Web sunucu denetimleri

Internet Programcılığı II
Sibel Öztan
s.moyano@iku.edu.tr
Bilinmesi Gerekenler

World Wide Web Consortium


HTML (HyperText Markup Language)


http://www.w3.org/Style/CSS/
Temel programla


http://www.w3.org/community/webed/wiki/HTML
Cascading Style Sheets (CSS)


http://www.w3.org/
C, VB, Javascript, ASP vb.
SQL (Structured Query Language)


SqlServer
MySql
Ders Programı?

ASP.NET Framework


http://www.asp.net/
Java Seam Framework

http://seamframework.org/
Temel Web Kavramları
İstemci (Client)
 Browser (Tarayıcı)
 Web Server
 Application Server (Uygulama Sunucusu)
 TCP/IP (Transport Control Protocol / Internet
Protocol)
 HTTP (HyperText Transfer Protocol)
 FTP (File Transfer Protocol)
 SMTP (Send Mail Transfer Protocol)
 POP (Post Office Protocol)

Web Nasıl Çalışır?
WWW, Internet üzerinden bağlı birçok istemci ve
sunucudan oluşur
 Bilgisayarlar birbirleriyle HTTP kullanarak
iletişim kurar
 Bir istemci bir web kaynağına HTTP formatında
bir istek gönderir





Web sayfası
Resim dosyası
Javascript, CSS dosyası
Bir sunucu yanıt verir
Bilmecenin Parçaları

Her istemcinin bir tarayıcısı vardır




Kişisel bilgisayarlar (IE, Safari, Firefox, Opera)
Cep telefonları
Diğer araçlar, PDA (Personal Digital Assistant) gibi
Her sunucuda HTTP sunucusu olarak
adlandırılan bir yazılımını çalışır


IIS (Internet Information Services) (Windows tabanlı)
Apache (Tüm işletim sistemleri için)
Statik Veri Almak (.htm, .html)
Statik Veri Almak (.htm, .html)
Veri Alma ve Gösterme
Veri Alma ve Gösterme
Bilmecenin Parçaları

Her istemcinin bir tarayıcısı vardır




Kişisel bilgisayarlar (IE, Safari, Firefox, Opera)
Cep telefonları
Diğer araçlar, PDA (Personal Digital Assistant) gibi
Her sunucuda HTTP sunucusu olarak
adlandırılan bir yazılımını çalışır


IIS (Internet Information Services) (Windows tabanlı)
Apache (Tüm işletim sistemleri için)
Olası Dinamik Web Çözümleri
ASP
 ASP.NET
 PHP
 Java-based Servers





Jboss
Oracle Weblogic (önceden BEA Weblogic)
IBM Websphere
Adobe ColdFusion
VB ve C# ile MerhabaDunya






Add new item
Place code in a separate
file
VB – C#
Dosya adı
80 http
443 https

Protected var1 As String =
"VB'den merhaba!"

protected string var1 =
"C#'dan Merhaba!";
Development Web Server
Properties
 ID
 Port number :
 Use dynamic ports : false

Visual Studio – Genel Bakış
File: shift-alt-n New Web Site
 Edit : find & replace & bookmark
 View – Visual Tools, Error list
 Properties window F4
 Window – Reset window layout
 Toolbox
 CSS Properties

Veritabanları

Kurumsal Veritabanları (Enterprise Databases)




MySQL (ücretsiz)
Oracle
IBM DB2
SQL Server




Ölçeklenebilir
Sürücü desteği
.Net kodlamasına paralel
Kolay kimlik doğrulama için Windows güvenlik modeliyle
entegre
Sql Server Kurulumu ve Gösterimi
Sql Server Express
 MyBookStore
 Visual Studio üzerinden Sql Server’ bağlanma
 Yeni query çalıştırma
 Gridview

Page With Code and With Code
File
myLabel.Text = “Merhaba…";
 On Page Load


if (IsPostBack)…
Panel Control (server side)
 Bind Control



<%# fnameInput.Text %>
Page_Load

Page.DataBind();
C# ve VB için veri tipleri
System
C#
VB
System.String
string
String
System.Boolean
bool
Boolean
System.Int32
int
Integer
System.Single
float
Single
System.Double
double
Double
SimpleVars - HTML
















<h1>Programming in C#</h1>
<form id="form1" runat="server">
<asp:Panel runat="server">
<asp:TextBox ID="outputText" runat="server"
TextMode="MultiLine"
Height="175px" Width="400px"/>
</asp:Panel>
<asp:Panel runat="server">
<asp:Button ID="runButton" runat="server"
Text="Run Code"
Width="95px" onclick="runButton_Click"/>
       
