6-İnkılap Tarihi - İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü

ATATÜRK İLKELERİ VE
İNKILÂP TARİHİ
Sağ.Tekn. Cihan Devrim YALVA
İl Sağlık Müdürlüğü
Personel İKYS Birimi
1
19.11.2012
BU DERSİ OKUMANIN AMACI
•Türk Bağımsızlık Savaşı ile başlayıp Cumhuriyetle neticelenen
“TÜRKİYE CUMHURİYETİ TARİHİ, hakkında doğru bilgiler
vermek
•Türkiye Cumhuriyeti ve Atatürk İlkelerine yönelik tehditler
hakkında doğru bilgiler vermek,
•Türk Gençliğini ülkesi,milleti ve devleti ile bölünmez bir
bütünlük
içerisinde
Milli
Menfaatler
doğrultusunda
birleştirmek.
•Devamı olduğumuz Osmanlı İmparatorluğu hakkında doğru
bilgi vermek.
2
19.11.2012
OSMANLI İMPARATORLUĞUNUN YIKILIŞ NEDENLERİ
1. İç nedenler
a. Osmanlı İmparatorluğu’nda Devlet ve Toplum
yapısının bozulması,
b.Yapılan
yenilik
sonuçlanması,
hareketlerinin
c. Maliyenin bozulması,
d. İç isyanlar.
3
19.11.2012
başarısızlıkla
OSMANLI İMPARATORLUĞUNUN YIKILIŞ NEDENLERİ
2. Dış nedenler :
a. Batıdaki coğrafi keşifler, yenilik hareketleri ( ReformRönesans ) ve bunların Osmanlı İmparatorluğu üzerindeki
etkileri,
b. 1535 yılında Fransa’ ya verilen kapitülasyonlar ve bunların
Osmanlı İmparatorluğu üzerindeki etkileri,
c. Batıdaki sanayi inkılabı
üzerindeki etkileri,
ve
Osmanlı
İmparatorluğu
d. Fransız İhtilali ve Osmanlı İmparatorluğu üzerindeki etkileri.
4
19.11.2012
OSMANLI İMPARATORLUĞU’ NUN
PARÇALANMASI
a. Parçalama Projeleri: Osmanlı Devleti’ nin paylaşılması
Rus’larla imzalanan 1774 Küçük Kaynarca Anlaşması ile
başlar ve Avusturya İmparatoru Jozef ile Rus Çariçesi II.
Katarina’nın paylaşma ittifakı ile devam eder.
b. İttihat ve Terakki Partisi Yönetimi : II. Abdülhamit
tahttan indirilerek İttihat veTerakkinin en güçlü üç kişisi
Enver,Talat ve Cemal Paşalar yönetime getirildi.
5
19.11.2012
OSMANLI İMPARATORLUĞU’ NUN
PARÇALANMASI
c. Trablusgarp Savaşı : 15 Ekim 1912 Tarihli Ouchi ( Uşi )
Anlaşmasıyla Trablusgarp İtalyanlara bırakıldı.
d. Balkan Savaşları :
1. Balkan Savaşı : Mayıs 1913’ te yapılan Londra barışı ile MidyeEnez Hattının batısında kalan yerler Balkan Devletlerine verildi.
2. Balkan Savaşı : 1913 sonunda Bulgaristan’la yapılan İstanbul
anlaşması ile Kırklareli,Edirne ve Dimetoka; Yunanistan’la yapılan
Atina anlaşması ile de Ege adaları hariç aldıkları yerler
kendilerinde kalmak üzere anlaşmaya varıldı.
6
19.11.2012
BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI
Savaşın nedenleri
Devletler arasında;
a. Ekonomik ve Kültürel Yayılma
b. Avrupa’da Alman – Fransız,
Balkanlar’da Rus – Avusturya anlaşmazlığı,
c. Hızlı Silahlanma,
d. Bloklaşma.
7
19.11.2012
BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI
1914 yılı ortalarına doğru Avusturya-Macaristan
İmparatorluğu Veliahdı Arşidük Ferdinand’ın SarayBosna’yı ziyareti sırasında Sırp milliyetçisi Principe
