)
2.000
300
1.600
250
Büyüme O ranı (%)
12
200
1.200
8
150
800
100
400
4
50
0
0
1999
2000
2001
2002
2003
0
1999
2000
2001
2002
2003
1999
GSYİH'nın Se ktöre l
Dağılımı (%, 2001)
Enflasyon O ranı (%)
Tarım
30
50
25
40
Diğer
Sanayi
10
10
5
0
0
1999
2000
2001
2002
2002
2003
Dış Ticaret
(Milyon Dolar)
1400
1000
800
15
20
2001
1200
Ticaret
20
30
2000
600
İnşaat
400
İhracat
200
İthalat
0
1999
2003
2000
2001
2002
2003
Dış Ticaretindeki Başlıca Ülkeler
İhracat
Kazakistan
Diğerleri
% 47,1
Macaristan
% 9,0
% 8,0
Rusya Fed.
% 20,0
% 5,0
İsviçre
İthalat
Türkiye
Özbekistan
% 10,4
Rusya Fed.
% 16,0
Özbekistan
% 16,0
% 12,5
-2-
Diğerleri
% 56,0
TACİKİSTAN ÜLKE PROFİLİ
T.C. BAŞBAKANLIK
DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI
Anlaşmalar Genel Müdürlüğü
Dış Ticaretindeki Başlıca Madde Grupları
İhracat
İthalat
Alüminyum
Alumina
% 61,0
% 24,7
Doğal Gaz
P etrol
% 3,4
Ürünleri
% 9,7
Elektrik
% 12,2
Diğer
% 15,8
Elektrik
% 12,1
Tahıllar ve un
P amuk
% 7,9
Diğer
% 11,0
% 42,1
II. TÜRKİYE - TACİKİSTAN TİCARİ VE EKONOMİK İLİŞKİLERİ
A) Yasal Altyapı
Anlaşmanın Adı
Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması
Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması
Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması
IV. Dönem KEK Toplantısı Protokolü
İmza Tarihi
08.04.1993
06.05.1996
06.05.1996
24.11.2004
İmza Yeri
Ankara
Ankara
Ankara
Ankara
B) İkili Ticaret Verileri (Milyon Dolar)
Genel
Tacikistan'ın
İhracatımız İthalatı İçindeki
Yıl
İhracat İçindeki Pay
Pay (%)
(Onbinde)
5,3
2
0,8
1999
4,5
2
0,5
2000
15,5
5
2,0
2001
10,8
3
1,3
2002
29,4
6
2,4
2003
41,5
7
2004
2004/III
8,6
2005/III
9,0
Genel
Tacikistan'ın
İthalatımız
İhracatı
İthalat İçindeki Pay İçindeki Pay Denge
(Onbinde)
(%)
4,1
1
0,6
1,2
16,5
3
2,1
– 12,0
13,7
3
2,1
1,8
40,7
8
5,8
– 29,9
56,9
8
6,3
-27,5
62,7
6
-21,1
16,1
-7,5
5,6
3,4
İkili Dış Ticaret (Milyon Dolar)
9,3
21,0
29,2
51,5
86,3
104,3
24,7
14,6
Dış Ticaretimiz İçinde Tacikistan'ın Yeri
İhracatımız İçindeki Payı
İhracatımız
İthalatımız
70
Hacim
İthalatımız İçindeki Payı
10
60
8
Onbinde
50
40
30
20
6
4
2
10
0
0
1999
2000
2001
2002
2003
2004
1999
-3-
2000
2001
2002
2003
2004
TACİKİSTAN ÜLKE PROFİLİ
T.C. BAŞBAKANLIK
DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI
Anlaşmalar Genel Müdürlüğü
Tacikistan'ın Dış Ticaretinde Ülkemizin Yeri (%)
7,0
6,0
5,0
T acikistan'ın İthalatı İçindeki Payımız
4,0
T acikistan'ın İhracatı İçindeki Payımız
3,0
2,0
1,0
0,0
1999
2000
2001
2002
2003
2004
C) İkili Ticarette Başlıca Maddeler
İHRACATIMIZ
2003
2004
DEĞİŞİM(%)
HALILAR VE YER KAPLAMALARI
5.859.674
10.050.226
72
PLASTİK VE PLASTİKTEN MAMUL EŞYA
1.840.073
4.327.822
135
ELEKTRİKLİ MAKİNA VE CİHAZLAR
2.196.149
4.129.744
88
SABUNLAR
2.721.516
3.331.343
22
755.364
3.134.731
315
MAKİNA VE CİHAZLAR,ALETLER,PARÇALARI
1.911.278
2.662.869
39
ÖRÜLMEMİŞ GİYİM EŞYASI VE AKSESUARLARI
1.203.010
1.376.299
14
853.415
1.375.365
61
1.366.183
1.215.569
-11
DEMİR VE ÇELİK
794.987
1.067.321
34
PARFÜMERİ,KOZMETİKLER VB
637.422
1.017.393
