Hemşireler için AKILCI İLAÇ REHBERİ

Hemşireler için
AKILCI İLAÇ REHBERİ
En Sık Kullanılan
Kardiyolojik İlaç Grupları
1
Sayın meslektaşımız,
Akılcı İlaç Rehberi, hastalarımızın kullandığı ilaçların en çok ihtiyaç
duyulan güncel bilgilerini sizlerle paylaşmak, hasta yararına pratik ve
akılda kalıcı bir kaynak oluşturmak amacı ile dizayn edilmiştir *.
Bu rehberin bütün yayın hakları İzmir İli Güney Bölgesi KHB Genel
Sekreterliği’ne aittir.
Hazırlayanlar
Sibel ÇEVİK YÖNTEM
Yusuf CEM KAPLAN
Semra AYAKDAŞ
Sevil UNCU
Fatoş YÜRÜRDURMAZ
Esengül PURKULOĞLU
Emel GÖNENÇ
Papatya ÖZTÜRK
Grafik Tasarım
Akif KESKİN
2
*Rehber oluşturulurken pilot hastanemizde kullanılan ilaçların ticari isimleri ve görselleri kullanılmıştır. Bu nedenle rehberde
yer alan ticari isimler/görseller eğitimde görsel hafızadan yararlanmak amacı ile kullanılmış olup, herhangi bir ticari/reklam
niteliği taşımamaktadır.
3
İÇİNDEKİLER
ANGİOTENSİN- DÖNÜŞTÜRÜCÜ ENZİM (ACE) İNHİBİTÖRLERİ ....................................................... 5
KAPTOPRİL-KAPTORİL TABLET
PERİNDOPRİL- COVERSLY TABLET
HEMŞİRELERİN DİKKAT ETMESİ GEREKEN NOKTALAR................................................................... 6
CA2+ KANAL BLOKERLERİ ................................................................................................................. 7
DİLTİAZEM - DİLTİZEM TABLET/DİLTİZEM-L AMPUL
AMLODİPİN- AMLOCARD TABLET
HEMŞİRELERİN DİKKAT ETMESİ GEREKEN NOKTALAR................................................................... 8
ANGİOTENSİN II RESEPTÖR BLOKERLERİ ........................................................................................ 9
KANDESARTAN- CANTAB PLUS TABLET
HEMŞİRELERİN DİKKAT ETMESİ GEREKEN NOKTALAR................................................................. 10
K+ KANAL BLOKERLERİ .................................................................................................................. 11
AMİODARON-CORDALİN AMPUL
HEMŞİRELERİN DİKKAT ETMESİ GEREKEN NOKTALAR................................................................. 12
NA+ KANAL BLOKERLERİ ................................................................................................................ 13
LİDOKAİN-ARİTMAL/JETMONAL AMPUL
HEMŞİRELERİN DİKKAT ETMESİ GEREKEN NOKTALAR................................................................. 14
VAZODİLATÖRLER ........................................................................................................................ 15
NİTROGLİSERİN- PERLİNGANİT AMPUL
İZOSORBİD MONONİTRAT –MONOKET TABLET
İZOSORBİD DİNİTRAT- İSORDİL TABLET
HEMŞİRELERİN DİKKAT ETMESİ GEREKEN NOKTALAR................................................................. 16
BETA ADRENERJİK RESEPTÖR BLOKERLERİ………………………………………………………………………..…….17
KARVEDİLOL- CARVEXAL TABLET
METOPROLOL- SANELOC TABLET/ BELOC ZOK TABLET /MEPOLEX AMPUL
HEMŞİRELERİN DİKKAT ETMESİ GEREKEN NOKTALAR................................................................. 18
HMG-COA REDÜKTAZ İNHİBİTÖRLERİ-(STATİNLER- ANTİHİPERLİPİDEMİK İLAÇLAR)………………….19
ATORVASTATİN- DİVATOR TABLET
HEMŞİRELERİN DİKKAT ETMESİ GEREKEN NOKTALAR................................................................. 20
DİÜRETİKLER-LOOP DİÜRETİKLERİ…………………………………………………………………………..………..…….21
FUROSEMİD- FUROMİD/LASİX/DESAL AMPUL
HEMŞİRELERİN DİKKAT ETMESİ GEREKEN NOKTALAR................................................................. 22
DİÜRETİKLER-POTASYUM TUTUCU DİÜRETİKLER……………………………………………………….……..…….23
SPİRONOLAKTON- ALDACTAZİDE TABLET ALDACTONE TABLET
HEMŞİRELERİN DİKKAT ETMESİ GEREKEN NOKTALAR................................................................. 24
DİÜRETİKLER-TİYAZİD GRUBU DİÜRETİKLER…………………………………………………………………………….25
HİDROKLOROTİAZİD- ALDACTAZİDE TAB.
HEMŞİRELERİN DİKKAT ETMESİ GEREKEN NOKTALAR................................................................. 26
4
Etkileri:
ANGİOTENSİN- DÖNÜŞTÜRÜCÜ ENZİM (ACE) İNHİBİTÖRLERİ
KAPTOPRİL-KAPTORİL TABLET
PERİNDOPRİL- COVERSLY TABLET
Anjiyotensin dönüştürücü enzim inhibisyonu ile angiotensin II oluşumunu
baskılayarak periferal direnci azaltırlar.
