onkolojik komplikasyonlar

ONKOLOJİK ACİLLER
Prof.Dr. Çiçek FADILOĞLU
Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu / İZMİR
1
 Onkolojik bir acil;
– Akut,
– Yaşamı tehdit eden potansiyel bir durum
– Doğrudan ya da dolaylı olarak kanser
– ya da kanser tedavisine bağlı olarak gelişen
BİR DURUMDUR.
2
 Onkolojik acil durum;
– Beklenmeyen bir şekilde gelişmiş ise,
– Acilen tanılaması yapılmamış ise,
– Acil girişimlerde bulunulmamış ise
KALICI SAKATLIKLARA YA DA ÖLÜME
NEDEN OLABİLİR.
3
Onkolojik aciller;
– Kanserin yakın dokulara yayılabilme
– Uzak dokulara metastaz yapabilme
– Trombüs ya da kanamaların bir sonucu olarak damarların
veya iç organlardaki obstrüksiyon,
– Normal organ parankiminin yer değiştirmesi
– Membranların ciddi effüzyonu sonucu infiltrasyon
– Metabolik bozukluklar ya da organ yetmezlikleri ile
sonuçlanan anormal hormon yada hücresel atık
üretiminden kaynaklanır.
4
 Hastalığın doğasının karmaşıklığı,
Tanı ve tedavideki gelişmelere bağlı olarak
hastalar yetersizlikleriyle daha uzun süre
yaşayabildiklerinden
kansere
bağlı
acil
komplikasyonların sıklığı artmıştır. Bu nedenle
acil komplikasyonlara bağlı mortalite oranı da
yüksektir.
5
 Bu nedenle; kanser hastalarında
–
–
–
–
Her evrede korunma
erken tanılama,
Duruma uygun hızlı ve doğru karar verme,
onkolojik komplikasyonları acil girişimlerde
bulunma
hastaların bakımında önemli noktalardır.
6
 Onkolojik hastalarda verilen sağlık hizmeti:
– hastanede başlayan
– Gerektiği durumlarda rehabilitasyon aşamasına kadar
sürdürülen
– Birbirini tamamlayan halkalardan oluşan bir zincir şeklinde
sürekliliği olan bir hizmettir.
 Bu zincirin halkaları:
–
–
–
–
ilkyardım,
iletişim ağı,
değişik organizasyonlar,
acil tedavi ve bakım
– hastane tedavisini
oluşturmaktadır.
7
Onkolojik acillerin standartları belirlenmiş
olmalıdır.
 Onkolojik acil hemşiresinin görev ve
sorumlulukları:
 Verilen eğitim programları yolu ile;
– durumu hızlı ve doğru bir şekilde değerlendirme,
– öncelikleri saptayarak sınıflandırma (triyaj), [ hızlı
tanılamayı ve görüşme üzerine temellendirilir]
– uygun ve etkili girişimlerde bulunma,
– doğru iletişim kurmadır.
Hemşire her türlü acile hazır bir şekilde acil
arabasını hazır bulundurmalı ve eksik malzeme
olmaması için dikkat sarfetmelidir.
8
ACİL GİRİŞİM ARABASI
1.
Acil ilaçlar (Adrenalin, atropin, artimal, sodyum bikarbonat,
kalsiyum, magnezyumdobutrex/Glidop, niprus vb)
2.
Larengoskop (Yedek pil), endotrakeal tüp (farklı Fr. no), airway
3.
Ambu
4.
Oksijen tedavisi için O2 kanülü, tüpü, maskesi
5.
Aspirasyon kataterleri
6.
Branül, enjektör, foley katater, idrar torbası, eldiven (sterilnonsteril)
7.
Gazlı bez, bistürii flaster, ponksiyon iğneleri, citanest
8.
Certofix katater, radyal arter kanülü
9.
IV sıvı desteği için uygun sıvılar
9
 Hemşirenin;
– Yasa ve kurallar doğrultusunda işlevini
sürdürür.
– Sınıflandırma yapar
– Tanı, tedavi ve bakım verir
– İletişim, eğitim ve araştırma
.
sorumlulukları bulunmaktadır.
