Untitled - Gazi Üniversitesi Açık Arşiv
advertisement
MÜZİK ÖĞRETMENİ ADAYLARININ İLK VE ORTAÖĞRETİMDE ALDIKLARI MÜZİK EĞİTİMİNİN MESLEK SEÇİMİNE ETKİLERİ CANSU KOLUKISA YÜKSEK LİSANS TEZİ GÜZEL SANATLAR EĞİTİMİ ANA BİLİM DALI GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ EYLÜL, 2015 TELİF HAKKI ve TEZ FOTOKOPİ İZİN FORMU Bu tezin tüm hakları saklıdır. Kaynak göstermek koşuluyla tezin teslim tarihinden itibaren 3 ay sonra tezden fotokopi çekilebilir. YAZARIN Adı: Cansu Soyadı: Kolukısa Bölümü: Müzik Öğretmenliği İmza: Teslim tarihi: TEZİN Türkçe Adı: Müzik Öğretmeni Adaylarının İlk ve Ortaöğretimde Aldıkları Müzik Eğitiminin Meslek Seçimine Etkileri İngilizce Adı: The Effects of The Job Choise That The Music Teacher Candidates Took The Music Education in Primary And Secondary Education ii ETİK İLKELERE UYGUNLUK BEYANI Tez yazma sürecinde bilimsel ve etik ilkelere uyduğumu, yararlandığım tüm kaynakları kaynak gösterme ilkelerine uygun olarak kaynakçada belirttiğimi ve bu bölümler dışındaki tüm ifadelerin şahsıma ait olduğunu beyan ederim. Yazar Adı Soyadı: Cansu KOLUKISA İmza: iii Jüri onay sayfası Cansu KOLUKISA tarafından hazırlanan ”Müzik Öğretmeni Adaylarının İlk ve Ortaöğretimde Aldıkları Müzik Eğitiminin Meslek Seçimine Etkileri” adlı tez çalışması aşağıdaki jüri tarafından oy birliği ile Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı’nda Yüksek Lisans olarak kabul edilmiştir. Danışman: Prof. Dr. Ayşe Meral TÖREYİN Başkan: Yrd. Doç. Dr. Mehmet ŞEREN Üye: Yrd. Doç. Dr. Kaan YÜKSEL Tez Savunma Tarihi: 16.09.2015 Bu tezin Güzel Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı’nda Yüksek Lisans tezi olması için şartları yerine getirdiğini onaylıyorum. Eğitim Bilimleri Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Servet KARABAĞ iv Aileme v TEŞEKKÜR Araştırmamın her evresinde yanımda olan, maddi manevi desteğini hiçbir zaman esirgemeyen anneannem Ülkü YILDIRIM, annem Özlem ÇAVUŞ ve babam Orhan ÇAVUŞ’ a, her başım sıkıştığında yardımıma koşan ve tüm kalbiyle yanımda olan eşim Adem KOLUKISA’ ya, üç yıldır her zaman yanımda olan ve desteğini esirgemeyen, paniğe kapıldığım zamanlar beni sakinleştiren, hoş sohbetini her daim özlediğim saygıdeğer tez danışmanım Prof. A. Meral TÖREYİN ile Muş Malazgirt’te görev yaptığım süre içerisinde hep yanımda olan ve yardımlarını esirgemeyen Nergis SARIDAŞ, Merve KILIK ve tüm öğretmen arkadaşlarıma, beni bugünlere getiren ve hayatımda müziği önemli kılan Dr. Asena GÖZEN BALTACIOĞLU, Mehmet ACAR, Sema KİRACIOĞLU, A. Faruk TAŞDEMİR ve tüm değerli öğretmenlerime teşekkürlerimi sunarım. vi MÜZİK ÖĞRETMENİ ADAYLARININ İLK VE ORTAÖĞRETİMDE ALDIKLARI MÜZİK EĞİTİMİNİN MESLEK SEÇİMİNE ETKİLERİ Yüksek Lisans Tezi Cansu Kolukısa GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ Eylül 2015 ÖZ Müzik, insan hayatında dinleme, söyleme, üretme vb. boyutlarıyla yer almaktadır. İnsan ilgi alanlarını yetenekleri doğrultusunda belirler. Müziksel yeteneği olan bireyler bu yeteneği geliştirmek amacıyla eğitim alabilirler. Aldıkları eğitim sonucunda müzik ile ilgili bir mesleğe yönelme istekleri ortaya çıkabilir. Bu araştırmada, mesleki müzik eğitimine yönelen müzik öğretmeni adaylarının ilk ve ortaöğretimde iken aldıkları müzik eğitimi türleri ve bu türlerin nitelikleri araştırılmıştır. Bireylerin meslek seçiminde etkili olan müzik eğitimi türlerinin nitelikleri ve dağılımları saptanmıştır. Araştırmanın amacı, “müzik öğretmeni adaylarının ilk ve ortaöğretimde aldıkları müzik eğitiminin meslek seçimine etkileri nelerdir” şeklinde oluşturulan problem cümlesine yanıt bulmaktır. Bu araştırma, müzik öğretmeni adaylarının ilk ve ortaöğretimde aldıkları müzik eğitimi tür ve düzeyinin, meslek seçimindeki etkililik düzeyini ortaya çıkaran bir araştırma olması açısından önem taşımaktadır. Yapılan araştırma, genel, özengen ve mesleki müzik eğitiminin niteliklerini ortaya koyarak, müzik öğretmeni adaylarının müzik öğretmenliğini meslek olarak seçmelerinde hangi müzik eğitimi türünün daha etkili olduğunun saptanması açısından önemli bir araştırmadır. vii Araştırmanın evreni, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı 2014- 2015 eğitim-öğretim yılında öğrenim görmekte olan tüm lisans öğrencileridir. Örneklemi ise tüm lisans öğrencileri içinden anketi cevaplandıran 135 öğrenciden oluşmaktadır. Veri toplama aracı olarak 19 sorudan oluşan çoktan seçmeli anket uygulanmıştır. Anket yoluyla elde edilen verilerin istatistiksel çözümlemesinde frekans (f) ve yüzde (%) kullanılmıştır. Elde edilen veriler SPSS 20. 0 paket programı kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda, öğrencilerin meslek seçiminde mesleki müzik eğitiminin çok etkili olduğu ortaya çıkmıştır. Bu bağlamda müzik eğitimine kreşler, ana sınıfı ve ilköğretim düzeyinden itibaren başlanması gerektiği önerilmiştir. Bilim Kodu: Anahtar Kelimeler: Müzik Öğretmeni, Meslek Seçimi, Müzik Eğitimi Türleri, İlköğretim, Ortaöğretim, Yönelme. Sayfa Adedi: 83 Danışman: Prof. Dr. Ayşe Meral TÖREYİN viii WHAT IS THE EFFECT OF THE JOB CHOICE OF THE MUSIC TEACHER CANDIDATES WHO HAD MUSIC EDUCATION AT PRIMARY AND SECONDARY EDUCATION Master Thesis Cansu Kolukısa GAZI UNIVERSITY GRADUATE SCHOOL OF EDUCATIONAL SCIENCES September 2015 ABSTRACT Music is occured with the size of listening, singing, producing and like these skills in human life. Human defines their pursuits according to their abilities. The person who has the musical ability can have education to develop it. By the education they had, it can be occured that they may tend for a job which is related to music. In this research, it is searched what kind of musical education, the music teacher candidates who tended musical education had and how the quality of this education kind was when they were at primary and secondary education. The quality and the distribution of the musical education sorts which have an effect on the person to choose his job is determined. The reason of these researches is to find an answer for this problem sentence “What is the effect of the job choice of the music teacher candidates who had musical education at primary and secondary education”. This research is important because it shows that the kind and level of the music education of the music teacher candidates in primary and secondary education finds out the level of effectiveness to choose their jobs. The research done is also important that it reveals the qualities of general, amateur and occuptational of the musical education and it also determines which musical education kind is more effective when the music teacher candidates choose the music teaching as a job. Research population is all the students who attend Gazi University, Gazi Education Faculty, Faculty of Fine Arts Department at 2014-1015 academic year. The sample consists of 135 students who answered the questionnaire among these attending students at ix the Faculty of Fine Arts Department. 19 multiple choice questions questionnaire is carriedout as a data collection means. Frequency (f) andpercent (%) areused in the statistical analysis of the data which was obtained was analyzed by using SPSS 20.0 packet programme. This research brought out that the occupational music education is the most effective music education kind forthe job choice of the students. At the end of the research, by the data obtained, music teachers and the people who tend to be a music teacher were given suggestions. Key Words: Music Teacher, Job Choice, Kinds of Music Education, Primary, Secondary, Tendency. Number of Pages: 83 Advisor: Prof. Dr. Ayşe Meral TÖREYİN x İÇİNDEKİLER TELİF HAKKI ve TEZ FOTOKOPİ İZİN FORMU ............................ i ETİK İLKELERE UYGUNLUK BEYANI ........................................... ii Jüri onay sayfası ....................................................................................... iii TEŞEKKÜR............................................................................................... v ÖZ ........................................................................................................... vi ABSTRACT ............................................................................................ viii TABLOLAR LİSTESİ ........................................................................... xii ŞEKİLLER LİSTESİ............................................................................. xiv BÖLÜM 1................................................................................................ 1 GİRİŞ .................................................................................................. 1 Problem Durumu ............................................................................. 1 Müzik Eğitimi Neden Gereklidir? ................................................. 5 Türkiye’de Müzik Eğitimi ve Tarihçesi ........................................ 6 Araştırmanın Amacı ........................................................................ 8 Araştırmanın Önemi........................................................................... 8 Varsayımlar ...................................................................................... 9 Sınırlılıklar ........................................................................................ 9 BÖLÜM 2.............................................................................................. 11 YÖNTEM......................................................................................... 11 Araştırmanın Modeli ..................................................................... 11 Evren ve Örneklem........................................................................ 13 xi Ölçme Araçlar ................................................................................ 13 Verilerin Toplanması .................................................................... 13 Verilerin Çözümlenmesi ve Yorumlanması ............................... 13 BÖLÜM 3.............................................................................................. 15 BULGULAR VE YORUMLAR........................................................ 15 BÖLÜM 4.............................................................................................. 51 SONUÇ VE TARTIŞMA .................................................................. 51 Öneriler ........................................................................................... 54 KAYNAKÇA ............................................................................................... 57 EKLER ..................................................................................................... 59 xii TABLOLAR LİSTESİ Tablo 1 Müzik Eğitimine Yönelmede Cinsiyet Faktörü ................................... 15 Tablo 2 Müzik Eğitimine Başlama Yaşı ............................................................ 16 Tablo 3 Müzik Eğitimine Devam Etme Süresi .................................................. 18 Tablo 4 Müzik Öğretmeni Adaylarının Almış Olduğu Müzik Eğitimi Türü . 20 Tablo 5 Müzik Öğretmeni Adaylarının Genel Müzik Eğitimi Sürecinde Bulunduğu Etkinlikler......................................................................................... 