Endikasyonları:
Hipertansiyon
Kalp yetersizliği
Enfarktüs sonrası sol ventrikül disfonksiyonu
Kronik renal hastalık
(Özellikle diyabetik nefropati)
Kontrendikasyonları:
Angioödem öyküsü
Gebelikte kullanılmaları önerilmez
(özellikle 2.ve 3. trimester)
Bilateral renal arter stenozu
Yan Etkiler:
Ciddi hipotansiyon
( özellikle diüretik kullanımı, tuz kısıtlaması ya da GIS’ den su kaybı olan
hipovolemik hastalarda)
Başağrısı, başdönmesi
Akut renal yetersizlik
(özellikle bilateral renal arter stenozu olan hastalarda)
Nötropeni, agranülositoz, pansitopeni, trombositopeni
Hiperkalemi
Kuru öksürük
Anjiyoödem
Ateş
Tat algısında değişiklik
Alerjik döküntü
İlaç Etkileşimleri:



Potasyum destekleri – Hiperkalemi – Birlikte kullanılmamalıdır
Potasyum tutucu diüretikler – Hiperkalemi – Birlikte kullanılmamalıdır
Non-steroid anti-inflamatuarlar – Hipotansif etkide azalma
5
HEMŞİRELERİN DİKKAT ETMESİ GEREKEN NOKTALAR
1. Oral yolla uygulayınız.
2. İlacın absorbsiyonu için aç karnına veriniz.
3. Postural hipotansiyon ve senkop varlığı yönünden değerlendiriniz.
4. Kan basıncını izleyiniz. Sıklıkla ilk doz sonrası ciddi hipotansiyon gelişebilir. Özellikle ilk
dozdan sonraki 2 saat içinde kan basıncının yakın izlemi önemlidir.
5. Tam kan sayımı değerlerini izleyiniz. Trombosit ve nötrofil değerlerini ilaç öncesi
dönem ile karşılaştırınız.
6. Günlük olarak alt ekstremitelerde ödemi değerlendiriniz.
7. Renal semptomları değerlendiriniz: Oligüri, poliüri, dizüri.
8. Renal fonksiyon testlerini değerlendiriniz: Protein, Üre, kreatinin değerlerinde artış
Nefrotik sendrom ve böbrek yetmezliği belirtisi olabilir.
9. Tedavi öncesi karaciğer fonksiyon testleri değerlerini kontrol ediniz.
10. Tedavi süresince potasyum değerlerine dikkat ediniz. Hiperkalemi Dikkat!!!
11. Postural hipotansiyon etkilerinin azaltılması için hastaya yataktan yavaş kalkmasını ve
yatakta oturmasını öğretiniz.
12. Allerjik reaksiyon belirtileri yönünden izleyiniz: Döküntü, ateş, kaşıntı, ürtiker.
13. Angioödeme Dikkat!!!!
14. Öksürük geliştiğinde hekime bildirmesi konusunda hastayı bilgilendiriniz.
15. Potasyum takviyeleri ve potasyum içeren tuz tüketiminden kaçınmasını hastaya
öğretiniz.
16. Hastaya kan basıncını ölçümünü ve yaşına göre normal değerlerini öğretiniz.
6
Etkileri:
Endikasyonları:
Yan etkileri:
Kontrendikasyonları:
İlaç Etkileşimleri:
Ca2+ KANAL BLOKERLERİ
DİLTİAZEM - DİLTİZEM TABLET/DİLTİZEM- L AMPUL
AMLODİPİN- AMLOCARD TABLET
L- tipi kalsiyum kanallarını bloke ederek kalpte kontraktilite, atım hızı,
iletim ve periferal direnci azaltırlar (arterler üzerinde daha güçlü
vazodilatör etkileri vardır). Kalbin oksijen ihtiyacını azaltırlar.
Verapamil daha çok kalp, dihidropiridinler ise vasküler düz kas üzerine
etkilidir.
Diltiazem kalp ve vasküler düz kas üzerine eşit derecede etkilidir.
***Farmakolojik etkilerindeki bu farklılıklar kullanılacakları
endikasyonların seçiminde önemlidir.
Angina Pektoris
Hipertansiyon
Aritmiler
Ekstremitelerde ödem
Baş Ağrısı
Hipotansiyon
Yorgunluk
Flushing
Konstipasyon
Bulantı
Aritmiler
Karaciğer transaminazlarının plazma düzeyini yükseltebilir.
Diltiazem
 Hasta sinüs sendromu
 AV blok
 Akut MI
 Hipotansiyon (sistolik <90 mmHg)
 Wolf-Parkinson-White Sendromu
 Pulmoner konjesyon
 Kardiyojenik şok
Amlodipin
 Hipersensitivite
 Ciddi aortik stenoz
 Ciddi obstruktif koroner arter hastalığı
Beta blokerler – Etkide artış, advers/toksik etki
Digoksin – Etkide artış, advers/toksik etki
Karbamazepin – Etkide artış, advers/toksik etki
Statinler – Etkide artış, advers/toksik etki
Diltiazem – Amlodipin seviyelerinde artış,
advers/toksik etki
Siklosporin – Siklosporin seviyelerinde artış, advers/toksik etki
(Organ transplantasyonu hastalarında dikkat!)
