İnkilap Tarihi, 8
advertisement
İnkilap Tarihi, 8. Sınıf 2. Ünite ,Milli Uyanış:Yurdumuzun İşgaline Tepkiler 8 -Birinci Dünya Savaşının nedenleri nelerdir? a) Genel nedenler: + Fransız İhtilali’yle ortaya çıkan milliyetçilik düşüncesinin yayılması. 1. Dünya Savaşı + Bağımsızlık isyanlarının artması. 1- Üçlü İttifak devletleri ne zaman birleşti ve hangi ülkeler? + Sanayi inkılabı ile ortaya çıkan hammadde ve sömürge arayışı. (1882): Almanya, Avusturya - Macaristan, İtalya + Silahlanma yarışının hızlanması. b) Özel Nedenler: 2-Üçlü İtilaf devletleri ne zaman birleşti ve hangi ülkeler? + Fransa'nın 1871 Sedan Savaşı'nda kaybettiği Alsace- Loren (1907): İngiltere, Fransa, Rusya bölgesini Almanya'dan geri almak istemesi 3-Üçlü itilaf devletlerinin kurulmasının etkisi ne olmuştur? + 19. yüzyılın sonlarına doğru İtalya ve Almanya'nın siyasi birliklerini + İngiltere ve Fransa'nın mevcut sömürgelerini koruma düşüncesi. + İngiltere ve Almanya arasındaki ekonomik rekabet. + Sırbistan'ın Avusturya topraklarında hak iddia etmesi. kurması mevcut dünya dengesini altüst etti. + İtalya'nın yeni sömürgeler elde etme gayreti. 4-Üçlü İttifak devletlerinin kuruluş nedenleri nelerdir? c) Görünürdeki Sebep: + İngiliz ve Fransız çıkarları Almanya ile bağdaşmadığından bu iki + Avusturya-Macaristan İmparatorluğu veliahtının Saraybosna'yı devlet birbirine yakınlaşmaya başlamıştır. ziyareti sırasında Sırplı bir genç tarafından öldürülmesi. + Avusturya-Macaristan İmparatorluğunun ise Balkanlardaki çıkar + Bu olay üzerine Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Sırbistan'a çatışmaları nedeniyle Rusya ile arası açıktı. Bu nedenle Almanya'ya savaş açar. yakınlaştı. Rusya Sırbistan'ın yanında yer alır. + Böylece savaş öncesinde bloklar oluştu. Bloklar arası soğuk savaş Almanya'nın Rusya'nın karşısında savaşa girmesiyle İngiltere ve başladı. Fransa, Rusya tarafında savaşa girdiler. + Tüm Avrupa'ya yayılan savaş kısa sürede diğer kıtalara da 5-1.Dünya savaşının en büyük özelliği nedir? + I. Dünya Savaşı, Avrupa ve diğer kıtalarda bulunan yirminin sıçramıştır. üzerinde devletin katıldığı, o tarihe kadar dünyada eşi görülmemiş ilk 9- Osmanlı Devleti Savaşa Nasıl Katılmıştır? büyük savaştır. + Osmanlı Devleti Trablusgarb ve Balkan savaşlarından yeni çıkmıştı. 6-1.Dünya savaşında Mustafa Kemal neredeydi NOT:Mustafa Kemal, 1. Dünya savaşı çıktığı sırada Sofya'da askeri ateşe olarak bulunuyordu. + Ordusu zayıf, donanması yetersiz, diplomasi etkisizdi. Bunun için bir yandan askeri alanda güçlenmeye çalışırken diğer yandan da yalnızlıktan kurtulmak için girişimlerde bulunmaya başladı. 7- 1.Dünya savaşına katılan ülkeler hangileridir? + Osmanlı Devleti Almanya'ya güvenemediği için itilaf devletlerine Savaşta Taraflar yakınlaşmaya çalışmış ancak bu devletler Osmanlı Devleti'ni A- İttifak Devletleri: yanlarına almak istememişlerdir. 1. Almanya Bunun üzerine Osmanlı Devleti; 2. Avusturya-Macaristan + Almanya ve Bulgaristan'la dostluk anlaşmaları imzaladı. 3. Osmanlı İmparatorluğu + Osmanlı Mebuslar Meclisi'ni dağıttı. 4. Bulgaristan + Tarafsızlığını ilah etti. 5. İtalya (Bu devlet savaş başladığında tarafsızlığını ilan etmişti. + Kapitülasyonları tek taraflı olarak kaldırdı. 1915 yılında İtilaf Devletleri yanında savaşa girdi.) Osmanlı Devleti'nin tarafsızlığı başta Rusya olmak üzere itilaf B—İtilaf Devletleri: devletlerince desteklenir. Buna karşılık Osmanlı Devleti; 1. İngiltere 2. Fransa 3. Rusya 4. İtalya + Kapitülasyonların kaldırılması 5. Sırbistan 6. Belçika 7. Japonya 8. Romanya + Ege adalarının geri verilmesi 9. Portekiz 10. ABD 11. Yunanistan 12. Brezilya + Mısır sorununun çözülmesi gibi isteklerini itilaf devletlerine iletti. Bu isteklerin İngiltere tarafından reddedilmesi Osmanlı Devleti'nin Almanya'ya yakınlaşmasına neden oldu. Almanya'nın Osmanlı Devleti'ni Savaşın İçine Çekmek İstemesinin Nedenleri + Avrupa’daki savaş yükünü hafifletmek. + Osmanlı Devleti'nin jeopolitik konumundan yararlanmak. + Halifenin dini ve siyasi gücünü kullanabilmek. + İtilaf devletlerinin Rusya'ya ulaşmasını önlemek. Osmanlı Devleti'nin Savaşa Girme Nedenleri + Osmanlı Devleti'nin ilk taarruz cephesidir, + Kaybettiği toprakları geri alma düşüncesi. + Osmanlı orduları bu cephede Ruslara karşı savaştılar. + Yalnızlıktan kurtulma politikası. + Gerekli hazırlıkların yapılmayıp tedbirlerin alınmaması nedeniyle + Almanya'nın savaşı kazanacağına olan inanç. Türk ordusu iklime mağlup olmuştur. + Coğrafi konumu itibariyle savaş dışında kalmanın zorluğu -> Sonuçta, Erzurum, Muş, Bitlis, Trabzon, Erzincan ve Van Rus + Osmanlı Devlet adamlarının Alman hayranlığı. işgaline uğradı. Çanakkale başarısından sonra Diyarbakır'a + Türkçülük idealini gerçekleştirebilmek. gönderilen Mustafa Kemal, burada Rus ileri harekatının + Kapitülasyonlardan kurtulmak. durdurulmasında ve Muş'un kurtarılmasında etkili oldu. Osmanlı Devleti'nin İngiltere Yanında Savaşa Girmemesinin Nedenleri + Daha önce itilaf devletleri yanında savaşa girme isteğinin kabul edilmeyişi. + İtilaf Devletleri'nin Osmanlı sınırlarında yaşayan azınlıkları kışkırtmaları. + Rusya ve İngiltere'nin Osmanlı Devleti'ni parçalamaya yönelik planlan + İngiltere'nin Osmanlı Devleti'ne ait parası ödenmiş iki savaş gemisine el koyması. + Bu sırada doğuda Ruslardan destek alan Ermenilerin katliama girişmesi üzerine çıkarılan 1915 Tehcir (göç) Kanunu ile Ermeniler güvenli olan yerlere göç ettirildi. + Rusya'da çıkan Bolşevik İhtilali Rusya'nın savaştan çekilmesine neden oldu. İmzalanan 3 Mart 1918 Brest Litowsk Antlaşması ile bu cephe