<asp:Button ID="clearButton" runat="server"
Text="Clear Console" onclick="clearButton_Click"/>
</asp:Panel>
</form>
SimpleVars - Code
<script runat="server">
protected void output(String value)
{
outputText.Text += value + Environment.NewLine;
}
protected void runButton_Click(object sender, EventArgs e)
{
string localVar = "My local variable";
output(localVar);
}
protected void clearButton_Click(object sender, EventArgs e)
{
outputText.Text = "";
}
</script>
ComplexVars (Object) - Code
<script runat="server">
protected void output(String value)
{
outputText.Text += value + Environment.NewLine;
}
protected void runButton_Click(object sender, EventArgs e)
{
DateTime dt = new DateTime();
output(dt.ToString());
DateTime nowDt = DateTime.Now;
output(nowDt.ToString());
}
protected void clearButton_Click(object sender, EventArgs e)
{
outputText.Text = "";
}
</script>
Loops (Döngüler) - Code
<script runat="server">
…
protected void runButton_Click(object sender, EventArgs e)
{
int counter;
for (counter = 1; counter < 3; counter++)
{
output("The value of counter is " + counter);
}
while (counter > 0)
{
output("The value of counter is " + counter);
counter--;
}
}
…
</script>
Functions - Code
<script runat="server">
protected void output(String value)
{
outputText.Text += value + Environment.NewLine;
}
protected void runButton_Click(object sender, EventArgs e)
{
int total = addValues(5, 3);
output("The total is " + total);
}
protected int addValues(int val1, int val2)
{
return val1 + val2;
}
….
</script>
Trace Statements- Code
<%@ Page Language="C#" Trace="true"%>
<script runat="server">
protected void output(String value)
{
outputText.Text += value + Environment.NewLine;
}
protected void runButton_Click(object sender, EventArgs e)
{
int counter;
for (counter = 1; counter < 3; counter++)
{
output("The value of counter is " + counter);
Trace.Write("The value of counter is " + counter);
}
}
…
</script>
Commenting - Code
<script runat="server">
…
/* This function walks up and down a variable
* */
protected void runButton_Click(object sender, EventArgs e)
{
int counter;
for (counter = 1; counter < 3; counter++)
{
output("The value of counter is " + counter);
}
//while (counter > 0)
//{
// output("The value of counter is " + counter);
// counter--;
//}
}
…
</script>
Custom Controls

Add new item -> Web User control

<%@ Register Src=“~/contrlos/Header.ascx” TagName=“Header”
TagPrefix=“uc1”%>
<uc1:Header runat=“server”>
Registering controls globally in the web.config
<add tagPrefix=“customControls” tagName=“header”
src=“~/contrlos/Header.ascx”/>
Adding public properties to a web control
<script runat=“server”>
public string heading=“Page Heading”;
</script>
<customControls:HeaderWithProps runat=“server” heading=“Title
List”>


Dinamik Veri Gösterimi
(Presentanting Dynamic Data)
Gridview kontrolu
 Gridview paging (sayfa yönetimi) kontrolu



Gridview ile veri güncelleme



ReadOnly değişkeni
Update statement
DataList kontrolu ile veri gösterimi


Enable Paging
Dynamic expression
Bağlama ifadeleri ile veri biçimlendirme
(Formatting data with binding expressions)
Veri Giriş Sistemi - 1
Belirli bir veritabanı tablosunun önemli
sütunlarını içeren liste sayfası
 Kullanıcının bu veritabanı tablosuna yeni bir
kayıt eklemesine olanak veren linkler
 Seçilen bir kaydın detaylarını gösteren ve
kullanıcının bu verilerde değişiklik yapmasına
olanak sağlayan bir güncelleme sayfası

Veri Giriş Sistemi - 2





DetailsView kontrolunun kullanımı (alt-sift-enter tam sayfa)
 Auto Format, ItemStyle, HeaderStyle (koddan ve design üzerinden)
DetailsView kontrolü ile veri eklemek
 Başlık bilgilerini değiştir
 Enable inserting
 DetailsView Properties -> DefaultMode (F4)
Sayfa isteklerini yönlendirme
 HyperLink kontrolu
 DetailsViewInsertedEventArgs
 DetailsViewCommandEventArgs
Güncelleme sayfası oluşturmak
 SelectParameters asp:QueryStringParameter
 Liste sayfasına “add new column” parametre girişi
Veritabanından kayıt silmek
 GridView’da “Enable deleting”
Veri Giriş Sistemi - 3