tarafından öldürülmesi savaşın başlamasında kıvılcım
oldu.
Bunun üzerine Avusturya-Macaristan İmparatorluğu
katillerin teslim edilmesi için Sırbistan’ a ültimatom
verdi.
8
19.11.2012
BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI
Cevap alamayınca da savaş ilan etti. Rusya’nın
Sırbistan’ın yanında yer alması, Fransa’nın Rusya’yı
desteklemesi ve bir müddet sonra da İngiltere’nin
Fransa yanında yer alması, Sırbistan’a savaş ilan
eden Almanya – Avusturya- Macaristan’ın karşısında
bir güç birliği ortaya çıkardı.
9
19.11.2012
BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI
Böylece;
• İngiltere, Fransa ve Rusya’dan oluşan guruba Anlaşma
(İtilaf) Devletleri,
• Almanya,
Avusturya-Macaristan
ve
İtalya’nın
oluşturduğu guruba da Bağlaşma ( İttifak ) Devletleri
adı verildi.
• Bir süre sonra İtalya taraf değiştirerek İtilaf Devletleri
tarafına geçecek ondan boşalan yere de Osmanlı
İmparatorluğu girecektir.
10
19.11.2012
OSMANLI DEVLETİNİN SAVAŞA GİRİŞİ
Bu dönemde Osmanlı İmparatorluğu’nun yönetiminde
İttihat ve Terakki Partisi bulunmaktadır. Bu partinin
önde gelenleri ( Enver ve Talat Paşalar) Osmanlı
Devletinin eski müttefikleri İngiltere ve Fransa’ya
güvenmiyorlardı. Dünya güç dengesinde önemli bir rol
oynamaya
başlayan
Almanya’ya
hayranlık
duyuyorlardı. Enver Paşa Almanlarla gizli bir anlaşma
bile imzalamıştı.
11
19.11.2012
OSMANLI DEVLETİNİN SAVAŞA GİRİŞİ
Ağustos 1914 de Akdeniz’de bulunan İngiliz
donanmasından kaçan iki Alman savaş gemisi Goben
ve Breslav Enver Paşa’nın bilgisi dâhilinde Çanakkale
Boğazını geçerek İstanbul’a sığındı. Tarafsız olan
Osmanlı Devleti bu gemileri satın aldığını belirterek
direklerine Türk Bayrağı çektirdi. Böylece olay kısa
bir süre yatışmış oldu. .Fakat bir gece Enver Paşa’nın
bilgisi dâhilinde Karadeniz’e açılan bu gemiler Rus
limanlarını topa tutunca Osmanlı Devleti de resmen
savaşa dahil edilmiş oldu.
12
19.11.2012
I. DÜNYA SAVAŞINDA CEPHELER
Doğu Cephesi
: Kafkasya’da Rus’larla,
Batı Cephesi
: Fransız ve Rus’larla,
Güney Cephesi
:Hicaz,Yemen,Mısır,Irak, Suriye,
Filistin’de İngiliz’lerle,
Çanakkale Cephesi
çarpışmışlardır
13
:İngiliz
ve
Fransız’larla
Hiç Şüphesiz savaşın en önemli cephesi İngiliz ve
Fransız’larla çarpıştığımız ve büyük bir zafer kazandığımız
Çanakkale Cephesidir.
19.11.2012
SAVAŞIN SONA ERMESİ
Savaşın başlarında Almanya, Avusturya-Macaristan ve
Osmanlı İmparatorluğu’nun oluşturduğu ittifak devletleri
özellikle Çanakkale Savaşı’ndan sonra Rusya’nın da
İtilaf Devletleri yanından çekilmesiyle savaşta başarılı
gibi görünüyorlardı. Ancak savaşın başında tarafsız
olduğunu ilan eden ABD durumun kötüye gitmesi ve
İngiltere’nin isteği üzerine taze güçlerle savaşa girince
durum değişmiş, Almanya ve Avusturya-Macaristan
savaştan çekilmek zorunda kalmıştı.