kapanmıştır. Böylece bu cephe Osmanlı devleti lehine sonuçlandı. Doğu Anadolu'da birlik sağlandı. Kanal Cephesi + Almanya'nın isteği ile Süveyş Kanalı'nda açılan bir cephedir. + Amacı İngiltere'nin Hindistan sömürge yollarıyla bağlantısını kesmektir. Bu cephede başlayan mücadeleler Temmuz 1916'de 10- Osmanlı Devleti'nin Savaşa Girmesiyle neler oldu? Osmanlı devleti aleyhine sonuçlandı. => Savaş geniş bir alana yayılmıştır. Çanakkale Cephesi =» Savaşın süresi uzamış, Almanya büyük ölçüde rahatlamıştır 19 Şubat 1915'te başlayan Çanakkale harekatı ile itilaf devletlerinin, => Yeni cepheler açılmıştır, + Osmanlı Devleti'ni saf dışı bırakmak + Akdeniz'de İngilizlerin önünden kaçan iki Alman gemisi + Rus ordusuna gerekli askeri yardımı ve malzemeyi ulaştırmak. Osmanlılara sığındı. + Balkan Devletleri'ni savaşa çekmek + Osmanlı devleti bu iki gemiyi satın alarak Yavuz ve Midilli adını + Savaşı kısa zamanda sonuçlandırmak gibi önemli amaçları vardı. verdi. + 18 Mart 1915 günü başlayan asıl hücumları sonuçsuz kaldı. İtilaf + Karadeniz’e geçen bu gemilerin Rus limanlarını topa tutması donanmasını bozguna uğradı. Osmanlı Devleti'ni fiilen savaşa soktu. Osmanlı Devleti resmen 12 + Boğazı geçemeyeceğini anlayan itilaf devletleri, Gelibolu'ya asker Kasım 1914'te savaşa dahil oldu. çıkardılar. + Gelibolu'daki mücadeleler sekiz ay kadar devam etti. 1.Dünya savaşında cepheler + Mustafa Kemal'in 19. Tümen Komutanı olarak bulunduğu Türk ordusu; Conkbayırı ve Anafartalar'da zaferler kazanarak düşman CEPHELER Topraklarımız dışında Savaştığımız cepheler ilerleyişini durdurdu. + İngiliz ve Fransız güçleri 8-9 Ocak 1916'da Çanakkale'yi tamamen 1. Makedonya 2. Galiçya 3. Romanya boşalttılar. Topraklarımızda Savaştığımız Cepheler Sonuçları: 1. Kafkas Cephesi + I. Dünya savaşı uzadı. 2. Çanakkale Cephesi + Düşman Çanakkale'yi geçemedi ve Rusya'ya yardım ulaştıramadı. 3. Kanal Cephesi + Mustafa Kemal'in tanınmasına ve Milli Mücadele'nin lideri olmasına 4. Irak Cephesi ortam hazırladı. 5. Filistin Cephesi 6. Hicaz-Yemen Cephesi + Savaş sırasında gizli antlaşmalar ilk kez ortaya çıktı. + Yarım milyona yakın insan hayatını kaybetti. + Balkan devletlerinin tutumları değişmiş, Bulgaristan İttifak Devletlerinin yanında savaşa girmiştir. (Amacı; I. Balkan savaşı 7. Suriye Cephesi sonunda kazandığı toprakları tekrar alabilmektir.) Doğu ve Kafkas Cephesi Cephenin Açılma Nedenleri; + İtilaf devletleri güçlerini Çanakkale'ye yığdıklarından Almanya 1- İttihatçıların Anadolu'daki Türklerle Orta Asya'daki Türkleri rahatladı. birleştirmek istemeleri 2- Almanların Baku petrollerini ele geçirmek istemesi Filistin Cephesi WİLSON İLKELERİ (8 Ocak 1918) Osmanlı Devleti'nin kanal harekatında başarılı olamaması üzerine Amerika Başkanı VVilson, savaş henüz sona ermeden, barış üstünlük İngiltere'ye geçmiş İngiltere, Araplarla işbirliği yaparak ilkelerini açıklamıştır. Osmanlı ordusunu Şam'a kadar çekilmeye zorlamıştır. Bu ilkeler; Irak Cephesi 1. Savaş sonunda yenen devletler yenilen devletlerden toprak + Bu cephe İngilizler tarafından açıldı. almayacak + Amaç, Kuzey yönünde ilerleyip Kafkaslardaki Rus kuvvetleriyle 2. Barış antlaşmaları açık olacak, gizli antlaşmalar yapılmayacak. birleşmekti. 3. Devletlerarası sorunları uluslararası platformda çözmek için + Böylece Türk kuvvetlerinin İran'a girerek Hindistan'ı tehdit etmesini uluslararası bir cemiyet kurulacak. (Milletler cemiyeti) önlemiş olacaktı. + İngiltere ayrıca Abadan petrollerini korumak istiyordu. Kasım 1915'te Türk kuvvetleri Kut-ül Amara'da İngilizleri yendiler. + Ancak sonuçta Türk ordusu başarısız oldu ve İngilizler Bağdat'ı işgal ettiler. 4. Osmanlı devleti'nde Türklerin çoğunlukta olduğu bölgelere kesin egemenlik hakkı tanınmalıdır. 5. Silahlanma yarışına son verilecek ve devletler birbirine garanti verecek. 6. Osmanlı topraklarında yaşayan azınlıkların çoğunlukta oldukları Yemen - Hicaz Cephesi yerlerde bağımsız devlet kurmalarına imkan verilecektir. + Türk birlikleri bu cephede hem İngilizlerle hem de ayaklanan 7. Boğazlar Dünya devletlerine açık olacak. Araplarla savaşmak zorunda kalmıştır. + Bu ilkeler başarıya ulaşamamıştır. Çünkü; İngilizler, Fransızlar ve + Bu cephedeki savaşlar İslam dünyasında ümmetçilik düşüncesinin İtalyanlar bu ilkelerin kendi çıkarlarına ters düştüğünü anlamışlardı. sona erdiğini, yerine milliyetçiliğin güçlenmesine sebep olmuştur. + Bir yandan ABD'ye ters düşmemeye çalışırken bir yandan da gizli Suriye Cephesi antlaşmaları uygulamaya çalıştılar. + Filistin Cephesinin devamıdır. -> İşgallerini gizleyebilmek için mandacılık rejimini ortaya attılar. + Mustafa Kemal bu cephede Yedinci Ordu Komutanı olarak Savaşın Sona Ermesi: bulunuyordu. + İttifak grubu artık savaşı devam ettiremeyeceğini anlamıştı. İlk + Mustafa Kemal, Halep'in kuzeyinde bir savunma hattı kurarak önce Bulgaristan savaştan çekildi. İngiliz ve Arapların saldırılarını önledi. + Müttefiklerinin yenilgiyi kabul etmesi üzerine Osmanlı Devleti, Savaş Sırasındaki Önemli Gelişmeler + İtalya savaş öncesi ittifak devletleri tarafında iken savaş başlayınca tarafsızlığını ilan etmiş, İngiltere'nin bol vaatleri sonucu Londra Mondros Ateşkesini (30 Ekim 1918) imzalayarak savaştan çekildi. + Ardından Avusturya ve son olarak da Almanya'da savaştan çekildiler. antlaşmasıyla (1915) itilaf devletleri yanında savaşa katılmıştır. MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI (30 Ekim 1918) İtilaf devletleri Osmanlı devletinin topraklarını paylaşmak için gizli + Bulgaristan'ın savaştan çekilmesiyle ittifak devletleri arasındaki anlaşmalar yaptılar irtibat kesilmişti. + Savaşın başında ABD tarafsızlığını ilan etmiş, Almanya ile arası + Bu durumda savaşa devam etmeye imkan yoktu. Zaten müttefikler açılınca itilaf devletleri yanında savaşa girmiştir. de yenilmişti. ABD'nin savaşa girmesiyle; + İşte bu ortamda Bahriye Nazırı Rauf Bey başkanlığında bir heyet + Savaşın gidişatı ittifak devletleri aleyhine değişti. İngilizlerle gerekli görüşmeler yaparak ateşkesi imzaladılar. + Bulgaristan savaştan çekildi.