Muhasebe



Muhasebe, bir örgütün ekonomik kaynaklarının
oluşumunu, bu kaynakların kullanılma biçimini,
örgütün işlemleri sonucunda bu kaynaklarda
meydana gelen artış ve azalışları ve örgütün
finansal açıdan durumunu açıklayan bilgileri
üreten ve bunları ilgili kişi ve kuruluşlara ileten
bir bilgi sistemidir.
Muhasebenin işlevi, işletmelerin finansal durumu ve
faaliyet sonuçları hakkında bilgi verme işlevini
(işletme içi ve dışındaki kişi ve gruplara) yerine
getirmektir.

Muhasebe sürecinin temelini,
İşletmelerin
varlık
ve
kaynaklarındaki
değişmelere ilişkin verilerin (kanıtlayıcı
belgeler) toplanması, işlenmesi ve ilgili kişi
ve
gruplara
bilgi
olarak
sunulması
oluşturur.

Muhasebe mali nitelik
taşıyan olayları;
-
Kaydeder.
Sınıflar.
Özetler.
Analiz eder.
Yorumlar.
Raporlar.

Defter tutma yönü

Sanatsal yönü
Yönetim Muhasebesi
Finansal Muhasebe

İşletmenin
finansal
durumu
ve
faaliyet
sonuçları
hakkında
kullanıcılara genel amaçlı
bilgi sağlar.
İşletme
yöneticilerinin
bilgi ihtiyacını karşılar.
• İşletmenin
genel
amaçlarının belirlenmesi
• Bölümlerin
başarısını
değerleme
• Kişilerin
başarısını
değerleme
• Verilecek tüm kararlarda

Yönetim muhasebesi,
◦
◦
◦
◦
◦
Finansal yapıdaki bilgiler,
Politik durum,
Çeşitli faaliyetlerin çevre üzerindeki etkileri,
İşletmenin toplumdaki imajı,
Çalışanların verimliliği gibi finansal olmayan
bilgileri de kapsar.



Yeminli Mali Müşavirler,
Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler,
Serbest Muhasebeciler

Herhangi bir nedenle işletme ile ilgili
olan kişi ve gruplar muhasebenin ürettiği
ve özetleyerek rapor haline getirdiği
bilgileri kullanırlar.
- Yöneticiler
- İşletme sahipleri
- İşletme çalışanları ve sendikaları
- Bankalar, kredi kurumları, tahvil sahipleri, satıcılar
- Devlet
- Kamu



Özetle, muhasebe, işletme faaliyetleri ile ilgili parasal
değer taşıyan bilgileri tespit etme, kayıt altına alma,
sınıflama, değerleme ve raporlama sürecidir.
Bu sürecin bir unsuru olarak genel (finansal) muhasebe
işletme dışındaki üçüncü kişilere finansal bilgi sağlar.
Diğer unsur olan yönetim muhasebesi ise işletme
içerisinde planlama, yürütme ve kontrolden sorumlu
kişilere bilgi verir.



Bir işletmenin mal varlığı, işletmenin sahip
olduğu
varlıklar
ve
bu
varlıkların
kaynaklarını ifade eder.
Varlıklar,
İşletmenin sahip olduğu ve
para ile ifade edilen tüm maddi
ve maddi olmayan varlıkları
gösterir.



Kaynaklar,
İşletmenin sahip olduğu ve
para ile ifade edilen tüm
varlıkların hangi kaynaklardan
sağlandığını gösterir.
Kar (+) / Zarar (-)
VARLIKLAR = KAYNAKLAR


Bir işletmenin mal varlığı,
Özkaynak (Özsermaye),
işletmeyi kuran ve riske
katlanan işletme sahipleri
tarafından
sağlanan
kaynaktır.

Yabancı
kaynak,
işletmeye borç veren kişi
ya
da
kurumlardan
sağlanır.
Varlıklar = Özkaynak + Yabancı Kaynak

Bilanço bir işletmenin belli bir andaki finansal
durumunu gösteren tablodur.
◦
◦

Aktif: Varlıklar paraya çevrilebilme yeteneğine göre
sıralanır.
Pasif: Kaynaklar geri ödenme sürelerine göre
sıralanır.
Aktifler,
◦
◦
.
Duran Varlıklar,
Dönen Varlıklar.

