3-IFBY301_Sindirim Sistemi

Sindirim Sistemi
YR D. DOÇ. DR . BA HA DI R N A M DA R
İ N SAN A N ATOMISI V E F I ZYOLOJI SI - IF BY301
R ECE P TAYYI P E R DOĞ AN Ü N I V ERSITESI - F EN BI LG ISI A BD
SİNDİRİM ANATOMİSİ
Sindirim sistemi anatomisi
Sindirim borusunun genel yapısı
1- Ağız boşluğu (Cavum oris)
2- Yutak (Pharynx)
3- Yemek borusu (oesophagus)
4-Mide (Gaster-Stomachus)
5- İnce barsak (Intestinum tenue)
6-Kalın barsak (Intestinum crassum)
7- Anüs (Serc)
AĞIZ BOŞLUĞU
DİL
İçi epitel doku ile örtülü
DİL: Yapı olarka mucoza kas ve hyoid kemikten
meydana gelir. 17 kastan oluşur
Üstü çok katlı yassı epitelden oluşur
Diş
DİŞ
Diş minesi (Sunstantia adamantina): Diş taçlarını
örten cansız bir yapıda. Enamel de denir. Bileşimi
Kalsiyum fosfat ve kalsiyum karbonat. Canlıda en
sert yapı
Semen (Cementum)Dişin taç kısmından sonrakiş
kök kısmını örten kısım. Daha yumuşak ve sarı
Dentin (%72 Ca tuzları %28 dentin.İnce
kanalcıklara diş özündeki protoplazma uzantıları
gelir.
Diş pulpası (Diş özü-Pulpa dentis)Kök uçlarından
giren kan damarlarıyla beslenir. Dişin duyarlılığını
içindeki sinirler sağlar.
Diş tipleri
Denstes incisivi: Kesici dişler
Dentes caninus: Köpek dişi
Dentes premolares: Küçük azı
Dentes morales: Büyük azı dişi
DİŞ FORMÜLÜ
YUTAK
Burun boşluklarıyla ağız boşluğunun ve
gırtlağının arkasından küçük dil bademciklerle
özafagusun ön tarafında kalan boşluk
Üst taraf genize alt taraf yemek borusuna açılık
Soluk borusunun açıldığı yere gırtlak denir.
Yumuşak damak mukozasından küçük dil
meydana gelmiştir.
Bademcikler immün sistem ile ilgili
OESOPHAGUS (Yemek borusu)
ENİNE KESİT
1-Özafagusun 3mm kalınlığındaki duvarı 4
tabakadan oluşur. En iç tabakası olan mukoza
1mm kalınlıkta ve kirli kırmızı renkte. Burada çok
tabakalı yassı keratinleşmeyen epitel bulunur.
2-Alttaki submukozada alveoler yapıdaki yeemek
borusu bezleri ve kardial bezler bulunur ve bunlar
mukozaya açılırç.
3-İçten 3. tabakayı kas tabaka (Tunica muscularis)
oluşturur. İçte halka dışta uzunlamasına kaslar ¼
çizgili ¼ karışık ve 2/4 düz kas lifleri vardır. Kaslar
lokmanın iletimini sağlar.
4-En dış kısımda gevşek bağ dokudan oluşan
Tunica adventitia oluşturur.
MİDE
YERİ
KISIMLARI
Karın boşluğunun yukarı bölümünde, karaciğer
sol lobunun arkasında, diyaframın altında ve
enine kolonun üstünde bulunur
Kardiak bölge: Özofagusla bağlantılı üst kısım
Arka yüzü pankreas ve dalakla komşudur
Mide cismi. En geniş esas kısım
Fundus: Üstte sıla doğru kıvrımlanmış bölüm
Pilorik bölge: duıdenumla bağlantılı alt kısım
Mide mukozası rugae adı verilen dallanmış
katlanmışl plikalara sahiptir. Dolu ise katlanmış
kısımlar yassılaşır.
