MAYOZ BÖLÜNME

1
Mustafa ayar Biyoloji Öğretmeni – Uzman Öğretmen
MAYOZ BÖLÜNME
**Mayoz bölünme:
→2n kromozomlu eşey ana hücreleri ve
spor ana hücrelerinde gerçekleşir.
→Bir hücreden dört hücre oluşur.
→Kromozom sayısı yarıya iner.
→Çeşitlilik oluşur. ( varyasyon oluşur )
→Mayoz bölünme sonucu oluşan hücrelere
gamet denir.
Mayozun amacı:
→Eşeyli üreyen canlılarda
üreme hücrelerini (gamet) oluşturur.
→Sporla üreyen canlılarda, sporları oluşturur.
Not:
→Hayvanlarda; yumurta ve sperm hücresinin
oluşmasını sağlar.
→Bitkilerde; yumurta ve polenin oluşmasını sağlar.
→Çiçeksiz bitkilerde ve mantarlarda
sporların oluşmasını sağlar.
→Bir hücreden dört hücre oluşur.
→Kromozom sayısı yarıya iner.
2
Mustafa ayar Biyoloji Öğretmeni – Uzman Öğretmen
→Mayoz bölünme; mayoz 1 ve mayoz 2 olmak
üzere iki aşamada gerçekleşir.
***Mayoz I:
►İnterfaz evresi:
→Hücrenin bölünme için hazırlık evresidir.
→Bu evrede hücre büyür.
→Sitoplazma ve organel miktarı iki katına çıkar.
→DNA kendini eşler.
3
Mustafa ayar Biyoloji Öğretmeni – Uzman Öğretmen
►Profaz 1:
→Kromotin iplik, kısalıp kalınlaşarak
kromozomları oluşturur.
→Çekirdek zarı ve çekirdekçik kaybolur.
→Sentrozomlar iğ iplikliklerini oluşturur
ve hücrenin zıt kutuplarına doğru çekilir.
→Homolog kromozomlar, yan yana dizilir.
Homolog kromozomlar: biri anneden,
diğeri babadan gelen ve aynı karakterlerle ilgili
genleritaşıyan kromozomlardır.
→Homolog kromozomların 4 kromotid şeklindeki
görünüşüne, tetrat adı verilir.
→Homolog kromozomların kardeş olmayan
kromatidleri birbirine sarılır.
→Bu olaya sinapsis denir.
→Kromatidlerin birbirine temas ettikleri bölgeye kiazma denir.
4
Mustafa ayar Biyoloji Öğretmeni – Uzman Öğretmen
→Daha sonra kardeş olmayan kromotidler
arasında gen alış-verişi olur.
→Bu olaya, krossing-over adı verilir.
→Krossing over, çeşitliliği arttırır.
→Profaz 1 sonunda çekirdek zarı, tamamen kaybolur
ve iğ iplikleri kromozomların kinetokorlarına bağlanır.
►Metafaz 1:
→Homolog kromozomlar,
hücrenin ortasında karşı-karşıya dizilirler.
►Anafaz 1:
→Sentrozom, iğ iplikleri ile homolog kromozomları
çekerek birbirinden ayırır.
→Homolog kromozomlar zıt kutuplarda toplanır.
Not:
→Homolog kromozomlar ayrıldığı için,
kromozom sayısı yarıya iner.
→Homolog kromozomların ayrılması aynı zamanda,
çeşitliliğin oluşmasını sağlar.
5
Mustafa ayar Biyoloji Öğretmeni – Uzman Öğretmen
►Telofaz 1:
→Kromozomlar tekrar kromatin iplik haline geri döner.
→Kromatin iplik etrafında çekirdek zarı oluşur.
→Bir hücrede iki çekirdek görülür.
Sitoplazma bölünmesi (sitokinez I):
→Çekirdek bölünmesinden sonra
sitoplazma bölünmesi gerçekleşir.
→Böylece mayoz 1’ in sonunda,
bir hücreden iki hücre oluşur.
→Kromozom sayısı yarıya iner.
6
Mustafa ayar Biyoloji Öğretmeni – Uzman Öğretmen
***Mayoz II:
→Mayoz 1 sonucunda oluşan,
n kromozomlu iki hücre;
mayoz 2' yi geçirir.
→Mayoz 2' de interfaz evresi görülmez.
→Mayoz 2’ nin geri kalan tüm evreleri
mitoz bölünme gibi gerçekleşir.
→Mayoz II’ nin sonunda 2 hücreden, 4 hücre oluşur.
→Kromozom sayısı değişmez.
7
Mustafa ayar Biyoloji Öğretmeni – Uzman Öğretmen
Mayoz bölünmede kromozom sayısının ve
DNA miktarının evrelere göre değişimi:
Mayoz bölünmede çeşitlilik oluşumu:
→Mayoz bölünmede,
krossing-over gerçekleşmezse bile,
çeşitlilik oluşur.
→Çünkü mayoz bölünmenin anafaz I evresinde,
homolog kromozomların ayrılması çeşitliliği sağlar.
→Mayoz bölünmede krossing- over gerçekleşirse,
oluşan çeşitlilik daha da artar.
8
Mustafa ayar Biyoloji Öğretmeni – Uzman Öğretmen
Mayoz ve Mitoz Bölünme arasındaki farklar