22 Tablo 6 Müzik Öğretmeni Adaylarının Almış Olduğu Müzik Eğitiminin Şu Anda Sürdürdükleri Eğitim Yaşantılarına Sağladığı Katkı Durumu ................. 24 Tablo 7 Müzik Öğretmeni Adaylarının Mesleki Eğitim Gördüğü Kurumlar . 26 Tablo 8 Müzik Öğretmeni Adaylarının Ağırlıklı Olarak Özengen Müzik Eğitimi Aldığı Alanlar ........................................................................................ 28 Tablo 9 Müzik Öğretmeni Adaylarının Müzik Eğitimine Başlamasındaki Etkenler .........................................................................................................................29 Tablo 10 Müzik Öğretmeni Adaylarının Almış Olduğu Müzik Eğitiminin Şu Anda Devam Eden Eğitim Yaşantılarına Katkı Sağlayıp Sağlamama Durumu ......................................................................................................................... 31 Tablo 11 Müzik Öğretmeni Adaylarının Almış Olduğu Müzik Eğitimi Sürecinde Kazanmış Olduğu Müziksel Davranışların Mesleki Müzik Eğitimine Yönelme Durumuna Etkisi ...................................................................33 xiii Tablo 12 Müzik Öğretmeni Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Kendi İstekleri ile Yönelme Durumları ......................................................................... 35 Tablo 13 Müzik Öğretmeni Adaylarının Mesleki Müzik Eğitimine Yönelmesinde Yakın Çevresinin Etkisi ................................................................36 Tablo 14 Müzik Öğretmeni Adaylarının Almış Olduğu Eğitimin Şu An Devam Eden Eğitim Öğretim Yaşantılarına Olumsuz Etkisinin Olup Olmama Durumu ............................................................................................................ 38 Tablo 15 Müzik Öğretmeni Adaylarının Almış Olduğu Müzik Eğitiminin Olumsuz Etkileri ................................................................................................. 40 Tablo 16 Müzik Öğretmeni Adaylarının Meslek Seçiminde Etkilendikleri Durumlar ............................................................................................................. 42 Tablo 17 Müzik Öğretmeni Adaylarının Lisans Düzeyinde Mesleki Müzik Eğitimine Yönelmelerini Etkileyen Müzik Eğitimi Türleri Dağılımı ............... 44 Tablo 18 Müzik Öğretmeni Adaylarının Müzik Öğretmenliği Bölümünde Okumaktan Memnun Olup Olmama Durumu ................................................... 46 Tablo 19 Müzik Öğretmeni Adaylarının Müzik Öğretmenliği Mesleğine Yönelme Amaçları .............................................................................................. 48 xiv ŞEKİLLER LİSTESİ Şekil 1 Betimsel Araştırma Modeli (Karasar, 1991) ......................................... 12 Şekil 2 Müzik Eğitimine Yönelmede Cinsiyet Faktörü Bar Grafiği ................. 16 Şekil 3 Müzik Eğitimine Başlama Yaşı Bar Grafiği ......................................... 17 Şekil 4 Müzik Eğitimine Devam Etme Süresi Bar Grafiği ............................... 19 Şekil 5 Müzik Öğretmeni Adaylarının Almış Olduğu Müzik Eğitimi Türü Bar Grafiği ................................................................................................................. 21 Şekil 6 Müzik Öğretmeni Adaylarının Genel Müzik Eğitimi Sürecinde Bulunduğu Etkinlikler Bar Grafiği ..................................................................... 23 Şekil 7 Müzik Öğretmeni Adaylarının Almış Olduğu Genel Müzik Eğitiminin Şu Anda Sürdürdükleri Eğitim Yaşantılarına Sağladığı Katkı Durumu Bar Grafiği ................................................................................................................. 25 Şekil 8 Müzik Öğretmeni Adaylarının Mesleki Eğitim Gördüğü Kurumlar Bar Grafiği ................................................................................................................. 27 Şekil 9 Müzik Öğretmeni Adaylarının Özengen Müzik Eğitimi Aldığı Alanlar Bar Grafiği .......................................................................................................... 29 Şekil 10 Müzik Öğretmeni Adaylarının Müzik Eğitimine Başlamasındaki Etkenler Bar Grafiği............................................................................................ 30 Şekil 11 Müzik Öğretmeni Adaylarının Almış Olduğu Müzik Eğitiminin Şu Anda Devam Eden Eğitim Yaşantılarına Katkı Sağlayıp Sağlamama Durumu Bar Grafiği .......................................................................................................... 32 xv Şekil 12 Müzik Öğretmeni Adaylarının Almış Olduğu Müzik Eğitimi Sürecinde Kazanmış Olduğu Müziksel Davranışların Mesleki Müzik Eğitimine Yönelme Durumuna Etkisi Bar Grafiği ............................................ 34 Şekil 13 Müzik Öğretmeni Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Kendi İstekleri ile Yönelme Durumları Bar Grafiği ..................................................... 36 Şekil 14 Müzik Öğretmeni Adaylarının Mesleki Müzik Eğitimine Yönelmesinde Yakın Çevresinin Etkisi Bar Grafiği.......................................... 37 Şekil 15 Müzik Öğretmeni Adaylarının Almış Olduğu Eğitimin Şu An Devam Eden Eğitim Öğretim Yaşantılarına Olumsuz Etkisinin Olup Olmama Durumu Bar Grafiği............................................................................................ 39 Şekil 16 Müzik Öğretmeni Adaylarının Almış Olduğu Müzik Eğitiminin Olumsuz Etkileri Bar Grafiği ............................................................................. 41 Şekil 17 Müzik Öğretmeni Adaylarının Meslek Seçiminde Etkilendikleri Durumlar Bar Grafiği ......................................................................................... 43 Şekil 18 Müzik Öğretmeni Adaylarının Lisans Düzeyinde Mesleki Müzik Eğitimine Yönelmelerini Etkileyen Müzik Eğitimi Türleri Dağılımı Bar Grafiği ................................................................................................................. 45 Şekil 19 Müzik Öğretmeni Adaylarının Müzik Öğretmenliği Bölümünde Okumaktan Memnun Olup Olmama Durumu Bar Grafiği ............................... 47 Şekil 20 Müzik Öğretmeni Adaylarının Müzik Öğretmenliği Mesleğine Yönelme Amaçları Bar Grafiği .......................................................................... 49 xvi BÖLÜM 1 GİRİŞ Bu bölümde araştırmanın problem durumuna, amacına, alt amaçlarına, önemine, varsayımlara ve sınırlılıklara yer verilmiştir. Problem Durumu Müzik, insan hayatında dinleme, üretme vb. boyutlarıyla yer almaktadır. Yetenek; “Herhangi bir şeyi öğrenmek, bir işi yapmak ve tamamlamak ya da bir duruma başarıyla uymak konusunda organizmada bulunan ve doğuştan gelen güç ve kişinin kalıtımsal olarak öğrenmesini çerçeveleyen sınır” olarak tanımlanır (Türk Dil Kurumu [TDK], 2015). Bu tanımdan yola çıkarak insanın ilgi alanlarını yetenekleri doğrultusunda belirleyebileceği söylenebilir. İnsan, yapısı ve yaradılışı gereği hayatını en iyi biçimde sürdürme, sağlıklı ve dengeli yaşama, yeteneklerini harekete geçirip kullanma ve kendini gerçekleştirme ihtiyacı içindedir. Bu ihtiyaçlar doğrultusunda insan, yeteneği sayesinde hayatına yön verebilir, yeteneği ile ilgili bir meslek seçebilir veya müzik, resim vb. sanat dallarıyla amatör olarak ilgilenebilir. Ancak ilgilendiği sanat dalını hayatının merkezine alan ve gelecek boyunca sanata olan ilgisini sürdürmek isteyen insanlar, bu sanat dalıyla ilgili mesleki eğitim alırlar. Son yıllarda, birçok öğrencinin hangi mesleki eğitim alanına yöneleceği konusunda zorluk yaşadığı düşünülmektedir. Öğrencilerin bir kısmı okulda aldıkları genel müzik eğitimiyle yetinmek zorunda kalırken, diğer öğrencilerin ailelerinin yönlendirmeleri veya kendi istekleri doğrultusunda özengen müzik eğitimine başladıkları görülmektedir. Nitekim Türkmen (2010), özengen müzik eğitimi ile ilgili yaptığı araştırmada toplum tarafından, müzik eğitimine olan genel bakış açısının, öğrencinin müzikle ilgili bir meslek seçmesi yönünde değil, müzik ile hobi olarak ilgilenmesinin yeterli olarak görüldüğünü getirmiştir. 1 dile Bu araştırma, “ilk ve ortaöğretimde alınan müzik eğitiminin, meslek olarak müzik öğretmenliğini seçmede etkili olup olmadığının bilinmemesi” probleminden yola çıkılarak yapılmıştır. Araştırmada, müzik eğitiminin tüm türleri ele alınarak, mesleki müzik eğitimine yönelmiş olan öğrencilerin (müzik öğretmeni adaylarının) ilköğretim ve ortaöğretimde iken aldıkları müzik eğitim türleri, bu türlerin nitelikleri ve oran dağılımları araştırılmıştır. Bireylerin meslek seçimine yönlendirilmesinde, aldıkları müzik eğitimi ve türlerinin etki ve dağılımları saptanmıştır. Bu konuda yapılmış bir araştırma bulunmadığından, mesleki müzik eğitimine yönelmiş olan öğrencilerin geçmiş yaşantılarından yola çıkarak yapılan saptamalar büyük önem taşımaktadır. Araştırma sonunda elde edilen veriler, müzik eğitimi türlerinin niteliğini ve meslek seçimini ne derece etkilediğini ortaya koymakta olup, daha sonra yapılacak olan araştırmalara yol gösterici bir kaynak olacağı düşünülmektedir. Eğitim; “Geniş anlamda, bireylerin toplumun standartlarını, inançlarını ve yaşama yollarını kazanmasında etkili olan tüm sosyal süreçlerdir” şeklinde tanımlanır (Smith, Stanley ve Shores, 1957). Sanat eğitimi de eğitimin boyutları arasında yer almaktadır. Sanat eğitimi, aslında bir bütün olmakla birlikte, çeşitli kollara ve her bir kol içinde çeşitli dallara ayrılır. Çünkü sanat eğitimi, ağırlıklı olarak kapsanan temel davranış ve içerik, kullanılan araç ve gereç, izlenen yöntem ve teknik, gerçekleştirilen ortam ve düzey, öngörülen aşama ve süre bakımından kendi içinde çeşitlilik gösterir ve her bir çeşide bağlı olarak değişik biçimlerde adlandırılır. Ancak, kolu ve dalı, kapsamı ve içeriği, aracı ve gereci, yöntemi ve tekniği, ortamı ve düzeyi, aşaması ve süresi ne olursa olsun sanat eğitimi, temelde genel, özengen (amatör) ve mesleki (profesyonel) olmak üzere, üç ana amaca yönelik olarak düzenlenip gerçekleştirilir. Ve bu üç ana amaçtan daha çok hangisine yönelik ise, ona göre bir nitelik kazanır ( Uçan, 2005, s. 125-126 ). Uçan, sanat eğitimini üç ana başlığa ayırmıştır. Bunlar, genel sanat eğitimi, özengen sanat eğitimi ve mesleki sanat eğitimidir. Genel sanat eğitimi, iş-meslek, okul, kol-dal ve program ayrımı gözetmeksizin, her düzeyde, her aşamada, herkese yönelik olup, sağlıklı, dengeli ve mutlu bir “insanca yaşam” için gerekli ortak genel sanat kültürünü kazandırmayı amaçlar. Genel sanat eğitimi, genellikle, ilköğretim öncesinde anaokulu, ilkokulda sınıf, ortaokul ve lisede ( müzik, resim vb.) sanat öğretmenleri tarafından gerçekleştirilir; üniversitede ise sanat okutmanı veya sanat öğretim görevlileri tarafından yürütülür ( Uçan, 2005, s. 126 ). Özengen sanat eğitimi, müziğe ya da müziğin belli bir dalına amatörce ilgili, istekli ve yatkın olanlara yönelik olup, etkin bir müziksel katılım, zevk ve doyum sağlamak ve bunu olabildiğince sürdürüp geliştirmek için gerekli müziksel davranışlar kazandırmayı amaçlar. Özengen sanat eğitimi, herhangi bir düzeyde herkes için zorunlu değildir; tam tersine ilgi, istek ve yatkınlık ile etkin bir katılım için gerekli fırsat ve olanaklara bağlı olup, özgürce seçmelidir. Öte yandan, özengen sanat eğitiminde, örgün olmayan, yani “yaygın eğitim” denilen boyut da büyük önem taşır. Bu çerçevede, sanatla ilgili belli resmi, özel ve gönüllü kuruluşların ve kişilerin özengenlere ( amatörlere ) yönelik olarak düzenledikleri kurslar, özel dersler, bireysel ve toplu çalışmalar, konserler, sergiler, festivaller, şölenler, yarışmalar vb. etkinlikler özengen sanat eğitiminde oldukça ağırlıklı bir yere ve konuma sahiptir ( Uçan, 2005, s. 127). 