İslam`da Okuma Yazma ve İlmin Önemi

Ekim-1986
İSLAM'DA
ÖNEMİ
OKUMA
YAZMA
VE
İLMİN
Muzaffer Şahin
ِ ٰ ‫بِسْ ِم ه‬
‫يم‬
ِ ‫اّلل ال َّٰرحْمه ِن ال َّٰر ۪ح‬
ِ ْ ‫ِا ْق َّرأ ْ ِباسْ ِم َّر ِبٰ َّك الَّٰ ۪ذي َّخلَّ َّ َۚق َّخلَّ َّق‬
ْ‫اْلن َْسا َّن ِمن‬
‫َّعلَّ َۚق‬
Muhterem Müslümanlar,
İslam Dini, bütün insanlığı kuşatan bir ta'lim ve
terbiye nizamıdır. Mukaddes kitabımız Kuranı
Kerim'de Yüce Rabbimizin ilk emri "Oku"dur.
"Yaratan Rabının adıyla oku. O insanı bir kan
pıhtısından yarattı. Oku, Rabbin nihayetsiz kerem
sahibidir. Ki, O kalemle (yazıyı) öğretti. İnsana
bilmediğini O öğretti". (1)
Ümmi olan Hz. Peygambere ilk inen bu
ayetlerin, okuma yazmayı emir ve bütün ilimlerin
temeli olan kaleme övgüyü ihtiva etmesi, İslam’ın
okuma yazmaya atfettiği önem açısından çok
düşündürücüdür.
İlme büyük ehemmiyet veren Hz. Peygamber,
Medine'ye hicret edince ilk iş olarak, orada bir cami
yaptırmış ve bu caminin "Suffa" adı verilen bir
kısımını okuma yazma ihtiyaçlarına tahsis etmişti.
İslam’ın ilk ilim müessesi olan orada, başta Hz.
Peygamber olmak üzere, diğer muallimler tarafından
okuma yazma dersleri veriliyor, ilim öğretiliyordu.
Bir okuma yazma seferberliği ilan edilmişti.
İslam’da okuma yazmanın değerini gösteren bir
başka hadise de, Bedir savaşında elde edilen esirlere
uygulanan
muameledir;
esirlerin
hürriyetlerine
kavuşması için, her birinin 4000 dirhem fidye
vermeleri şart koşulurken, bunlardan okuma yazma
bilenler, Medineli on Müslüman çocuğa buna
öğretmeleri karşılığında
serbest
bırakılmalarıdır.
Vahiy katiplerinden Zeyd b. Sabit, bu şekilde okuma
yazma öğrenen gençler arasında idi.
Aziz Müslümanlar!
İslamiyette din ile ilim ikizdir. Din olmadan ilim,
ilim olmadan din tasavvur edilemez. İlimle meşgul
olmak nafile ibadetle meşgul olmaktan daha üstün
tutulmuştur. Abdullah b. Amr'ın anlattığına göre, Hz.
Peygamber bir gün mescide girdi ve orada iki ayrı
grubun mevcud olduğunu gördü; Bir kısmı ibadetle
diğer bir kısmı ise ilimle meşguldüler. Daha sonra
Hz. Peygamber dikkatleri çekerek şöyle buyurdu:
"Her ikisi de iyi iş yapıyor; şu kadarı var ki,
(ibadetleriyle) Allah'tan bir şey isteyenlerin arzularını
yerine getirmek tamamen O'na ait bir iştir. Halbuki
diğerleri ilim sahibi olur, cehaleti kovarlar, bana
gelince ben Allah tarafından bir muallim olarak
gönderildim".
Bunu
söylemesi
üzerine
Hz.
Peygamber ilimle meşgul olan grubun arasına girip
oturmuştur. (2)
Dinimizde ilim ve ilim sahiplerini üstünlüğünü
bildiren ayetler çoktur. Bunlardan bir kısmının meali
şöyledir:
"Hiç bilenlerle bilmeyenler bir olur mu? (3)
"Her kime bilgi verilirse, gerçekten ona büyük
bir hayır verilmiştir" (4)
"...Allah içinizden iman ederek kendilerine bilgi
verilenlerin derecelerini artırır...". (5)
Değerli Müminler!
İslam dini, farz olarak yüklediği ilim tahsilini
yalnız erkeklere tahsis etmemiştir. Kadınların
yetiştirilmesini de zaruri görmüş, umumi bir eğitim
ve öğretimin tatbikini emretmiştir. Peygamberimiz
şöyle buyurur: "İlim tahsil etmek kadın-erkek her
Müslümana farzdır. (6)
İlme bu derece kıymet veren dinimiz öte yandan
bilgisizliği çok şiddetle kötülemiştir. Cehaletin, bütün
kötülüklerin kaynağı ve Müslümanların belini büken
bir zillet olduğunu bildiren Rabbimiz, cahillerden
olmamamızı, (7) onlardan yüz çevirmemizi (8)
istemiştir. Hz. Peygamberimiz de "Geride öyle
günleriniz olacak ki, o günlerde ilim kaldırılır, yerini
cehalet alır, fitne ve kargaşalık çoğalır" sözleriyle bu
cehalet musibetine karşı bizleri uyarmıştır. (9)
Değerli Müslümanlar!
Bizler ilme bu kadar önem veren bir dinin
mensuplarıyız. Dinimizin bu beyanları karşısında,
yaşımız ne olursa olsun devamlı surette okuyalım,
okutalım, dinleyelim. Çocuklarımızı ilme teşvik
edelim. Evlerimizi bir ilim ve irfan yuvası haline
getirelim.
Allah'ın
emirlerine,
Rasulunün
buyruklarına itaat edelim. İlme önem verelim ve
alime saygı gösterelim.
Kuran ve sünnetin öğrettiği şekilde daima şu
duayı tekrarlayalım.
"Rabbim! İlmimi artır". (10)
"Allah'ım! Bana öğrettiklerinle beni faydalandır.
Bana fayda sağlayacak ilim ver. Allah'ım! Faydalı
olmayan ilimden sana sığınırım. (11)
***
1) Alak. Ayet, 1-5
3) Zûmer, Ayet. 9
7) En'am, Ayet, 35
8) A'raf, Ayet, 199
9) T ecrid-i Sarih, c.1. a. 86
10) T aht. Ayet, 114
11)T ac, c. 5, 8. 21