ADIM ADIM YGS LYS 139. Adım BİTKİLERDE ÜREME VE GELİŞME 2 BİTKİLERDE ÜREME VE GELİŞME 1) Polen Oluşumu: Başçık polenin oluşturulduğu kısımdır. Başçık içinde dört bölme vardır. Her bölmede polen keseleri bulunur. Bu keseler içinde polen ana hücreleri bulunur. mayoz Polen ana hücresi (2n) oluşur endomitoz 4 mikrospor (n) iki çekirdekli polen hücresi Not: Polenler rüzgarla tozlaşan bitkilerde düz yüzeyli, hafif ve hava keselidir. Böceklerde tozlaşan bitkilerde ise desenli ve pürüzlü bir yapıya sahiptir. 2) Yumurta Oluşumu: Yumurtalıkta bulunan tohum taslağı içinde megaspor ana hücresi (2n) bulunur. Megaspor ana hücresi mayoz 4 Megaspor (n) Oluşan 4 megasporun 3’ü erir. Kalan megaspor büyüyerek art arda 3 mitoz geçirir. Sonuçta 8 hücre oluşur. Bu oluşan 8 çekirdek tohum taslağı içinde değişik yerlere dağılırlar. Embriyo kesesinde ortadaki iki çekirdeğe polar çekirdek, kutuplardan birinde bulunan üç çekirdeğe antipod çekirdek, karşı kutupta bulunan ortadaki çekirdeğe yumurta, iki yanda bulunan çekirdeğe sinerjit çekirdek denir. Not: Bitkilerde mayoz bölünme sonucu oluşan n kromozomlu hücrelerin mitoz bölünme ve bir dizi olay sonucunda üreme hücrelerine dönüşmesine haploit gelişme denir. BİTKİLERDE ÜREME VE GELİŞME 3) Tozlaşma Erkek organ başçığında oluşan polenin dişi organ tepeciğine ulaşmasına tozlaşma denir. Tozlaşma; hayvanlarda rüzgarla ya da suyla olabilir. Rüzgarla tozlaşan bitkilerde daha çok polen üretilir. Taç yapraklar ve tepeciğin yapışkan, tüylü olması tozlaşmayı kolaylaştırır. Genel olarak iki tip tozlaşma görülür. a) Kendi kendine tozlaşma: Dişi organının kendi erkek organının polenleri ile tozlaşmasıdır. a) Çapraz tozlaşma: Bir çiçeğin aynı türden başka bir çiçekle tozlaşmasıdır. Not: Çiçeklerde genellikle çapraz tozlaşma görülür. Çiçekler genetik çeşitlilik artması amacıyla kendi kendine tozlaşma yapmazlar ve bunu engellemek için birçok mekanizma geliştirirler. örnek: Tepecik poleni kabul etmez. Polen ve yumurta farklı zamanlarda üretilir. BİTKİLERDE ÜREME VE GELİŞME 4) Döllenme Dişi organın tepeciğine ulaşan polen, tozlaşır. Polenin yapısında bulunan vejetatif çekirdek polen tüpünü oluşturur. Gametofit çekirdeği embriyo kesesine doğru gönderir. Generatif çekirdek mitozla 2 sperm çekirdeği meydana getirir. Polen tüpü, tohum taslağının mikropil açıklığına gelince patlar ve sperm çekirdekleri embriyo kesesine geçer. Burada çift döllenme meydana gelir. 1) Sperm (n) + Yumurta (n) = Zigot (2n) 2) Sperm (n) + Polar Çekirdek (2n) = Triploit Çekirdek (3n) BİTKİLERDE ÜREME VE GELİŞME Döllenmeden sonra gerçekleşen olaylar 1) Zigot (2n) Embriyo (2n) 2) Triploit Çekirdek (3n) 3) Yumurtalık 4) Tohum taslağı 5) Tohum taslağının dış dokuları Endosperm (3n) Meyve Tohum Tohum kabuğu