10
 Hemşireler bu rollerini etkin bir şekilde yerine
getirebilmeleri için;
– bilgi ve beceri ile donanmış olmaları,
– Eleştirel düşünme ve karar verme yeteneğinin
gelişmiş olması,
– otonomisini kullanma becerisi,
– Yeterli kişilerarası ilişkiler ve iletişim becerisi,
– değişik durumlara uyum sağlayabilme,
– esnek olma,
– profesyonel araçları etkin kullanma,
Tüm bu sorumluluklarını yerine getirerek
hasta bakımının niteliğini olumlu yönde etkilemeli ve
hastanın yaşam şansını arttırmaya katkı
sağlayabilmelidir.
11
Onkolojik acillere yaklaşımda karar verme süreci
önem taşımaktadır.
 Kanserli hastanın bakımında alınan herhangi bir
karar daima yaşam kalitesini sürdürmeye yönelik
olmalıdır.
 Tüm kararlar;
– koruyucu, (erken tanılama ve etkin yönetimi)
– gerilemeyi sağlamaya yönelik veya
– yaşamı tehdit eden onkolojik komplikasyonları
azaltmaya yönelik olmalıdır.
12
Onkolojik Acili Olan Hastaya Yaklaşımı
Etkileyen Faktörler İncelendiğinde;
 Semptom gelişiminin süresi ve hızı
 Hastanın kanserinin doğal öyküsü
 Kanserin tipi
 Hastalığın safhası
 Tanı
 Tanılanmamış kanser
 Tedavi seçenekleri
 Akut acil tedavisi vs., altta yatan kanser
 Küratif ya da palyatif tedavi
 Ulaşılabilir tedavilerin etkinliği
 Terapötik öykü ve beklentiler
 Tedavi toksisitesi
13
 Hastanın genel durumu
 Performans düzeyi
 Beslenme durumu
 Hastalığa eşlik eden tıbbi durumlar
 Yaş
 Hastanın mevcut ve potansiyel yaşam kalitesi
 Tedavi ile
 Tedavisiz
 Hasta ve ailesinin ifade ettikleri istekler
14
Onkolojik komplikasyonlardaki genel hemşirelik tanıları;
 Konforda değişim; ağrı
 Beslenmede değişim; vücut gereksiniminden az
beslenme
 Anksiyete
 Bilgi eksikliği
 Potansiyel inefektif bireysel uyum
 Potansiyel inefektif aile uyumu
15
ONKOLOJİ HEMŞİRESİ;
1.
Hastaya ilişkin onkolojik komplikasyonların gelişimi
açısından risk faktörlerini tanılamalıdır.
2.
Gerekli girişimlerde bulunarak sonuç kriterlerinin
istenilen düzeyde olup olmadığını kritik düşünce
yoluyla karar vermeli ve ekip ile paylaşarak yeni
stratejiler belirlemelidir.
16
3.
Hemşire hastanın yanı sıra;
–
Aile ve diğer önemli kişilerin tedavi ve bakıma katılması
sağlanmasıdır.
–
Hasta ve ailesiye destek ve eğitim verilmesi
–
Hasta ve ailenin anksiyetesinin azaltılması
ACİL DURUMLARDA KISITLI ZAMAN
EN BÜYÜK DÜŞMANDIR
–
Hasta ve aileye testler ve işlemlere ait açıklamalar,
–
Bakımdaki değişikliklerin gerekçelerinin açıklanması
–
Tedavi seçenekleri ve amaçlarının açıklanması
–
Tedavi sonuçlarının açıklanması
önemlidir.
bu açıklamalar özellikle
17

Bu kursta onkolojik aciller 3 bölümde
incelenecektir.
1. Strüktürel Aciller
2. Metabolik Aciller
3. Diğer Aciller
18
I- Strüktürel komplikasyonlar
1-Malign perikard efüzyonu
2-Vena kava süperior sendromu
3-Malign plevra efüzyonu
4-Hava yolu obstriksiyonu
5-Beyin metaztazı ve\veya KİBAS
6-Spinal kord basısı
7-GIS kanaması
8-İntestinal obstriksiyon
9-Pankreatit – kolesistit
10-Kemik metaztazı-fraktür
11-Obstrüktif üropati
19
II-Metabolik komplikasyonlar
1- Hiperkalsemi, hipokalsemi
2- Hiperürisemi-nefropati
3- Hipoglisemi-hiperglisemi
4- Hiperkalemi, hipokalemi
5- Hiponatremi-SIADH
20
III-Diğer komplikasyonlar
1- Febril nötropeni
2- Trombositopeni
3- Hemorajik sistit
4- GİS kanama,obstrüksiyon,perforasyon.
21