Syllabus

İSTANBUL ŞEHİR ÜNİVERSİTESİ
SBE Kamu Hukuku Doktora Programı
2015-2016 Bahar Dönemi
HUK 610 - Anayasa Yargısı
DERS PLANI
Dersin Adı
Kodu
Anayasa Yargısı
Dönem
HUK 610
Bahar
Saat (T+P)
Kredisi AKTS
3
Önkoşul
Eğitim Dili
Türkçe
Ders Türü (Zorunlu / seçimlik)
Seçimlik
Ders Koordinatörü
Prof. Dr. Serap Yazıcı
Öğretim Üyesi/ e-mail
Prof. Dr. Serap Yazıcı / serapyazici@sehir.edu.tr
Asistanlar
Arş. Gör. Pınar Yazıcı / pinaryazici@sehir.edu.tr
Dersin
Amacı
Bu dersin amacı, demokratik bir anayasa düzeninin asli unsurlarından olan hukuk devleti
ilkesinin yerleşmesinde, anayasa yargısının rolünü tespit etmektir.
Öğrenme
Çıktıları
Bu dersi alan öğrenciler, anayasa yargısı ile hukuk devleti arasındaki ilişkiyi teorik
çalışmalar ve ampirik örnekler ışığında değerlendirmiş olacaklardır.
Dersin İçeriği
Dersin konusu, anayasa yargısı ile hukuk devleti arasındaki ilişkiyi teorik çalışmalar ve
ampirik örnekler ışığında ortaya koymaktır. Bu amaçla, öğrencilerden, iki aşamalı bir
çalışma yapmaları beklenecektir. İlk 8 hafta boyunca, öğrenciler, anayasa yargısı ve
hukuk devleti arasındaki bağı tespit etmek amacıyla, teorik ve karşılaştırmalı
incelemelerde bulunacaklardır. Müteakip haftalarda ise Türk Anayasa Mahkemesinin –
soyut norm denetimi, somut norm denetimi, bireysel başvuru gibi– farklı kararlarında,
hukuk devletinin gereklerine aynı önemi izafe edip etmediği araştırılacaktır.
Değerlendirme Bileşenleri
1. Ödev (8. Haftanın sonunda öğrencilerden ilk 8 hafta boyunca % 50
yaptıkları araştırma sonuçlarını içeren yazılı bir ödev
hazırlamaları istenecektir.)
Ders
2. Ödev (Öğrencilerden, 9. haftadan itibaren AYM kararları % 50
Başarısını
Değerlendirme üzerinde karşılaştırmalı bir çalışma yapmaları beklenecektir. Bu
çalışmalarının sonuçları, yazılı bir ödeve dönüştürülecektir.)
TOPLAM
100
HAFTALIK KONULAR VE ÖN ÇALIŞMALAR
Ön
Çalışmalar
Haftalar
Konular
1 (15-19
Şubat)
Tanışma ve dersin nihai hedefi konusunda öğrencilerin bilgilendirilmesi
2 (22-26
Şubat)
Hukukun üstünlüğü ilkesi karşısında anayasa yargısının kaçınılmazlığı
İlgili Eserler: Michel Troper, Sınırlı İktidar, Hukuk Devleti ve Demokrasi,
Demokrasi ve Yargı, Türkiye Barolar Birliği Yayınları, Ankara, 2005, s. 12-25;
1
Christian Starck, Anayasal Demokrasi ve Sınırlı Yönetim, Demokrasi ve Yargı,
Türkiye Barolar Birliği Yayınları, Ankara, 2005, s. 25-34; Ulrich Karpen, Sınırlı
İktidar ve Hukuk Devleti, Demokrasi ve Yargı, Türkiye Barolar Birliği Yayınları,
Ankara, 2005, s. 34-44; Mithat Sancar, Anayasal Demokrasi: Demokrasinin
Sınırı mı, Güvencesi mi?, Demokrasi ve Yargı, Türkiye Barolar Birliği Yayınları,
Ankara, 2005, s. 44-57; Turhan Feyzioğlu, Kanunların Anayasaya Uygunluğunun
Kazaî Murakabesi, AÜSBF Yayınları, Ankara, 1951, s. 1-12; Mustafa Erdoğan,
Anayasa Hukuku, Orion Kitabevi, Ankara, 2011, s. 35-44; Zühtü Arslan,
Anayasa Teorisi, Seçkin Yayınları, Ankara, 2005, s. 22-24; Ece Göztepe, Anayasa
Yargısı ve Demokrasi, Toplum ve Bilim, Sayı: 123, 2012, s. 44-56; Rosenfeld,
Michel. “The Rule of Law and the Legitimacy of Constitutional Democracy”,
Southern California Law Review, Vol. 74, 2001; Özbudun, Ergun. Anayasalcılık
ve Demokrasi, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2015; Gönenç,
Levent. Siyasi İktidarın Denetlenmesi-Dengelenmesi ve Yargı, Ankara: Adalet
Yayınevi, 2014; European Commission for Democracy Through Law (Venice
Commission), Report on the Rule of Law, adopted by the Venice Commission
at its 86th plenary session (Venice, 25-26 March 2011), Strasbourg, 4 April
2011,
http://www.venice.coe.int/webforms/documents/default.aspx?pdffile=CDLAD(2011)003rev-e; Council of Europe CM Documents, CM(2008)170,
http://www.coe.int/t/dghl/standardsetting/minjust/mju29/CM%20170_en.pdf
3 (29 Şubat-4 Anayasa yargısının ortaya çıkışı ve yaygınlaşması
Mart)
İlgili Eserler: Ergun Özbudun, Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara,
2010, s. 393-397; Kemal Gözler, Türk Anayasa Hukuku, Ekin Kitabevi Yayınları,
Bursa, 2000, s.860; Kemal Gözler, Anayasa Hukukunun Genel Teorisi, Cilt II,
Ekin Basım Yayın, Bursa, 2011, s. 696-725; Turhan Feyzioğlu, Kanunların
Anayasaya Uygunluğunun Kazaî Murakabesi, AÜSBF Yayınları, Ankara, 1951, s.
