PDF - Toplumumuzda HDL Düzeyi - Türkiye Aile Hekimliği Dergisi

Editöre Mektup
Türk Aile Hek Derg 2002; 6(3): 138-139
Toplumumuzda HDL Düzeyi
Say›n Editör,
Hiperkolesterolemi ile ilgili aile hekimli¤i aç›s›ndan
önemli oldu¤unu düflündü¤üm baz› noktalar› vurgulamak istiyorum:
15 y›l öncesine kadar, kolesterol yükseliflinin bir risk
faktörü oldu¤u bilinir, fakat diyet ya da ilaçla düflürülmesinin yarar sa¤lay›p sa¤lamad›¤› bilinmezdi. Araflt›rmalar›n ilk çarp›c› sonucu bugün de güncelli¤ini koruyor:
Kolesterolün %10 düflürülmesi koroner kalp hastal›¤›
(KKH) riskini %20, koroner ölümlerini %10 oran›nda
azaltmaktad›r.1
Bundan 10 y›l sonra var›lan aflama çok daha etkileyici oldu: Kolesterolü ideal düzeye indirdi¤imizde hastalarda ikinci bir kalp krizi riskini %40, kalp hastal›¤›na
ba¤l› ölümleri %30 oran›nda azaltabiliyoruz.2
O halde ideal düzeyler nedir?
Geliflmifl ülkeler bunu flimdilik sa¤lam ölçütlere
oturtmufl görünse de, bu de¤erlerin ister istemez kendi
toplumlar› için geçerli oldu¤unu, baflka toplumlarda
farkl› ölçütlerin söz konusu olabilece¤ini, sat›r aralar›nda, belirtmektedirler.
Ülkemizde genifl çapl› araflt›rmalar 90’l› y›llarda yap›lm›flt›r. Türk Kardiyoloji Derne¤i’nin yapt›¤› yaklafl›k
3700 kiflilik araflt›rma3 ve Amerikan Hastanesi-Galdstone Enstitüsü iflbirli¤i ile gerçekleflen 9000’i aflk›n kifliyi
kapsayan4 araflt›rma. Toplumumuzun LDL ve HDL ortalamalar›n› ilk kez bu ikinci araflt›rma ortaya koymufltur.
LDL de¤erlerimiz, Bat› ülkelerinden yüksek olmamakla, hatta biraz düflük olmakla birlikte (erkeklerin
2/3’si, kad›nlar›n 3/4’ünde total kolesterol 200 mg/dl alt›nda, ‹stanbul’da yaflayan erkeklerin %20’sinde total kolesterol 240 mg/dl üzerindedir) bu, Bat› toplumlar›nda da
böyledir (Oysa Ayval›k-Ayd›n yöresinde bu oran %36’d›r). HDL ortalamam›z yaklafl›k %25 daha düflüktür.
Önceleri bunun, bir halklar mozayi¤i olan ülkemizde,
kal›t›msal olamayaca¤› düflünülmüfl, fakat gerek Almanya’da, gerekse ABD’de Kaliforniya’da yaflayan Türkler’de de ayn› bulunmas› kal›t›m› ön plana ç›karm›flt›r.
Sonuçta, toplumumuzda HL (Hepatik Lipaz) enziminin
138
%25-30 daha yüksek bulunmas›n›n, HDL’nin düflük olmas›ndan sorumlu oldu¤u kan›tlanm›flt›r.5
Türk Kalp Çal›flmas›na göre4 toplumumuzda erkeklerin %50’sinde, kad›nlar›n da %25’inde HDL 35
mg/dl’nin alt›ndad›r. Oysa Framingham çal›flmas›na göre6 total kolesterol/HDL oran›n›n 4.5 ve üzerinde olmas›
KKH riskini art›rmaktad›r. Baflka bir ifadeyle, koroner
kalp hastal›¤›na yakalanmak aç›s›ndan HDL düzeyi 35
mg/dl’nin alt›nda olanlar, 45 mg/dl’nin üzerinde olanlara göre %50 daha fazla risk tafl›maktad›rlar. (Amerikan
toplumunda erkeklerin %15’i kad›nlar›n %5’i). Ayr›ca
anjiyografik olarak da gösterilmifltir ki, t›pk› LDL de¤erleri 160 mg/dl’nin üzerindekilerde oldu¤u gibi, HDL’si
35 mg/dl’nin alt›nda olanlarda koroner kalp hastal›¤› iki
kat daha fazlad›r.7
HDL’yi etkileyen kal›t›m d›fl› faktörler de ne yaz›k ki
ülkemizde çok yayg›nd›r:
1- Sigara
2- Dura¤an yaflam
3- Diyet ve alkol
Türk Kalp Çal›flmas›4 ve TEKARF’a3 göre ülkemizde sigara tüketimi çok afl›r› miktardad›r. Burada çarp›c›
ve flafl›rt›c› olan, geliflmifl ülkelerin aksine, gelir ve e¤itim düzeyi artt›kça, sigara içme oran›n›n da artmas›d›r.
