Türk-Japon ilişkilerinde bir mihenk taşı: Ertuğrul

Türk-Japon ilişkilerinde bir mihenk
taşı: Ertuğrul Fırkateyni
Ertuğrul Fırkateyni, dönüş yolunda Kushimoto açıklarında fırtınaya yakalanıp kayalara
çarparak parçalanmıştı...
12.02.2016 / 13:04
Osmanlı İmparatorluğu ile Japonya İmparatorluğu arasındaki ilişkiler bundan yaklaşık
130 yıl önce başlamış ve Ekim 1887’de dönemin Japon İmparatoru Meiji’nin amcası
Prens Komatsu’nun İstanbul’a gelişi bir dönüm noktası olmuştu.
Batılı ülkelerin sömürgeleştirme çabalarına direnen Osmanlı Devleti ile Japon
İmparatorluğu 19. Yüzyıl’ın sonlarına doğru ikili ilişkiler kurma yoluna gitti. İkili ilişkileri
geliştirme yolundaki en kapsamlı adım Japon Prensi Komatsu Akihito’nun İstanbul’u
ziyareti ile gerçekleşti.
Japon İmparatorunun dostluk mesajını Padişah II. Abdülhamit’e ileten Komatsu ve
heyeti padişah tarafından büyük bir misafirperverlik ile karşılandı. İstanbul’da
bulundukları sürece Dolmabahçe Sarayında ağırlanan Komatsu ve heyeti II.
Abdülhamit tarafından madalya ve nişanlar ile taltif edildi.
Japon heyetinin İstanbul’da gördükleri misafirperverlik ve padişah tarafından
nişanlarla onurlandırılmaları üzerine Japon İmparatoru Meici II. Abdülhamit’e teşekkür
mektubu gönderdi. Bir yıl kadar sonra Japonya hükümeti, Padişaha Japonya’nın en
büyük nişanı “Büyük Krizantem Nişanı”nın verilmesinin düşünüldüğünü ve buna
karşılık da Osmanlı Devleti’nden Japon imparatoruna uygun bir nişanın verilmesinin
mümkün olup olmadığı sordu. Osmanlı hükümeti de cevaben aynı derecede bir nişanın
Japon İmparatoruna takdim edileceğini bildirdi.
ERTUĞRUL FIRKATEYNİ 1889 yılında İstanbul’dan Japonya’ya doğru yola çıkan Ertuğrul Fırkateyni’nin ve
padişahın özel elçisi Osman Paşa’nın görevi işte bu nişanın götürülmesiydi. Bununla
beraber nişanın götürülmesi vesilesi ile dış politikada önemli bir adım atılmış olacaktı.
Avrupa devletlerine karşı denge politikası izleyen Osmanlı devleti Halifeliği öne
çıkararak Müslümanlar arasındaki birlik-beraberliği artırmayı hedefliyordu. Arap
topraklarından Uzakdoğu'ya uzanan Müslüman coğrafyada Hilafet makamının
güçlendirilmesi Osmanlı devletini dış politik baskılardan -özellikle İngilterekurtarabilirdi.
Rusya’nın İstanbul büyükelçisi Nelidov, kendi Dışişleri Bakanlığı’na gönderdiği 25
Temmuz 1889 tarihli raporunda bu gezinin amacını doğru bir şekilde şöyle özetliyordu:
“... Bu kere gönderilecek olan Ertuğrul Fırkateyni’nin asıl amacı, Kızıldeniz ve
Arabistan sularında Osmanlı bayrağının dalgalandırılması, bir de çok sayıda
Müslümanın bulunduğu Hindistan’da sultan’ın emeli olan gösterilerin yapılmasıdır...
Ertuğrul Firkateyni, yerli Müslümanların manevî güçlerini ve sultana olan bağlılıklarını
arttırmak için, bazı Hindistan limanlarına uğrayacaktır. İngilizler ise, onların sultana
olan manevî itaatlerini kırmak için hiç durmadan çalışmaktadırlar.” Gerekli hazırlıklar yapıldıktan sonra, 14 Temmuz 1889 tarihinde Albay Osman Bey
komutasında 50‘den fazla subay ve toplam 609 kişilik mürettebatıyla Ertuğrul
Fırkateyni İstanbul’dan harekete hazırdı. Gemiyi uğurlamak isteyen İstanbul halkı
Sarayburnu’na akın etti. Firkateyn Saat 10.15’te Haliç’ten çıkmak için pervanelerini
hareket ettirdiğinde güvertesinde bulunan bando marşlar çalmaya başlamış askerler
de kahraman bir tavırla sıralanmışlardı. Ertuğrul Firkateyni, zafer kazanmayı, fethi
müjdeleyen ayetler yazılı çeşitli bayraklarla süslenmişti. Sarayburnu açıklarına ulaştığı
zaman Üsküdar önlerine doğru yönünü çevirmiş ve o sırada askerler üç kere
“Padişahım çok yaşa” şeklinde bağırmışlardı. Gemiyi uğurlayanlar arasında Bahriye
Nazırı Hüseyin Paşa, Bahriye Nazırı Hüseyin Paşa hazretleriyle Nafia ve Ticaret ve
Maarif Nazırları Zihni ve Münif Paşalar da vardı. Bunun yanı sıra birçok kişi de
istimbotlarla Ertuğrul’u Sarayburnu açıklarına kadar takip etmişti.