155-248.
4 (7-11 Mart)
Anayasaya uygunluk denetiminin türleri
a) ABD modeli
b) Avrupa modeli
İlgili Eser: Kemal Gözler, Anayasa Hukukunun Genel Teorisi, Cilt II, Ekin Basım
Yayın, Bursa, 2011, s. 739-746.
c) A priori denetim
d) A posteriori denetim
İlgili Eser: Kemal Gözler, Anayasa Hukukunun Genel Teorisi, Cilt II, Ekin Basım
Yayın, Bursa, 2011, s. 746-749.
5 (14- 18
Mart)
Anayasa yargısının demokratik meşruluğu sorunu*
*Bu başlığa ilişkin olarak öğrencilerden, yerleşik demokrasilere örnek oluşturan
ülkelerin anayasal düzenlemelerini inceleyerek AYM üyelerinin atanma usulleri
ve görev süreleri hakkında karşılaştırmalı bir çalışma yapmaları talep
edilecektir. Kemal Başlar’ın makalesi bu konuya ilişkin olarak yeterli veri
sunmakla birlikte, bu verilerin güncellenmesi gerekmektedir.
İlgili Eserler: Ergun Özbudun, Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara,
2010, s. 458-461; Ergun Özbudun, Anayasa Yargısı ve Demokratik Meşruluk
Sorunu, Demokrasi ve Yargı, Türkiye Barolar Birliği Yayınları, Ankara, 2005, s.
336-352; Kemal Gözler, Türk Anayasa Hukuku, Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa,
2000, s.860-861; Kemal Gözler, Anayasa Hukukunun Genel Teorisi, Cilt II, Ekin
Basım Yayın, Bursa, 2011, s. 725-739; Mehmet Turhan, Anayasa Yargısının
2
Demokratik Hukuk Devletindeki İşlevi ve Meşruluğu, Anayasa Yargısı
İncelemeleri 1, der. Mehmet Turhan, Hikmet Tülen, Anayasa Mahkemesi
Yayınları, Ankara, 2006, s. 41-71; Zühtü Arslan, Anayasa Teorisi, Seçkin
Yayınları, Ankara, 2005, s. 257-264; Ece Göztepe, Anayasa Yargısının
Meşruluğu, Demokratik Anayasa, der. Aykut Çelebi, Ece Göztepe, Metis
Yayınevi, İstanbul, 2012; Kemal Başlar, "Anayasa Yargısında Yeniden
Yapılanma", Demokrasi Platformu, Yıl 1, Sayı 2, Bahar 2005.
6 (21- 25
Mart)
Anayasaya uygunluk denetiminin konusu
İlgili Eserler: Ergun Özbudun, Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara,
2010, s. 406-410; Kemal Gözler, Türk Anayasa Hukuku, Ekin Kitabevi Yayınları,
Bursa, 2000, s. 875-878; Kemal Gözler, Anayasa Hukukunun Genel Teorisi, Cilt
II, Ekin Basım Yayın, Bursa, 2011, s. 770-776.
7 (28 Mart-1
Nisan)
Anayasallık bloku
İlgili Eserler: Ergun Özbudun, Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara,
2010, s. 410-415; Kemal Gözler, Türk Anayasa Hukuku, Ekin Kitabevi Yayınları,
Bursa, 2000, s. 881-887; Kemal Gözler, Anayasa Hukukunun Genel Teorisi, Cilt
II, Ekin Basım Yayın, Bursa, 2011, s. 776-789.
