Tam Kan Bileşenleri sunum Prof Dr Vahap OKAN

KAN BİLEŞENLERİ
Prof. Dr. Vahab OKAN
Hematoloji Bilim Dalı
A. Tam Kan:
1.Transfüzyon için hazırlanan tam kan, uygun bir bağışçıdan, steril ve apirojen
antikoagulan ve torba kullanılarak alınan kandır. Temelde kan bileşenlerinin hazırlanması için
kaynak olarak kullanılır.
2. Taze alınmış tam kan tüm özelliklerini ancak kısa sürede koruyabilir. FVIII, lökosit
ve trombositler 24 saatten daha uzun süre saklandığında hızla bozulacağından hemostaz
bozukluklarında tam kan kullanımına uygun değildir. Transfüzyon için hazırlanan tam kan ek
işlem gerektirmeden kullanılır.
3. Transfüzyon amacı ile alınan tam kan +2C ile +6C aralığında saklanmalıdır.
Saklama süresi kullanılan antikoagulan/koruyucu sıvıya bağlıdır. CPD-A1 için saklama süresi
35 gündür.
4. Tam kanın ABO, Rh(D), Anti-HIV 1 ve 2, HbsAg, Anti-HCV, sifiliz testlerine ile
bakılmalıdır. Tam kanın hacmi antikoagulan hariç 450ml+%10 olmalıdır.
5. İçindeki hemoglobin miktarı 45g/ünite olmalıdır. Alındıktan sonra tam kan, +2 ile
+6 C arasında sıcaklığı kontrol edilebilen ortamlarda tutulmalıdır.
6.Rutin olarak bileşen hazırlanan yerlerde tam kan, kaynak materyal olarak kabul
edilmeli ve transfüzyon uygulamalarında hiç yer almamalı ya da çok kısıtlı yer almalıdır. Tam
kan uygun plazma ürünleri ve kan bileşenlerinin bulunamadığı durumlarda, yalnızca eritrosit
ve kan hacmi eksikliği birlikte ise kullanılmalıdır.
7. Gerekli transfüzyon öncesi testler kullanılarak alıcının tam kan uygunluğu
doğrulanmalıdır.
B. Eritrosit Suspansiyonu:
1. Tam kanın plazmasının uzaklaştırılması dışında ek bir işlem yapmadan hazırlanan
bileşendir. Bileşenin hematokriti 0.65-0.75 arasındadır. Herbir ünite işlem sonunda minimum
45 gram hemoglobin içermelidir.
2. Özel bir işlem uygulanmadı ise lökositlerin büyük kısmı ve kullanılan santrifugasyon
metoduna bağlı olarak değişen miktarda trombosit üründe kalır.
3. 280±50ml hacim içermelididr. Her ünite minimum 45g/ünite hemoglobin içermelidir.
Kan kaybı replasmanlarında ve hastanın hipoksiyi tolere edemediği durumlarda kullanılır.
C. Yıkanmış Eritrosit Suspansiyonu:
1.Bileşen, tam kandan santrifüjle lazmanın ayrılması ve ardından eritrositlerin izotonik bir
solusyonla yıkanması ile hazırlanır. Plazma, lökosit ve trombositlerin büyük çoğunluğunun
uzaklaştırıldığı bir eritrosit suspansiyonudur. Kalan plazma miktarı yıkama protokolüne göre
değişecektir.
2.Htc, klinik gereksinime göre ayarlanabilir. Her bir ünite işlem sonunda minimum 40
gram hemoglobin içermelidir.
3.Santrifugasyondan sonra plazma ve buffy coat maksimum düzeyde uzaklaştırılarak
eritrositlere soğuk(+4C) serum fizyolojiğin ardışık eklenmesi ile işlem gerçekleştirilir, kapalı
sistem değil ise tercihen soğutmalı santrifüjler kullanılmalıdır.
4.Bileşen 2 ve 6C arası sıcaklıkta saklanmalıdır. Yıkamadan sonra saklama süresi
mümkün olduğu kadar kısa olmalı ve açık sistem kullanıldığında asla 24 saati
geçmemelidir. Kapalı sistem ve uygun bir ek solusyon kullanıldığında, saklama süresi
geçerliliğe göre uzatılabilir.
5. Yıkanmış eritrositler, sadece plazma proteinlerine karşı antikoru özellikle IgA antikoru
olan hastalarda ve kan ürünü transfüzyonunda şiddetli alerjik reaksiyon gözlenen
hastalarda eritrosit replasmanı amacı ile kullanılır.
D. Lökositi Azaltılmış Eritrosit Suspansiyonu:
1.Eritrositlerden, lökositlerin büyük bir kısmının uzaklaştırılması ile elde edilen
bileşendir. Lökosit sayısının ünitede 2x105’den az olması şarttır. Her bir ünite minimum 40gr
hemoglobin içermelidir.
2.Bu ürün buffy coat azaltılması ve filtrasyon gibi çeşitli teknikler kullanılarak elde edilir.
En iyi sonuçlar her iki metodun kombinasyonu ile sağlanır.
3.Lökosit antijenlerine karşı alloimmunizasyon gelişmesini önlemek amacı ile ya da
lökosit antikorlarına sahip olduğu bilinen veya şüphe edilen hastalarda kullanlır.