(İttifak devletleri bloğundan çekilen ilk + Ateşkes Limni Adası'nın Mondros Limanında yapıldı. devlettir.) + İtilaf Devletleri adına İngiliz Amirali Calthorpe yetkili idi. + Savaşın ömrü kısaldı. Antlaşmaya göre; ABD'nin ardından Yunanistan itilaf devletleri yanında savaşa girdi. 1. Boğazlar haberleşme istasyonları, demiryolları itilaf devletleri ð 1917'de Rusya'da Bolşevik ihtilali çıkmış ve Çarlık Rusyası tarafından denetim altına alınacak. yıkılmıştır. 2. İtilaf devletleri; yağ, kömür, akaryakıt gibi maddeleri Anadolu'dan ð + Bu sebeple ittifak devletleri ile Brest-litowsk (3 Mart 1918)barışını sağlayacak. yapan Rusya savaştan çekilir. 3. Osmanlı orduları terhis edilecek, cephedeki askeri birlikler itilaf ð -» Bu antlaşma ile Osmanlı Devleti 1878 Berlin Antlaşması ile devletlerine teslim olacak. kaybettiği Kars, Ardahan ve Batum'u (Elviye-ı Selase) geri almıştır. 4. En tehlikeli maddesi yedinci maddedir. Buna göre itilaf devletleri güvenliklerini tehdit eden bir durum ortaya çıkarsa istedikleri yerleri işgal edebileceklerdi.(Bu madde, Anadolu'yu işgallere açık hale getirmiştir.) 5. Tehlikeli olan bir diğer madde de 24. maddedir. Buna göre; Vilayet—i sitte'de (Erzurum, Van, Bitlis, Diyarbakır, Elazığ—Sivas- PARİS BARIŞ KONFERANSI (18 Ocak 1919) BESDEV) karışıklık çıkarsa itilaf devletleri bu yerleri de işgal edebile- + Konferansı yönlendiren devletler; Amerika, İngiltere, Fransa, ceklerdi. Japonya ve İtalyadır. =>Bu madde doğuda bir Ermeni devletinin kurulmasına imkan + Asıl amaç itilaf devletlerinin mağlup devletlerle yapacakları hazırlayan özellik taşımaktadır. antlaşmaların ilkelerini belirlemektir. YORUM: + Ancak konferansta daha çok Osmanlı topraklarının paylaşımı + Osmanlı Devleti bu antlaşma ile fiilen sona ermiştir. görüşülmüştür. + Mondros bir ateşkesten çok antlaşma niteliği taşımaktadır. + Sömürge yolları üzerinde güçlü bir devlet istemeyen İngiltere, . (Mondros'tan hemen sonra itilaf devletleri işgallere başladı. İngiltere savaş sırasında İtalya'ya verilen Batı Anadolu'nun Yunanistan'a Musul'u işgal ederek ilk işgali gerçekleştirdi.) verilmesini istemiştir. + Bu işgallere karşı Türk halkının ilk tepkisi bölgesel direniş ce- + Böylece itilaf devletleri arasında ilk anlaşmazlıklar başlamıştır. miyetleri etrafında toplanmak olmuştur. + Konferansta; Milletler Cemiyeti'nin kurulması kararlaştırılmıştır. + İşgallerin resmen başlaması Kurtuluş savaşının başlamasına + Milletler Cemiyeti'nin kuruluş amacı dünya barışını sağlayabilmek neden oldu. ve insanlığın bir daha Birinci Dünya Savaşı gibi felaketlere NOT:Ateşkes Antlaşması:Barış antlaşması imzalanıncaya kadar sürüklenmesini önlemekti. (Türkiye bu cemiyete 1932 yılında üye silahların susmasıdır. Geçici sözleşmedir. Eğer barış sağlanamaz ise oldu.) bu antlaşma bozulur ve savaş tekrar başlar. İZMİR'İN İŞGALİ (15 MAYIS 1919) I. DÜNYA SAVAŞI'NIN SONUÇLARI + Paris Konferansında belirtildiği gibi İzmir ve çevresi kendisine + Devletler arasındaki siyasi ve güç dengeleri bozuldu. verilen Yunanistan, 15 Mayıs günü İzmir'i işgal eder. + Yugoslavya, Polonya, Çekoslovakya, Macaristan gibi yeni devletler + Yunanlılar işgalin haklı olduğu konusunda dünya kamuoyunu kuruldu. yanıltmaya çalışıyorlardı. + Milli devletler kurulmaya başlandı. + Batı Anadolu'nun tarihi ve kültürel açıdan Yunanlılara ait olduğu, + Yeni rejimler ortaya çıktı. bölgede Rumların çoğunlukla olduğu, Hristiyanlar'ın katledildiği iddia + Askeri teknoloji gelişti. (I. Dünya savaşı sırasında ilk kez kimyasal edilmekte, Osmanlı Devleti'nin güvenliği sağlayamadığı silahlar, denizaltı, uçak ve tanklar kullanılmıştır.) belirtilmektedir. + Osmanlı Devleti Ortadoğu'daki topraklarını kaybederek (Arap + İzmir'in işgalinden sonra Yunanlıların halka zulmetmeye başlaması dünyası) Anadolu'ya çekildi. halkın uyanmasına sebep oldu. + II. Dünya Savaşı'na zemin hazırladı. -* Böylece Batı Anadolu'da ilk defa KUVAY-I MİLLİYE harekatı Dünya barışını korumak için Milletler Cemiyeti kuruldu. doğmuştur. Mondros Ateşkes Antlaşması'nın Uygulanması. AMİRAL BRİSTOL RAPORU (13 EKİM 1919) İtilaf devletleri, barış antlaşmasının imzalanmasını beklemeden, + Yunanlıların işgal gerekçelerinin doğruluğunu araştırmak üzere Mondros'a dayanarak Osmanlı topraklarını işgal etmeye başladılar. Amerikalı Bristol başkanlığında kurulan komisyon bölgeye gelerek ANADOLUNUN İŞGALİ İngilizler Fransızlar İtalyanlar Yunanlılar Musul Dörtyol Antalya İzmir Urfa Adana Fethiye Aydın Antep Mersin Bodrum Edirne Maraş Urfa Konya incelemelerde bulunur ve rapor hazırlar. + Raporda Yunanlıların iddialarının gerçekçi olmadığı belirtmiştir. + Bu raporda Batı Anadolu'daki karışıklığın sorumluluğunun Yunanlılara ait olduğu ilk kez belirtilmiştir. => Böylece Türklerin haklı davası ilk kez uluslararası alanda duyurulmuştur. Batum Antep KUVAY-I MİLLİYE HAREKETİ Samsun Maraş + Mondros'tan sonra vatanın dört yandan işgal edilmeye başlaması Kars üzerine işgal bölgesinde bulunan halkın kendiliğinden oluşturduğu Merzifon direniş kuvvetleridir. + İngilizler işgal ettiği Urfa, Antep ve Maraş'ı