Arı Ürünleri, Bitkiler ve Sağlığımız

Arı Ürünleri, Bitkiler
ve Sağlığımız
Yard. Doç. Dr. Mine Koçyiğit
Arı zehiri
• Arılarda zehir torbasına bir kanal ile bağlanan asit ve alkali salgı
bezlerinde üretilerek zehir torbasında depolanır.
• Bir batırmada yaklaşık 0,1 mg zehir enjekte eder.
• Eğer düşman insan veya esnek derili bir memeli ise iğne
batırma düzeneğiyle brilikte deride kalır, arı da ölür.
• 3 günlük arıların zehir bezleri arı zehiri üretmeye başlar, 2-3
haftalık arılar en yüksek zehir üretimine sahiptir.
• Bir arı ortalam olarak 0,15 mg zehir üretir.
• Arının bir zar veya filtre kağıdına sokturularak bu maddelerden
arı zehirini ayrştırması veya
• Elektrik şoku ile çalışan cihaz yardımıyla arının bir cam plak
üzerine zehrini boşaltması gibi 2 farklı yöntemle arı zehri
edilebilir.
• Bir sezonda bir koloniden elde edilebilecek miktar 2-4 gramdır.
Avrupa'da uzun yıllar arı zehiri, eklem rahatsızlıklarında, romatizmal
hastalıklarda, gribal enfeksiyonlarda ve ortopedik hastalıklara karşı
kullanılmakta, iltihap kurutucu ve analjezik (ağrı kesici) etkileri
bulunmakta, epilepsiye, bazı kanser çeşitlerine, boğaz
enfeksiyonlarına, migrene, ülsere, astıma kullanılmaktadır.
Amerikan Apiterapi Birliği, doku sertleşmesi, deri veremi, kronik
yorgunluk sendromu, yara izi, deri kanseri, ekzema gibi hastalıkların
tedavisinin arı zehiri ile yapıldığını bildirmiştir.
Polen
• Polen çiçek tozudur. Polen tanelerini şekli, büyüklüğü ve
üzerindeki süsleri bitkileri tanımamıza yardımcı olan
karakterlerdir.
• Balda polen analizi yaparak hangi bitkiden polen olduğunu
saptamak mümkündür.
• Her bitkinin polen tanelerinin şekilleri, büyüklükleri , renkleri ve
dış yüzündeki süsleri birbirinden farklıdır.
Tozlaşma
Kapalı tohumlu bitkilerde bir çiçeğin anterlerinden dışarı verilen
polenin çeşitli yollarla yine aynı çiçeğin veya o bitkinin bir başka
çiçeğinin dişi organının stigması üzerine taşınması olayına
tozlaşma (Polinizasyon) denir. Arı, sinek gibi kınkanatlı böceklerin
aracılığıyla gerçekleşen tozlaşma şekline entemofili denir.
Entemofil çiçeklerde böcekleri çeken adaptasyonlar
•
•
•
•
1. Petal renkleri: özel desenli ve UV ışınlarını absorbe
eden pigmentler içeren petaller
2. Çiçek kokuları: Hoş kokulu (Jasminum officinale
Yasemin) veya leş kokulu (Arum sp. Yılan yastığı)
3. Nektaryumlar
4. Bazı özel morfolojik adaptasyonlar: Viola sp.’de
mahmuz, Salvia sp.’de stamen, Arum sp.’de çiçek durumu
Viola sp.
Arum sp.
Salvia sp.
Arıların büyüyüp gelişmelerini tamamlamaları, salgı bezlerinin
gelişmesi için gerekli olan başlıca protein kaynağıdır.
Polen insan beslenmesi için çok büyük bir öneme sahiptir. Büyümeyi
hızlandırma, yorgunluğu giderme, kansızlığı önleme, metabolizmayı
düzenleme özelliğinin yanı sıra polen, polen alerjisi olan kişilerin
tedavisinde,
prostat
karaciğer,
hastalıklarının
tedavisinde
kullanılmaktadır.
Polen arılar tarafından ağızda
ıslatılarak arka bacaklarında top
şekline getirilir. Bu şekilde
kovana taşınarak petek
gözlerinde depolanır.
Polenin besleyiciliği bitki türüne
göre değişiklik gösterebilir.
Hem yavru beslenmesinde hem
de arı sütü salgılayan genç işçi
arıların beslenmesinde
kullanılır.
Arıların ilgi
göstermediği
polenler besin
değeri düşük,
sindirimi zor veya
zehirli polenlerdir.
Anter
Polen kapanları
Polen
Polifenoller ve Flavonoidler
Polen de polifenolik bileșikler ve flavonoidler açısından zengindir.
Bileșiminde gallik asit, vanilik asit, parahidroksibenzoik asit ve fenolik asit
gibi polifenolik asitler ve kuersetin, kamferol, galangin, fisetin, pinosembrin,
naringin, hesperitin, apigenin, akasetin, krisin ve luteolin gibi flavonoidler
bulunmaktadır. Flavonoid türü ve miktarı polenin çeșidine göre değișse de
polenler en az 8 çeșit flavonoid içerirler.
Polenin bazı farmakolojik etkileri
• Polenin antibakteriyel ve antifungal özelliğinin
bulunduğunu bildirmektedir. ticari antibiyotiklere karșı
direnç geliștiren bakterilerin sayısı arttıkça arı poleninin
yeni bir antimikrobiyal ajan olarak potansiyel bir kaynak
olabileceğinin altı çizilmiștir.
• Farklı botanik orijinli polenler farklı antioksidan
kapasitelere sahiptir.
• Menopoz belirtilerini ve menopoz sonrası kemik erimesini
yavașlattığı veya önlediği;
• Kadınlarda göğüs kanseri tedavisinde veya önleyici etkisi
Trikolpat-Ranunculaceae
Hekzakolpat-Labiatae
Trikolporat-Leguminosae
Monokolpat-Liliaceae
Allium
Pinus- Pinaceae
1
2
3
4
kanatlar
generatif hücre
polen tübü
Nükleus
Tetrat Polen-Ericaceae
Asteraceae-Trikolporat
Apiaceae-Trikolporat
Iris
Monokolpat-Iridaceae
Crocus-Iridaceae