Pasifler
◦ Kısa Vadeli Y. K.
◦ Uzun Vadeli Y. K.
◦ Özkaynaklar.
TOPLAM AKTİFLER = TOPLAM PASİFLER


Dönen Varlıklar: Nakit mevcudu ile bir yıl içerisinde
paraya çevrilebilen veya kullanılabilen varlıklardır. Kasa,
banka, menkul kıymetler, alacaklar, stoklar ve diğer
dönen varlıklardır.
Duran varlıklar: Bir yıldan uzun sürede paraya çevrilmesi
düşünülen ve bir yıldan uzun sürelerde kullanılacak olan
varlıklardır. Uzun vadeli alacaklar, mali duran varlıklar,
maddi duran varlıklar, maddi olmayan duran varlıklar ve
diğer duran varlıklardır.



Yabancı Kaynaklar: Kurucuların dışındaki kişi ve
kurumlardan sağlanan kaynaklardır.
Kısa Süreli Yabancı Kaynaklar: Bir yıl içinde geri
ödenecek olan borçları ifade eder. Dönen varlıkların
finansmanında kullanılır.
Uzun süreli Yabancı Kaynaklar: Bir yıldan uzun sürede
geri ödenecek olan borçlardır.
- Mali borçlar
- Ticari borçlar
- Diğer borçlar

Özkaynak (Özsermaye): İşletme sahiplerinin
koydukları sermaye ile işletme faaliyeti
sonucu oluşan ve henüz çekilmemiş karlar
ile dağıtılmamış karlardan oluşur.
____
3000
____
4000
____
4500
3000
===
4000
===
4500
===
© Ülgen&Mirze 2004

GELİR TABLOSU
◦ Bir işletmenin bir döneme ilişkin faaliyet sonuçlarını gösteren
tablodur.
◦ Gelir tablosunda işletmenin bir faaliyet dönemi içinde elde ettiği
tüm gelirler ve bu gelirleri elde etmek için kullandığı tüm giderler
sınıflandırılmış olarak yer alır.
◦ Tüm gelir ve giderlerin farkı; işletmenin “net karı veya zararı”
olarak gösterilir.

NAKİT AKIŞ TABLOSU
◦ Bir dönemde nakitlerde meydana gelen artış ve azalışları gösteren
tablodur. Nakdin nasıl elde edildiğini ve hangi alanlara
harcandığını gösterir.
© Ülgen&Mirze 2004

BÜTÇE
◦ Bütçe hazırlama finansal planlama yapmaktır.
◦ Bütçe, bir işletmenin finansal faaliyetlerine ilişkin amaçlarını
başarmak için ilerde izlemesi gereken yolu belirleyen ayrıntılı bir
finansal plandır.
◦ Aynı zamanda bir denetim faaliyetidir. Gerçekleşen maliyetler ile
bütçelenen tutar karşılaştırılır.

Bütçenin Yararları:
◦
◦
◦
◦
Yönetsel bakış açısını geliştirmek,
Yöneticilerin sorunlarla ilgili olarak önceden uyarılması,
Faaliyetlerin eşgüdümü,
Başarının değerlemesi

Bütçenin Hazırlanması

Bütçeleme Dönemleri:
 Yatırım harcamaları bütçesi 5-10 yıllık olabilir.
 Faaliyet bütçeleri ve finansal bütçe 1 mali yıldır. (Üçer aylık
ve aylık bütçeler hazırlanır.)


İşletmenin faaliyetleri sonucu elde edilen
fonlar,
işletmenin
fon
ihtiyacını
karşılamadığı durumlarda yeni kaynakların
bulunmasına FON SAĞLAMA denir.
Fon sağlamada, kârlılık ve risk arasında bir
denge sağlanmalıdır. Çünkü, borçlanarak
fon sağlama hem risklidir hem de
hissedarlara veya sahiplere yatırımlarından
gelir elde etme olanağı yaratabilir.