daha sonra Fransa'ya bıraktı. + 13 Kasım 1918'de itilaf donanması İstanbul'a geldi. + Türk Milleti'nin milli mücadele döneminde kendiliğinden silahlanarak kurduğu bu kuvvetlere Kuvay-ı Milliye denir. + Bu birlikler bölgesel olarak ortaya çıkmış olup düzenli ve disiplinli bir ordu durumunda değildir. ð İlk silahlı direnme 19 Aralık 1918'de Dörtyol'da Fransızlara karış oldu. İlk Kuvay-i Milliye Hareketi ise Batı Anadolu'da İzmir'in işgalinden sonra Yunanlılara karşı başlatılmıştır. I. DÜNYA SAVAŞI SONUNDA İMZALANAN BARIŞ 4. Taşnak ve Hınçak Cemiyetleri: ANTLAŞMALARI: + Mavri Mira ile işbirliği yapan bu Ermeni cemiyetlerinin amacı Doğu a) Versay Antlaşması (28 Haziran 1919): Anadolu'dan Adana'ya kadar uzanan bir Ermeni devlet kurmaktı. + İtilaf devletleri ile Almanya arasında imzalanmıştır. + Fransızlar tarafından desteklenmiştir. + Almanya'ya askeri ve ekonomik kısıtlamalar getirildi. 5. Kardos Cemiyeti: + Bu antlaşma ile Almanya, Avrupadaki topraklarının bir kısmıyla + Rumlar tarafından kurulan cemiyetin görünüşteki amacı Rum bütün sömürgelerini kaybetmiştir. göçmenlerine yardımcı olmak. + Alsace-Loren bölgesi Fransa'ya bırakıldı. + Etnik-i Eterya'nın bir kolu olarak faaliyet göstermiştir. Doğu + Bu durum Almanya'da rejim değişmesine, silahlanmanın Karadeniz'e göçmen adı altında silahlı Pontus çeteleri göndermiştir. başlamasına ve II. Dünya savaşına zemin hazırlamıştır. 6. Mekabi ve Alyans-lsrailit Cemiyetleri: Yahudiler tarafından b) Saint Germain Antlaşması (10 Eylül 1919): İtilâf devletleri ile Avusturya arasında imzalandı. Bu antlaşma ile Avusturya-Macaristan imparatorluğu parçalanmış Avusturya bir cumhuriyet haline getirilmiştir. c) Triyanon Antlaşması (6 Haziran 1920): İtilaf devletleri ile Macaristan arasında imzalanmıştır. d) Nöyyi Antlaşması (27 Kasım 1919): Bulgaristan'ın Ege Denizi ile olan bağlantısı kesildi. Balkan Savaşları sırasında elde ettiği toprakları kaybetti. e) Sevr Antlaşması (10 Ağustos 1920): İtilaf devletleri Osmanlı devleti ile yapacakları antlaşmanın esaslarını San Remo Görüşmesi ile belirleyerek 10 Ağustos 1920'de Osmanlı Devletine kabul ettirdiler. + Bu antlaşmanın geç yapılmasının sebebi, itilaf devletlerinin Osmanlı topraklarının paylaşılması konusunda anlaşmazlığa düşmeleridir. ekonomik çıkarlarını korumak amacıyla kurulmuştur. Diğerleri; Yunan Kızılhaç Cemiyeti (Rum), Rum Ermeni Birlik Komitesi, Zaven Efendi Derneği. II. MİLLİ VARLIĞA ZARARLI CEMİYETLER Müslümanlar tarafından kurulan zararlı cemiyetlerdir. Kuruluş amaçlan olumlu olmasına rağmen izledikleri metotlardan dolayı milli bağımsızlığa ters düşmüşlerdir. 1. Hürriyet ve İtilaf Fırkası: + İttihat ve Terakki düşmanlığı ile ortaya atılmış, iç isyanlarda kışkırtıcı rol oynamış, müdafaai hukuk hareketlerini hedef almıştır. 2. Sulh ve Selamet-i Osmaniye Fırkası: + Sadrazam Damat Ferit tarafından desteklenen cemiyeti vatanın kurtuluşunun ancak padişah ve halifenin buyruklarına bağlı kalmakla gerçekleşebileceğini savunmuştur. 3. Teali - İslam Cemiyeti: + İstanbul'da kurulmuştur. Temel dayanağı hilafettir. Kurtuluşun Islamda olduğu savunmuştur. CEMİYETLER 4. Kürt Teali Cemiyeti: 1) Zararlı Cemiyetler + Wilson prensiplerinden güç alınarak İstanbul'da kurulmuştur. Doğu I. Azınlıklar tarafından kurulan zararlı cemiyetler Anadolu'da bağımsız bir Kürdistan devleti kurmayı hedeflemiştir. II. Milli varlığa zararlı cemiyetler zararlı cemiyetler 5. Wilson Prensipleri Cemiyeti: 2)Yararlı Cemiyetler + Bazı aydınlar tarafından desteklenen cemiyet, Osmanlı Devleti'nin varlığını koruyabilmesi için ABD'nin manda ve himayesine girmesi ZARARLI CEMİYETLER I. AZINLIKLAR TARAFINDAN KURULAN CEMİYETLER 15. yüzyıldan beri Türk toplumu içinde hür ve rahat yaşamış azınlıklar (Ermeni ve Rum) 20. yüzyılda Türklerin içinde bulunduğu durumdan yararlanarak topraklarımızı parçalamak amacıyle gerektiğini savunmuştur. 6. İngiliz Muhipleri Cemiyeti: + İstanbul hükümetince desteklenen cemiyet, Osmanlı Devleti'nin varlığını koruyabilmesi için tek yolun İngilizlerin himayesine sığınmak olduğu tezini savunmuştur. cemiyetler kurmuşlardır, YARARLI CEMİYETLER 1. Mavri Mira Cemiyeti: 1. Trakya-Paşaeli Cemiyeti: + İstanbul Fener-Rum Patriği tarafından kurulmuştur. + Kurulan ilk yararlı cemiyettir. + Mavri Mira büyük Yunanistan Krallığını kurmak istiyordu. + Trakya'nın Yunanlılar tarafından işgalini önlemek amacıyla + Ermeni patriği ile de ilişki halindeydi. kurulmuştur. 2. Pontus - Rum Cemiyeti: + Osmanlı Devleti'nin dağılması durumunda bağımsız bir devlet + Trabzon merkez olmak üzere Samsun'dan Batum'a kadar uzanan kurma kararı da alınmıştır. alanda Pontus-Rum Devleti kurmayı amaçlamıştır. 2. İzmir Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti (Redd-i İlhak): 3. Etnik-i Eterya Cemiyeti: + Mondros'tan hemen sonra İzmir'de kuruldu. + 1814'te kurulan cemiyetin amacı Yunan ideallerini (Megalo İdea) + Amacı İzmir ve çevresini Yunanistan'a katılmasını önlemektir. gerçekleştirmek (1829'da Yunanistan'ın bağımsız olmasında etkili ol- + Ancak İzmir'in Yunanlılar tarafından işgalinin kesinleşmesi üzerine du.) Redd-i İlhak Cemiyeti olarak çalışmalara devam edildi. 3. Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti: ü Halkın elinde bulunan silah ve cephanelerin toplanması + Merkezi İstanbul'dur. ü Halka silah satan kişileri ve kurumları belirlemek, bu faaliyetleri + Doğu Anadolu'da teşkilatlanarak faaliyet göstermiştir. yasaklamak ve bu kuruluşları ortadan kaldırmak. + Amacı Doğu Anadolu'yu işgallerden koruyarak Ermeni devletinin + Samsun'a 19 Mayıs 1919'da çıkan Mustafa Kemal görevi gereği kurulmasını önlemektir. burada bir durum değerlendirmesi yaptıktan sonra bir rapor + Erzurum kongresini bu cemiyet düzenlemiştir. hazırlayarak telgrafla İstanbul'a iletir. Bu raporda; 4.Kilikyalılar Cemiyeti: ü Bölgedeki karışıklıkların sebebi Rumlardır. Eğer Rumlar siyasi + İstanbul'da kurulmuştur. emellerinden vazgeçerlerse bölgede huzur ve asayiş kendiliğinden + Amaç; Adana ve çevresini Fransız ve Ermeni işgalinden kur- sağlanır. tarmaktır. ü Türklüğün yabancı mandası ve kontrolüne tahammülü yoktur. 5. Trabzon Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti: ü İzmir'in Yunanlılar tarafından işgali haksızdır, işgal geçicidir. + Bu cemiyet, Trabzon ve çevresine yönelik Rum ve Ermeni id- ü Türk Milleti milli hakimiyet ve Milli bağımsızlık arzusundadır. dialarına karşı, Türk ve Müslüman halkın haklarını korumak amacıyla Mustafa Kemal 25 Mayıs 1919'da Havza'ya geçerek burada faaliyet göstermiştir. 28 Mayıs 1919'da bir bildiri yayınlamıştır. 6. Milli Kongre Cemiyeti: HAVZA GENELGESİ (28 MAYIS 1919) + İstanbul'da kuruldu. İzmir'in işgaline karşı yurdun çeşitli yerlerinde başlayan protesto + Cemiyetin amacı, Türklere karşı yapılan haksız ve yersiz mitingleri ve halkın heyecanını ortak bir çizgi üzerinde birleştirmek propagandalara karşı çıkmak, basın ve yayın yolu ile Türk Milletinin amacıyla yayınlanan genelgede; haklı sesini dünyaya duyurmaktır. -Kuvay-i Milliye tabirini kullanan ilk kuruluş Milli Kongre Cemiyetidir. Ø Büyük ve heyecanlı mitingler yapılarak milli gösterilerde bulunulmalıdır. Yararlı Cemiyetlerin Özellikleri Ø Büyük devletlerin temsilcilerine ve İstanbul hükümetine uyarı =* Bölgesel cemiyetlerdir. Öncelikli amaçları ülkeyi korumak değil, telgrafı çekilmelidir. kuruldukları bölgeyi korumaktır. + Genelge askeri ve mülki amirlere gönderilmiştir. => Genellikle basın-yayın yolu ile çalışmalarını sürdürmüşlerdir. => Milliyetçilik düşüncesi etkilidir. => İstanbul'a bağlı veya karşı değillerdir. => Sivas Kongresiyle birleştirilmişlerdir. KURTULUŞ SAVAŞI (19 MAYIS 1919-11 EKİM 1922) + Mondros Ateşkes Antlaşması imzalandığında Mustafa Kemal, Suriye cephesinde Yedinci ordu komutanı olarak görev yapıyordu. + Ateşkes imzalandıktan bir gün sonra Mustafa Kemal Yıldırım ÖNEMİ: Ø Genelgeden sonra yurdun değişik yerlerinde düzenlenen mitingler, Havza Genelgesi'nin halk üzerindeki etkisini göstermektedir. Ø Mustafa Kemal Paşa Türk halkını Milli mücadele fikri etrafında birleştirmeye başlamıştır. Ø Mustafa Kemal 8 Haziran 1919'da İstanbul Hükümeti Harbiye Nezareti tarafından geri çağrılmasına rağmen emre uymamış ve Amasya'ya geçmiştir. Orduları grup komutanlığına getirildi. AMASYA GENELGESİ (22 HAZİRAN 1919) + Ancak birkaç gün sonra bu ordu dağıtıldı. Bunun üzerine Mustafa + Amasya'da Milli Mücadele çalışmalarını sürdüren Mustafa Kemal, Kemal ateşkes gereği 13 Kasım 1918'de İstanbul'a gelmiştir. Rauf Bey (Orbay), Refet Bey (Bele) ve Ali Fuat Paşa (Cebesoy) ile + Aynı gün itilaf donanması da İstanbul'a gelmişti. birlikte bir bildiri yayınladı. + Mustafa Kemal işgal donanması için "Geldikleri gibi giderler" dedi. + Hazırlanan bildiri 15. Kolordu Komutanı Kazım Karabekir'in de + İstanbul'da kaldığı süre içinde önde gelen komutanlar ve siyasiler onayı alındıktan sonra 22 Haziran 1919'da yayımlandı. ile vatanın kurtarılmasına yönelik fikir çalışmalarında bulundu. + Mustafa Kemal burada kesin olarak manda ve himayeye karşı çıkmıştır. MUSTAFA KEMAL'İN SAMSUN'A ÇIKIŞI (19 Mayıs 1919) + Mustafa Kemal 16 Mayıs 1919 günü çıkartılan bir fermanla Samsun'a hareket eder. + 9. Ordu Müfettişi olarak gönderilen Mustafa Kemal'in yapması istenilen işler. ü Doğu Karadeniz'de asayişi ve güvenliği sağlamak ü Mondros Ateşkes Antlaşmasının hükümlerinin uygulanmasını sağlamak 1. Vatanın bütünlüğü milletin bağımsızlığı tehlikededir. 2. İstanbul hükümeti galip devletlerin etkisi altında olduğundan üzerine düşen görevi yerine getirememektedir. Bu da milleti yok saymaktadır. 3. Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtar-caktır. 4. Her türlü etki ve denetimden uzak milli bir kurul oluşturulmalıdır. 5. Anadolunun her bakımdan en güvenilir yeri olan Sivas'ta bir kongre toplanacaktır. 6. Ayrıca doğu illeri için Erzurum'da toplanacak olan kongre delegeleri Sivas'a gelecektir. 7. Alınan kararlar milli bir sır olarak saklanacaktır. Önemi: 6. Ulusal irade padişahı ve halifeyi kurtaracaktır. Amasya genelgesi milli mücadelenin gerekçe, amaç ve yöntemini ilk 7. Derhal meclis toplanmalı hükümet çalışmaları meclis denetimine kez belirtmiştir. girmelidir. Gerekçe: Vatanın bütünlüğü ve milletin bağımsızlığının tehlikeye girmesi (1. ve 2. madde) Amaç: Milletin bağımsızlığını sağlamaktır. (3. madde) Yöntem: Milli mücadeleyi halk yapacaktır. (3. madde) Nasıl organize edileceği (4. ve 5. madde) Ø Amasya Genelgesi'nde millet iradesine dayanarak yeni bir devlet kurmaya doğru gidildiği ortaya konmuştur. Yeni bir devletin kurulması fikri ilk kez ortaya atıldı. (3. madde) Ø Genelgenin, milli bir kurulun kurulmasını zorunlu görmesi,başta itilaf devletleri olmak üzere İstanbul hükümetine karşı da bir ihtilal bildirisidir. Ø Genelgeden sonra Mustafa Kemal "Artık İstanbul Anadolu’ya hâkim değil bağlı olmak zorundadır" demiştir. GENELGE SONRASI GELİŞMELER: ÖNEMİ: ü Manda ve himaye reddedilerek ilk kez ulusal egemenliğin koşulsuz olarak gerçekleştirilmesine karar verilmiştir. ü Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk cemiyetinin tertiplediği bölgesel bir kongre olmasına rağmen Milli nitelikli kararlar almıştır. ü Temsil heyeti ilk kez