Mide mukozası basit silindirik epitelden oluşur
Epitellerin her birinde 3-8 bezin yerleştiği
milyonlarca gastrik çukurdan oluşur
Mide bezleri
1-Parietal hücreler: Her bir gastrik bezin proksimal ucunda yer alan en bol bulunan hücrelerdir.
Bunlar pilorda görülmez. En çok fundusta bulunur. İntrinsik faktör ve HCL salgılar. Mide pH ını
korur.
◦ Intrinsik factor:Bir glikoproteindir ve B12 vitamininn intestinal kanaldan emilimini kolaylaştırır
2-Peptic-Zymogen-Şef Hücreler: Gastrik bezlerin kaide kısımlarında bol bulunur. Pepsinojen
salgılar
3- Pilorik bezler: Mukus salgısı yaparlar bunlara mucoit bezler de denir. Mukoz hücrelerin
arasında dağılmış halde G hücreli vardır ve bunlar gastrin hormonu salgılar. Bu hormon mide
duvarının kaslarının kasılmasını sağlar.
Bir diğer hücre D hücreleri somatostatin hormonu gastrin salınmasını önler.
İnce Barsak (Intestinum Tenue)
Sindirim sisteminin en uzun bölümüdür.
Ortalama 6m kadar Çapı 2.5-4cm
Hem sindirim hem de emilimin geerçekleştiği yerdir.
İnce bağırsağın kısımları
KISIMLARI
Duodenum: 12parmak barsağı . Midenin
asidik ortamının nötürleştiği yer.
Jejenum: Bol miktarda villus denilen ve emilim
yüzeyini arttıran girintiler vardır.
İleum: Barsağın son kısmı kalın bağırsakla
birleştiği yer.
İnce Bağırsak Mukozasının Yapısı
Sirküler plikalar: Emilim için yüzey alanını
arttıran halka şeklinde katlanmalardır.
Villular: Uzun parmak şeklindeki
yapılanmalardır. Her bir villüs kan kapilleri ile
lakteal adı verilen lenf damarlarına sahiptir.
Bunlar yağ emiliminde görevli.
İntestinal bezler: Makromoleküllerin
sindirimine yarayan enzimleri salgılayan basit
tübüler bezlerdir.
Kalın barsak (Intestinum Crassum)
GÖREVI
1- Su Na K ve CL gibi elektrolitleri reabsorbe
etmek ve intestinal içeriği fecese dönüştürmek
2- Sahip olduğu gram – bakterilerinin
ürettikleri K vitamini ve B12 ile az miktarda B7
ve B5 vitamini absorbe etmek.
3- Dışkı depolamak
1.
ÇEKUM (Kör barsak): Kalın barsağın ilk ve en geniş bölümü
İleum a bağlandığı yerde «ileocecal valf» adı verilen tek yönlü
açılan bir sfinkter bulunur. Bunun 2cm aşağısında apandis bulunur.
Apandis bir lenfoid doku oluşumudur.
1.
KOLONLAR: En genilş en ince duvarla örtülü bölümüdir.
*Yükselen
* Enine
*İnen
* Sigmoid
3. Rektum: Düz barsakç Dışkının depo edildiği yerdir ve
genişleyebilir.
SİNDİRİM SİSTEMİNE YARDIMCI
ORGANLAR
Karaciğer
Ürettiği safra sıvısını bir kanalla ince bağırsağa
yollar.Safrada bulunan tuzlar yağları mekanik
olarak parçalarlar.Safra salgısı yağların
kimyasal sindirimini kolaylaştırır.
1-Sindirime yardımcı bir organdır.
2-Karaciğer, ürettiği safra sıvısını bir kanalla ince
bağırsağa boşaltır. Safra, yağların mekanik sindiriminde
rol oynar.
3-Kan şekerini düzenler. Glikoz ___________ Glikojen
4-Ayrıca karaciğer, besin ve vitamin depo eder, zehirli
maddeleri zararsız hâle getirir.