Yatırım,
gelecekte
ekonomik
yararlar
sağlamak için bugünden fonların tahsis
edilmesidir.
İşletmelerde mevcut fonlar en uygun şekilde
kullanılmalı ve atıl (kullanılmayan) fon
bulundurulmamalıdır.
Yatırım kararı verilirken de karlılık ve risk
dengesi sağlanmalıdır.

Uzun dönemli projeler ve sermaye yatırımları
uzun dönemli kaynaklar ile kısa dönemli
harcamalar kısa dönemli fon kaynakları ile
finanse edilmelidir.

Fon Kaynakları
-
Satışlar
Dağıtılmamış kârlar
Banka kredileri
Hisse senetleri
Leasing
-
Varlık Satışları
Ticari krediler
Tahviller
Factoring
Finansman bonoları









Kira ödemeleri
Fabrika donanımları
Malzemeler
Reklam ve tutundurma
Pazarlama giderleri
Maaş ve ücretler
Kamu hizmetleri
Faiz ve kâr payları
Vergiler

İşletmelerin bir yıl içinde geri ödemeleri
gereken kaynaklardır. Kısa süreli fon
kaynakları genellikle dönen varlıkların
finansmanında kullanılır.




Ticari krediler
Banka kredileri
Finansman bonosu
Factoring

Ticari krediler

Banka kredileri
◦ Nitelikleri bakımından banka kredileri
◦ Alım-satımdaki “açık hesap” uygulaması
◦ Senet karşılığı alım yapılması
 Nakdi krediler
 Iskonto
 Avans
 Borçlu cari hesap
 Kefalet ve teminat mektupları
◦ Teminatları bakımından banka kredileri
 Şahsi teminat karşılığı kredi (açık kredi)
 Kefalet ya da maddi teminat karşılığı kredi

Finansman Bonoları
◦ Vadeleri 30 gün ile 360 gün arasında değişen, alınıp
satılabilen ve devredilen senetlerdir, kısa vadelidir.

Factoring
◦ Mal ve hizmet satışı yapan işletmelerin bu
satışlarından doğan vadeli alacaklarına ilişkin haklarını
factoring işletmelerine satmasıyla fon sağlamaları
uygulamasıdır.
◦ Factoring işletmesi alacakların tahsilini yüklenirse
“gerçek factoring”, yüklenmez ise “gerçek olmayan
factoring” denir.

Sermaye yatırımları veya uzun süreli
projelerin finansmanı için başvurulan ve
geri ödemeleri bir yılı aşan fonlardır.
◦
◦
◦
◦
Uzun süreli banka kredileri ve ticari krediler
Hisse senetleri
Tahviller
Finansal kiralama

Banka kredileri
◦ Geri ödemesi bir yılı aşan kredilerdir. Bir takım
şekil
şartlarına
bağlıdır.
Geri
ödemeler
işletmenin nakit akışına bağlıdır.

Ticari krediler (satıcı kredileri)
◦ Duran varlık satan işletmelerin müşterilerine
uzun dönemli kredi açmalarıdır. Duran varlığın
bedeli belli bir ödeme planı içinde faizi ile
birlikte ödenir.

Hisse Senedi
◦ Hisse senetleri, sahibine ortaklık hakkı ve buna
bağlı olarak da kar payı alma olanağı sağlayan
finansal değerlerdir. Süre ve faiz ödemesi yoktur.

Tahvil
◦ İhtiyaç
duyulan
para
tahvil
çıkarılarak
yatırımcılardan borç alınabilir. Tahvil, bir borç
senedidir. Tahvil alanlara belli bir dönem sonunda
ana para ile birlikte faiz ödenir.

Finansal Kiralama
◦ İşletmenin ihtiyaç duyduğu bir varlığı veya donanımı
satın alma yerine kiralaması tekniğidir. Bu teknikte,
kiraya veren ile kiracı arasında belli bir süreyi
kapsayan bir sözleşme yapılır.
◦ Kiralama süresi boyunca kiracı malı kullanır, kirasını
öder. Kira süresi sonunda kiracının varlığı satın
alma hakkı vardır.
◦ Finansal kiralama, borç bulmakta güçlük çeken
işletmeler için iyi bir yöntemdir.