burada oluşturulmuş, başkanlığına Mustafa Kemal seçilmiştir. ü Yeni bir devletin kurulmakta olduğu açıklanmış, yeni Türk devletinin temelleri atılmıştır. ü Erzurum kongresi Mustafa Kemal'in sivil olarak yaptığı ilk çalışmadır. ü Erzurum kongresi amaç ve karakter olarak bölgesel, alınan kararlar ve sonuçları yönüyle millidir. ü Kongre çalışmaları devam ederken İstanbul Hükümeti 30 Temmuz 1919'da Mustafa Kemal ve Rauf Bey hakkında tutuklama kararı Ø Genelgeden sonra özellikle Ingilizler'in Mustafa Kemal'i geri getirmek için İstanbul hükümetine baskılarını artırmaları neticesinde çıkardı. Mustafa Kemal İstanbul'a çağrılır. Sonuçları: Ø Gerekçe olarak yetkilerini aştığı belirtilmektedir. => Erzurum kongresi yöresel direniş örgütlerinin bir çatı altında Ø Mustafa Kemal'in çağrıya uymaması nedeniyle yetkileri elinden toplanabileceğini ilk kez kamuoyuna gösterdi. alınarak Dokuzuncu Ordu Müfettişliği görevine son verilir. Bunun => Artık bundan sonra İstanbul hükümetinin buyrukları Anadolu'da üzerine Mustafa Kemal 7-8 Temmuz gecesi askerlik görevinden de geçmiyordu. Çünkü doğu illerinin bir Temsil Kurulu vardı. istifa eder. BALIKESİR KONGRESİ (26-31 TEMMUZ 1919) Ø Bu gelişmeler üzerine bir belirsizlik ve umutsuzluk ortamı · Batı cephesindeki Kuvay-i Milliye birliklerini örgütlemek, sevk ve doğmuştur. 15. Kolordu Komutanı Kazım Karabekir'in Mustafa iradesini sağlamak, ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla toplanmıştır. Kemal'in emrinde olduğunu bildirmesiyle bu sıkıntılar aşılır. İşgal devletlerinin temsilcilerine telgraflar çekildi. Ø Mustafa Kemal, bu tarihten sonra mücadelesine sivil olarak devam · Bu kongre asker toplamanın yanında, padişaha olan bağlılığını da etti. Bu durum gücünü halktan alan Milli Mücadele'de Mustafa bildirmiştir. Kemal'in halkı temsil eden bir lider olmasını kolaylaştırdı. · Bu kongrenin tek başına hareket etme gibi bir özelliği de vardır. ERZURUM KONGRESİ (23 Temmuz - 7 Ağustos 1919) · Kongreyle birlikte Ege'deki güçler bir ölçüde örgütlenmiştir. Ø Mustafa Kemal, Kazım Karabekir ve Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyetinin ısrarı ile kongreye katılmayı kabul etti. Ø Kongrenin amacı; Ermeni ve Rumlara karşı nasıl bir strateji izleneceğini belirlemekti. Ø Kongreye; Erzurum, Trabzon, Sivas, Bitlis ve Van illerini temsil eden 54 temsilci katıldı. Elazığ, Diyarbakır ve Mardin valileri temsilcilerini kongreye göndermediler. Ø Kararlar: ALAŞEHİR KONGRESİ (16-25 AĞUSTOS 1919) · Bu kongrede Erzurum ve Balıkesir Kongresi'nin kararları görüşülmüştür. Balıkesir kongresi kararlarını pekiştirmek, teşkilatlanmayı genişletip güçlendirmek amacıyla toplanmıştır. · Yunanlılara karşı direnilecek, silahlanma ve askere alma çalışması yapılacak SİVAS KONGRESİ (4-11 EYLÜL 1919) Ø Kongrenin toplanmasını engellemek amacıyla Fransızlar ve 1. Milli sınırlar içinde vatan bir bütündür bölünmez. Osmanlı yönetimi bazı önlemler almışlardı. 2. İşgalcilere karşı İstanbul hükümetinin kayıtsız kalması durumunda Ø Elazığ valisi Ali Galip'te kongreyi basmakla görevlendirilmişti. derhal geçici bir hükümet kurulacaktır. Bu hükümeti milli bir meclis Ancak başarılı olamadılar. Kongre'de, seçecektir. Milli Meclis toplanana kadar görev yapacak bir TEMSİL Ø Erzurum'da alınan kararlar aynen kabul edilmiştir. HEYETİ oluşturulacaktır. Ø Erzurum Kongresinden farklı olarak tüm ülkeden delegeler 3. Manda ve himaye kabul edilemez. katılmıştır 4. Milli iradeyi hakim kılmak esastır. Ø Bundan dolayı milli bir kongre niteliği vardır. 5. Azınlık unsurlara siyasi egemenliğimizi sınırlayıcı ve toplumsal dengeyi bozucu ayrıcalıklar verilemez. Başlıca kararlar: ü Meclis-i Mebusan'ın toplanması sağlanmış Misak-ı Milli Meclisin 1. Milli sınırlar ve Misak-ı Milli'nin esasları tespit edilmiştir. onayından geçmiştir. 2. Manda ve himaye kesin olarak reddedilmiştir. TEMSİL KURULU'NUN ANKARA'YA GELMESİ (27 ARALIK 1919) 3. Mondros'tan sonra kurulan ulusal cemiyetler Anadolu ve Rumeli Ø İstanbul'da toplanacak Meclis-i Mebusan'ın çalışmalarını daha Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti adı altında birleştirilmiştir. yakından takip edebilmek amacıyla Temsil Heyeti Ankara'ya gelir. 4. Temsil heyetinin yetkileri genişletilmiş, üye sayısı artırılmış ve tüm vatanı temsil eder hale getirilmiştir. 5. Meclis-i Mebusan'ın toplanması için İstanbul'a baskı yapılacaktır. 6. Ali Fuat Paşa Batı cephesi Kuvay-i Milliye komutanlığına tayin edilmiştir. (9 Eylül 1919) 7. Haftada iki kez yayınlanmak üzere Irade-i Milliye Gazetesi çıkarılacaktır. (Milli mücadelenin ilk yayın organıdır.) Ali Fuat Paşanın Batı Anadolu Kuvay-ı Milliye komutanlığına getirilmesi ile Temsil Heyeti yürütme yetkisini ilk kez kullanmış oluyordu. Bu iş için Ankara'nın seçilmesinin nedenleri: Ø Milli Mücadele'de en önemli cephe olan Batı Cephesi'ne yakın olması. Ø Ulaşım ve haberleşme imkanlarının fazla olması. Ø Anadolu'nun ortasında merkezi bir konumda bulunması. Ø İç kesimlerde olması nedeniyle güvenlikte olması. Ø Bu arada seçimler de yapılıyordu birçok yerde Müdafaa-iHukuk Cemiyeti'nin adayları kazanıyordu. Ø Mustafa Kemal Erzurum Milletvekili seçilmiştir. Ø Mustafa Kemal, Ankara'da Milli mücadele taraftan mebuslara Sonuçları: yaptığı görüşmelerde şu isteklerde bulundu Ø Damat Ferit hükümeti daha fazla direnemeyerek istifa etti. Yerine Ø Kendisinin gıyaben meclis başkanı seçilmesi daha ılımlı olan Ali Rıza Paşa Hükümeti kuruldu. Ø Ali Rıza Paşa Hükümetine güvenoyu verilmesi Ø Temsil heyetinin İstanbul hükümeti üzerindeki ilk etkisi Damat Ferit Ø Misak-ı Milli kararlarının alınması Paşa hükümetinin istifasıdır. Ø Mecliste bir Müdafaa-i Hukuk Grubu'nun oluşturulması Ø Sivas Kongresi'nden etkilenen Sivaslı kadınlar; Anadolu Kadınları SON OSMANLI MECLİS-İ MEBUSAN'IN AÇILMASI (12 OCAK Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti"ni kurdular. 