7
HEMŞİRELERİN DİKKAT ETMESİ GEREKEN NOKTALAR
1. Hekim istemine göre oral ya da IV yolla uygulayınız.
2. Uzun salınımlı ilaç preparatlarını ezmeyin ve hastaya çiğnemeden yutturunuz.
3. Vital bulguları izleyiniz (hipotansiyon, aritmi, dispne dikkat!!!).
4. EKG bulgularını izleyiniz.
5. İnfüzyon sırasında kan basıncı 30 mmHg düşerse, infüzyonu durdurup hekime haber
veriniz.
6. Aritmi, dispne, başdönmesi, ekstremitelerde ödem, konstipasyon ve hipotansiyon
geliştiğinde bilgi vermesi gerektiğini hastaya öğretiniz.
7. Hastayı postural hipotansiyon konusunda bilgilendiriniz.
8. Hastayı kilo ve ödem takibi konusunda bilgilendiriniz.
9. Greyfurt suyu ile ilacını almamasını gerektiğini hastaya öğretiniz.
10. Kafeinli içecekleri sınırlandırması gerektiğini hastaya öğretiniz.
11. Hastanın sıvı ve lifli gıdalarla beslenmesi ve konstipasyonu takip etmesi gerektiği
konusunda bilgilendiriniz.
12. İlacı hekime danışmadan kesmemesi konusunda hastayı bilgilendiriniz.
13. Hepatik ve renal fonksiyonlarını değerlendiriniz.
14. Kilo ve ödem takibi yapınız.
8
ANGİOTENSİN II RESEPTÖR BLOKERLERİ
KANDESARTAN- CANTAB PLUS TABLET
Etkileri:
Angiotensin II’ nin kan damarları, kalp ve adrenaldeki angiotensin
reseptörlerine bağlanmasını bloke ederler ve periferal direnci azaltırlar.
Endikasyonları:
Hipertansiyon
Kalp yetersizliği
Miyokard infarktüsü
Diyabetik nefropati
Yan etkileri:
Anjioödem- Solunumu etkileyebilir.
Üst solunum yolu enfeksiyonları ve dispne
Baş ağrısı ve baş dönmesi
Uykusuzluk
Diyare
Yorgunluk
Kardiyak aritmiler
Elektrolit dengesinde bozulma
Kontrendikasyonları:
Gebelik ve emzirme dönemi
Böbrek ve karaciğer yetmezliği
Angioödem öyküsü olan hastalar
Ayrıca kanser tedavisi gören hastalarda dikkatli
kullanılmalıdır.
İlaç Etkileşimleri:
Potasyum destekleri – Hiperkalemi – Birlikte kullanılmamalıdır.
Potasyum tutucu diüretikler – Hiperkalemi – Birlikte kullanılmamalıdır.
Non-steroid anti-inflamatuarlar – Hipotansif etkide azalma
9
HEMŞİRELERİN DİKKAT ETMESİ GEREKEN NOKTALAR
1. Oral yolla uygulayınız.
2. İlacın absorbsiyonu için aç karnına veriniz.
3. Postural hipotansiyon ve senkop varlığı yönünden değerlendiriniz.
4. Kan basıncını izleyiniz. Sıklıkla ilk doz sonrası ciddi hipotansiyon gelişebilir. Özellikle ilk
dozdan sonraki 2 saat içinde kan basıncının yakın izlemi önemlidir.
5. Tam kan sayımı değerlerini izleyiniz. Trombosit ve nötrofil değerlerini ilaç öncesi dönem
ile karşılaştırınız.
6. Günlük olarak alt ekstremitelerde ödemi değerlendiriniz.
7. Renal semptomları değerlendiriniz: Oligüri, poliüri, dizüri.
8. Renal fonksiyon testlerini değerlendiriniz: Protein, Üre, kreatinin değerlerinde artış
Nefrotik sendrom ve böbrek yetmezliği belirtisi olabilir.
9. Tedavi öncesi karaciğer fonksiyon testleri değerlerini kontrol ediniz.
10. Tedavi süresince potasyum değerlerine dikkat ediniz. Hiperkalemi Dikkat!!!
11. Postural hipotansiyon etkilerinin azaltılması için hastaya yataktan yavaş kalkmasını ve
yatakta oturmasını öğretiniz.
12. Allerjik reaksiyon belirtileri yönünden izleyiniz: Döküntü, ateş, kaşıntı, ürtiker.
13. Angioödeme Dikkat!!!!
14. Potasyum takviyeleri ve potasyum içeren tuz tüketiminden kaçınmasını hastaya öğretiniz.
15. Hastaya kan basıncını ölçümünü ve yaşına göre normal değerlerini öğretiniz.
10
K+ KANAL BLOKERLERİ
AMİODARON-CORDALİN AMPUL
Etkileri:
En geniş spektrumlu antiaritmiktir.
Potasyum kanallarını bloke ederek aksiyon potansiyeli süresini ve QT
intervalini uzatır.