E.Trombosit Suspansiyonları
1.Tam Kandan:
a. Taze tam kandan hazırlanan, tam kanın trombosit içeriğini yüksek oranda ve
etkin formda içeren bileşendir.
b. Hazırlama yöntemine bağlı olarak bir ünitedeki trombosit içeriği 50-60 ml
suspansiyonda 45-85x10(ortalama 70x109) arasında değişecektir.
c. Hazırlanmasında öncelikle trombositten zengin plazma hazırlanması daha
sonra bundan trombosit hazırlanması şeklindedir.
d. Trombositler, plazma veya bir plazma + besleyici solüsyon kombinasyonu
içinde saklanabilir. Trombosit saklanması için kullanılan plastik torbalar,
trombositlere gereken oksijeni sağlayabilecek gaz geçirgenliğine sahip
olmalıdır.
e. Saklama sıcaklığı +20C ile 24 derece arasında olmalıdır.
f. Hazırlanan trombositler için maksimum saklama süresi 5 gündür.
g. Trombosit suspansiyonun hacmi, 60.109 trombosit içeriği için 40ml’den fazla
olmalıdır.
h. Kullanım öncesi çalkalanması önerilir.
i. Trombosit transfüzyonu kararı sadece düşük trombosit sayısına bakılarak
verilmemelidir. Trombosit eksikliğine bağlı klinik olarak önemli kanamalarla
seyreden ciddi trombositopeni varlığı zorunlu endikasyon olarak kabul edilir.
2.Aferez:
a.Otomatik hücre ayırıcı cihazlar kullanılarak tek bir bağışçıdan trombosit aferez
yöntemi ile elde edilen bileşendir.
b.Hazırlama yöntemine ve kullanılan cihaza bağlı olarak her bir işlemin trombosit
verimi 2-8x1011 arasında değişecektir.
c. Alloimmunize hastaların etkin tedavisi ve HLA alloimmunizasyon riskini azaltmak
için bağışçılardan trombositlerin toplanmasını sağlar. Bağışçı sayısının azalması ile viral bulaş
riskide azalır.
d.Bağışçıdan alınan tam kan, sitratlı bir solusyonla antikoagule edilir ve aferez cihazı
kullanılarak trombositler toplanır. Kalan bileşenler bağışçıya geri verilir.
e.Aferezle, 3 ile 13 ünite tam kandan elde edilen trombosite eşdeğer trombosit tek
işlemle elde edilir ve transfüzyon için birden fazla standart üniteye bölünebilir.
f.İmmunize
hastaların
tedavisinde
HLA
ve/veya
HPA
uyumlu
trombosit
suspansiyonları kullanılır.
g.Doğurganlık çağında veya daha genç olan Rh(D) negatif kadın alıcılara Rh(D)
pozitif bağışçı trombositleri transfüze edilmemelidir. Zorunlu ise Rh(D) immunglobulini
kullanılmalıdır.
E. Taze Donmuş Plazma:
1.Labil pıhtılaşma faktörlerinin fonksiyonlarının yeterince korunabileceği bir sürede
ve uygun bir sıcaklıkta dondurularak, gerek tam kan gerekse aferezle toplanan plazmadan
transfüzyon veya fraksinasyon amacı ile hazırlanan bileşendir.
2.Stabil koagulasyon faktörleri, albumin ve immunglobulinleri normal plazma
düzeyinde içerir.
a.İki yolla elde edilir.
i.Tam kandan:Plazma kendine bağlı transfer torbaların kullanıldığı bir kan
torbasına alınmış tam kandan tercihan ilk 6 saat içinde veya buzdolabında
saklanmış ise 18 saat içinde yüksek hızda santrifugasyon ile ayrılır. Trombositten
zengin plazmadan da ayrılabilir.
ii.Aferez yolu ile: Plazma otomatik aferezle toplanabilir. Dondurma işlemi,
ayrılmadan sonraki ilk altı saat içerisinde yapılmalıdır.
3.Plazma eritildikten sonra labil faktörleri korumak amacı ile hemen kullanılmalıdır.
Tekrar dondurulmamalıdır. Zorunlu durumlarda 2-6C’de en çok 24 saat bekletilir.
4.Optimal saklama sıcaklığı -25C veya altıdır. Bu sıcaklıkta 36 ay, -18 ile -25 arasında
3 ay saklanabilir.
5.Minimum 200ml ve 220gr ağırlığında olmalıdır.
6.Çok sayıda koagulasyon faktör eksikliği olan klinik durumlarda ve sadece virüs
inaktivasyonu yapılmış, stabil, spesifik pıhtılaşma faktör konsantrelerinin olmadığı
durumlarda
kullanılabilinir.
kullanılabilinir.
Trombotik
trombositopenik
purpura
tedavisinde
de
7.Volüm açığını kapatmak veya immunglobulin kaynağı olarak kullanılmamalıdır.
8.ABO kan grubu uyumlu plazma kullanılmalıdır.
F.Kriyopresipitat:
1.TDP’nin yüksek devirde santrifugasyonu ve en çok 40ml’ye kadar konsantre
edilmesi ile hazırlanan, plazma kriyoglobulin fraksiyonunu içeren bir bileşendir.
2.Taze alınmış ve ayrılmış plazmada bulunan Faktör VIII, von Willebrand faktör,
fibrinojen, Faktör XIII’ün ve fibronektinin büyük bir bölümünü içerir.
3.Kendine bağlı ek torbalı taze donmuş plazma torbası +2C ile +6C arasında yavaşça
erimeyi takiben, aynı sıcaklıkta yüksek devirde yeniden santrifüj edilir. Üst kıısmdaki
kriyodan fakir plazma sıkıştırılarak satellit torbaya aktarılır. Gerek eritme gerekse ayırım
tekniklerinde son hacim en çok 40ml olacak şekilde üstteki plazma bir miktar kriyopresipitat
ile bırakılır.
4.Kullanım alanı FXIII eksikliğidir.
5.Kriyopresipitat
torbası
depolama
yerinden
çıkarıldıktan
hemen
sonra
ve
kullanılmadan hemen önce +37C’de uygun koşullarda kontrollü olarak eritilmelidir. Torba
tekrar dondurulmamalıdır.