İstanbul’dan yola çıkan Ertuğrul Fırkateyni 11 ay sonra 7 Haziran 1890’da Yokohama
Limanı’na ulaştı. Japon İmparatoru tarafından görkemli bir törenle karşılanan Osmanlı
heyeti İmparator Meici’ye Padişah II. Abdülhamit’in dostluk mesajlarını ve hediyelerini
iletti. 50 kişilik bandosuyla konserler verip 3 ay boyunca Japonya’da kalan Ertuğrul
Fırkateyni 15 Eylül 1890 tarihinde dönüş için yola çıktı. Ancak bir gün sonra Kushimoto
açıklarında fırtınaya yakalanıp kayalara çarparak parçalandı. Gemideki 540 kişilik
mürettebattan sadece 69 kişi yaralı olarak sahile ulaşabildi, geri kalan mürettebat
şehit oldu. Sabahın ilk ışıkları ile 60 haneli Oshima Köylüleri yaralıları ve şehitleri
denizden çıkarmak büyük gayret gösterdiler. Ertuğrul Fırkateyni şehitleri, Oshima
Köylüleri tarafından yine Oshima Adası’na defnedildi. Ardından 21 Eylül 1890 ve Şubat
1891 tarihlerinde buraya şehit anıtı dikildi.
Kazadan yaralı olarak kurtulanlar Japon İmparatorunun özel ilgilisi ile tedavi edildiler.
İyileşen 69 kişi Kongo ve Hiyei adlı iki Japon gemisi ile 10 Ekim 1890’da Japonya’dan
hareket etti. 2 Ocak 1891 tarihinde İstanbul’a varan gemiler Dolmabahçe önlerine
demir attılar. Binlerce İstanbullunun sevgi gösterileri ile karşılandılar. Gemi
komutanları padişah tarafından kabul edildi ve Mecidiye nişanıyla taltif edildiler.
Ertuğrul Fırkateyni görevini tamamlamıştı. Japonya ziyareti yolunda Hint ve Pasifik
okyanuslarında Osmanlı bayrağını dalgalandıran Ertuğrul Fırkateyni uğradığı Bombay,
Kolombo,Singapur ve Honkong gibi şehirlerde halkın yoğun ilgisi ile karşılandı.
Yolculuk Arap bölgelerinden Uzakdoğu’ya kadar Müslümanların halifeye sadakatini
göstermişti. Kazada şehit olanların yakınlarına başta Osmanlı dahilinde olmak üzere
diğer ülkelerdeki Müslümanların yardım için seferber olması Müslümanların bir ve
beraber olabildiğini gösteren delil oldu.
1938-1946 yılları arasında Türkiye Milli Eğitim Bakanı olan Hasan Ali Yücel de,
anılarında annesinin ağzından o günü ve Ertuğrul’un İstanbul’dan ayrılışını: “Sultanselim’den Haliç tabak gibi görünürdü. Ertuğrul da Kasımpaşa’da Divanhane
önünde duruyordu. Hasta, lohusa döşeğinde yatan annemden başka bütün ev halkı,
pencerelerde gemiyi seyrediyorduk. Öğle üzeri bir de baktık, gemi hareket etti. Bütün
askerler güvertede, mızıkalar ey gazileri çalıyor. Yelkenleri açılmamış gemi, çarkını
işleterek yürüyordu. Bayraklarla donatılmıştı. Zannettik ki Beşiktaş önünde duracak.
Hâlbuki Sarayburnu önünde kıvrılınca işi anladık. Hepimizde bir ağlama... Böyle
gittiler.” cümleleriyle anlatmıştı
Kaynak: Dünya Bülteni
© 2015 Mepa News Tüm Hakları Saklıdır!
Kaynak Gösterilmeden Alıntı Yapılamaz!
Tasarım ve Yazılım: Mepanews