AV nod iletimini yavaşlatır.
Endikasyonları:
Ciddi ventriküler aritmiler
Supraventriküler aritmiler
Yan Etkileri:
Kontrendikasyonları:
İlaç Etkileşimleri:
Baş ağrısı
Uyku bozukluğu
Tremor
Hipotansiyon, bradikardi, sinoatrial ve AV
blok
Hipo veya hipertiroidi
Pulmoner fibrozis
Toksik epidermal nekroz
Fotosensitivite
Ciltte gri ve mavimsi diskolarasyon
Karaciğer enzimlerinde artış, hepatoksisite
Ciddi sinüs nod disfonksiyonu olan hastalar
Kardiyojenik şok
Beta blokerler – Amiodaronun etkisinde artış
Kalsiyum kanal blokerleri – Amiodaronun etkisinde artış
Proteaz inhibitörleri (HIV ilaçları) – Amiodaronun etkisinde artış
Azol grubu mantar ilaçları, florokinolon ve makrolid grubu
antibiyotikler– QT uzaması
Statinler– Statin seviyelerinde ve etkisinde artış- Miyopati
Digoksin– Digoksin seviyelerinde ve etkisinde artış
Varfarin– Varfarin etkisinde artış- Kanama!!!
11
HEMŞİRELERİN DİKKAT ETMESİ GEREKEN NOKTALAR
1. Laboratuvar bulgularını izleyiniz - Potasyum, sodyum, klor, AST, ALT, alkalen fosfotaz.
2. Tiroid fonksiyon testlerini değerlendiriniz.
3. Monitörizasyon ile EKG bulgularını sürekli izleyiniz.
4. Kan basıncını izleyiniz: Hipo/hipertansiyon, 1-2 saat sonrası Rebound Hipertansiyon.
5. Dehidratasyon ve hipovolemi yönünden hastayı izleyiniz.
6. SSS semptomları için değerlendiriniz: Konfüzyon, psikoz, letarji, depresyon,
konvülziyonlar- İlaç kesilmeli!!!!
7. Hipotiroidizm yönünden değerlendiriniz: Letarji, baş dönmesi, konstipasyon,
ekstremitelerde ödem, soğuk ve soluk cilt.
8. Hipertiroidizm yönünden değerlendiriniz: Huzursuzluk, taşikardi, gözkapağında şişkinlik,
kilo kaybı, sık idrara çıkma, mentrüel düzensizlikler, dispne, sıcak ve nemli cilt.
9. Pulmoner toksisite yönünden değerlendiriniz: Dispne, yorgunluk, öksürük, ateş, göğüs
ağrısı- İlaç kesilmeli!!!
10. Nabzı ve solunumu izleyiniz: Hız, ritim, özellik, göğüs ağrısı, taşikardi, supraventriküler
taşikardi ventriküler fibrilasyon vb.
11. Tedavi öncesi ve süresince görme bulgularını değerlendiriniz: Bulanık görme, fotofobi.
12. Hastayı ilacın yan etkileri konusunda bilgilendiriniz.
13. İlaç uzun süre kullanıldığında; boyun, yüz, kollarda deride mavimsi renk değişikliği
meydana geldiği ve genellikle geri dönüşümlü olduğu konusunda hastayı bilgilendiriniz.
14. İlacını greyfurt suyu ile almaması gerektiğini hastaya öğretiniz.
15. Amiodaron düzeyini değerlendiriniz: Tedavi 1-2.5 mcg / ml; Toksik> 2.5 mcg / ml.
12
Na+ KANAL BLOKERLERİ
LİDOKAİN-ARİTMAL/JETMONAL AMPUL
Etkileri:
Endikasyonları:
Yan Etkileri:
Kontrendikasyonları:
İlaç Etkileşimleri:
Sodyum kanal blokajı yapar.
Aksiyon potansiyelini kısaltarak özellikle depolarize olmuş olan
hücrelerde iletimi yavaşlatır.
Ventriküler taşikardi ve aritmi
Bulantı
Baş dönmesi
Titreme
Konuşma bozukluğu
Nöbet
Paresteziler
Kulak çınlaması,
Görmede bulanıklık
Kalp bloğu, arrest
Solunum depresyonu
Methemoglobinemi
Karaciğer rahatsızlığı ve kalp hastalığı olan hastalarda dikkat edilmelidir
Hipersensitivite
Ciddi kalp bloğu
Supraventriküler aritmiler
Wolf-Parkinson-White Sendromu
Amiodaron, fenitoin, prokainamid, propranolol – Kardiyak depresyon
Barbitüratlar, siprofloksasin, vorikonazol – Lidokainin etkisinde azalma
Nöromüsküler blokerler – Nöromüsküler blokaj etkisinde artış
13
HEMŞİRELERİN DİKKAT ETMESİ GEREKEN NOKTALAR
1. PR ve QRS aralıklarında artışı belirlemek için EKG bulgularını sürekli izleyiniz. Eğer gelişirse
ilaca devam edilmez ya da doz azaltılır. Hekime bildiriniz.
2. Oksijenasyonu veya perfüzyon açığını değerlendiriniz: Kan basıncında azalma, göğüs ağrısı,
baş dönmesi, bilinç kaybı.