2 Mesleki sanat eğitimi, müzik alanının bütününü, bir kolunu ya da dalı ile ilgili bir işi meslek olarak seçen, müziğe belli düzeyde yetenekli kişilere yönelik olup, dalın, işin ya da mesleğin, gerektirdiği müziksel davranışları kazandırmayı amaçlayan müzik eğitimi türüdür. Mesleki sanat eğitimi, genellikle, örgün eğitim kurumlarında ya da bu kurumlarınkine benzer ortamlarda gerçekleştirilir. Bazı (özel) durumlarda, bazı dallarda çok erken yaşlarda başlamakla birlikte, genellikle, ilköğretimin son yıllarındaki yönlendirmelere de bağlı olarak ortaöğretimde belirginleşir ve yükseköğretimde kesin biçimini alır. Alan bilgisi, genel bilgi ve meslek bilgisini birlikte kapsayacak biçimde programlanır. Programlarda, ortaöğretimden yükseköğretime doğru gidildikçe alan ve meslek bilgisine daha çok ağırlık verilir (Uçan, 2005, s.127). Eğitimin boyutları arasında yer alan sanat eğitiminin bir kolu olan müzik eğitimini Uçan (2005), “Bireye kendi yaşantısı yoluyla amaçlı olarak belirli sanatsal davranışlar kazandırma süreci” olarak tanımlamaktadır. Müzik eğitimi, bireyin ve toplumun estetik ihtiyaçlarının giderilmesini, bireyin estetik duygusunun geliştirilmesini, bireyin müziksel çevresinde değerlendirme ve eleştirme gücünü kazanmasını, müzik yeteneğinin geliştirilmesini ve bireyin bu yetenekleri doğrultusunda üretmesini, çalışmalar yapmasını ve etkinliklerde bulunmasını, bireyin müzikalitesinin geliştirilmesini sağlaması açısından önemli ve alınması gereken bir eğitimdir. Helvacı, müziğin önemini şu şekilde belirtmiştir; “Müzik, kültürel belleğin ve toplumsal bilinçaltında yerleşik bulunan kültürel değerlerin taşıyıcısı olarak kültürel kimliğin oluşumunda, korunmasında ve sonraki nesillere aktarılmasında önemli rol oynar. Müzikle temel tutumlar, kabuller ve değerlerin esasları bulunur; aynı zamanda, çeşitli yönleriyle müzik, semboliktir ve toplumun örgütlenmesini yansıtır. Çünkü müzik, kültürün diğer tüm alanlarıyla kesişir.”( Helvacı, 2006, s.200). Müzik eğitimi türlerini Uçan üç ana bölüme ayırmıştır. “Genel Müzik Eğitimi, iş-meslek, okul, bölüm, kol-dal ve program türü ne olursa olsun, ayırım gözetmeksizin, her düzeyde, her aşamada, her yaşta herkese yönelik olup, sağlıklı ve dengeli bir insanca yaşam için gerekli asgari ortak genel müzik kültürünü kazandırmayı amaçlar” (Uçan, 1997, s. 31). “Özengen Müzik Eğitimi, müziğe ya da müziğin belli bir dalında özengence (amatörce) ilgili ve yatkın olanlara yönelik olup, etkin bir müziksel katılım, zevk ve doyum sağlamak ve bunu olabildiğince sürdürüp geliştirmek için gerekli müziksel davranışlar kazandırmayı amaçlar” (Uçan, 1997, s.31). Özengen müzik eğitiminin, bireylerin müzik bölümlerine hazırlanmasında, müziksel davranışlarının pekiştirilmesinde ve duyuşsal alanlarının gelişmesinde büyük katkıları olduğu düşünülmektedir. Yüksel’in (1999) yapmış olduğu “Türkiye’de Erken Müzik Eğitimi Kurumları Olan Çocuk Korolarının Meslek Seçimine Etkileri” başlıklı yüksek lisans tezinde elde edilen veriler bu durumu doğrulamaktadır. Araştırmanın sonucunda çocuk korolarına katılan 3 bireylerin büyük bir kısmının mesleki müzik eğitimine yöneldiği, geriye kalan yüzdenin ise amatör olarak müziğin bir dalıyla ilgilendiğini ortaya çıkarmıştır. Yapılan diğer bir araştırma ise Türkmen’in (2010) ‘Çocuğun Bireysel Toplumsal ve Kültürel Gelişiminde Amatör Müzik Eğitiminin Yeri Problemleri ve Çözüm Önerileri’ adlı çalışmadır. Yapılan araştırma, 7-12 yaş arası çocukların bireysel, toplumsal ve kültürel gelişimlerinde amatör müzik eğitiminin son derece gerekli ve önemli olduğunu göstermiştir. Ayrıca amatör müzik eğitiminin, çocukların gelişimine katkı sağlamanın yanı sıra, müzik eğitimi konusunda yeterli bilince sahip olmayan Türk aile yapısını ve toplumunu bu yönde bilinçlendirmek açısından da önemli bir işleve sahip olduğunu ortaya koymuştur. Diğer bir müzik eğitimi türü de mesleki müzik eğitimidir. Mesleki müzik eğitimini Uçan, müzik alanının bütününü, bir kolunu ya da dalını, o bütün, kol ya da dal ile ilgili bir işi meslek olarak seçen, seçmek isteyen, seçme eğilimi gösteren, seçme olasılığı bulunan ya da öyle görünen, müziğe belli düzeyde yetenekli kişilere yönelik olup, dalın, işin ya da mesleğin gerektirdiği müziksel davranışları ve birikimi kazandırmayı amaçlayan bir tür olarak tanımlamıştır (Uçan, 1997, s. 31-33). Son yıllarda, birçok öğrencinin yöneleceği mesleki eğitim alanına karar vermekte zorluk yaşadığı düşünülmektedir. Bu açıdan, güzel sanatlar liseleri ve konservatuarlar, müziğe ilgili ve yetenekli öğrencilerin müziği meslek olarak seçmesine ve buna yönelik programlı ve planlı bir şekilde hazırlanmasına olanak sağlamaktadır. Bu sebeple mesleki eğitim veren kurumlar, müziği meslek olarak seçmek isteyen bireyler için büyük önem taşımaktadır. Ülkemizde mesleki müzik eğitimi veren kurumlar şunlardır: Anadolu güzel sanatlar lisesi müzik bölümleri Eğitim fakültelerine bağlı müzik öğretmenliği bölümleri Güzel sanatlar fakültesi müzik bölümleri Müzik ve sahne sanatları fakülteleri Devlet konservatuarları (ilköğretim-lisans ve yarı zamanlı bölümleri vardır) Türk Müziği devlet konservatuvarları Askeri Mızıka ve Bando Okulları 4 Müzik Eğitimi Neden Gereklidir? Müzik eğitimi bireyin; - Sanatı algılayabilmesi, - Toplum içerisindeki iletişimini ve etkileşimini olumlu yönde etkilemesi, - Farklı kültürleri tanıması ve kültürlerarası diyalogunu geliştirmesi, - Eleştirme gücünü arttırması, - Özel hayatına da müzik yoluyla yön verebilmesi, - Tek tip müzik değil, uluslararası müzikler içinde kendinde nitelikli olan müzik türünü seçmesi ve dinlemesi, - Yeteneğinin farkında olması ve yeteneğini geliştirmesi, - Yeteneği doğrultusunda üretim yapabilmesi ve etkinliklerde bulunabilmesi, - Müziğin toplumsal ve kültürel yaşamdaki yerini kavrayabilmesi anlayabilmesi, - Genel kültürünü geliştirmesi ve kültürlenmesi için gereklidir. 5 ve önemini Türkiye’de Müzik Eğitimi ve Tarihçesi Türkiye’de müzik ve müzik öğretmenliği eğitimi Osmanlı Dönemi’ne dayanmaktadır. Bu dönemin askeri ve dini müzik eğitimi yapılan kurumları dışında kalan geleneksel örgün eğitim kurumları arasında yer alan sıbyan okullarında ve medreselerin bazı kısımlarında yürütülen belirli programlar çerçevesinde sadece ezan, Kur’an ve ilahiler belirli ezgi ve makam kalıpları içinde dönemin İslami estetik anlayışına uygun olarak okutulup söyletilmeye çalışılırken; Enderun Okulları’nda uygulanan eğitim programlarında, diğer derslerin yanında ayrıca müzik dersine de yer verildiği ve bu dersin “Meşkhane” denilen ayrı bir yerde yapıldığı, belli programlarda tüm öğrencilerin müzik dersini almaya zorunlu tutulduğu, müziğe daha ilgili ve yetenekli olanlara bu alanda daha derin ve kapsamlı eğitim verildiği; eğitimde yenileşme sürecine girildikten sonra gerçekleştirilen yeni düzenlemeler çerçevesinde ise 1869’da yürürlüğe giren Maarif-i Umumiye Nizamnamesi’yle (Genel Eğitim Tüzüğü’yle) kız ortaokulları ile kız öğretmen okulları programlarında, 1910’lu yıllarda da erkek ortaokulları ile erkek öğretmen okulları programlarında müzik derslerine yer verildiği; ayrıca, 1870’li yıllardan itibaren, belirli ilkokulların ders dışı etkinliklerinde müzik eğitimi uygulamalarının kapsanmaya başlandığı bilinen bir gerçektir (Uçan, 2005, s.212). Cumhuriyet döneminde yapılan ıslah ve inkılâp hareketleri, Osmanlı son dönemi Batılılaşma gayretinin en yoğun bir anı olarak nitelendirilebilir. Bu dönem, eğitim bakımından ihtiyaç ve arzuların şiddet kazandığı, yenilik eğilimlerinin arttığı bir süreçtir. Bu ihtiyaç o derece ani, şiddetli ve kapsamlı olmuştur ki, eğitimli ve aydın insana duyulan ihtiyaç diğerlerini gölgede bırakmıştır (Akdağ, 2008, s. 47). Cumhuriyet döneminde müzik eğitimi, Osmanlı döneminde gerçekleşen yenilikler doğrultusunda elde edilen sonuç ve birikimlerden sonra, Gökalp ve özellikle M. Kemal Atatürk’ün görüş ve düşüncelerinden yola çıkılarak gelişme göstermiştir. Atatürk’e göre “Türkiye Cumhuriyeti’nin temeli kültürdür. Kültür, oluştuğu yerin özelliklerine bağlıdır. Bu yer, ulusun özyapısıdır. Kültürün sacayakları olan bilim ve teknik, “yaşamda en gerçek yol gösterici”, sanat ise “ulusun başlıca yaşam damarlarından biridir”. Sanatsız kalan bir ulusun yaşam damarlarından biri kopmuş demektir. Türk ulusunun tarihsel bir niteliği güzel sanatları sevmek ve onda yükselmektir. Sanat dalları içinde en çabuk ve en önde götürülmesi gereken müziktir. Çünkü bir ulusun yeni değişikliğinde ölçü, müzikteki değişikliği alabilmesi, kavrayabilmesidir. Osmanlı müziği, Türkiye Cumhuriyeti’ndeki büyük devrimleri anlatabilecek güçte değildir. Bize yeni bir müzik gereklidir. Bize gerekli olan yeni müzik, özünü ulusal müziğimizin gerçek temelini oluşturan halk müziğimizden alan armonik bir müzik olacaktır. Bunun için ulusal ince duyguları, düşünceleri anlatan yüksek deyişleri, söyleyişleri toplamak, onları bir an önce son müzik kurallarına göre işlemek gerekir. Türk ulusal müziği ancak bu yolla yükselebilir, uluslararası müzikte yerini alabilir” s.45). 6 (Uçan, 1997, Bu görüşler doğrultusunda, Atatürk’ün doğrudan yönlendiriciliğinde Cumhuriyetin ilk on beş yılı (1923 – 1938) süresince gerçekleştirilmiş olan atılımlar: “Türk müzik inkılâbı” olarak Makam-ı Hilâfet Mızıkasının İstanbul’dan başkent Ankara’ya getirilerek “Riyaset-i Cumhur Musiki Heyeti” adı altında yeni bir yapıya dönüştürülmesi (1924), Ankara’da Musiki Muallim Mektebinin kurulup açılması (1924), Tevhid-i Tedrisat Kanununun (Öğretimi Birleştirme Yasasının) yürürlüğe girmesiyle genel müzik eğitiminin lâik bir temele oturtulması (1924), müzik öğrenimi için Avrupa’ya yetenekli gençlerin gönderilmeye başlanması (1925), halk müziği ezgilerinin derlenmeye başlaması (1925) ve notaya alınan ezgilerin yayımına geçilmesi (1926), batı müziği bölümü eklenmiş olan İstanbul’daki Darülelhan’ ın konservatuvara dönüştürülmesi (1926), İstanbul Belediye Konservatuarı’nda geleneksel Türk Sanat Müziği eserlerinin saptanmasıyla görevli “Tesbit ve Tasnif Heyeti” nin kurulması (1926) ve bu eserleri seslendirmek için Konservatuarda “İcra Heyeti” nin oluşturulması (1927), Avrupa’daki müzik öğrenimini tamamlayarak yurda dönen gençlerin Musiki Muallim Mektebinde görevlendirilmesi (1927-1930), çoksesli müziğe temel olmak üzere müzik teorisi kitaplarının yayımlanmaya başlaması (1928), halkevlerinin kurulması ve halkla bütünleşmek üzere etkinliklerin başlaması (1932), ilk Türk operası kabul edilen “Öz Soy“un Adnan Saygun tarafından bestelenip sahnelenmesi (1934), Millî Musiki ve Temsil Akademisi Kanunu’nun çıkarılması (1934), müzik alanını da kapsayan Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğünün kurulması (1935), Avrupa’dan ünlü müzik uzmanlarının davet edilerek görevlendirilmesi (1934-1935-1936), Ankara Devlet Konservatuarı’nın kurulması ve öğretime başlaması (1936), Musiki Muallim Mektebinin Gazi Terbiye Enstitüsüne aktarılarak bağlanması (1937- 1938), Türkiye’de bilimsel yöntemle geniş kapsamlı halk ezgileri derleme çalışmalarının başlaması (1937), Türkiye’nin ilk büyük halk müziği arşivi olarak Ankara Devlet Konservatuarı’nda “Türk Halk Ezgileri Arşivi’nin kurulması (1937), Ankara’da “Askerî Mızıka Okulu’nun kurularak öğretime başlamasıdır (1938). Cumhuriyet dönemi sonrası Gazi Eğitim Enstitüsü’nden sonra sırasıyla İstanbul-Atatürk (1968), İzmir-Buca (1973) ve Nazilli (1977) Eğitim Enstitüsü Müzik Bölümleri açılmıştır. 