Fonksiyon tanımı
protectedaccessmodifier voidreturntype DetailView_ItemInsertfunctionname(object
sender,
DetailsViewInsertedEventArgs e)functionsignature
{
if (e.AffectedRowsnumericproperty == 1)
{
Response.Redirect("~/Authors.aspx");
}
}
Event handler attribute eklemek
OnItemInserted="DetailView_ItemInsert"
İptal işlemi için ItemCommand event handler
if (e.CommandName == "Cancel")
Veri Giriş Sistemi - 4







SelectCommand="SELECT [au_id], [au_lname], [au_fname],
[phone], [address], [city], [state], [zip] FROM [authors] WHERE
[au_id] = @au_id“
Parametreyi almak için
asp:QueryStringParameter (parametrenin geldiği yer)
<SelectParameters>
<asp:QueryStringParameter Name="au_id"
QueryStringField="au_id" Type="Int32" />
</SelectParameters>
DetailsViewUpdatedEventArgs
GridView -> Add New Column (HyperLinkField) , Get URL from data field
~/AuthorUpdate.aspx?au_id={0}
GridView -> Enable deleting
Wrap özelliğini değiştir
Bilgi Girişi Doğrulama




Öğe düzenleme şablonları ile form özelleştirme
 Edit Columns
 Add Template
 Bind data -- Text="<%#Bind('price') %>“
Bir forma doğrulama kontrolleri eklemek
 Validation (doğrulama)
 RangeValidator
 RequiredFieldValidator
Doğrulama hata mesajını düzenlemek
 CSS sınıfı eklemek
 Hata mesajını sınıfı tanımlamak
Doğrulama özeti kontrolu kullanılması
 Display=“None”
 ValidationSummary
Birleştirilmiş tablolar ile bir sorgu
oluşturma


Titles tablosunu
 Publishers ve Authors ile birleştir
 au_lname + ‘ ‘ +au_fname
 Verileri düzenle ve sırala
Gridview’u düzenle
 Başlıklar
 Hizalama
 Autoformat
 Fiyatı döviz kuru olarak göster: {0:C}
Kontrol stil özelliklerini CSS ile
değiştirmek

Sunum ve basım için farklı CSS belgeleri
hazırlamak






RowStyle
HeaderStyle
AlternatingRowStyle
CssClass özniteliği
media özniteliği
Menu kimliğinin belirlenmesi


#myHeader_menuPanel
{visibility:hidden;height:0px;width:0px;}
IE ve Firefox ile önizlemek
Raporlama için veri seçimi
Publishers SqlDataSource ekle
 DropDown List ekle
 Query builder üzerinden düzenleme







pub_id alanını ekle (gösterimden kaldır)
=@pub_id
Refresh parameters
Parameter source - > Control ->DropDownList1
Set AutoPostBack True
Hepsi seçeneğini ekleyin!
Raporlama için veri seçimi

Hepsi seçeneğinin eklenmesi
 DropDownList kontrolünde
 AppendDataBoundItems=“true”
 <asp:ListItem Text=“Hepsi”
Value=“0”></asp:ListItem>
 Select cümlesinde
 (titles.pub_id = @pub_id) OR (0=@pub_id)
Session durumunu yönetmek

ViewState ve geri yollama (postback)




Sayfalar arasında veri alışverişi
ViewState nesnesi dinamik olarak ASP.NET
tarafından kullanılıyor
Sayfanın adı ve ilgili veriyi base64 kodlu olarak
tutuyor
EnableViewState özelliği ayarlama (tuning) için
kullanılabilir
Session değişkenleri kullanmak

Session değişkenleri sunucunun belleğinde
saklanır
Button_click: (yazmak için)
Session[“sessionDegiskeni”]=TextBox1.Text;
Response.Redirect(“SessionOkuma.aspx”);
Button_click: (okumak için)
OutputLabel.Text=(String)Session[“sessionDegiskeni”];
Form doğrulama ile site güvenliğini
sağlamak
http://www.asp.net/web-forms/overview/security
 Form doğrulamayı açmak
 Windows
 Forms
 Passport
 Web.congif (<authentication mode=“Forms”>)
 <authentication mode="Forms">
 Kullanıcılar girişi için login sayfası hazırlamak
 LoginStatus nesnesi -> Logged Out view
 Login bileşenini LoginStatus nesnesinin üzerinde bırak
 Sayfa çalıştırıldığında veritabanı (sqlserver”) otomatik olarak
yaratılıyor (web sitesiyle beraber saklanan bir veritabanı).
Form doğrulama ile site güvenliğini
sağlamak