3. Kan basıncını izleyiniz: Hipo/hipertansiyon, 1-2 saat sonrası Rebound Hipertansiyon.
4. Malign hipertermi yönünden değerlendiriniz: Takipne, taşikardi, kan basıncında
değişiklikler, vücut ısısında artış.
5. Solunumu izleyiniz: Ritim, hız, solunum depresyonu yönünden değerlendiriniz. Anormal
bulguları hekime bildiriniz.
6. SSS semptomları yönünden değerlendiriniz: baş dönmesi, konfüzyon, psikoz, parestezi,
konvülziyonlar- İlaç kesilmeli!!!
7. İlaç kan düzeyini izleyiniz: Terapötik seviyesi 1,5-5 mcg / ml, anormal sonuçları hekime
bildiriniz.
8. Aldığı çıkardığı takibi yapınız.
9. İdrar retansiyonu yönünden değerlendiriniz: Ağrı, abdominal absorbsiyonu kontrol ediniz.
Mesaneyi palpe ediniz. Benign prostat hipertrofisi olan erkeklerde; antikolinerjik
reaksiyon idrar retansiyonuna neden olabilir.
10. Laboratuvar değerlerini izleyiniz: Potasyum, sodyum, klor.
11. Karaciğer fonksiyon testlerini izleyiniz: AST, ALT, bilirübin, alkalen fosfotaz.
***Lokal anestezik olarak kullanılması gereken ve adrenalin olarak veya diğer bir
vazokonstriktör ilaç içeren lidokain müstahzarları antiaritmik olarak kullanılmamalıdır.
14
VAZODİLATÖRLER
NİTROGLİSERİN- PERLİNGANİT AMPUL
İZOSORBİD MONONİTRAT –MONOKET TABLET
İZOSORBİD DİNİTRAT- İSORDİL TABLET
Etkileri:
Damarlarda özellikle venlerde dilatasyon yaparak önyükü, arteriolar
dilatasyon yaparak art yükü ve sonuç olarak kardiyak oksijen ihtiyacını
azaltırlar.
Koroner damarlarda dilatasyon/akım redistribüsyonu yaparak kalbe
ulaşan oksijen miktarını arttırırlar.
Endikasyonları:
Anjina pektoris – (Akut ağrının
giderilmesi, ağrıya neden olabilecek
durumlar öncesinde profilaktik olarak)
Kalp yetersizliği
Yan Etkileri:
Hipotansiyon, senkop
Taşikardi
Başağrısı
Yüzde kızarma
Methemoglobinemi
Siyanoz
Kontrendikasyonları:
Hipersensitivite
İntrakraniyal basınç artışı
Kapalı açılı glokom
Ciddi anemi
Hipertrofik obstrüktif kardiyomyopati
Kor pulmonale
Fosfodiesteraz 5 inhibitörleri
(sildenafil-viagra vb)
Alkol
İlaç Etkileşimleri:
15
HEMŞİRELERİN DİKKAT ETMESİ GEREKEN NOKTALAR
1. Uygulama öncesi kan basıncını kontrol ediniz.
2. Postural hipotansiyon gelişimini önleyici tedbirleri alınız ve hastaya öğretiniz.
3. Anginalı hastaların yanlarında sürekli nitrat taşımaları konusunda bilgilendiriniz.
4. Angina oluştuğunda sublingual olarak bir tablet alması, 5 dk sonra rahatlama olmazsa
acil yardım için başvuruda bulunması konusunda hastanın bilgilendiriniz.
5. Acil yardım bekliyorken total olarak 5 dk ara ile 3 tablet alabileceğinin hastaya
öğretiniz.
6. Anjina ortaya çıkarabilecek durumlardan önce de (stresli aktiviteler, egzersiz vb.)
alınabileceği konusunda bilgilendiriniz.
7. Sildenafil vb. gibi ilaçlarla asla birlikte kullanılmaması konusunda bilgilendiriniz:
Hipotansiyon, ölüm!!!
8. Nitrat tedavisi sırasında alkollü içeceklerden kaçınılmasını belirtiniz.
9. İlacın yutulmaması ve çiğnenmemesi konusunda bilgilendiriniz.
10. Uygulama öncesi kan basıncını kontrol etmesini öğretiniz.
16
BETA ADRENERJİK RESEPTÖR BLOKERLERİ
KARVEDİLOL- CARVEXAL TABLET
METOPROLOL- SANELOC TABLET/ BELOC ZOK TABLET / MEPOLEX AMPUL
Etkileri:
Karvedilol – nonselektif beta ve alfa reseptör blokeridir.
Kardiyak debiyi ve egzersiz ile indüklenmiş taşikardiyi ve periferal
direnci azaltır.
Metoprolol – Beta 1 reseptörlerin selektif blokeridir.
Endikasyonları:
Hafif ve orta dereceli hipertansiyon
Angina pektoris
Aritmiler - atrial ve sinüs taşikardilerinin
baskılanması
MI sonrası dönemde mortaliteyi azaltmak için
Konjestif kalp yetersizliği
Postural hipertansiyon
Bradikardi, AV blok
Konjestif kalp yetmezliği, pulmoner ödem
Bronkospazm – Özellikle astımlı hastalarda non-selektif beta
blokerler neden olabilir. Selektif beta blokerler de daha az olmakla
birlikte neden olabilir.