1978-82 yılları arasında Gazi, İstanbul-Atatürk, İzmir- Buca ve Bursa Yüksek Öğretmen Okulları Müzik Bölümleri açılmıştır. Günümüz Türkiye’sinde 22 adet eğitim fakültesine bağlı müzik öğretmenliği bölümü, 20 adet devlet konservatuarı, 12 adet güzel sanatlar fakültesi sahne sanatları bölümü, 91 adet güzel sanatlar ve spor lisesi bulunmaktadır (Uçan, 2005, Akdağ, 2008 derlenmiştir). 7 Araştırmanın Amacı Bu araştırmanın amacı, “Müzik öğretmeni adaylarının ilk ve ortaöğretimde aldıkları müzik eğitiminin meslek seçimine etkileri nelerdir?” şeklinde oluşturulan problem cümlesine yanıt bulmak, müzik eğitimi veren kurumların bireylerin meslek seçimini etkileyip etkilemediğini; etkiliyorsa ne ölçüde etkilediğini saptamak, bu konuda yapılan kapsamlı bir araştırma olmamasından kaynaklanan eksikliği gidermek ve gelecekte yapılacak olan araştırmalara yol göstermektir. Bu amaçla ilgili geliştirilen araştırma soruları ve alt problemler şunlardır: - Genel müzik eğitimi, ilköğretim ve ortaöğretim öğrencilerinin meslek seçimini etkiler mi? - Özengen müzik eğitimi, ilköğretim ve ortaöğretim öğrencilerinin meslek seçimini etkiler mi? - Mesleki müzik eğitimi, ilköğretim ve ortaöğretim öğrencilerinin meslek seçimini etkiler mi? - Müzik öğretmeni adaylarının mesleğe yönelmelerinde etkili olan müzik eğitimi türlerinin dağılım oranı nasıldır? Araştırmanın Önemi Bu araştırma, müzik öğretmeni adaylarının meslek seçimlerinde müzik eğitimi türlerinin etkili olup olmadığının, hangi müzik eğitimi türünün daha etkili olduğunun, müzik eğitimi türlerinin etki düzeylerinin ve müzik öğretmeni adaylarının müzik öğretmenliği bölümüne yönelme sebeplerinin saptanmış olması açısından önemli bir araştırmadır. Ayrıca yapılan araştırma, müzik öğretmeni adaylarının almış oldukları müzik eğitimi türünün niteliğini ortaya koymaktadır. Türkiye’de bu konuda daha önceden yapılmış bir araştırma bulunmadığından, ileride yapılacak olan araştırmalara kaynak ve yol gösterici bir araştırma olma olasılığı nedeniyle önemli görülmektedir. 8 Varsayımlar - Araştırma için hazırlanan veri toplama aracına verilen cevaplar, araştırma için ilgili müzik eğitimi kurumlarında öğrenim gören öğrencilerin gerçek görüşlerini yansıtmaktadır. - Araştırma için kullanılan yöntem ile veri toplama araçları uygundur. Sınırlılıklar Yapılan araştırma, Ankara Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Öğretmenliği Ana Bilim Dalı 2014-2015 eğitim-öğretim yılı lisans öğrencileri ile sınırlıdır. 9 10 BÖLÜM 2 YÖNTEM Bu bölümde araştırmanın modeline, evren ve örneklemine, ölçme araçlarına, ölçüm güvenirliğine, ölçüm yorumlarının ve kullanımlarının geçerliğine, verilerin toplanmasına ve verilerin analizine yönelik bilgilere yer verilmiştir. Araştırmanın Modeli Bu araştırma, müzik öğretmeni adaylarının, ilköğretim ve ortaöğretimde aldıkları müzik eğitimi türünün müzik öğretmenliğine yönelmelerindeki etkisini saptamaya ilişkin betimsel bir araştırmadır. Betimsel araştırmalar, verilen bir durumu olabildiğince tam ve dikkatli bir şekilde tanımlar. Eğitim alanındaki araştırmada, en yaygın yöntem tarama çalışmasıdır, çünkü araştırmacılar, bireylerin, grupların ya da fiziksel ortamların özelliklerini özetler (Büyüköztürk, Çakmak, Akgün, Karadeniz ve Demirel 2013). 11 BETİMSEL ARAŞTIRMA MODELİ VERİLERİN ANALİZİ VE RAPORLAŞTIRMA PROBLEMİN BELİRLENMESİ VERİ TOPLAMA ARACININ HAZIRLANMASI VE VERİLERİN TOPLANMASI EVRENİN BELİRLENMESİ ÖRNEKLEMİN SEÇİLMESİ VERİLERİN NASIL TOPLANACAĞININ BELİRLENMESİ Şekil 1 Betimsel Araştırma Modeli (Karasar, 1991) 12 Evren ve Örneklem Araştırmanın evreni, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı 2014- 2015 eğitim öğretim yılında öğrenim görmekte olan tüm lisans öğrencileridir. Örneklem ise tüm lisans öğrencileri arasından gönüllü olarak katılan 135 öğrenciden oluşmaktadır. Ölçme Araçları Yapılan araştırmada, araştırmacının uzman görüşleri doğrultusunda hazırladığı 18 adet kapalı, 1 adet açık uçlu sorudan oluşan anket soruları, ölçme aracı olarak kullanılmıştır. Verilerin Toplanması Araştırma verileri, konuyla ilgili Türkçe kaynaklardan ve konu uzmanlarının görüşleri doğrultusunda hazırlanan anket yoluyla toplanmıştır. Verilerin Çözümlenmesi ve Yorumlanması Anket yoluyla elde edilen verilerin istatistiksel çözümlemesinde frekans (f) ve yüzde (%) kullanılmıştır. Çalışmada yer alan veriler SPSS 20.0 paket programı kullanılarak çözümlenmiştir. Elde edilen bulgular tablo halinde sunulmuş, tabloların altında ayrıntılı olarak yorumlanmıştır. 13 14 BÖLÜM 3 BULGULAR VE YORUMLAR Araştırmanın bu bölümünde, evren ve örneklem bölümünde belirtildiği gibi 135 katılımcıdan elde edilen verilerin analizi ile ulaşılan alt problemlere ilişkin bulgulara ve yorumlarına yer verilmiştir. Tablo 1 Müzik Eğitimine Yönelmede Cinsiyet Faktörü Cinsiyet Frekans % Frekans Kadın 103 76,3 Erkek 32 23,2 Toplam 135 100,0 Tablo 1’de müzik öğretmeni adaylarına uygulanan anketin cinsiyet faktörüne göre dağılımında kadın katılımcı sayısının 103, erkek katılımcı sayısının 32 olduğu görülmektedir. % Frekans oranlarının ise kadın katılımcılar için %76,3 erkek katılımcılar için %23,2 olduğu saptanmıştır. Elde edilen bu verilerin de gösterdiği üzere müzik öğretmenliği bölümlerini tercih eden kadın- erkek oranları arasında büyük bir fark vardır. 15 Şekil 2 Müzik Eğitimine Yönelmede Cinsiyet Faktörü Bar Grafiği Şekil 2’de elde edilen veriler bar grafiği halinde gösterilmiştir. Kadın – erkek yüzdesi arasındaki fark net olarak görülmektedir. Kadın öğrenciler müzik öğretmenliğine erkeklere oranla daha fazla yönelmişlerdir. Tablo 2 Müzik Eğitimine Başlama Yaşı Yaş Frekans % Frekans 3-5 1 0,7 6-8 25 18,5 9-11 66 48,9 11+ 43 31,9 Toplam 135 100,0 Tablo 2’de müzik öğretmeni adaylarının, müzik eğitimine kaç yaşında başladıklarına ilişkin soruya verdiği cevapların dağılımı frekans ve % frekans olarak verilmiştir. 3-5 yaş arası başlayan katılımcı sayısının 1, 6-8 yaş arası başlayan katılımcı sayısının 25, 9-11 yaş arası başlayan katılımcı sayısının 66, 11 yaşından sonra başlayan katılımcı sayısının ise 43 olduğu görülmektedir. % frekans oranlarının ise müzik eğitimine 3-5 yaş arası başlayanlar 16 için %0,7, 6-8 yaş arası başlayanlar için %18,5, 9-11 yaş arası başlayanlar için %48,9, 11 yaşından sonra başlayanlar için %31,9 olduğu saptanmıştır. Müzik eğitimine başlama aralığının en çok 9-11 yaş olduğu görülmektedir. Şekil 3 Müzik Eğitimine Başlama Yaşı Bar Grafiği Şekil 3’te elde edilen veriler bar grafiği halinde gösterilmiştir. Bar grafiğinde katılımcıların, daha çok ilköğretimde öğrenim görürken müzik eğitimine başladıklarını göstermektedir. İlköğretim başlangıcı ve okulöncesi dönemde müzik eğitimine başlayanların oranı, ilköğretim ve sonrası dönemde başlayanlara oranla oldukça düşüktür. 17 Tablo 3 Müzik Eğitimine Devam Etme Süresi Yıl Frekans % Frekans 2 1 0,7 4 4 3,0 4+ 130 96,3 Toplam 135 100,0 Tablo 3’te katılımcıların, almış oldukları müzik eğitimine kaç yıl süreyle devam ettikleri sorusuna verdiği cevaplar frekans ve % frekans ile gösterilmiştir. 2 yıl süreyle devam eden katılımcı sayısı 1, 4 yıl süreyle devam eden katılımcı sayısının 4, 4 yıldan fazla süreyle devam eden katılımcı sayısının130 olduğu görülmektedir. % frekans oranlarının ise müzik eğitimine 2 yıl süreyle devam edenler için %0,7, 4 yıl süreyle devam edenler için %3,0, 4 yıldan fazla süreyle devam edenler için %96,3 olduğu saptanmıştır. Katılımcılar müzik öğretmenliği bölümünde eğitimlerine devam cevaplandırma yapmıştır. 18 ettikleri süreyi de dikkate alarak Şekil 4 Müzik Eğitimine Devam Etme Süresi Bar Grafiği Şekil 4’ te elde edilen veriler bar grafiği halinde gösterilmiştir. Bar grafiğinde görüldüğü üzere katılımcıların %96,3 ü “diğer” seçeneğini işaretleyerek 4 yıldan fazla süreyle müzik eğitimine devam ettiklerini belirtmişlerdir. Katılımcılar, müzik öğretmenliği bölümünde eğitimlerine devam ettikleri süreyi de bu eğitim süresine dahil etmişlerdir. 19 Tablo 4 Müzik Öğretmeni Adaylarının Almış Olduğu Müzik Eğitimi Türü Müzik Eğitimi Türü Frekans % Frekans Genel Müzik Eğitimi 1 0,7 Genel ve Özengen Müzik Eğitimi 7 5,2 Genel ve Mesleki Müzik Eğitimi 52 38,5 Hepsi 75 55,6 Toplam 135 100,0 Tablo 4’te katılımcıların, geçmiş eğitim yaşantılarında aldığı müzik eğitimi türlerine ilişkin soruya verdiği cevapların dağılımı frekans ve % frekans olarak gösterilmiştir. İlk ve ortaöğretim boyunca okullarda verilen müzik eğitimi, genel müzik eğitimi kapsamında olduğundan bütün seçenekler genel müzik eğitimiyle birlikte verilmiştir. Müzik öğretmeni adaylarının ilk ve ortaöğretim yaşantıları boyunca almış oldukları müzik eğitimi sürecinde sadece genel müzik eğitimi alan katılımcı sayısının 1, genel ve özengen müzik eğitimi alan katılımcı sayısının 7, genel ve mesleki müzik eğitimi alan katılımcı sayısının 52, tüm müzik eğitimi türlerini alan katılımcı sayısının 75 olduğu görülmektedir. % frekans oranlarının ise genel müzik eğitimi alan katılımcılar için %0,7, genel ve özengen müzik eğitimi alan katılımcılar için %5,2, genel ve mesleki müzik eğitimi alan katılımcılar için %38,5, tüm müzik eğitimi türlerini alan katılımcılar için %55,6 olduğu saptanmıştır. 20 Şekil 5 Müzik Öğretmeni Adaylarının Almış Olduğu Müzik Eğitimi Türü Bar Grafiği Şekil 5’te müzik öğretmeni adaylarının ilk ve ortaöğretim yaşantıları boyunca almış oldukları müzik eğitimi bar grafiğiyle gösterilmiştir. Şekil 5 te görüldüğü üzere, sadece genel müzik eğitimi alan katılımcı sayısı oldukça azdır. Genel müzik eğitimi ile özengen müzik eğitimi alan katılımcı sayısı da diğer seçeneklere oranla % 10 un altındadır. Buradan yola çıkarak tek başına genel müzik eğitimi, öğrencilerin mesleki müzik eğitimine yönelmelerini diğer müzik eğitimi türlerine nazaran çok az etkiliyor yorumu yapılabilir. Genel müzik eğitimi ile mesleki müzik eğitimi alan katılımcı oranı ise dikkat çekmektedir. Buradan yola çıkarak “müzik öğretmenliği bölümlerinde eğitim görmekte olan müzik öğretmeni adaylarının çoğu geçmiş eğitim yaşantılarında konservatuar, güzel sanatlar lisesi gibi mesleki müzik eğitimi veren liselerden mezun olduktan sonra meslek seçimlerini netleştirmişlerdir” sonucu çıkartılabilir. Genel, özengen ve mesleki müzik eğitiminin tümünü almış olan katılımcıların “hepsi” cevabı, %55,6 ile en çok işaretlenen seçenek olmuştur. Buradan, bütün müzik eğitimi türleri bir arada alındığında, müzik öğretmenliği bölümlerine yönelme etkisinin arttığı düşünülmektedir. 