60
SERAMİK MAMULLERİ
372.796
855.141
129
HAYVANSAL VE BİTKİSEL YAĞLAR
127.860
782.369
512
KAĞIT VE KARTONDAN EŞYA
297.767
491.236
65
HUBUBAT,UN,NİŞASTA,SÜT ÜRÜNLERİ
357.867
475.148
33
MOBİLYALAR
990.611
466.105
-53
MOTORLU KARA TAŞITLARI
600.534
438.555
-27
DEMİR VEYA ÇELİKTEN EŞYA
KAKAO VE KAKAO MÜSTAHZARLARI
ŞEKER VE ŞEKER MAMULLERİ
İTHALATIMIZ
2003
ALUMİNYUM VE ALUMİNYUM EŞYA
PAMUK
HAM POSTLAR,DERİLER (KÜRKLER HARİÇ)
2004
DEĞİŞİM(%)
47.407.850
56.124.237
18
8.717.316
6.038.691
-31
674.511
518.519
-23
MEYVALAR,KABUKLU YEMİŞLER
92.753
BOYACILIK MALZEMELERİ
11.519
ELEKTRİKLİ MAKİNA VE CİHAZLAR
23.174
101
8.355
MAKİNA VE CİHAZLAR
1.759
8.284
371
DEMİR VEYA ÇELİKTEN EŞYA
6.378
3.550
-44
PLASTİK VE PLASTİKTEN MAMUL EŞYA
3.234
SENTETİK VE SUNİ DEVAMSIZ LİFLER
12.399
AĞAÇ VE AĞAÇTAN MAMUL EŞYA
25.415
BAKIR VE BAKIRDAN EŞYA
138.211
-4-
TACİKİSTAN ÜLKE PROFİLİ
T.C. BAŞBAKANLIK
DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI
Anlaşmalar Genel Müdürlüğü
D) İkili Ticarette Kredi İlişkileri
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Tacikistan Cumhuriyeti Hükümeti arasında
08.04.1993
tarihinde
imzalanan
Mutabakat
Zaptı
ile
Türk
Eximbank,
Tajikvnesheconombank’a 50 milyon ABD dolarlık kredi açmış ve kredinin 28 milyon dolarlık
bölümü kullandırılmıştır.
Kredinin geri ödemelerinin IMF düzenlemeleriyle uyumlu şekilde ertelenmesine
ilişkin olarak Türk Eximbank ile Tajikvnesheconombank arasında gerçekleştirilen görüşmeler
neticesinde 26.1.1998 tarihinde bir Borç Erteleme Anlaşması imzalanmış ve 3 yılı anapara
geri ödemesiz dönem olmak üzere toplam 13 yıl vadeli, 25,68 milyon dolar tutarındaki borç
yeni bir ödeme planına bağlanmıştır.
Diğer taraftan, bu ülkenin en önemli sanayi kuruluşu olan Tadaz Alüminyum
Tesislerinin hammadde ihtiyaçlarının karşılanmasını teminen, Tacikistan ülke kredisi limiti
dahilinde işlem görmek üzere ve Tacikistan’a gerçekleştirilecek alümina ihracatı için 8
milyon ABD doları tutarında kredi tahsis edilmiştir. 22/01/2002 tarihi itibariyle, söz konusu
kredinin tamamı kullandırılmıştır. Hesabın son durumu şu şekildedir:
Limit
50
Kullandırım
27,95
(Milyon Dolar)
Geri Ödeme (Faiz + Anapara)
Erteleme
6,40
25,68
Kaynak: Türk Eximbank
III. TACİKİSTAN EKONOMİSİ HAKKINDA DİĞER BAZI KONULAR
Alüminyum Üretiminde Sorunlar
Tacikistan’ın ana ihraç ürünü olan alüminyum üretimi, elektrik enerjisi sıkıntıları
dolayısıyla mevcut kapasitenin oldukça altında gerçekleşmektedir. Üretici devlet firması
TADAZ’ın Tursunzade Alüminyum fabrikası, 520 bin tonluk kapasitesine karşın 2002 yılında
ancak 290 bin ton üretim yapabilmiştir. Tacikistan hükümeti, bu fabrikanın elektrik ihtiyacını
karşılayacak barajlar inşa etmeyi planlamakta ancak gerekli finansmanı bulamamaktadır.
Rusya, son dönemde Tacikistan’da Hidroelektrik santralleri ile ikinci bir alüminyum
fabrikasının inşaası konularında somut adımlar atmış olup, 2 milyar tutarında yatırım yapmayı
planlamaktadır.
Ayrıntılı bilgi için: bdt@dtm.gov.tr
-5-
TACİKİSTAN ÜLKE PROFİLİ