1920) AMASYA GÖRÜŞMELERİ (20-22 Ekim 1919) Ø Yeni kurulan Ali Rıza Paşa Hükümeti'nin isteği üzerine gerçekleşti. Ø Görüşmeye İstanbul hükümetini temsilen Bahriye Nazırı Salih Paşa katıldı. Ø Milli mücadeleyi temsilen, Mustafa Kemal başkanlığında Rauf Bey ve Bekir Sami Bey katıldılar. Ø Mustafa Kemal, Meclisin İstanbul'un dışında bir şehirde toplanmasını istiyordu. Ø Bunun nedeni milli iradenin hür biçimde kararlara yansımayacağı düşüncesidir. Ø Ancak, İstanbul Hükümeti'nin padişahsız meclis olmaz, düşüncesi ile hareket etmesi sonucunda Son Osmanlı Meclis-i Mebusan'ı İstanbul hükümeti; Amasya görüşmesi ile Anadolu'daki mücadele İstanbul'da toplandı. hareketini kendi kontrolüne almayı amaçlamıştır. Ø Milli mücadeleciler, her konuda Mustafa Kemal'in istekleri Temsil Kurulu ise; Milli Mücadele hareketini İstanbul'a tanıtmayı, mümkün olursa desteğini almayı amaçlamıştır. Milli Mücadele adına Salih Paşa'dan; Ø Milli meclisin vereceği en son karara uyulması şartıyla vatan doğrultusunda faaliyet gösteremediler. Ancak vatanın bütünlüğü konusundaki isteklerinin bir kısmı gerçekleşti ve Misak-ı Milli kararları aldı. MİSAK-I MİLLİ KARARLARI (28 Ocak 1920) bütünlüğünün ve istiklalinin korunması 1. Mondros Ateşkesi imzalandığı sırada işgal edilmemiş bölgeler Ø Müslüman olmayan gruplara, siyasi egemenlik ve sosyal kesin Türk yurdudur, parçalanamaz. dengemizi bozacak tarzda imtiyazlar verilmemesi 2. Kars, Ardahan ve Batum'da (Elviya-i Selase) gerekirse Ø Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk cemiyetinin İstanbul referanduma gidilecektir. hükümetince tanınması 3. Araplar kendi geleceklerini kendileri belirleyecektir. (Arapların Ø Milli meclisin İstanbul'da toplanmasının işgal ihtimalinden dolayı çoğunlukla yaşadığı yerlerde referandum yapılacaktır.) barış sağlanana kadar hükümetin seçeceği bir yerde toplanması, 4. Batı Trakya'nın geleceği referandum ile belirlenecektir. istenmiştir. 5. İstanbul, Marmara ve Halifenin güvenliği sağlandığı takdirde, Boğazlar trafiğe açılacaktır. Sonuç: ü İstanbul Hükümeti ilk kez Milli Mücadele'yi yani Temsil Kurulunu tanımış oluyordu. ü İstanbul Hükümeti'nin Milli Mücadele'ye karşı olan olumsuz tutumu bir süre engellenmiştir. 6. Azınlıklara, diğer ülkelerdeki Türk azınlığa tanınan haklar tanınacaktır. 7. Siyasi, mali ve adli gelişmemizi engelleyen sınırlamalar kabul edilemez. (Kapitülasyonlar) Önemi: anlamına gelen Misak-ı Milli kararlarının çıkması üzerine itilaf 1. Milli mücadelede hedefler kesin olarak belirlendi. devletleri Meclis-i Mebusan'ı dağıttılar ve İstanbul'u resmen işgal 2. Vatan sınırları (Misak-ı Milli Sınırları) kesin olarak belirlendi. ettiler. (16 Mart 1920) 3. Son Osmanlı Meclis-i Mebusan'ın aldığı en önemli karardır. + Bu kararlar meclis onayından geçtiği için resmiyet kazanmış kararlardı. + Meclis-i Mebusan; kongre kararlarından etkilenmiştir. SON OSMANLI MECLİS-İ MEBUSAN'IN AÇILMASI (12 OCAK 1920) Ø Mebusların bir kısmı Malta'ya sürgüne gönderilirken bir kısmı da Anadoluya kaçabildi. Ø İşgalden sonra itilaf devletleri şu bildiriyi yayınladılar. Ø İşgal geçicidir. Ø Amaç padişah ve halifeyi korumaktır. Ø Herkes İstanbul'dan verilecek emirlere uymak zorundadır. Ø Mustafa Kemal, Meclisin İstanbul'un dışında bir şehirde top- Ø Anadolu'da isyan çıkacak olursa İstanbul Türklerin elinden lanmasını istiyordu. alınacaktır. Ø Bunun nedeni milli iradenin hür biçimde kararlara yansımayacağı düşüncesidir. Ø Ancak, İstanbul Hükümeti'nin padişahsız meclis olmaz, düşüncesi İşgalden sonra Temsil Heyeti de bazı kararlar ve tedbirler aldı. Önemlileri şunlardır: ile hareket etmesi sonucunda Son Osmanlı Meclis-i Mebusan'ı Ø İstanbul ile telefon ve telgraf görüşmelerinin kesilmesi. İstanbul'da toplandı. Ø İstanbul'a para ve mal gidişi durdurulacak. Ø Milli mücadeleciler, her konuda Mustafa Kemal'in istekleri Ø Anadoluda bulunan itilaf devletleri subayları tutuklanarak silahları doğrultusunda faaliyet gösteremediler. Ancak vatanın bütünlüğü alınacaktır. konusundaki isteklerinin bir kısmı gerçekleşti ve Misak-ı Milli kararları Ø Anadolu'da Temsil Heyeti dışında herhangi bir makamın sözünü aldı. dinleyen olursa cezalandırılacaktır. MİSAK-I MİLLİ KARARLARI (28 Ocak 1920) 1. Mondros Ateşkesi imzalandığı sırada işgal edilmemiş bölgeler kesin Türk yurdudur, parçalanamaz. 2. Kars, Ardahan ve Batum'da (Elviya-i Selase) gerekirse referanduma gidilecektir. 3. Araplar kendi geleceklerini kendileri belirleyecektir. (Arapların çoğunlukla yaşadığı yerlerde referandum yapılacaktır.) 4. Batı Trakya'nın geleceği referandum ile belirlenecektir. 5. İstanbul, Marmara ve Halifenin güvenliği sağlandığı takdirde, Boğazlar trafiğe açılacaktır. 6. Azınlıklara, diğer ülkelerdeki Türk azınlığa tanınan haklar tanınacaktır. 7. Siyasi, mali ve adli gelişmemizi engelleyen sınırlamalar kabul edilemez. (Kapitülasyonlar) Ø İstanbul'un işgali ve Meclis-i Mebusan'ın dağıtılması iki olumlu gelişmeyi beraberinde getirmiştir. 1. TBMM'nin açılması için uygun bir zemin oluştu ve yeni bir meclis gerekli hale geldi. 