21 Tablo 5 Müzik Öğretmeni Adaylarının Genel Müzik Eğitimi Sürecinde Bulunduğu Etkinlikler Genel Müzik Eğitimi Etkinlikleri Frekans % Frekans Koro 99 73,3 Blok Flüt 28 20,7 Mandolin 1 0,7 Orf Çalgıları 1 0,7 Diğer 6 4,4 Toplam 135 100,0 Tablo 5’te müzik öğretmeni adaylarının, ilk ve ortaöğretimde aldıkları genel müzik eğitimi kapsamında hangi etkinliklerde bulundukları sorusuna verdiği cevapların dağılımı frekans ve % frekans olarak gösterilmiştir. Tablo 5 e göre koro etkinliklerinde bulunan katılımcı sayısının 99, blok flüt etkinliklerinde bulunan katılımcı sayısının 28, mandolin etkinliklerinde bulunan katılımcı sayısının 1, orf çalgıları etkinliklerinde bulunan katılımcı sayısının 1, diğer etkinliklerde bulunan katılımcı sayısının 6 olduğu görülmektedir. % frekans oranlarının ise koro etkinliklerinde bulunan katılımcılar için %73,3, blok flüt etkinliklerinde bulunan katılımcılar için %20,7, mandolin etkinliklerinde bulunan katılımcılar için %0,7, orf çalgıları etkinliklerinde bulunan katılımcılar için %0,7, diğer etkinliklerde bulunan katılımcılar için %4,4 olduğu saptanmıştır. 22 Şekil 6 Müzik Öğretmeni Adaylarının Genel Müzik Eğitimi Sürecinde Bulunduğu Etkinlikler Bar Grafiği Şekil 6’da elde edilen veriler bar grafiği halinde gösterilmiştir. Şekil 6 da görüldüğü üzere en çok işaretlenen seçenek koro olmuştur. Müzik eğitimi veren müzik öğretmenlerinin, genellikle koro veya blok flüt çalışmalarında bulunduğu görülmektedir. “Diğer” seçeneğini işaretleyen katılımcılar keman, piyano, bağlama, yan flüt gibi cevaplar vermişlerdir. 23 Tablo 6 Müzik Öğretmeni Adaylarının Almış Olduğu Müzik Eğitiminin Şu Anda Sürdürdükleri Eğitim Yaşantılarına Sağladığı Katkı Durumu Frekans % Frekans Tamamen 49 36,3 Büyük Ölçüde 57 42,2 Kısmen 24 17,8 Çok Az 4 3,0 Hiç 1 0,7 135 100,0 Toplam Tablo 6’da müzik öğretmeni adaylarının, almış olduğu müzik eğitiminin şu anda sürdürdükleri eğitim yaşantılarına ne ölçüde katkı sağladığına yönelik soruya verdiği cevapların dağılımı frekans ve % frekans olarak gösterilmiştir. Tabloya göre tamamen katkı sağladığını düşünen katılımcı sayısının 49, büyük ölçüde katkı sağladığını düşünen katılımcı sayısının 57, kısmen katkı sağladığını düşünen katılımcı sayısının 24, çok az katkı sağladığını düşünen katılımcı sayısının 4, hiç katkı sağlamadığını düşünen katılımcı sayısının 1 olduğu görülmektedir. %frekans oranlarının ise tamamen katkı sağladığını düşünen katılımcılar için %36,3, büyük ölçüde katkı sağladığını düşünen katılımcılar için %42,2, kısmen katkı sağladığını düşünen katılımcılar için %17,8, çok az katkı sağladığını düşünen katılımcılar için %3,0, hiç katkı sağlamadığını düşünen katılımcılar için %0,7 olduğu saptanmıştır. 24 Şekil 7 Müzik Öğretmeni Adaylarının Almış Olduğu Genel Müzik Eğitiminin Şu Anda Sürdürdükleri Eğitim Yaşantılarına Sağladığı Katkı Durumu Bar Grafiği Şekil 7’de elde edilen veriler bar grafiği halinde gösterilmiştir. Şekil 7’de görüldüğü üzere en çok işaretlenen cevap %42,2 ile “büyük ölçüde” olmuştur. Katılımcıların %36,3 ü “tamamen” cevabını vermiştir. Hiç katkı sağlamadığını düşünenlerin çok az sayıda olması, müzik öğretmeni adaylarının geçmiş yaşantılarında almış olduğu genel müzik eğitiminin, şu an devam eden eğitimlerine gerçek anlamda olumlu katkılar sağladığının göstergesidir. 25 Tablo 7 Müzik Öğretmeni Adaylarının Mesleki Eğitim Gördüğü Kurumlar Kurum Frekans % Frekans Devlet Konservatuarı 4 3,0 Güzel Sanatlar Lisesi 119 88,1 Özel Okula Bağlı Konservatuar 3 2,2 Mesleki Müzik Eğitimi Almayanlar 9 6,7 135 100,0 Toplam Tablo 7’de müzik öğretmeni adaylarının mesleki müzik eğitimi gördüğü kurumlarla ilgili soruya verdiği cevapların dağılımı frekans ve % frekans olarak gösterilmiştir. Tablo 7 ye göre devlet konservatuarında mesleki müzik eğitimi alan katılımcı sayısının 4, güzel sanatlar lisesinde mesleki müzik eğitimi alan katılımcı sayısının 119, özel okula bağlı konservatuarda mesleki müzik eğitimi alan katılımcı sayısının 3, mesleki müzik eğitimi almadığı için soruyu cevaplandırmayan katılımcı sayısının 9 olduğu görülmektedir. %frekans oranlarının ise devlet konservatuarında mesleki müzik eğitimi alan katılımcılar için %3,0, güzel sanatlar lisesinde mesleki müzik eğitimi alan katılımcılar için %88,1, özel okula bağlı konservatuarda mesleki müzik eğitimi alan katılımcılar için %2,2, mesleki müzik eğitimi almayan katılımcılar için %6,7 olduğu saptanmıştır. 26 Şekil 8 Müzik Öğretmeni Adaylarının Mesleki Eğitim Gördüğü Kurumlar Bar Grafiği Şekil 8’de elde edilen veriler bar tablosu halinde gösterilmiştir. Grafikte görüldüğü üzere katılımcıların çoğu güzel sanatlar lisesinden mezun olduktan sonra müzik öğretmenliği bölümlerine yerleşmiştir. Buradan yola çıkarak güzel sanatlar liselerinin, öğrencileri müzik öğretmenliğine yönlendirmede çok etkili olduğu ve büyük ölçüde katkı sağladığı söylenebilir. 27 Tablo 8 Müzik Öğretmeni Adaylarının Ağırlıklı Olarak Özengen Müzik Eğitimi Aldığı Alanlar Alan Frekans % Frekans Piyano 31 23,0 Gitar 15 11,1 Bağlama 13 9,6 İşitme 8 5,9 Diğer 29 21,5 39 28,9 135 100,0 Özengen Müzik Eğitimi Almayanlar Toplam Tablo 8’de müzik öğretmeni adaylarının özengen müzik eğitimi aldığı alanlar ile ilgili soruya verdiği cevapların dağılımı frekans ve %frekans olarak gösterilmiştir. Tablo 8 e göre piyano alanında özengen müzik eğitimi alan katılımcı sayısının 31, gitar alanında özengen müzik eğitimi alan katılımcı sayısının 15, bağlama alanında özengen müzik eğitimi alan katılımcı sayısının 13, işitme alanında özengen müzik eğitimi alan katılımcı sayısının 8, diğer alanlarda özengen müzik eğitimi alan katılımcı sayısının 29, özengen müzik eğitimi almayan katılımcı sayısının 39 olduğu görülmektedir. % frekans oranlarının ise piyano alanında özengen müzik eğitimi alan katılımcılar için %23,0, gitar alanında özengen müzik eğitimi alan katılımcılar için %11,1, bağlama alanında özengen müzik eğitimi alan katılımcılar için %9,6, işitme alanında özengen müzik eğitimi alan katılımcılar için %5,9, özengen müzik eğitimi almayan katılımcılar için %28,9 olduğu saptanmıştır. Özengen müzik eğitimi almayan kişi sayısı alanlara göre daha fazla orana sahiptir. En çok özengen müzik eğitimi alınan alan %23,0 ile piyanodur. 28 Şekil 9 Müzik Öğretmeni Adaylarının Özengen Müzik Eğitimi Aldığı Alanlar Bar Grafiği Şekil 9’da elde edilen veriler bar grafiği halinde gösterilmiştir. Müzik öğretmenliği bölümlerinin çoğunda piyano dersinin zorunlu olduğu göz önünde bulundurulursa, müzik öğretmeni adaylarının almış oldukları piyano eğitiminin şu anda devam eden müzik eğitimi yaşantılarına büyük ölçüde katkı sağladığı söylenebilir. Tablo 9 Müzik Öğretmeni Adaylarının Müzik Eğitimine Başlamasındaki Etkenler Etken Aile Frekans % Frekans 43 31,9 Arkadaş Çevresi 1 0,7 Müzik Öğretmeni 34 25,2 Kendi İstekleri 57 42,2 135 100,0 Toplam 29 Tablo 9’da müzik öğretmeni adaylarının müzik eğitimine başlamasındaki etkenler ile ilgili soruya verdiği cevapların dağılımı frekans ve % frekans olarak gösterilmiştir. Tablo 9’a göre aile cevabını veren katılımcı sayısının 43, arkadaş çevresi cevabını veren katılımcı sayısının 1, müzik öğretmenim cevabını veren katılımcı sayısının 34, kendi isteklerim cevabını veren katılımcı sayısının 57 olduğu görülmektedir. %frekans oranlarının ise aile cevabını veren katılımcılar için %31,9, arkadaş çevresi cevabını veren katılımcılar için %0,7, müzik öğretmenim cevabını veren katılımcılar için %25,2, kendi isteklerim cevabını veren katılımcılar için %42,2 olduğu saptanmıştır. Şekil 10 Müzik Öğretmeni Adaylarının Müzik Eğitimine Başlamasındaki Etkenler Bar Grafiği Şekil 10’da elde edilen veriler bar grafiği halinde gösterilmiştir. Şekil 10’da görüldüğü üzere müzik öğretmeni adayları en çok kendi istekleri doğrultusunda müzik öğretmenliğine yönelmeyi tercih etmiştir. Bu da kendi sevdiği ve istediği mesleği yapma konusunda zorluk 30 yaşayan bireylerin aksine, hiç kimsenin baskısı altında kalmadan, bireylerin müzik öğretmenliği mesleğine yöneldiğini ortaya koymaktadır. %31,9 oranla cevaplanan aile etkeni meslek seçiminde ailenin de büyük etkisi olduğunu göstermektedir. Bu analiz sonucu ailenin, çocuklarının yetenekleri doğrultusunda onları yönlendirmesinin ve onlara destek vermesinin meslek seçiminde ne denli önemli olduğu sonucunu ortaya koymaktadır. %25,2 oranla cevaplanan müzik öğretmeni etkeninin de meslek seçiminde bireyler için fazlasıyla etkili olduğu görülmektedir. Eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin, müziğe ilgili ve yetenekli öğrencileri fark ederek bu öğrencileri müzik eğitimine yönlendirmesi büyük önem taşımaktadır. Hele ki meslek seçiminde kararsızlık yaşayan bireylerin, kendi ilgi ve yetenekleri doğrultusunda bir mesleğe yönelmesi her açıdan pozitif sonuçlar ortaya çıkaracaktır. Bu sebeple müzik öğretmenlerinin müziğe ilgisi ve yeteneği olan öğrencileri müzik eğitimine yönlendirmesi büyük önem arz etmektedir. Tablo 10 Müzik Öğretmeni Adaylarının Almış Olduğu Müzik Eğitiminin Şu Anda Devam Eden Eğitim Yaşantılarına Katkı Sağlayıp Sağlamama Durumu Frekans % Frekans Evet 132 97,8 Hayır 3 2,2 135 100,0 Toplam Tablo 10’da müzik öğretmeni adaylarının almış olduğu müzik eğitiminin şu anda devam eden eğitim yaşantılarına katkı sağlayıp sağlamama durumuyla ilgili soruya verdiği cevapların dağılımı frekans ve % frekans olarak gösterilmiştir. Evet, cevabını veren katılımcı sayısının 132, hayır cevabını veren katılımcı sayısının 3 olduğu görülmektedir. % frekans oranlarının ise evet cevabını veren katılımcılar için %97,8, hayır cevabını veren katılımcılar için %2,2 olduğu saptanmıştır. 31 Şekil 11 Müzik Öğretmeni Adaylarının Almış Olduğu Müzik Eğitiminin Şu Anda Devam Eden Eğitim Yaşantılarına Katkı Sağlayıp Sağlamama Durumu Bar Grafiği Şekil 11’de elde edilen veriler bar grafiği halinde gösterilmiştir. Şekil 11’de görüldüğü üzere müzik öğretmeni adaylarının neredeyse tamamı, geçmiş yaşantılarında almış oldukları müzik eğitiminin şu anda devam eden eğitim yaşantılarına katkı sağladığını düşünmektedir. Elde edilen veriler sonucu, müzik öğretmeni adaylarını müzik öğretmenliği mesleğine yönelten müzik eğitimi türünün mesleki müzik eğitimi olduğu göz önünde bulundurulduğunda, mesleki müzik eğitiminin öğrencilerin eğitim yaşantılarına katkı sağlayacak nitelikte olduğu görülmektedir. 32 Tablo 11 Müzik Öğretmeni Adaylarının Almış Olduğu Müzik Eğitimi Sürecinde Kazanmış Olduğu Müziksel Davranışların Mesleki Müzik Eğitimine Yönelme Durumuna Etkisi Frekans % Frekans Evet 130 96,3 Hayır 5 3,7 135 100,0 Toplam Tablo 11’de müzik öğretmeni adaylarının almış olduğu müzik eğitimi sürecinde kazanmış oldukları müziksel davranışların, müzik öğretmeni adaylarını mesleki müzik eğitimine yönelmeye teşvik edip etmediğine ilişkin soruya verdiği cevapların dağılımı frekans ve % frekans olarak gösterilmiştir. Evet cevabı veren katılımcı sayısının 130, hayır cevabı veren katılımcı sayısının 5 olduğu görülmektedir. % frekans oranlarının ise evet cevabını veren katılımcılar için %96,3, hayır cevabını verenler için %3,7 olduğu saptanmıştır. 