14
19.11.2012
SAVAŞIN SONA ERMESİ
Büyük Alman İmparatorluğu hayaliyle yanıp tutuşan
Almanya’nın ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğunun
savaştan yenik ayrılması Turancılık sevdasıyla savaşa
dahil edilen Osmanlı’nın da yenik ayrılmasına sebep
oldu.Yenilginin faturası ise 30 Ekim 1918 tarihli
Mondros Ateşkes Anlaşması ile Osmanlı Devletine
kesildi.
15
19.11.2012
MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI (30 EKİM 1918)
Bu Anlaşma ile Osmanlı Devleti tamamen
bertaraf edilmiş, meşhur 7. madde ile de eli
kolu bağlanmıştır.
16
19.11.2012
MONDROS ATŞEKES
ANLAŞMASININ ÖNEMLİ
MADDELERİ
1- Çanakkale ve İstanbul Boğazlarının açılması, Karadeniz’e serbestçe geçişin temini ve
Çanakkale ve Karadeniz istihkamlarının İtilaf Devletleri tarafından işgali sağlanacaktır.
(1.Madde)
2-İtilaf Devletlerinin bütün esirleri ile Ermeni esirleri kayıtsız şartsız İstanbul’da teslim
olunacaktır. (4.Madde)
3-Hudutların korunması ve iç asayişin temini dışında, Osmanlı ordusu derhal terhis
edilecektir.(5.Madde)
4-İtilaf Devletleri, güvenliklerini tehdit edecek bir durumun ortaya çıkması halinde
herhangi bir stratejik yeri işgal etme hakkına sahip olacaktır.(7.Madde)
5-Hükümet haberleşmesi dışında, telsiz, telgraf ve kabloların denetimi, İtilaf Devletlerine
geçecektir.(12.Madde)
6-Altı vilayet adı verilen yerlerde bir kargaşalık olursa, vilayetlerin herhangi bir kısmının
işgali hakkını İtilaf Devletleri haiz bulunacaktır.(24.Madde )
17
19.11.2012
KURTULUŞ SAVAŞI
I.Dünya Savaşında Türk ordusu ağır kayıplara uğramış
kalanlarda Mondros Ateşkes Anlaşması gereği silahları
elinden alınarak terhis edilmişlerdi. Düşmanın karşısına
yeniden dikilmek için belirli bir süre geçmeliydi. İşte
yeniden düzenli ordular kuruluncaya kadar geçecek bu
süre içinde memleketin çeşitli yerlerinde düşmana karşı
Milli Direniş Cemiyetleri ve Kuvayi Milliye adı verilen
silahlı direniş örgütleri kurularak mücadele verilmiştir.
Mustafa Kemal’in 19 Mayıs 1919 da Samsun’a
gelmesiyle bu direniş örgütleri birleştirilerek düşmana
karşı daha başarılı mücadele verilmeye başlanmıştır.
18
19.11.2012
AMASYA TAMİMİ (21-22 HAZİRAN 1919)
Samsun’dan Havza’ya oradan da Amasya’ya geçen
Mustafa Kemal 22 Haziran 1919 da Rauf, Rafet ve Ali
Fuat Paşalar ile görüşerek Amasya Tamimini yayınladı.
Bu Tamim ile millet kurtuluş için kendi kararını kendisi
verecektir.
Artık
millet
yönetilmeyecek
yönetecekti.Amasya Tamimi Milli Egemenlik yolunda
atılmış önemli bir adım olmuştur.
Amasya Tamiminde milletin kendi kaderine kendisinin
sahip çıkması için bir kongrenin toplanmasından söz
ediliyordu. Bu” Sivas kongresiydi,
19
19.11.2012
AMASYA GENELGESİNİN BAZI
MADDELERİ
Mustafa Kemal tarafından Cevat Abbas Bey’e dikte edilen temel esaslar şunlardır [2]:

Vatanın bütünlüğü milletin bağımsızlığı tehlikededir.

İstanbul hükumeti aldığı sorumluluğun gereğini yerine getirememektedir. Bu durum milletimizi yok olmuş
gösteriyor.

Milletin bağımsızlığını, yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.

Milletin içinde bulunduğu durum ve şartların gereğini yerine getirmek ve haklarını gür sesle cihana
duyurmak için, her türlü baskı ve kontrolden uzak milli bir heyetin varlığı zaruridir.

Anadolu’nun her bakımdan en güvenilir yeri olan Sivas’ta hemen milli bir kongre toplanması
kararlaştırılmıştır.

Bunun için bütün illerin her sancağından milletin güvenini kazanmış üç temsilcinin mümkün olan en kısa
zamanda yetişmek üzere yola çıkılması gerekmektedir.

Her ihtimale karşı bu mesele milli bir sır olarak tutulmalı ve temsilciler gereğinde yolculuklarını kendilerini
tanıtmadan yapmalıdırlar.

Doğu illeri adına 10 Temmuz’da Erzurum’da bir kongre toplanacaktır. O tarihe kadar öteki illerin temsilcileri
de Sivas’a gelebilirlerse Erzurum Kongresi'nin üyeleri de Sivas genel kongresine katılmak üzere hareket
ederler.
20
19.11.2012
AMASYA GENLGESİNİN
SONUÇLARI















21
Türk inkılabının ihtilâl safhası başlamıştır.
Kurtuluş Savaşı'nın gerekçesi, amacı ve yöntemi belirlenmiştir.
İlk kez milli egemenliğe dayalı bir yönetimden bahsedilmiştir.
İstanbul Hükümeti ilk kez yok sayılmıştır.
Türk Milleti, hem İstanbul'a hem de işgalci güçlere karşı mücadeleye çağırılmıştır.
Kurtarıcı olarak görülen padişah, hilafet, manda ve himaye düşüncesinin yerini millet ve milliyetçilik
düşüncesi almıştır.
Üstü kapalı olarak Heyet-i Temsiliyenin (Temsil Kurulu) oluşturulmasından bahsedilmiştir.
Mustafa Kemal padişah tarafından kendisine verilen 9. Ordu Müfettişliği yetkilerini aşmış, kendi
sorumluluğunda olmayan batı bölgelerine de bir tamim yayınlamıştır.
Direniş esasları ilk defa Amasya'da yazılı bir ilke haline getirilmiştir.
Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır oluşumu sağlamlaşmıştır .
İlk kez ulusal egemenlikten bahsedilmiş olduğundan evrensel bir maddedir.
Avrupalı devletlerin sömürgelerindeki mazlum uluslar için de bir örnek teşkil etmiştir.
Müdafayi Hukuk Cemiyetlerini birleştirmek için Sivas'ta bir kongre toplanma kararı alınmıştır.
Ordu terhis edilmemesi ve Erzurum'a gelen delegelerin doğrudan Sivas'a gelmeleri istenmiştir.
Kurtuluş Savaşı resmen ilan edildi..
19.11.2012
ERZURUM KONGRESİ (23 TEMMUZ 1919)
Mondros Ateşkes Antlaşmasında doğudaki 6 vilayetin
Ermenilere verileceği maddesine karşı bütünlüğün
korunması amacıyla Doğu İlleri Müdafai Hukuk Derneğince
23 Temmuz 1919 da bir kongre düzenlenir ve Mustafa
Kemal’de davet edilir. Erzurum Kongresinde yeni bir
devletin kurulması düşüncesi belirmiştir. Kongre sonunda
bir Temsil Kurulu (Heyet-i Temsiliye) seçildi. Başkanı da
Mustafa Kemal oldu.
22
19.11.2012
ERZURUM KONGRESİ’NDE
ALINAN KARARLAR