2. Mustafa Kemal Milli Mücadeleyi padişah adına da yürüttüğünü söyleme imkanı buldu. TBMM'NİN AÇILMASI (23 Nisan 1920) Ø Mustafa Kemal, Milleti temsil edecek bir meclis oluşturmak için çalışmalara başlamış, İstanbul'daki milletvekillerinin de Anadolu'ya geçmesini sağlamıştır. Ø Boş kalan milletvekillikleri seçimle dolduruldu. Ø 23 Nisan 1920'de Meclis Ankara'da açıldı. Ø Böylece Amasya Genelgesi'nde de belirtildiği gibi milletin, geleceği ile ilgili kararları kendisinin alabileceği bir meclis açılmış oluyordu. Mustafa Kemal meclis başkanı seçildi. Önemi: Ø Başlangıçta Kurucu Meclis adı verilmesine rağmen tepkilerden 1. Milli mücadelede hedefler kesin olarak belirlendi. çekinildiği için yeni kurulan bu meclise Olağanüstü Meclis adı verildi. 2. Vatan sınırları (Misak-ı Milli Sınırları) kesin olarak belirlendi. 3. Son Osmanlı Meclis-i Mebusan'ın aldığı en önemli karardır. + Bu kararlar meclis onayından geçtiği için resmiyet kazanmış kararlardı. + Meclis-i Mebusan; kongre kararlarından etkilenmiştir. İSTANBUL'UN RESMEN İŞGALİ (16 MART 1920) Ø Başlangıçta, İstanbul'da toplanacak olan Meclis-i Mebusan'a itilaf devletleri karşı çıkmamıştı. Ø Çünkü bu meclisi kendi amaçları doğrultusunda kullanabileceklerini düşünüyorlardı. Ø Böylece, Anadolu harekatını sonuçsuz bırakmak istiyorlardı. Ø Ancak son Osmanlı Meclis-i Mebusanından tam bağımsızlık NOT: KURUCU MECLİS: Yeni bir devlet kurmak amacıyla kuruluş için gerekli kararlan alan, yeni anayasa yapan ve yeni devletin esaslarını belirleyen heyet temsilcilerinden oluşan bir meclistir. TBMM'NİN ALDIĞI İLK KARARLAR. 1. Hükümet kurmak zorunludur. 2. Geçici devlet başkanı veya padişah vekili atama doğru değildir. 3. Meclis başkanı aynı zamanda hükümetinde başkanıdır, 4. Yasama, yürütme, yargı yetkileri meclise aittir. 5. Padişah ve halifenin durumunu meclis belirleyecektir. 6. Meclis, yürütme yetkisini hükümet aracılığı ile kullanır. 7. Türkiye devleti TBMM tarafından yönetilir ve hükümeti TBMM hükümeti adını alır. Ø TBMM'ye karşı olanların hızlı bir şekilde cezalandırılması ve 8. TBMM'nin üstünde herhangi bir güç yoktur. toplumsal düzeni tekrar sağlamak Kararların Yorumu Ø Yeni Türk devleti resmen kuruldu. Ø Meclis geçici değil, süreklidir. Ø Milletin egemenliği kesin olarak gerçekleşti. Ø Güçler birliği esası benimsendi. Ø Meclis hükümeti sistemi kabul edildi. Ø Mustafa Kemal, hem meclis hem hükümet başkanı oldu. Ø Meclisin tek amacı vatanı kurtarmaktır. Bu yüzden mebuslar arasındaki fikir ayrılığı gün yüzüne çıkmamıştır. Ø Meclis açılınca Temsil Heyeti'nin görevi sona erdi. TBMM'NE KARŞI ÇIKAN AYAKLANMALAR Ø İstanbul'dan Milli Mücadele aleyhine alınan fetvalara karşılık, Ankara'dan karşı fetvalar alındı. Ø Kuvay-i Milliye birlikleri kaldırıldı, düzenli ordu kuruldu. SEVR ANTLAŞMASI (10 Ağustos 1920) Ø İtilaf devletleri; Osmanlı Devleti'nin topraklarını paylaşma konusunda aralarında anlaşamadıkları için yapacakları barış antlaşmasını geciktirmişlerdi. Ø Mondros'a dayanarak Anadolu'yu işgal eden itilaf devletleri,son olarak Yunanlıları destekleyerek Trakya'yı ve Anadolu'da Marmara kıyılarına kadar olan yerleri işgal etmelerini sağladılar. Ø Ardından daha önce hazırladıkları Sevr taslağını İstanbul Hükümeti'ne sundular. Ø 10 Ağustos 1920'de Damat Ferit hükümeti Sevr Antlaşmasına Bu ayaklanmaları 4 grupta toplamak mümkündür. imza attı. I. İSTANBUL HÜKÜMETİNİN ÇIKARDIĞI AYAKLANMALAR: Buna göre; a) Anzavur ayaklanması: + Ahmet Anzavurun Balıkesir, Bandırma civarındaki ayaklanmasıdır. + İtilaf devletlerinden destek almıştır. + Çerkez Ethem tarafından bastırıldı. 1) Anayolunun iç kesirnleri ve antlaşmanın diğer şartlarına uyulursa İstanbul, İstanbul hükümetine verilecek. 2) Kapitülasyonlar bütün devletlere verilecek. 3) Musul, Kerkük, Irak, Filistin; İngilizlere, Akdeniz bölgesi; İtalyanlara, Trakya, B. Anadolu; Yunanistan’a, G. Anadolu, Suriye, b) Kuvay-i İnzibatiye: Lübnan; Fransızlara verilecektir. + Adapazarı, Geyve dolaylarında görüldü. 4) Boğazlar bütün devletlere açılacak. Boğazlar komisyonunda Türk + Ali Fuat Paşa tarafından bastırıldı. olmayacaktı. + Hilafet ordusu olarak da bilinir. 5) Askerlik mecburi hizmet olmaktan çıkacak asker sayısı + Anzavur kuvvetleriyle işbirliği yaptılar. 50.000'den fazla olmayacak ve ağır silahlar bulundurmayacak^. II. İSTANBUL HÜKÜMETİ VE İŞGAL DEVLETLERİNİN BERABER 6) Yemen ve Hicaz, Araplara bırakılacak, ÇIKARDIĞI AYAKLANMALAR. Yorum: + Bolu-Düzce-Hendek-Adapazarı ayaklanması: Bu ayaklanmanın 1) Meclis-i Mebusan onaylamadığı için ölü doğan bir antlaşmadır. esas amacı Anadolu ve İstanbul arasında tampon bölge (Osmanlı Anayasasına göre, hükümetçe imzalanan barış oluşturmaktı. antlaşmalarının parlamento tarafından onaylanması gerekiyordu.) + Ali Fuat Paşa ve Refet Bey'in çabalarıyla bastırıldı. 2) Boğazlarla ilgili bir komisyon ilk kez bu antlaşma ile ortaya çıktı. + Yozgat'ta Çapanoğullan, Afyon'da Çopur Musa, Konya'da Delibaş 3) I. Dünya savaşından sonra imzalanan en son ve şartları en ağır isyanları bastırıldı. antlaşmadır. + Milli Aşiret isyanı; Urfa'nın Fransızların işgalinden kurtarılmasında 4) Antlaşmayı imzalayanlar TBMM tarafından vatan haini ilan edildi. yararlan görülen Milli Aşiret daha sonraları Fransızlarla işbirliği yaparak isyan çıkardı. III. AZINLIKLARIN ÇIKARDIĞI AYAKLANMALAR Başta Rum ve Ermeniler olmak üzere diğer azınlıkların çıkardığı ayaklanmalardır. Sonuçta başarılı olamadılar. IV. Kuvay-ı Milliye Taraftarlarının Ayaklanmaları Düzenli ördü kurma çalışmalarına karşı çıkan Çerkez Ethem, Demirci Mehmet Efe gibi kişilerin çıkardığı ayaklanmalardır. TBMM'NİN ALDIĞI ÖNLEMLER Ø 29 Nisan 1920'de Hiyanet-i Vataniye Kanunu çıkarıldı. Ø Vatana ihanet edenleri cezalandırılması. 18 Eylül 1920'de İstiklal Mahkemeleri kuruldu. KAYNAK: http://www.e-okulveli.com/node/4466