33 Şekil 12 Müzik Öğretmeni Adaylarının Almış Olduğu Müzik Eğitimi Sürecinde Kazanmış Olduğu Müziksel Davranışların Mesleki Müzik Eğitimine Yönelme Durumuna Etkisi Bar Grafiği Şekil 12’de elde edilen veriler bar grafiği halinde gösterilmiştir. %96,3 oranla müzik eğitimi sürecinde kazanmış olduğu müziksel davranışların mesleki müzik eğitimine yönelmelerinde etkili olduğunu belirtmiştir. Bu sonuç, müzik öğretmeni adaylarının aldıkları müzik eğitimi sürecinde kazanmış olduğu müziksel davranışların olumlu olduğunu kanıtlar niteliktedir. Öğretim görevinin büyük bir oranda yerine getirebilmesinde öğretmenin kişisel ve mesleki nitelikleri önemli rol oynamaktadır. 34 Tablo 12 Müzik Öğretmeni Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Kendi İstekleri ile Yönelme Durumları Frekans % Frekans Evet 131 97,0 Hayır 4 3,0 135 100,0 Toplam Tablo 12’de müzik öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine kendi istekleri ile yönelip yönelmediğine ilişkin soruya verdiği cevapların dağılımı frekans ve % frekans olarak gösterilmiştir. Kendi istekleriyle yöneldiğini belirten katılımcı sayısının 131, kendi istekleri ile yönelmediklerini belirten katılımcı sayısının 4 olduğu görülmektedir. % frekans oranlarının ise kendi istekleriyle yöneldiğini belirten katılımcılar için %97,0, kendi istekleriyle yönelmediklerini belirten katılımcılar için %3,0 olduğu saptanmıştır. 35 Şekil 13 Müzik Öğretmeni Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Kendi İstekleri ile Yönelme Durumları Bar Grafiği Şekil 13’te elde edilen veriler bar grafiği halinde gösterilmiştir. Müzik öğretmeni adaylarının tamamına yakını müzik öğretmenliği mesleğine kendi istekleriyle yöneldiklerini belirtmiştir. Öğretmenlik mesleğine karşı olumlu tutum geliştirildiğinde mesleğe ilgi duymak, çocukları sevmek, eğitim ve öğretimin önemini görebilmek vb. davranışlar, olumsuz tutumlar ise öğrencileri sevmemek, kendini geliştirmemek, heyecanlı ve istekli olmamak vb. davranışlarla ifade edilebilir. Doğal olarak olumlu tutumlar her zaman, öğrenme ve öğretmeyi kolaylaştırarak başarıyı artırır. Dolayısıyla, olumlu tutumlara sahip olanların bu mesleğe yönelmeleri, mesleği bilinçli seçmeleri ve üstlerine düşen görevlerini severek yapmaları gerekir (Semerci ve Semerci, 2004). Bu bağlamda öğretmenlik mesleğine kendi isteğiyle yönelmiş olan müzik öğretmeni adayları, mesleklerinde daha başarılı olabileceklerdir. Tablo 13 Müzik Öğretmeni Adaylarının Mesleki Müzik Eğitimine Yönelmesinde Yakın Çevresinin Etkisi Frekans % Frekans Evet 118 87,4 Hayır 17 12,6 135 100,0 Toplam Tablo 13’te müzik öğretmeni adaylarının mesleki müzik eğitimine yönelmesinde yakın çevresinin etkisi ile ilgili soruya verdiği cevapların dağılımı frekans ve % frekans olarak gösterilmiştir. Mesleki müzik eğitimine yönelmesinde yakın çevresinin etkisi olduğunu belirten katılımcı sayısının 118, etkisi olmadığını belirten katılımcı sayısının 17 olduğu görülmektedir. % frekans oranlarının ise yakın çevresinin etkisi olduğunu belirtenler için %87,4, etkisi olmadığını belirtenler için %12,6 olduğu saptanmıştır. 36 Şekil 14 Müzik Öğretmeni Adaylarının Mesleki Müzik Eğitimine Yönelmesinde Yakın Çevresinin Etkisi Bar Grafiği Şekil 14’te elde edilen veriler bar grafiği halinde gösterilmiştir. Şekil 14’te görüldüğü üzere müzik öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelmesinde kendi isteklerinin yanı sıra yakın çevresinin de etkisi olmuştur. 37 Tablo 14 Müzik Öğretmeni Adaylarının Almış Olduğu Eğitimin Şu An Devam Eden Eğitim Öğretim Yaşantılarına Olumsuz Etkisinin Olup Olmama Durumu Frekans % Frekans Evet 14 10,4 Hayır 121 89,6 Toplam 135 100,0 Tablo 14’te müzik öğretmeni adaylarının almış olduğu eğitimin şu an devam eden eğitim öğretim yaşantılarına olumsuz etkisinin olup olmama durumuyla ilgili soruya verdiği cevapların dağılımı frekans ve % frekans olarak gösterilmiştir. Olumsuz etkisi olduğunu belirten katılımcı sayısının 14, olumsuz etkisi olmadığını belirten katılımcı sayısının 121 olduğu görülmektedir. % frekans oranlarının ise olumsuz etkisi olduğunu belirten katılımcılar için %10,4, olumsuz etkisi olmadığını belirten katılımcılar için %89,6 olduğu saptanmıştır. Katılımcıların büyük bir çoğunluğu almış oldukları müzik eğitiminin şu an devam eden eğitim öğretim yaşantılarına olumsuz bir etkisinin olmadığını belirtmiştir. 38 Şekil 15 Müzik Öğretmeni Adaylarının Almış Olduğu Eğitimin Şu An Devam Eden Eğitim Öğretim Yaşantılarına Olumsuz Etkisinin Olup Olmama Durumu Bar Grafiği Şekil 15’te elde edilen veriler bar grafiği halinde gösterilmiştir. Grafiğe bakıldığında büyük bir çoğunluk ilk ve ortaöğretimde almış oldukları müzik eğitiminin şu anda devam eden eğitim öğretim yaşantılarına olumsuz bir etkisi olmadığını belirtmiştir. Elde edilen verilere bakıldığında, müzik öğretmeni adaylarının almış olduğu eğitimin niteliği net bir şekilde görülmektedir. 39 Tablo 15 Müzik Öğretmeni Adaylarının Almış Olduğu Müzik Eğitiminin Olumsuz Etkileri Frekans % Frekans 10 7,4 Yanlış Teknikten Kaynaklı Sağlık Problemi 1 0,7 Psikolojik Etkiler 2 1,5 Diğer 1 0,7 Olumsuz Etkisinin Olmadığını Düşünenler 121 89,6 Toplam 135 100,0 Yanlış Teknik Tablo 15’te müzik öğretmeni adaylarının almış olduğu müzik eğitiminin olumsuz etkileri ile ilgili soruya verdiği cevapların dağılımı frekans ve % frekans olarak gösterilmiştir. Tablo 15’te görüldüğü üzere yanlış teknik cevabını işaretleyen katılımcı sayısının 10, yanlış teknikten kaynaklı sağlık problemi yaşayan katılımcı sayısının 1, psikolojik etkiler yaşayan katılımcı sayısının 2, diğer olumsuz etkileri olduğunu düşünen katılımcı sayısının 1, olumsuz etkisinin olmadığını düşünen katılımcı sayısının 121 olduğu görülmektedir. % frekans oranlarının ise yanlış teknik cevabını veren katılımcılar için %7,4, yanlış teknikten kaynaklı sağlık problemi cevabını veren katılımcılar için %0,7, psikolojik etkiler cevabını veren katılımcılar için %1,5, diğer cevabını veren katılımcılar için %0,7, olumsuz etkinsin olmadığını belirten katılımcılar için %89,6 olduğu saptanmıştır. 40 Şekil 16 Müzik Öğretmeni Adaylarının Almış Olduğu Müzik Eğitiminin Olumsuz Etkileri Bar Grafiği Şekil 16’da elde edilen veriler bar grafiği halinde gösterilmiştir. Şekil 16’da görüldüğü üzere müzik öğretmeni adaylarından, geçmişte almış oldukları müzik eğitiminin olumsuz etkisi olduğunu düşünenlerin büyük bir çoğunluğu, bu olumsuz etkinin yanlış teknik olduğunu belirtmiştir. Müzik eğitiminde yanlış teknikle ilgili Çilden ve Ercan (2004) belirttiği üzere “Çalgı Çalma Temel Davranışları tam olarak kazandırılmadan, yanlı teknik alışkanlıklar ya da teknik ve müzikal altyapı eksiklikleriyle bulunduğu seviyenin çok üstünde etüt ve eserlerle karşımıza gelmektedirler. Teknik ve müzikal eksiklik ve yanlıların düzeltilmesi süreci bu gruptaki öğrencilerde moral bozukluğu yaratmakta, birkaç basamak geriden başlamayı zaman kaybı olarak görmektedirler. Diğer taraftan, bulunduğu teknik düzeyin üzerinde etüt ve eserleri yaşıtlarının ilerisinde çalabiliyor olduğuna inandırılması, bu tür öğrencilerin sınıfındaki arkadaşlarını küçümsemesine, zaman zaman da öğretmeniyle olan ilişkilerinde sorunlar yaşamasına neden olmaktadır.” 41 Tablo 16 Müzik Öğretmeni Adaylarının Meslek Seçiminde Etkilendikleri Durumlar Frekans % Frekans Sınav Puanım 5 3,7 Çevre Baskısı ( Kendi isteğim dışında ) 2 1,5 125 92,6 Diğer 3 2,2 Toplam 135 100,0 Kendi İsteklerim Tablo 16’da müzik öğretmeni adaylarının meslek seçiminde etkilendikleri durumlarla ilgili soruya verdiği cevapların dağılımı frekans ve % frekans olarak gösterilmiştir. Tablo 16’ya göre sınav puanının etkili olduğunu belirten katılımcı sayısının 5, çevre baskısının etkili olduğunu belirten katılımcı sayısının 2, diğer cevabını veren katılımcı sayısının 3 olduğu görülmektedir. % frekans oranlarının ise sınav puanım cevabını veren katılımcılar için %3,7, çevre baskısı cevabını veren katılımcılar için %1,5, kendi isteklerim cevabını veren katılımcılar için %92,6, diğer cevabını veren katılımcılar için %2,2 olduğu saptanmıştır. Buradan yola çıkarak, diğer sorularda yer alan kendi istekleri doğrultusunda yöneldiklerini yineleyen cevapların oranlarının da yüksek olması yapılan analizlerin güvenirliğinin ve tutarlığının yüksek olduğunu ve soruların içtenlikle cevaplandığını kanıtlar niteliktedir. 42 Şekil 17 Müzik Öğretmeni Adaylarının Meslek Seçiminde Etkilendikleri Durumlar Bar Grafiği Şekil 17’de elde edilen veriler bar grafiği halinde gösterilmiştir. Şekil 17’de görüldüğü üzere müzik öğretmeni adayları kendi istekleri doğrultusunda müzik öğretmenliği mesleğine yöneldiğini belirtmiştir. Müzik öğretmeni adaylarının müzik öğretmenliği mesleğine yönelmesinde sınav puanının az da olsa etkili olduğu görülmektedir. Çevre baskısı ve kendi istekleri dışında müzik öğretmenliğine yönelen müzik öğretmeni adaylarının ise oldukça az olduğu tespit edilmiştir. 43 Tablo 17 Müzik Öğretmeni Adaylarının Lisans Düzeyinde Mesleki Müzik Eğitimine Yönelmelerini Etkileyen Müzik Eğitimi Türleri Dağılımı Frekans % Frekans Genel Müzik Eğitimi 31 23,0 Özengen Müzik Eğitimi 15 11,1 Mesleki Müzik Eğitimi 89 65,9 135 100,0 Toplam Tablo 17’de müzik öğretmeni adaylarının lisans düzeyinde mesleki müzik eğitimine yönelmelerini etkileyen müzik eğitimi türleri ile ilgili soruya verdiği cevapların dağılımı frekans ve % frekans olarak gösterilmiştir. Tablo 17’de görüldüğü gibi genel müzik eğitimi cevabını veren katılımcı sayısının 31, özengen müzik eğitimi cevabını veren katılımcı sayısının 15, mesleki müzik eğitimi cevabını veren katılımcı sayısının 89 olduğu görülmektedir. % frekans oranlarının ise genel müzik eğitimi cevabını veren katılımcılar için %23,0, özengen müzik eğitimi cevabını veren katılımcılar için %11,1, mesleki müzik eğitimi cevabını veren katılımcılar için %65,9 olduğu saptanmıştır. Buradan yola çıkarak mesleki müzik eğitimi veren kurumların -güzel sanatlar lisesi ve konservatuar- bireylerin meslek seçimlerine çok büyük oranda etki ettiği sonucu ortaya çıkmaktadır. 44 Şekil 18 Müzik Öğretmeni Adaylarının Lisans Düzeyinde Mesleki Müzik Eğitimine Yönelmelerini Etkileyen Müzik Eğitimi Türleri Dağılımı Bar Grafiği Şekil 18’de elde edilen veriler bar grafiği halinde gösterilmiştir. Şekil 18’de görüldüğü üzere müzik öğretmeni adayları, lisans düzeyinde mesleki müzik eğitimine yönelmelerinde en çok etkili olan müzik türünün mesleki müzik eğitimi olduğunu belirtmiştir. Buradan yola çıkılarak alt problemlerde yer alan genel, özengen ve mesleki müzik eğitimi türlerinin dağılımları tespit edilmiştir. Genel müzik eğitimi türünün etkili olduğunu düşünen müzik öğretmeni adayları açık uçlu olarak sorulan 18. soruda, çoğunlukla özengen müzik eğitimi alarak müzik öğretmenliğine yöneldiklerini belirtmişlerdir. 