Depresyon
Uyuşukluk
Halsizlik
Letarji
Ekstremitelerde soğuma
Yan Etkileri:
Kontrendikasyonları:
İlaç Etkileşimleri:
17
Hipersensitivite
Astım, diyabet
Özellikle nonselektiflere dikkat!
2. ya da 3. derece kalp bloğu
Ciddi bradikardi
Pulmoner ödem
Diltiazem, verapamilBradikardi, hipotansiyon, kalp yetmezliği Dikkat!!!
Antidiyabetik ajanlar – hipoglisemi
Diğer antihipertansifler, nitratlar – Karvedilolün etkileride artış
Digoksin – Karvedilol digoksin konsantrasyonlarını ve etkilerini
arttırabilir
Non-steroid anti-inflamatuar ajanlar – Beta blokerlerin antihipertansif
etkisinde azalma
HEMŞİRELERİN DİKKAT ETMESİ GEREKEN NOKTALAR
1. Hekim istemine göre oral ve IV yolla uygulayınız.
2. Oral yolla ilacı yemeklerden önce veriniz.
3. IV tedavi başlangıcında EKG bulgularını izleyiniz.
4. Kan basıncını tedavi başlangıcında ve sonrasında 4 saatte bir kontrol ediniz.
5. Apikal/ radyal nabzı kontrol ediniz. Önemli değişiklikleri hekime bildiriniz.
6. Böbrek ve karaciğer fonksiyonları testlerini değerlendiriniz.
7. Günlük kilo ve ödem takibi yapınız.
8. Juguler ven dolgunluğu, dispne gibi bulgular yönünden hastayı değerlendiriniz.
9. Hidrasyon durumunu, cilt turgor ve kuruluğunu değerlendiriniz.
10. İlacın hekime danışmadan kesilmemesi konusunda bilgilendiriniz.
11. Hekime danışmadan başka bir ilaç kullanmaması konusunda hastayı bilgilendiriniz.
12. Alkol ve sigara kullanımından kaçınması konusunda hastayı bilgilendiriniz.
13. Fazla tuz tüketmemesi konusunda hastayı bilgilendiriniz.
14. Kan basıncı ve nabız ölçümünü, yaşa göre normal değerlerini öğretiniz.
15. Kilo kontrolü, diyet ve egzersiz programı uyumun önemini anlatınız.
16. Baş dönmesi ve sersemliğe yol açabileceğinden araç kullanımından kaçınması konusunda
bilgilendiriniz.
17. Ekstremitelerde ödem, bradikardi, baş dönmesi, konfüzyon, depresyon, dispne, görmede
azalma vb. olduğunda hekimini bilgilendirmesini öğretiniz.
18. İlacını hekim belirlediği şekilde kullanması, doz atlaması veya çift doz almaması
konusunda bilgilendiriniz.
19. Dozu atlarsa ilacını hemen alması, bir sonraki dozu da en az 4 saat sonra alması
konusunda bilgilendiriniz.
20. Kan glikoz düzeyini izleyiniz: Özellikle diyabetli hastalarda dikkat!!!!!! hipoglisemi
belirtileri maskelenir.
18
HMG-CoA REDÜKTAZ İNHİBİTÖRLERİ
(STATİNLER- ANTİHİPERLİPİDEMİK İLAÇLAR)
ATORVASTATİN- DİVATOR TABLET
Etkileri:
Karaciğerde kolesterolün sentezinde hız kısıtlayıcı basamak olan HMG-CoA
redüktaz oluşumunu inhibe ederek kolesterol sentezini azaltırlar. Buna
bağlı olarak gelişen karaciğerdeki LDL reseptör upregülasyonu dolaşımdaki
LDL’nin klerensi /yıkımını arttırır ve böylece LDL düzeyini düşürür. VLDL’ de
hafif düşüşler ve HDL’ de artışlar görülebilir.
Endikasyonları:
Hiperkolesterolemi
Primer ve sekonder kardiyovasküler
olayların önlenmesi
Yan Etkileri:
Artralj, myalji, rabdomiyoliz
Hepatoksisite(karaciğer hasarı ile karaciğer transaminazları
serum düzeylerinde artış)
Pankreatit
Kontrendikasyonları:
Hipersensitivite
Aktif hepatik hastalık
Gebelik ve emzirme dönemi
İlaç Etkileşimleri:
Azol grubu mantar ilaçları, siklosporin,
eritromisin, niasin, gemfibrozil ve klofibrat –
Rabdomyoliz riskinde artış
Digoksin – digoksin seviyelerinde artış
Warfarin- warfarin etkilerinde artış
19
HEMŞİRELERİN DİKKAT ETMESİ GEREKEN NOKTALAR
1. Oral yolla uygulayınız.
2. Hiperkolesterolomi öyküsü ve beslenme alışkanlıkları yönünden hastayı değerlendiriniz.
3. Tedavi süresince kolesterol trigliserid düzeylerini değerlendiriniz.
4. Doz değişimi yapıldığında 6-12 hafta sonra lipid düzeylerini değerlendiriniz.
5. Karaciğer fonksiyon testlerini değerlendiriniz. Böbrek fonksiyon testlerini değerlendiriniz:
Üre, BUN, kreatinin.