Yeni kullanıcı kayıt sayfası hazırlamak
 CreateUserWizard
 Password (7 karekter, 1 adet alfanümerik olmayan
karekter, büyük harf duyarlı)
 AutoFormat
Login Form
 CreateUserText -> Yeni Kullanıcı Kayıt
 CreateUserURL
Form doğrulama ile site güvenliğini
sağlamak

ASPNETDB.MDF
 Users


Membership (hashed encoded, karşılaştırma için
kullanılabilir fakat okunamaz)



Username (büyük harf duyarlı değil)
Password (büyük harf duyarlı)
Kullanıcı silmek için önce Membership tablosundan
silmek gerekiyor.
web.config

system.web

<authorization>
 <deny users=“?”>

< /authorization >
Form doğrulama ile site güvenliğini
sağlamak

Authentication (kimlik doğrulama)


forms
Authorization (yetkilendirme)
<deny users=“?”/>
Form doğrulama ile site güvenliğini
sağlamak
Logout sayfası
 Header.ascx kontroluna LoginStatus
nesnesini ekle
 Views: Logged In
 menuPanel width özelliğini kontrol et
 Login.aspx sayfasından login kontrolu dışındaki
ögeleri kaldır (gösterimlerine izin verilmediği için)

Form doğrulama ile site güvenliğini
sağlamak
<configuration>
<system.web>
<authentication mode="Forms">
<forms name="MyAppCookie"
loginUrl="~/Login.aspx"
protection="All"
timeout="30" path="/" />
</authentication>
...
</system.web>
</configuration>
Form doğrulama ile site güvenliğini
sağlamak
protection
 All, None, Encryption, Validation
 timeout
 Dakika biriminden

Kısaltmalar
WAT Website Administration Tool
 LINQ Language Integrated Query

ASP.NET web sitesini yayınlamak








IIS (Internet Information Services) – Web sunucusu
kurulumu
 Add-remove windows components
World Wide Web Publishing services
Virtual directory yaratılması, alias verilmesi
IIS üzerinden anonymous access verilmesi
ASP.NET framework kurulumu
IIS -> Add Application
Veritabanı script’inin hazırlanması
http://msdn.microsoft.com/en-us/library/1y1404zt.aspx
ÖZET
.NET Framework, aşağıdaki imkanları
sağlayan bir yazılım platformudur:
 Yönetilen bir bilgisayar plaformu
 Güvenli bir çalışma yürütme ortamı
(runtime execution environment)
 Dil seçeneği (C#, VB, etc.)
 Dağıtık sistemler ile entegrasyon yeteneği
(web servisleri)
 Nesnel tabanlı programlama ortamı
.NET Framework Altyapısı
.NET Framework Altyapısı
CLR (.NET Framework)
 Diller aynı Type System’i kullanıyorlar,
 FCL (BCL – Base Class Library) çekirdek
sınıflar, dosyalama vs.
 Data Access FW (ODBC, OLEDB, etc.)
 CLS
 Visual Studio (IDE – Integrated
Development Environment)

ASP.NET Kodunun Derlenmesi
ASP.NET Kodunun Derlenmesi
ASP.NET Kodunun Derlenmesi
MSIL (Intermediate Language)
 JIT Just in Time Compiler

ASP.NET Kodunun Derlenmesi
ASP.NET Web Form Özellikleri
Kodların ayrılması ve Page sınıfı
 Sayfa yönergeleri ve öznitelikleri (directives and
attributes)
 Web kontrolları
 Kullanıcı girişlerinin doğrulanması (validating
user input)
 Varsayılan değerleri ayarlamak (setting defaults)
 Kullanıcı denetimler oluşturmak (creating user
controls)

ASP.NET Web Form
 ASP.NET
Web Form olarak adlandırılan
programlanabilir Web sayfası sunar:




HTML hazırlamak (dinamik olarak)
Nesnel-tabanlı (sınıflar,
Page sınıfından türerler
Kontrolları kullanarak veri göstermek, toplamak ve
doğrulamak mümkün
ASP.NET Web Form Özellikleri
 ASP.NET

Güvenlik (security)