45 Tablo 18 Müzik Öğretmeni Adaylarının Müzik Öğretmenliği Bölümünde Okumaktan Memnun Olup Olmama Durumu Frekans % Frekans Evet 122 90,4 Hayır 13 9,6 Toplam 135 100,0 Tablo 18’de müzik öğretmeni adaylarının müzik öğretmenliği bölümünde okumaktan memnun olup olmama durumları ile ilgili soruya verdiği cevapların dağılımı frekans ve % frekans olarak gösterilmiştir. Tablo 18’e göre müzik öğretmenliği bölümüne yönelmekten memnun olmayan katılımcı sayısının 13, memnun olan katılımcı sayısının 122 olduğu görülmektedir. % frekans oranlarının ise müzik öğretmenliğinde okumaktan memnun olduğunu belirten katılımcılar için %90,4, memnun olmadığını belirten katılımcılar için %9,6 olduğu saptanmıştır. 46 Şekil 19 Müzik Öğretmeni Adaylarının Müzik Öğretmenliği Bölümünde Okumaktan Memnun Olup Olmama Durumu Bar Grafiği Şekil 19’da elde edilen veriler bar grafiği halinde gösterilmiştir. Şekil 19’da görüldüğü üzere müzik öğretmeni adaylarının hemen hemen hepsi müzik öğretmenliği bölümünde öğrenim görmekten memnun olduğunu belirtmiştir. Müzik öğretmeni adaylarının bir kısmı ise müzik öğretmenliği bölümünde öğrenim görmekten memnun olmadığını belirtmiştir. Müzik öğretmenliği bölümünde öğrenim görmekten memnun olmadığını söyleyen müzik öğretmeni adayları ankette yer alan açık uçlu soruda, bu bölümde okumakta zorlandıklarını, bölümde gördükleri eğitimin beklentilerini karşılamadığını belirtmişlerdir. 47 Tablo 19 Müzik Öğretmeni Adaylarının Müzik Öğretmenliği Mesleğine Yönelme Amaçları Frekans % Frekans Müzik Öğretmeni Olmak 48 35,6 Bu Alanda Kariyer Yapmak 77 57,0 Ekonomik Sebepler 1 0,7 Çocuk Sevgisi 2 1,5 135 100,0 Toplam Tablo 19’da müzik öğretmeni adaylarının müzik öğretmenliği mesleğine yönelme amaçları ile ilgili soruya verdiği cevapların dağılımı frekans ve % frekans olarak gösterilmiştir. Müzik öğretmeni olmak cevabını veren katılımcı sayısının 48, bu alanda kariyer yapmak cevabını veren katılımcı sayısının 77, ekonomik sebepler cevabını veren katılımcı sayısının 1, çocuk sevgisi cevabını veren katılımcı sayısının 2 olduğu görülmektedir. % frekans oranlarının ise müzik öğretmeni olmak cevabını veren katılımcılar için %35,6, bu alanda kariyer yapmak cevabını veren katılımcılar için %57,0, ekonomik sebepler cevabını veren katılımcılar için %0,7, çocuk sevgisi cevabını veren katılımcılar için %1,5 olduğu saptanmıştır. Buradan yola çıkarak birçok bireyin ilköğretim ve ya ortaöğretimde müzik öğretmeni olmak yerine üniversitede öğretim elemanı olmak amacıyla müzik öğretmenliği bölümüne yöneldiği ortaya çıkmaktadır. 48 Şekil 20 Müzik Öğretmeni Adaylarının Müzik Öğretmenliği Mesleğine Yönelme Amaçları Bar Grafiği Şekil 20’de elde edilen veriler bar grafiği halinde gösterilmiştir. Şekil 20’de görüldüğü üzere müzik öğretmeni adayları çoğunlukla müzik öğretmenliği alanında kariyer yapmak amacıyla müzik öğretmenliği bölümlerine yöneldiğini belirtmiştir. Diğer bir çoğunluk ise müzik öğretmenliği bölümüne müzik öğretmeni olmak amacıyla yöneldiğini belirtmiştir. Çocuklara duydukları sevgi sebebiyle müzik öğretmenliğine yönelen müzik öğretmeni adayları ankette yer alan açık uçlu soruya verdikleri yanıtta çocukları ve çocuklarla iş birliği içinde olmayı çok sevdiklerini, bu sevgiyi kendilerine ilk ve ortaöğretimdeki müzik öğretmenlerinin aşıladığını belirmiştir. Buradan yola çıkarak müzik ve çocuk sevgisi tutumlarının kendi müzik öğretmenlerinin etkisiyle oluştuğu, bu durumda müzik öğretmenlerinin öğrencilerine karşı tutumunun büyük önem taşıdığı sonucuna varılabilir. 49 50 BÖLÜM 4 SONUÇ VE TARTIŞMA Müzik öğretmenliğine yönelen bireyler arasında önemli bir cinsiyet farkı ortaya çıkmıştır. Daha çok kız öğrencilerin erkek öğrencilere göre müzik öğretmenliğini tercih ettiği saptanmıştır (tablo 1). Bu sonuç Tebiş’ in 2005 de yapmış olduğu “Türkiye’de Müzik Öğretmenliğine Yönelme Nedenleri” ve Sağlam’ın 2007’ de yapmış olduğu “Müzik Öğretmenliği Bölümü Öğrencilerinin Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları” adlı araştırmasındaki sonucu destekler niteliktedir. Müzik eğitimine başlama yaşının ise daha çok 9-11 yaş arasında olduğu saptanmıştır (tablo 2). Bu yaş dönemi tam olarak ilköğretimin ortalarına denk gelmektedir. İlköğretim başlangıcı ve okulöncesi dönemde müzik eğitimine başlayanların oranı, ilköğretim ve sonrası dönemde başlayanlara oranla oldukça düşüktür. Müzik eğitimine yönelen bireyler 4 yıldan daha fazla süredir müzik eğitimi aldıklarını belirtmişlerdir (tablo 3). Katılımcılar, müzik öğretmenliği bölümünde eğitimlerine devam ettikleri süreyi de bu eğitim süresine dahil etmişlerdir. Müzik öğretmeni adaylarının eğitim-öğretim yaşantılarında almış oldukları müzik eğitimi türü, ortalamanın üstünde mesleki müzik eğitimi, yüksek oranda ise tüm müzik eğitimi türleri (genel, özengen, mesleki) olduğu ortaya çıkmıştır (tablo 4). Ayrıca katılımcıların çoğu güzel sanatlar lisesinden mezun olduklarını belirtmişlerdir (tablo 7). Müzik öğretmeni adayları genel müzik eğitimi kapsamında ağırlıklı olarak en çok koro ve blok flüt etkinliklerinde bulunduklarını belirtmişlerdir (tablo 5). Müzik öğretmeni adaylarının almış olduğu müzik eğitiminin şu anda devam eden eğitim öğretim yaşantılarına büyük ölçüde katkısı olduğu sonucu ortaya çıkmıştır. Hiç katkı 51 sağlamadığını düşünenlerin çok az sayıda olması, müzik öğretmeni adaylarının geçmiş yaşantılarında almış olduğu müzik eğitiminin, şu an devam eden eğitimlerine gerçek anlamda olumlu katkılar sağladığının göstergesidir ( şekil 8 ). Araştırma verilerine göre özengen müzik eğitimi almayan kişi sayısı alanlara göre daha fazla orana sahiptir. En çok özengen müzik eğitimi alınan alan piyanodur. Müzik öğretmenliği bölümlerinin çoğunda piyano dersinin zorunlu olduğu göz önünde bulundurulursa, müzik öğretmeni adaylarının almış oldukları piyano eğitiminin şu anda devam eden müzik eğitimi yaşantılarına katkı sağladığı söylenebilir ( tablo 8 ). Müzik öğretmeni adayları en çok kendi istekleri doğrultusunda müzik öğretmenliğine yönelmeyi tercih etmiştir. Bu da kendi sevdiği ve istediği mesleği yapma konusunda zorluk yaşayan bireylerin aksine, hiç kimsenin baskısı altında kalmadan, bireylerin kendi istekleri doğrultusunda müzik öğretmenliği mesleğine yöneldiğini ortaya koymaktadır ( şekil 7). Öğretim görevinin büyük bir oranda yerine getirebilmesinde öğretmenin kişisel ve mesleki nitelikleri önemli rol oynamaktadır. Öğretmenin kişisel nitelikleri öğrencinin okula ve derse karşı geliştireceği tutumu etkilemektedir (Akbulut, 2006). Yapılan araştırmalar da, öğrencinin, öğretmenin davranışlarından etkilendiğini göstermektedir. Çoğu zaman öğrenci öğretmenin anlattığı konudan çok, konuya yaklaşımına dikkat etmekte ve olayları yorumlama biçiminden etkilenmektedir (Varış, 1988). Bu nedenle, öğretmenlerin kendilerinden beklenen rolleri yerine getirmelerini etkileyen önemli bir değişkenin, öğretmenliği sevme, saygı duyma ve benimseme özelliklerini kapsayan tutumlar olduğunu söylemek mümkündür (Pehlivan, 2008). Bu bakımdan, bireylerin öğretmenlik mesleğine kendi istekleri doğrultusunda yönelmesi, mesleğine olan tutumunu olumlu yönde etkileyecektir. Şeren, (1994) yapmış olduğu “Öğretmen Yetiştirmede 3580 Sayılı Yasa İle Getirilen Parasız Yatılılık Ve Bursluluk Uygulaması” adlı araştırmasında, ekonomik sebeplerin bireylerin öğretmenlik mesleğine yönelmesinde etkili olduğunu, bireylerin %60’ından fazlasının kendi istekleriyle öğretmenlik mesleğine yöneldiğini, kız öğrencilerin çoğunlukta olduğunu ve öğretmenlik mesleğini tercih edenlerin bu mesleğe ilgisinin olduğunu belirtmiştir. Bu sonuçlar yapılan araştırmayla benzerlik göstermektedir ve araştırma sonucunu destekler niteliktedir. Ankette yer alan, müzik öğretmeni adaylarının kendi istekleri doğrultusunda yöneldiklerini yineleyen sorulara verilen cevapların oranlarının en yüksek olması, yapılan analizlerin 52 güvenirliğinin ve tutarlığının yüksek olduğunu ve soruların içtenlikle cevaplandığını kanıtlar niteliktedir ( tablo 9 ). Toplanan verilerden elde edilen sonuçlar, meslek seçiminde ailenin de büyük etkisi olduğunu göstermektedir. Bu analiz sonucu ailenin, çocuklarının yetenekleri doğrultusunda onları yönlendirmesinin ve onlara destek vermesinin meslek seçiminde ne denli önemli olduğu sonucunu ortaya koymaktadır. Tablo 13’te yakın çevrenin bireylerin müzik öğretmenliğini meslek olarak seçmesinde etkili olduğu sonucu ortaya çıkmıştır. Eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin, müziğe ilgili ve yetenekli öğrencileri fark ederek bu öğrencileri müzik eğitimine yönlendirmesi büyük önem taşımaktadır. Hele ki meslek seçiminde kararsızlık yaşayan bireylerin, kendi ilgi ve yetenekleri doğrultusunda bir mesleğe yönelmesi her açıdan pozitif sonuçlar ortaya çıkaracaktır (tablo 9). Katılımcıların büyük çoğunluğu geçmişte aldıkları müzik eğitiminin şu anda devam eden eğitim öğretim yaşantılarına herhangi bir olumsuz etkisinin olmadığını belirtmiştir (tablo 14). Geçmiş eğitim süreçlerinde almış oldukları müzik eğitiminin olumsuz etkileri olduğunu belirten öğrenciler bu olumsuz etkinin yanlış teknik olduğunu belirtmişlerdir ( tablo 15 ). Birinci alt probleme ilişkin saptanan bulgulardan genel müzik eğitiminin, ilk ve ortaöğretim öğrencilerinin müzik öğretmenliği mesleğine yönelmesine ortalama düzeyde pozitif etki ettiği sonucu ortaya çıkmıştır (tablo 17). İkinci alt probleme ilişkin saptanan bulgulardan özengen müzik eğitiminin, ilk ve ortaöğretim öğrencilerinin müzik öğretmenliği mesleğine yönelmesine düşük bir oranla etki ettiği sonucu ortaya çıkmıştır. Müzik öğretmeni adaylarının büyük bir çoğunluğu geçmiş yaşantılarında bütün müzik eğitimi türlerini almasına rağmen, müzik öğretmenliği mesleğine yönelmelerine en düşük oranda etki eden müzik eğitimi türünün özengen müzik eğitimi olduğu sonucu ortaya çıkmıştır (tablo 17). Üçüncü alt probleme ilişkin saptanan bulgulardan mesleki müzik eğitiminin, ilk ve ortaöğretim öğrencilerinin müzik öğretmenliği mesleğine yönelmesine en çok etki eden müzik eğitimi türü olduğu sonucu ortaya çıkmıştır (tablo 17). Anketi cevaplayan müzik öğretmeni adaylarından, bütün müzik eğitimi türlerini alanlar çoğunluk olmasına rağmen, müzik öğretmenliği mesleğine yönelmelerini en çok etkileyen müzik eğitimi türünün mesleki müzik eğitim olması, mesleki müzik eğitimi kurumlarının niteliğini ve önemini ortaya koymaktadır. Bu sonuçla birlikte müzik öğretmenliği mesleğine kendi istekleriyle 53 yönelen müzik öğretmeni adayları, müzik öğretmeni olmak için değil, müzik öğretmenliği bölümlerinde akademik kariyer yapmak için mesleki müzik eğitimine yöneldiklerini belirtmişlerdir. Buradan, mesleki eğitim kurumlarında verilen eğitimin (ana çalgı anlamında daha profesyonel bir eğitim verildiği için) ileride akademik kariyer yapmaya yetecek düzeyde olduğu yorumu yapılabilir. Dördüncü alt probleme ilişkin saptanan bulgulardan mesleki müzik eğitiminin, ilk ve orta öğretim öğrencilerinin müzik öğretmenliği mesleğine yönelmesine etki etme durumunda en büyük orana sahip olduğu sonucu ortaya çıkmıştır (tablo 17). Müzik öğretmenliği bölümünde okuyan öğrencilerin büyük bir kısmı bu bölümde okumaktan memnun olduğunu belirtmiştir (tablo 18) . Buradan yola çıkarak bireylerin kendi istekleri doğrultusunda, kendilerine uygun mesleği seçtiği söylenebilir. Açık uçlu olarak sorulan sorularda öğrenciler, müziği sevdiğini, bu bölümde öğrenim görmekten memnun olduklarını, seçmiş oldukları mesleği yapmaktan gurur duyacaklarını belirtmişlerdir. Müzik öğretmeni adaylarının büyük bir kısmı müzik öğretmenliğine yönelme amaçlarının bu alanda kariyer yapmak olduğunu belirtmişlerdir (tablo 19). Bu bağlamda öğrencilerin mezun olduktan sonra ilköğretim veya ortaöğretim değil, üniversitelerde öğretmenlik yapmak istedikleri sonucu ortaya çıkmıştır. Katılımcıların geri kalanı ise bu mesleği müzik öğretmeni olmak için seçtiğini belirtmişlerdir. Öneriler - Müzik eğitimine kreşler, ana sınıfı ve ilköğretim düzeyinden itibaren başlanılmalıdır. Bunun yanında öğrenci, ilgi ve yetenekleri doğrultusunda özengen müzik eğitimi ile desteklenmelidir. - Müzik öğretmenliği nitelikleri herhangi bir ortamda gelişigüzel etkileşimlerle değil, belirli bir ortamda düzenli, planlı ve yöntemli etkileşimlerle kazandırılabilir. Bu da, kuşkusuz, belirli bir programı ya da okulu gerektirir (Uçan, 2005, s.211). Bu nedenle müzik öğretmenliğini meslek olarak seçecek bireylere, ilgi ve yetenekleri doğrultusunda güzel sanatlar lisesi, konservatuar gibi mesleki müzik eğitimi kurumlarına yönelmeleri önerilmektedir. 