8 (4-8 Nisan)
Anayasaya uygunluk denetiminin kapsamı
a) Esas yönünden denetim
b) Şekil yönünden denetim
İlgili Eserler: Ergun Özbudun, Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara,
2010, s. 415-424; Kemal Gözler, Türk Anayasa Hukuku, Ekin Kitabevi Yayınları,
Bursa, 2000, s. 887-899; Kemal Gözler, Anayasa Hukukunun Genel Teorisi, Cilt
II, Ekin Basım Yayın, Bursa, 2011, s. 789-799; Turhan Feyzioğlu, Kanunların
Anayasaya Uygunluğunun Kazaî Murakabesi, AÜSBF Yayınları, Ankara, 1951, s.
29-47.
9 (11-15
Nisan)
Anayasaya uygunluk denetiminin türleri.
a) Soyut norm denetimi
b) Somut norm denetimi
İlgili Eserler: Turhan Feyzioğlu, Kanunların Anayasaya Uygunluğunun Kazaî
Murakabesi, AÜSBF Yayınları, Ankara, 1951, s. 48-77; Mustafa Erdoğan,
Anayasa Hukuku, Orion Kitabevi, Ankara, 2011, s. 45-46.
c) Bireysel başvuru (Anayasa şikayeti)
İlgili Eserler: Ergun Özbudun, Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara,
2010, s. 424-437; Kemal Gözler, Türk Anayasa Hukuku, Ekin Kitabevi Yayınları,
Bursa, 2000, s. 899-910; Kemal Gözler, Anayasa Hukukunun Genel Teorisi, Cilt
II, Ekin Basım Yayın, Bursa, 2011, s. 749-753; Mustafa Erdoğan, Anayasa
Hukuku, Orion Kitabevi, Ankara, 2011, s. 46-47; Fazıl Sağlam, Anayasa Şikâyeti Anlamı, Kapsamı ve Türkiye Uygulamasında Olası Sorunlar, Demokratik
Anayasa, der. Aykut Çelebi, Ece Göztepe, Metis Yayınevi, İstanbul, 2012; Ece
Göztepe, Anayasa Şikayeti, Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara, 1998; Ece
Göztepe, Türkiye’de Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru Hakkının
(Anayasa Şikâyeti) 6216 Sayılı Kanun Kapsamında Değerlendirilmesi“, Türkiye
Barolar Birliği Dergisi, Sayı: 95, 2011, S. 13-40; İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi
ve Anayasa: Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Kapsamında Bir İnceleme,
Sibel İnceoğlu (ed.), İstanbul: Beta, 2013; Ulaş Karan, Anayasa Mahkemesi’ne
Bireysel Başvuru Rehberi (İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2015).
10 (18-22
Türk Anayasa Mahkemesi ve Hukuk Devleti*
3
Nisan)
*Bu bölümde öğrencilerden, AYM’nin kararlarında hukuk devletinin gereklerine
ne ölçüde bağlı olduğunu, Yüksek Mahkemenin çeşitli kararları ışığında
değerlendirmeleri talep edilecektir. Bu çerçevede, AYM’nin soyut norm
denetimi, somut norm denetimi ve bireysel başvurular neticesinde aldığı
kararlarda, hukuk devletinin gereklerini aynı hassasiyetle dikkate alıp almadığı
araştırılacaktır. Daha açık bir deyişle, soyut norm denetimi, somut norm
denetimi ve bireysel başvurular konusunda verilen kararlarda, ülkenin içinde
bulunduğu siyasal konjonktürün mü yoksa hukukun üstünlüğü ilkesinin mi etkili
olduğu incelenecektir.
11 (25-29
Nisan)
Türk Anayasa Mahkemesi ve Hukuk Devleti
12 (2-6
Mayıs)
Türk Anayasa Mahkemesi ve Hukuk Devleti
13 (9-13
Mayıs)
Türk Anayasa Mahkemesi ve Hukuk Devleti
14 (16-20
Mayıs)
Türk Anayasa Mahkemesi ve Hukuk Devleti
KAYNAK
Temel Kaynak
Program boyunca takip edilecek eserler, yukarıda ilgili bölümlerde gösterilmiştir. Öte
yandan, öğrenciler, ek kaynaklar temin etmekte de serbesttirler.
Ek Kaynaklar
AKTS / ÇALIŞMA SAATİ TABLOSU
Faaliyetler
Süre (Hafta)
Ders Süresi 14xToplam haftalık ders saati (sınavlar
dahil)
Hazırlık Çalışmaları
Ödev ve Sunumlar
Ara Sınav
Final Sınavı
Toplam Çalışma Saati
Toplam Çalışma Saati / 30
Dersin AKTS Kredisi
4
Süre (Saat)
Çalışma Saati