6. Barsak fonksiyonları değerlendiriniz. Konstipasyon var ise sıvı alımını arttırınız.
7. Kas ağrısı ve hassasiyeti değerlendiriniz- Rabdomiyoliz dikkat!!!!
8. CPK değerinde belirgin artış var ise ilacın kesilmesi gerekebilir.
9. İlaca yanıtı değerlendiriniz: LDL, HDL, total kolesterol, trigiseridler.
10. Tedavi süresince kan testlerini ve göz kontrollerini yaptırması konusunda hastayı
bilgilendiriniz.
11. Bulanık görme, şiddetli GİS semptomları, başağrısı, kas ağrısı ve halsizlik olduğunda
hekimine bildirmesi konusunda bilgilendiriniz.
12. Tedavi rejimi, diyeti, sigarayı bırakma ve egzersiz programı ile ilgili bilgilendiriniz.
13. İlacın emzirme ve hamilelik döneminde kullanılmaması ile ilgili bilgilendiriniz.
14. Alkolden kaçınılması gerektiği konusunda bilgilendiriniz.
15. Güneşe maruz kalmaması, güneşten koruyucu kullanması konusunda bilgilendiriniz.
20
DİÜRETİKLER
LOOP DİÜRETİKLERİ
FUROSEMİD- FUROMİD/LASİX/DESAL AMPUL
Etkileri:
Henle kulpunun çıkan kalın kolunda tübülde Na+/K+/Cl- geri emilimini
bloke eder. Buna bağlı su atılımını arttırır. Tiyazidlerden daha güçlü
diüretik etkileri vardır.
Endikasyonları:
Akut pulmoner ödem
Konjestif kalp yetersizliği ve
diğer ödematöz durumlar
Hipertansiyon (Ciddi)
Akut hiperkalsemi
Yan Etkileri:
Allerjik reaksiyonlar
Hipovolemi, postural hipotansiyon,
Hipokalemi–Kardiyak aritmiye neden
olabilir!
Hipomagnezemi,
Hiperürisemi – Gut hastalarında dikkat!
Hipokalsemi, hiperglisemi
Ototoksisite
Sülfonamid allerjisi olan hastalarda çapraz
allerji görülebilir (Nadiren)
Elektrolit imbalansı
Dehidratasyon
Anüri
Hepatik siroz, sınırda renal yetersizlik ya da
kalp yetersizliği durumunda aşırı miktarda
kullanılmamalıdır.
Aminoglikozidler – Ototoksisite
Non-steroid anti-inflamatuarlar – diüretik etkinin azalması, renal
yetersizlik riski
(özellikle ACE inhibitörü ya da ARB ile 3’lü kombinasyonlarda)
Lityum – Lityum toksisitesi
Kontrendikasyonları:
İlaç Etkileşimleri:
21
HEMŞİRELERİN DİKKAT ETMESİ GEREKEN NOKTALAR
1. Hekim istemine göre oral ve IV yolla uygulayın.
2. Tek doz ise ilacı sabah veriniz.
3. Kontraendikasyon varlığını değerlendiriniz.
4. Aldığı çıkardığı takibi yapınız.
5. Ödem takibi yapınız.
6. Kilo takibi yapınız.
7. Vital bulgularını izleyiniz.
8. Laboratuvar değerleri kontrol ediniz: Elektrolit değerleri
9. Kullandığı diğer ilaçları öğreniniz.
10. İlaç uygulaması sonrası ilk 24 saatte işitme kaybı varlığı yönünden hastayı
değerlendiriniz.
11. İlaç uygulandıktan sonra idrar miktarını ve ilacın etkilerini gözlemleyiniz.
12. Pozisyon değişimi sırasında yavaş hareket edilmesine özen gösteriniz.
13. Postural hipotansiyon yönünden hastayı bilgilendiriniz.
14. Hasta ve ailesine tansiyon ölçümünü ve normal değerlerini öğretiniz.
15. Hastayı ilaçları hakkında bilgilendiriniz.
16. Hiperglisemi belirtileri yönünden hastayı değerlendiriniz ve hastaya hiperglisemi
belirtilerini öğretiniz.
17. Hekimin bilgisi dahilinde ilaç kullanmaması konusunda hastayı bilgilendiriniz.
22
DİÜRETİKLER
POTASYUM TUTUCU DİÜRETİKLER
SPİRONOLAKTON- ALDACTAZİDE TABLET-ALDACTONE TABLET
**Aldactazide aynı zamanda hidroklorotiazid içermektedir.
Etkileri:
Toplayıcı tübüllerde aldosteron reseptörlerini bloke ederek Na+ atılımını
arttırırken K+ kaybını azaltırlar.