54 - Yapılan araştırma çocuk korolarına katılan bireylerin büyük kısmının mesleki müzik eğitimine yöneldiği sonucunu ortaya çıkarmıştır. Bu nedenle mesleki müzik eğitimi almak isteyen öğrencilere koro vb. etkinliklerde yer alması önerilmektedir. - Öğrencilerin ilgi ve yetenekleri doğrultusunda bir mesleğe yönlendirilmesi büyük önem taşımaktadır. Müzik öğretmenleri ve öğrencilerin ailelerine, öğrencilerin ilgi ve yetenek takibinin yapılması önerilmektedir. - Meslek seçiminde zorlanan öğrencilere kendi istekleri doğrultusunda meslek seçimi yapmaları bu doğrultuda ilgi ve yetenekleri doğrultusunda mesleki müzik eğitimi veren kurumlara yönlenmesi önerilmektedir. - Öğrencilerin meslek seçiminde veliler, öğrenci üzerinde baskı kurmamalıdır. - Araştırma sonucunda kendi istekleriyle müzik öğretmenliğine yönelen müzik öğretmeni adaylarının orta çoğunluktadır. Öğrencilere müzik öğretmenliği mesleğini severek ve isteyerek yapacaklarını öngörmeleri halinde müzik öğretmenliği mesleğine yönelmeleri önerilmektedir. - Araştırmadan çıkan sonuca bağlı olarak, sadece genel müzik eğitimi almış müzik öğretmeni adaylarının sayıca az olması ve meslek seçimine yönelmede genel müzik eğitiminin etkisinin az olduğunu göstermesi, eğitim-öğretim programının yeniden düzenlenmesini ve ders saatinin arttırılmasını zorunlu kıldığını düşündürmektedir. - Özengen müzik eğitiminin daha etkili ve kapsamlı olabilmesi adına yeni düzenlemelere gidilmesi ve öğrencilerin özengen müzik eğitimine daha çok yönlendirilmesi önerilmektedir. - Müzik öğretmeni adaylarındaki meslek kaygısını giderebilmek ve müzikle ilgilenen bireylerin müzik öğretmenliğine yönlenmesini sağlamak adına istihdam sağlanması ve bu konuda çalışmalar yapılması önerilmektedir. 55 56 KAYNAKÇA Akbulut, E. (2006). Günümüz Müzik Eğitimcisi Nasıl Olmalıdır?. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 23-28. Akdağ, Ö. (2008). Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Eğitim Alanında Yabancı Uzman İstihdamı (1923-40). Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 45-77. Büyüköztürk Ş., Çakmak E., Akgün Ö., Karadeniz Ş., Demirel F. (2013). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem. Çilden Ş Ercan N. (2004).Eğitim Fakülteleri Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Öğretmenliği Bilim Dallarında ve AGS Liseleri Müzik Bölümlerinde Yapılmakta Olan Çalgı Eğitiminde Nitelik Sorunları. 1924-2004 Musiki Muallim Mektebinden Günümüze Müzik Öğretmeni Yetiştirme Sempozyumu’nda sunulmuş bildiri, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta. Helvacı Z. (2006).Kültürel Kimlik Bağlamında Müzik Kültürümüz ve AB Süreci. Müzik Sanatımız ve AB Süreci Sempozyumu, Ankara: Sevda Cenap And Müzik Vakfı. Karasar, N. (1991). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel. Özder, H. , Konedralı, G. ve Zeki, C. P. (2010). Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi 16, (2), 253-275. Pehlivan, K. B. (2008). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Sosyo-Kültürel Özellikleri Ve Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutumları Üzerine Bir Çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4 (2), 151-168. Sağlam, Ç. A. (2008).Müzik öğretmenliği bölümü öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi. 5(1), 59-61. 57 Semerci, N ve Semerci, Ç. (2004).Türkiye’de Öğretmenlik Tutumları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (1), 137-146. Smith, O.W. Stanley, D. Shores, J.H. (1957). Foundations of Curriculum Development. USA: Harcourt Brace and World Inc. Sümbüllü, M. K. (2013) Kuruluşundan Günümüze Kadar Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri Öğretim Sürecinin ve Mesleki Müzik Eğitimine Katkılarının Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi Erzurum Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum. Şeren, M. (1994). Öğretmen Yetiştirmede 3580 Sayılı Yasa ile Getirilen Parasız Yatılılık ve Bursluluk Uygulaması. Eğitim Yönetimi 1(3), 436. Tebiş, C. (2006). Türkiye’de Müzik Öğretmenliğine Yönelme Nedenleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(3), 52-53. Türk Dil Kurumu 25.04.2015 tarihinde http://tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.55d237bd7 917c6.85330352 adresinden erişilmiştir. Türkmen, U. (2010). Çocuğun Bireysel Toplumsal ve Kültürel Gelişiminde Amatör Müzik Eğitiminin Yeri Problemleri ve Çözüm Önerileri. İlköğretim Online, 9(3), 960-970. Uçan, A. (1997). Müzik Eğitimi. Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Adalet. Uçan, A. (2000) İnsan ve Müzik İnsan ve Sanat Eğitimi Ankara: Evrensel Müzik Evi. Uçan, A. (2005) Müzik Eğitimi Temel Kavramlar-İlkeler-Yaklaşımlar ve Türkiye`deki Durum. Ankara: Evrensel Müzik Evi. Varış, F. (1988). Eğitimde Program Geliştirme. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi. Yüksel, L. (1999).Türkiye’de Erken Müzik Eğitimi Kurumları Olan Çocuk Korolarının Meslek Seçimine Etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara. 58 EKLER 59 EK 1 MÜZİK ÖĞRETMENİ ADAYLARINA YÖNELİK ANKET SORULARI ANKET İLE İLGİLİ AÇIKLAMA Bu anket çalışmasının amacı, “İlköğretimde ve ortaöğretimde verilen müzik eğitiminin, meslek seçimine etkilerini araştırmaktır. Ankette toplam 19 adet soru bulunmaktadır. Cevaplandırmakta olduğunuz anketten elde edilecek olan veriler sadece tez çalışması için kullanılacaktır. Ankette yer alan bazı tanımlar aşağıda açıklanmıştır. İlginize teşekkür ederim. Genel Müzik Eğitimi: “Genel Müzik Eğitimi, iş-meslek, okul, bölüm, kol-dal ve program türü ne olursa olsun, ayırım gözetmeksizin, her düzeyde, her aşamada, her yaşta herkese yönelik olup, sağlıklı ve dengeli bir insanca yaşam için gerekli asgari- ortak genel müzik kültürünü kazandırmayı amaçlar” (Uçan 1997, s 31). Özengen Müzik Eğitimi: Özengen sanat eğitimi, sanata ya da sanatın belli bir dalına özengence (amatörce) ilgili, istekli ve yatkın olanlara yönelik olup, etkin bir sanatsal katılım, zevk ve doyum sağlamak ve bunu olabildiğince sürdürüp geliştirmek için gerekli sanatsal davranışlar kazandırmayı amaçlar ( Uçan 2005, s. 127 ). Mesleki Müzik Eğitimi: Mesleki sanat eğitimi, sanat dalının bütününü, bir kolunu ya da dalını, o bütün, kol ya da dal ile ilgili bir işi meslek olarak seçen, seçmek isteyen, seçme olasılığı bulunan ya da öyle görünen, sanata belli düzeyde yetenekli kişilere yönelik olup, kolun, dalın, işin ya da mesleğin gerektirdiği sanatsal davranışları ve birikimi kazandırmayı amaçlar. ( Uçan 2005, s. 127 ). 60 Cinsiyet: ( ) Bayan ( ) Erkek Sınıf: ( ) Lisans 1 ( ) Lisans 2 ( ) Lisans 3 ( ) Lisans 4 1- Müzik eğitiminize kaç yaşında başladınız? ( )3-5 ( )6-8 ( ) Diğer (….) ( ) 9 - 11 2- Müzik eğitiminize kaç yıl devam ettiniz? ( ) 1 yıl ( ) 2 yıl ( ) 3 yıl ( ) 4 yıl ( ) Diğer (……….) 3- Almış olduğunuz müzik eğitimi türü nedir? ( Birden fazla şık işaretleyebilirsiniz. ) ( ) Genel müzik eğitimi ( ) Özengen ( amatör ) müzik eğitimi ( ) Mesleki müzik eğitimi * Cevabınız genel müzik eğitimi ise 4.soruya geçiniz. * Cevabınız mesleki müzik eğitimi ise 6.soruya geçiniz. * Cevabınız özengen müzik eğitimi ise 7.soruya geçiniz. * Hepsini işaretlediyseniz sırayla cevaplandırmaya devam ediniz. 4- Genel müzik eğitimi kapsamında hangi etkinliklerde bulundunuz? (Ağırlıklı olan cevabı işaretleyiniz). ( ) Koro ( ) Blok Flüt ( ) Mandolin ( ) Orf Çalgıları ( ) Diğer (………………) 5- Almış olduğunuz genel müzik eğitimi şu anki eğitim yaşantınıza ne ölçüde katkı sağladı? ( ) Tamamen ( ) Büyük Ölçüde ( ) Kısmen ( ) Çok Az ( ) Hiç 61 6- Hangi mesleki müzik eğitimi kurumunda öğrenim gördünüz? ( ) Devlet konservatuarı ( ) Güzel sanatlar lisesi ( ) Özel okula bağlı konservatuar ( ) Özel okula bağlı güzel sanatlar lisesi 7- Hangi alanda özengen müzik eğitimi aldınız? (Ağırlıklı olan cevabı işaretleyiniz). ( ) Piyano ( ) Gitar ( ) Bağlama ( ) İşitme ( ) Diğer (……………… ) 8- Müzik eğitimine başlamanızdaki en büyük etken aşağıdakilerden hangisi oldu? ( ) Ailem ( ) Arkadaş çevresi ( ) Müzik öğretmenim ( ) Kendi isteklerim 9- Almış olduğunuz müzik eğitiminin, şu andaki eğitim yaşantınıza katkı sağladığını düşünüyor musunuz? ( ) Evet ( ) Hayır 10- Almış olduğunuz müzik eğitimi sürecinde kazanmış olduğunuz müziksel davranışlar, sizi mesleki müzik eğitimine yönelmeye teşvik etti mi ? ( ) Evet 11- ( ) Hayır Mesleki müzik eğitimine kendi isteğinizle mi yöneldiniz? ( ) Evet ( ) Hayır 12- Mesleki müzik eğitimine yönelmenizde yakın çevrenizdeki kişilerin etkisi oldu mu? ( ) Evet ( ) Hayır 62 13- İlköğretim ve ortaöğretimde almış olduğunuz müzik eğitiminin, şu anda devam eden eğitim- öğretim yaşantınıza olumsuz etkileri oldu mu? ( ) Evet ( ) Hayır * Soruya cevabınız ‘ Hayır’ ise 15. soruya geçiniz. 14- İlköğretimde ve ortaöğretimde almış olduğunuz müzik eğitiminin, şu anda devam eden eğitim- öğretim yaşantınıza ne gibi olumsuz etkileri oldu? ( ) Yanlış teknik ( ) Yanlış teknikten kaynaklı sağlık problemleri ( )Psikolojik etkiler ( güvensizlik, sahne korkusu vb. ) ( ) Diğer (…………………………………………………) 15- Müzik öğretmenliğini meslek olarak seçmenizde aşağıdakilerden hangisi etkili oldu? ( ) Ekonomik durum ( ) Sınav puanım ( ) Çevre baskısı ( kendi isteğim dışında ) ( ) Kendi isteklerim ( ) Diğer (………………………………………………) 16- Lisans düzeyinde mesleki müzik eğitimine yönelmenizde en çok etkili olan müzik eğitimi türünün hangisi olduğunu düşünüyorsunuz? ( ) Genel müzik eğitimi ( ) Özengen müzik eğitimi ( ) Mesleki müzik eğitimi ( Güzel Sanatlar Lisesi vb.) 63 17- Müzik öğretmenliğinde öğrenim görmekten memnun musunuz? ( ) Evet 18- ( ) Hayır Yukarıdaki soruların dışında müzik öğretmenliğine yönelmenizde etkili olan ve almakta olduğunuz eğitim sürecinde yaşadığınız durumlar hakkında eklemek istediklerinizi yazınız. ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………. 19- Müzik öğretmenliğine yönelme amacınız nedir? ( ) Müzik öğretmeni olmak ( ) Bu alanda kariyer yapmak ( yüksek lisans, doktora vb. ) ( ) Ekonomik sebepler ( ) Çocuk sevgisi ( ) Diğer ( ……………………………………………) * Anketimi cevaplandırdığınız için teşekkür ederim. Cansu KOLUKISA 64 EK 2 ANKET UYGULAMA İZİN FORMU 65 GAZİ GELECEKTİR... 66