Kaynağına Göre Finansman Türleri
◦ Özkaynaklardan finansman
◦ Dış kaynaklardan finansman
◦ Otofinansman

Süreye Göre Finansman Türleri
◦ Uzun süreli finansman
◦ Kısa süreli finansman


Finansal Piyasa, borç verilebilir fonların arzı
ile bu fonlara yönelik talebin buluştuğu
piyasadır.
Finansal piyasaların oluşumu için gerekli 5
unsur:
- Fon arz edenler (tasarruf sahipleri)
- Fon talep edenler (yatırımcılar)
- Yatırım ve finansman araçları
- Yardımcı kuruluşlar
- Hukuki ve idari düzen
Doğrudan Finansman

Gelir fazlası olanların
ellerindeki
tasarrufu
doğrudan borç vermeleri
Dolaylı Finansman

Gelir fazlası
ellerindeki
aracı
aracılığıyla
vermeleri
olanların
tasarrufu
kurumlar
borç

PARA PİYASASI

Bir yıl veya daha kısa süreli fon arz ve talebinin karşılaştığı piyasadır.
Döner varlıkların finansmanında kullanılır.
◦ Para piyasası araçları; ticari senetler
◦ Para piyasası kaynakları; çeşitli mevduatlar
◦ Para piyasası temel unsurları; kişiler, kurumlar ve bankalar

Örgütlenmiş Para Piyasası, bir düzen içinde çalışan piyasa
Örgütlenmemiş Para Piyasası, tefeci ve yasadışı bankerlik
kurumlarının oluşturduğu, denetim ve gözetim gücü olan piyasadır.

Para piyasasında denge unsuru faizdir. Para piyasalarında faiz
sermaye piyasasına göre daha düşüktür, çünkü vade kısadır.









Oyuncular
TCMB
Ticari Bankalar
Yatırım Bankaları
Sigorta Şirketleri
Kredi Birlikleri
Factoring Şirketleri
Finansal
Kiralama
Şirketleri






Araçlar
Hazine Bonoları
Mevduat Sertifikaları
Ticari Evrak
Repo
Ters Repo

SERMAYE PİYASASI

Bir yıldan uzun süreli fon ve arz talebinin karşılaştığı piyasadır.
Duran varlıkların finansmanında kullanılır.

Resmi bir şekilde ve belirli bir merkezde oluşturulur. Bu merkeze
“Menkul Kıymetler Borsası” denir.

Menkul Kıymetler Borsası, uzun vadeli yatırımlara konu olan
menkul kıymetlerin alınıp satıldığı düzenli ve örgütlenmiş
pazardır.

Örgütlenmiş ve Örgütlenmemiş Piyasa

Borsa, ticaretle ya da finansal işlemlerle uğraşan kişilerin
toplandıkları kamuya açık piyasalardır.




Sermaye Piyasalarında,
Birincil Piyasa; menkul kıymetlerin ilk kez ihraç
edildikleri ve fon arz edenlerle karşılaştıkları
piyasalardır.
İkincil Piyasa; daha önce çıkartılmış menkul
kıymetlerin işlem gördüğü piyasalardır.
İşletmeler, ikincil piyasalardaki işlemlerden fon
sağlamazlar.



Aracı Kurumlar
Sermaye piyasası araçlarının yetkili kuruluşlar tarafından kendi
nam ve hesabına, başkası nam ve hesabına, kendi namına
başkası hesabına alım satımını yapan kurumlardır.
Faaliyetleri (SPK)
◦
◦
◦
◦
◦
◦
Sermaye piyasası araçlarının halka arzına aracılık
Sermaye piyasası araçlarının ikincil piyasada alım satımına aracılık
Portföy işletmeciliği ve yönetimi
Yatırım danışmanlığı
Menkul kıymetlerin geri alım veya satım taahhüdü ile alım satım
Finansal göstergelere, sermaye piyasası aracılarına, mal ve kıymetli
madenlere dayalı vadeli işlem yapılmasına aracılık