Toplum olarak sporla ilgimiz de, kazan›lan maç sonras›nda arabalara binip silah ve nara atmaktan öte geçmemektedir.
Bir miktar alkolün HDL’yi yükseltti¤i biliniyor. Ancak gelenek ve göreneklerimiz buna pek elveriflli de¤ildir. ‹çenler ise sa¤l›klar›n› korumaktan çok bozmay› hedefler gibi görünüyorlar. Zeytinya¤› tüketiminin HDL’yi
art›rd›¤› zaman zaman ortaya at›lm›flt›r. Ancak Ayval›k
yöresinde total kolesterol (160 mg/dl) ve LDL (100
mg/dl) düflük bulundu¤u halde HDL di¤er bölgelerden
farkl› de¤ildir.
Ne yapmal›y›z?
HDL ortalamas› 50 mg/dl olan bir toplumda total kolesterol/HDL oran›n› 3.5 dolay›nda tutmak için total kolesterolün 200 mg/dl alt›nda olmas› yeterlidir. Oysa HDL
ortalamas› 35 mg/dl olan bir toplumda bu oran› tutturmak için total kolesterolün 150 mg/dl’nin alt›nda olmas›
| Gökdemir O | Editöre Mektup: Toplumumuzda HDL Düzeyi
2002 © Yay›n haklar› Türkiye Aile Hekimli¤i Uzmanl›k Derne¤i (TAHUD)'a aittir. Her hakk› sakl›d›r. Deomed Medikal Medya taraf›ndan yay›mlanmaktad›r.
Copyright © 2002 Turkish Society of Family Practice. All rights reserved. Published by Deomed Medical Publishing, a division of Deomed Medical Media, Istanbul.
3.
Onat A, fiurdum-Avc› G, fienocak M ve ark. Plasma lipids and their interrelationship in Turkish adults. J Epidemiol Community Health 1992;
46: 470-6.
Sayg›lar›mla,
4.
Mahley RW, Palo¤lu KE, Atak Z ve ark. Turkish Heart Study: Lipids,
lipoproteins and apolipoproteins. J Lipid Res 1995; 36: 839-59.
Uz. Dr. Oryal Gökdemir
5.
Bersot TP, Vega GL, Grundy SM ve ark. Elevated hepatic lipase activity and low levels of high density lipoprotein in a normotriglyceridemic,
nanobase Turkish population. J Lipid Res (bask›da).
6.
Castelli WP. Epidemiology of coronary heart disease: The Framingham
Study. Am J Med 1984; 76 (Suppl IIA): 4-12.
7.
Genest JJ. Mc Namara Jr, Salem DN ve ark. Prevalance of risk factors
in men with premature coronary artery disease. Am J Cardiol 1991; 67:
1185-9.
gerekir. Kendimize uygun bir politika belirlememiz kaç›n›lmaz görünmektedir.
Kaynaklar
1.
Lipid Research Clinics Program. JAMA 1984; 251: 351-74.
2.
Randomised trial of cholesterol lowering in 4444 patients with coronary heart disease: The Scandinavian Simvastatin Survival Study (4S)
Lancet 1994; 344: 1383-9.
‹letiflim adresi:
Uz. Dr. Oryal Gökdemir
Ba¤dat Cad. No: 318
Erenköy 81060 ‹STANBUL
Tel: (0216) 356 45 63
Faks: (0216) 467 54 87
Türkiye Aile Hekimli¤i Dergisi | Turkish Journal of Family Practice | Cilt 6 | Say› 3 | 2002 |
139