23
Milli sınırlar içinde vatan bir bütündür, parçalanamaz.
Her türlü yabancı işgaline ve müdahalesine karşı millet hep birlikte direniş ve savunmaya geçecektir.
İstanbul Hükümeti vatanın bağımsızlığını sağlayamazsa geçici bir hükümet kurulacaktır. Bu hükümet milli
kongre tarafından seçilecektir. Kongre toplanmamış ise, bu seçimi Temsilciler Kurulu yapacaktır.
Kuva-yi Milliye'yi etkili, milli iradeyi hakim kılmak esastır.
Azınlıklara siyasi hakimiyetimizi ve sosyal dengemizi bozacak ayrıcalıklar verilemez. Ancak bu
vatandaşların canları,malları ve ırzları her türlü saldırıdan korunacaktır.
Manda ve himaye kabul olunamaz.
Milli irade ve toplanan ulusal güçler padişahlık ve halifelik makamını kurtaracaktır.
Mebuslar Meclisi'nin derhal toplanmasına ve hükümetin yaptığı işlerin milletçe kontrolüne çalışılacaktır.
Sömürgecilik amacı taşımayan devletlerden teknik,sanayi ve ekonomik yardım kabul edilebilir.
19.11.2012
SİVAS KONGRESİ 04 EYLÜL 1919)
Her İlden 3 Delegenin katılımıyla 04 Eylül 1919 Tarihinde her
türlü engellemeye rağmen toplanan Sivas Kongresi’nde alınan
kararların; Memlekete yeni bir nitelik kazandırması bakımından
önemi çok büyüktür.
Zira Misak-ı Millide,Türkiye Büyük Millet Meclisinin açılışında,
Milli Mücadelenin bütün anlaşmalarında, Mudanya’da,
Lozan’da, Sivas Kongresi’nin izlerini görmek mümkündür.
Bu Kongreyle aynı gaye ile mili vicdandan doğan
cemiyetlerin “ Anadolu ve Rumeli Müdafaa – i Hukuk
Cemiyeti ,, adı altında birleştirilmesi de ayrı bir öneme haizdir.
24
19.11.2012
KURTULUŞ SAVAŞINDA CEPHELER
1- Zararlı cemiyetler ve bu cemiyetlere karşı verilen mücadele
Rum Pontus, Mavrimira, Taşnak ve Hınçak Ermeni cemiyetleri.
2- Doğu ve Güneydoğu Anadoluda: Fransız ve İngilizlerle,
3- Güneyde: Fransızlar ve İtanyanlarla
4- Batı Cephesinde: İngilizlerin destekledi Yunanlılarla :
1’İnönü, 2’İnönü, Sakarya meydan savaşı ve Büyük Taaruz
25
19.11.2012
LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASI (24 TEMMUZ 1923)
Kurtuluş savaşının kazanılması Türk varlığının İtilaf
Devletleri tarafından kabul edilmesine sebep olmuş bunun
üzerine yürürlüğe koyamadıkları Sevr Barışının yerine
Lozan’da bir Barış Antlaşması yapmayı kabullenmişlerdir.
Bu antlaşmaya göre: sınırlar, kapitülasyonlar, azınlıklar,
devlet borçları ve boğazlar meselesi çözüme
kavuşturulmuştur.
26
19.11.2012
TÜRK İNKILÂBI
Eğer Milli Mücadele yapılmasaydı, Mustafa
Kemal gibi bir lider ortaya çıkmasaydı Türk
İnkılabı’nı gerçekleştirmek belkide mümkün
olmayacaktı. Bu sayede direnen, mücadele eden
millet istiklalini kazandı, bunu takiben Türk inkılabı
gerçekleştirildi ve çağdaş medeniyet seviyesine
çıkma yarışı başladı.
27
19.11.2012
TÜRK İNKILÂBI
TBMM’ nin Açılması : ( 23 NİSAN 1920 )
28
Saltanatın Kaldırılması
: ( 01 Kasım 1922 )
Cumhuriyetin İlanı
: ( 29 Ekim 1923 )
Halifeliğin Kaldırılması
:
Tevhid-i Tedrisatın Kabulü
: ( 03 Mart 1924 )
Medeni Kanunun Kabulü
: ( 04 Ekim 1926 )
Türk Harflerinin Kabulü
: ( 01 Kasım 1928 )
19.11.2012
( 03 Mart 1924 )
ATATÜRK İLKELERİ
Cumhuriyetçilik
Milliyetçilik
Halkçılık
Devletçilik
Laiklik
İnkılapçılık
29
19.11.2012
TEŞEKKÜRLER…