5-Ürettiği safra tuzları , oniki parmak bağırsağına
geçerek yağların sindirimini kolaylaştırır.
6-Bazı vitaminlerin sentezlenmesini depolanmasını
sağlar .A vitamin sentezler. A,D ve K vitamini depolar.
7-Embriyo döneminde kan yapar.
8-Proteinlerin karbonhidrat veya yağa dönüşmesini
sağlar.
9-Vücut ısısını ayarlar.
Safra Kesesi (Vesilica biliaris)
SAFRA YAPISI
Yaklaşık 7-10 cm uzunluğunda armut biçimli bir
kese şeklinde ve kaslı bir yapıdadır.
Yeşil renkte acı lezzette alkali bir sıvıdır
Karaciğerin sağ lobunun altına yerleşmiştir.
Yaklaşık 30-70ml safra alır
Organik : Safra boyaları kolesterol lesıtın müsin
ve safra taşlarının çekirdeğini oluşturan epitel
hücrelerin döküntülerini
Safra yapımı karaciğerde gerçekleşir burada
depolanır.
İnorganik olarak Na C K kloritler ve fosfatlar ve
kandan gelen tuzları ihtiva eder.
SAFRA KESESI VE YAPISI
3 tabakadan yapılmıştır
1-Mukoza
2-Düz kas lifleri
3-Seröz gömlek:Üst yüzeyi örter ve karaciğer
peritonuna bağlar.
Pankreas
YERI
Hem açık hem de kapalı bir bez olarak çalışır
Pankreasın sağ ucu damarlar ve lenf dokusu
bağlarıyla duodenuma baplanır. Orta gövde
kısmının ön yüzü peritona bağlanır.
16-20 cm uzunlukta 5-6 cm genişliğindedir.
Pankreas
İç salgı bezi olarak salgısı insülini kana
doğrudan salgılar.
Dış salgı bezi olarak pankreas salgısını
duodenuma boşaldırç
Koledok ve Wirsung kanalları birlikte Water
kabarcığına açılır.
Tükrük bezleri
Dalak
GENEL FONKSIYONLARI
Koruyucu organ ve kırmızı kan hücrelerinin
parçalandığı yer
Limfositler oluşur
Eritrositler bozulur
Yabancı maddelere karşı koruyucu
Kanın depolanması
SİNDİRİM FİZYOLOJİSİ
Sindirilen Besinlerin Kana Geçmesi
Sindirilmiş besinlerin kana geçişi, ince
bağırsaklardaki villüsler (tümürler)den olur.
Besin maddelerinin sindirimi tamamlandıktan
sonra dolaşım sistemine aktarılmasına emilim
denir. İki yolla olur:
1- Kılcal Kan Damarlarıyla: Glikoz (şeker)
, amino asit, mineraller, suda çözünen
vitaminler (B ve C ) ve su, villuslar
tarafından emilerek, kılcal kan damarlarına
geçer. Ve kan damarları aracılığıyla önce
karaciğere taşınır. Karaciğerde
zehirlerinden arındırılır. Protein – şeker
oranı ayarlanır. Kandaki şeker dengesi
sağlanır. Buradan kalbin sağ kulakçığına
taşınır.
2- Lenf Yoluyla: Yağ asidi ve gliserin
ve yağda çözünen vitaminler
(A,D,E,K ), villuslardaki lenf
damarlarıyla emilir. Lenf sistemine
karışır. Bu yolla kalbin sağ
kulakçığına taşınır.
Yağ asidi ve gliserin, lenf
damarlarından geçerken üzerleri
ince bir protein kılıfla kaplanarak
yağ molekülü oluşturulur. Çünkü
gliserin alkol özelliği taşır. Alkol,
hücre zarını erittiğinden doğrudan
kana karışması zararlıdır
Su, mineraller ve vitaminler
sindirime uğramazlar.