Endikasyonları:
Aldosteronizm
Diüretik ile indüklenmiş hipokalemi
Konjestif kalp yetersizliği ya da
diğer organ yetersizlikleri ile ilişkili ödem
Yan Etkileri:
Hiperkalemi
Bacak krampları
Jinekomasti
İmpotans
Kontrendikasyonları:
Hipersensitivite
Hiperkalemi
Kronik renal yetmezlik
(Hiperkalemiye eğilim nedeniyle)
İlaç Etkileşimleri:
Beta-blokerler ve ACE inhibitörleri ve anjiyotensin reseptör blokerleriHiperkalemi
Potasyum tutucu ilaçlar - Hiperkalemi
23
HEMŞİRELERİN DİKKAT ETMESİ GEREKEN NOKTALAR
1. Oral yolla uygulayınız.
2. Kontraendikasyon varlığı yönünden hastayı değerlendiriniz.
3. Aldığı çıkardığı takibi yapınız.
4. Ödem takibi yapınız.
5. Kilo takibi yapınız.
6. Vital bulgularını izleyiniz.
7. Laboratuvar değerleri kontrol ediniz: Elektrolit değerleri
8. Kullandığı diğer ilaçları öğreniniz.
9. Tek doz ise ilacı sabah veriniz.
10. Gastrointestinal etkilerinin azaltılması için ilacı tok karnına veriniz.
11. İlaç uygulandıktan sonra idrar miktarını ve ilacın etkilerini gözlemleyiniz.
12. Hiperkalemi belirtileri (yorgunluk, dispne, konfüzyon, disritmi vb.) yönünden hastayı
değerlendiriniz.
13. Pozisyon değişimi sırasında yavaş hareket edilmesine özen gösteriniz.
14. Hasta ve ailesine tansiyon ölçümünü ve normal değerlerini öğretiniz.
15. Hastayı ilaçları hakkında bilgilendiriniz.
16. Potasyumdan zengin (fındık, kurutulmuş meyve, muz, patates, ıspanak gibi) yiyecek
tüketilmesinin kısıtlanması konusunda hastayı bilgilendiriniz.
17. Tuz tüketiminin azaltılması konusunda hastayı bilgilendiriniz.
24
DİÜRETİKLER
TİYAZİD GRUBU DİÜRETİKLER
HİDROKLOROTİAZİD- ALDACTAZİDE TAB.
**Aldactazide aynı zamanda spironolakton içermektedir.
Etkileri:
Endikasyonları:
Yan Etkileri:
Distal tübülde Na+/Cl- geri emilimini bloke eder. Buna bağlı su atılımını
arttırır.
Kalsiyum atılımını azaltırlar.
Hipertansiyon (Hafif)
Kalp yetersizliği (Hafif)
Böbrek ya da karaciğer hastalıklarına bağlı ödem
İdiyopatik hiperkalsüriye bağlı böbrek taşı tedavisi
Nefrojenik diabetes insiputus
Bulantı
Ciltte döküntüler
Fotosensivite
Trombositopeni
Hipovolemi
Hipokalemi–Kardiyak aritmiye neden olabilir!
Hiponatremi, hipomagnezemi,
Hiperürisemi, hiperkalsemi, hiperglisemi, hiperlipidemi
Kontrendikasyonları:
Elektrolit imbalansı
Dehidratasyon
Anuria
Gebelik ve emzirme dönemi
(Hastanın mutlak ihtiyacı olması durumunda
yarar-zarar oranı değerlendirilmelidir)
İlaç Etkileşimleri:
Non-steroid anti-inflamatuarlar – diüretik etkinin azalması, renal
yetmezlik riski (özellikle ACE inhibitörü ya da ARB ile 3’lü
kombinasyonlarda)
Lityum – Lityum toksisitesi
Digoksin- Hidroklorotiyazidin neden olabileceği hipokalemi digoksin
toksisitesini arttırabilir
Kolestiramin, kolestipol – Hidroklorotiayzidin emiliminde azalma
25
HEMŞİRELERİN DİKKAT ETMESİ GEREKEN NOKTALAR
1. Oral yolla uygulayınız.
2. Tek doz ise ilacı sabah veriniz.
3. Kontraendikasyon varlığını değerlendiriniz.
4. Aldığı çıkardığı takibi yapınız.
5. Ödem takibi yapınız.
6. Kilo takibi yapınız.
7. Vital bulgularını izleyiniz.
8. Laboratuvar değerleri kontrol ediniz: Elektrolit değerleri
9. Kullandığı diğer ilaçları öğreniniz.
10. İlaç uygulandıktan sonra idrar miktarını ve ilacın etkilerini gözlemleyiniz.
11. Hasta ve ailesine tansiyon ölçümünü ve normal değerlerini öğretiniz.
12. Hastayı ilaçları hakkında bilgilendiriniz.
13. Hekimin bilgisi dahilinde ilaç kullanmaması konusunda hastayı bilgilendiriniz.
26
İZMİR GÜNEY BÖLGESİ KAMU HASTANELERİ BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ
TIBBİ HİZMETLER BAŞKANLIĞI
Sağlık Bakım Hizmetleri Koordinatörlüğü
123/ 11 Sok. No: 6 Poligon Mah. Karabağlar/ İZMİR
İLETİŞİM: Sibel YÖNTEM
Tlf: (0232) 232 32 32/ 2320
Fax: (0232) 246 88 00
e-mail: khb35g.saglikbakim@saglik.gov.tr
27