Entegrasyon
Navigasyon


Login, logout, kayıt (registration), şifre hatırlatma (password
reminder)
Veri


Kontrol Kategorileri
Nerdeyim, menü kontrolları, xml site haritaları
Web parçacıkları

Share point, kısmi sayfa gönderileri (postback)
ASP.NET Web Form Özellikleri
 Anahtar

Master sayfalar (şablon)




Özellikler
Siteye bütünlük getirmek
Temalar/Skin’ler (yerleşik – built-in)
Lokalizasyon (Türkçeleştirme)
Uyarlanabilir UI (adaptive user interface)

Tarayıcıya göre kendisini uyarlayan web kontrolleri
ASP.NET Web Form Özellikleri
 Uygulama
Hizmetleri API’ları (uygulama
programlama arabirimi)






Üyelik
Rol yöneticisi
Kişiselleştirme (personalization)
Site navigasyonu
Belleğe alma (cashing)
Yönetimsel araçlar
Web Formunda Neler Bulunur?

Web Formları bir çok farklı öğe içerebilir

Yönergeler:
<%@ Page Language=“C#” AutoEventWireup=“True” %>

Kod blokları (tercih etmiyoruz)
<script language=“C#” runat=“server”>..</script>

Gösterim blokları:
<%=UserDetails%> klasik ASP

Sunucu kontrolları:
<asp:Label id=“lblMerhaba” runat=“server” />

Kullanıcı kontrolları:
<acme:Header id=“ucHeader” runat=“server” />

ASP.NET Expressions:
<%$ ConnectionStrings: MybookstoreConnString %>

Data Binding Expressions:
<%# Eval(“DBFieldName” )%>
Sayfa Yönergeleri ve Öznitelikleri
Sayfa yönergesi, her ASP.NET sayfasının
üstüne eklenir
<%@ Page Lanuage=“C#” %>
 Sayfa yönergesinin anahtar özelikleri:







Sayfanın dilini belirtir
Scrollbar konumlarını korur !!
Kod dosyası yolunu tanımlar
İzlemeyi açar veya kapatır
Sayfa tarafından kullanılan temaları veya ana
şablonları belirtir
Hata sayfasını tanımlar
Sayfa Yönergeleri ve Öznitelikleri
Web Kontrolları (Denetimleri)
ASP.NET, veri toplamak görüntülemek ve
doğrulamak için web sunucusu kontrollerine
dayanır
 Sunucu denetimleri, özellikleri, yöntemleri ve
olayları (event) olan sınıflardır
 Sunucu denetimleri, dinamik olarak XHTML
uyumlu kod üretir

ASP.NET Denetim Türleri


ASP.NET kontrolleri Page sınıfı tarafından dinamik html
çıktı üretmek için kullanılan önemli bir teknolojidir
Sunucu denetimlerinin dört temel tipi vardır:
 Web sunucu denetimleri: Kesin yazımlı (stronglytyped) programlanabilir nesneler. (sınıflar)
 HTML sunucu denetimleri: Bilinen html
elemanlarına benzerler fakat sunucu tarafında
denetlenirler. (etiketler; runat=“server”)
 Doğrulama denetimleri: Web Form gönderimlerini
doğrulamak için kullanılır. (yerleşik)
 Kullanıcı denetimleri: Üstbilgi, altbilgi ve menü gibi
özel denetimler.
ASP.NET Web Sunucu
Denetimleri
ASP.NET Web Sunucu
Denetimleri …devamı
ASP.NET Denetim Örnekleri
ASP.NET Denetim Örnekleri
ASP.NET Denetim Örnekleri
ASP.NET Denetim Örnekleri
ASP.NET Denetim Örnekleri
ASP.NET Denetim Örnekleri
ASP.NET Denetim Örnekleri
<asp:Calendar ID="Calendar1" runat="server"></asp:Calendar>
<asp:CustomValidator ID="CalCheck" runat="server" ErrorMessage="* Lütfen doğum tarihinizi giriniz."
ValidationGroup="ValidationSummary1" ></asp:CustomValidator>
<asp:ValidationSummary ID="ValidationSummary1" runat="server" />
protected void Button1_Click(object sender, EventArgs e)
{
DateTime x;
DateTime y = new DateTime();
x = Calendar1.SelectedDate;
if (x == y)
{
CalCheck.IsValid = false;
return;
}
Label1.Text = Ad.Text + " " + Soyad.Text + " " + Calendar1.SelectedDate.Date.ToString();
}