Yatırım Ortaklıkları
Sermaye piyasası aracıları, gayrimenkul, altın ve
diğer kıymetli madenler portföylerini işletmek
amacıyla kurulan kayıtlı sermaye esasına tabi olan
anonim
ortaklıklardır.
Bu
ortaklar
portföy
işletmeciliği yaparlar.
Yapamayacakları faaliyetler:
◦
◦
◦
◦
Ödünç para verme işleriyle uğraşamazlar.
Mevduat toplayamazlar.
Ticari, sınai ve zirai faaliyette bulunamazlar.
Aracılık faaliyetinde bulunamazlar.



Yatırım Fonları
Halktan katılma belgesi karşılığında toplanan
paralarla belge sahipleri hesabına, riski dağıtarak,
sermaye piyasası aracıları, gayrimenkul, altın ve
diğer kıymetli madenler portföyü işletmek amacıyla
kurulan mal varlığına yatırım fonu denir. (Bankalar,
sigorta şirketleri, aracı kurumlar, emekli ve yardım
sandıkları)
Fonun tüzel kişiliği yoktur. Fonun mal varlığı ile
kurucunun mal varlığı birbirinden ayrıdır.


Diğer Sermaye Kurumları
Yatırım
danışmanlığı
yapan,
sermaye
kuruluşlarını denetleyen, genel finans
ortaklıkları, portföy yönetimi ile uğraşan
firmalar gibi sermaye piyasasında faaliyet
göstermesine izin verilen diğer kurumlardır.


Sermaye Piyasası Araçları, menkul kıymetler
ve diğer sermaye piyasası araçlarıdır.
Menkul kıymet, hisse senedi ve tahviller,
gelir ortaklığı senetleri, banka bonosu,
finansman bonoları, varlığa dayalı menkul
kıymetler

Hisse Senetleri
◦ Uzun vadeli fon sağlama aracıdır.
◦ Anonim ortaklıklar veya sermayesi paylara bölünmüş komandit
ortaklıklar, özel kanunla kurulmuş olan kuruluşlar tarafından
çıkartılır.
◦ Belirli bir sermaye katılım payını temsil eder.
◦ Sahiplerine ortaklık haklarından yararlanma olanağı verir.

Hisse senetleri sahiplerine 3 tür getiri sağlar:
◦ Kâr payı
◦ Zaman içinde hisse senedinin değerinde meydana gelen artış
◦ Rüçhan hakkı (öncelikli satın alma hakkı) satışından elde edilen
gelir.

Tahviller
◦ Anonim şirketlerin borç para bulmak için
çıkarttığı borç senetleridir.
◦ Tahvil sahibi alacaklılık hakkı ve fon alma hakkı
kazanır. İşletme kar da etse zarar da etse her yıl
kuponlarda gösterilen faizi tahvil sahiplerine
öder.
◦ Süresi en az 2 yıldır.
 Anonim şirketler
 Kamu iktisadi teşekkülleri tahvil çıkarabilirler
 Mahalli idareler
ARAÇLAR

HAZİNE BONOLARI

MEVDUAT SERTİFİKALARI

TİCARİ EVRAK

REPO

TERS REPO
İşletme Dışı
Finansal
Yönetim
PARA PİYASALARI
OYUNCULAR

TÜRKİYE CUMHURİYETİ MERKEZ
BANKASI

TİCARİ BANKALAR

YATIRIM BANKALARI

SİGORTA ŞİRKETLERİ

KREDİ BİRLİKLERİ

FACTORİNG ŞİRKETLERİ

FİNANSAL KİRALAMALEASING)
KURUMLARI
ARAÇLAR
SABİT GETİRİLİ MENKUL KIYMETLER

HİSSE SENETLERİ
TÜREV PİYASA ARAÇLARI


SERMAYE PİYASALARI
OYUNCULAR


SERMAYE PİYASASI KURULU
MENKUL KIYMETLER BORSASI

ARACI KURUMLAR