Osmanlı Tarihi II. Cild

İstanbul’un Fethinden Sonraki Durum
Sırbistan’ın İlhakı (1459)
İsmail Hakkı Uzunçarşılı,Osmanlı Tarihi,II.Cilt.
Historianyavuz.wordpress.com
♦ Fetihten sonraki dönemlerde Karadeniz’de,Candaroğul- ♦II.Murad’ın kayınpederi Yorgi Brankoviç 1457’de
ları, Trabzon Rum İmp.;Anadolu’da Karakoyun-Akkoyun,
Memlük, Dulkadir,Ramazanoğulları; İtalya’da Napoli,
Ceneviz, Venedik Krallıkları bulunuyordu.
♦ İngiltere X Fransa Yüzyıl Savaşlarından çıkmış, İngiltere’de Çifte Gül Savaşı(York ve Lanchester Hanedanı
savaşı) başlamıştı.
♦ Fetih sonrası Papa hemen bir Haçlı birliği kurmak istedi
ancak Sırp, Eflak, Bosna, Mora, Arnavut kralları tebrik
mesajı göndermişti ve başarısız oldu.
♦ Fatih İstanbul’u fethinden hemen sonra Rum-Ortodokslara Bizans dönemindeki haklarını tanıma garantisi verdi
ve Katolik kilisesinin olası baskısından kurtardı. Rum
patrik Gennadios’u tayin etti ve böylece Rumlar memnun
edildi. Olası bir Katolik-Ortodoks birleşmesi önlenmiş
oldu.
♦ Haçlı için yapılan çağrının başarısız olmasının bir nedeni
de bu patrikliğin iadesi olmuştur.Ortodoksların sempatisini
kazanmıştır.
Çandarlı (Cendereli) Hanedanı
♦ I.Murad zamanında Kara Halil Paşa ile bu aile Osmanlı
ordusu ve siyasetinde önemli rol oynamış ve birçok vezir-i
azam, kadıaskerlik gibi ünvanların sahibi olmuştur. Kara
Halil’den sonra Ali Paşa, İbrahim Paşa ve Halil Paşa
veziri azamlık yaptı.
♦ Çandarlı Halil, II.Murad’ın en önemli adamlarındandı.
Fakat II.Mehmed’in saltanatı sırasında pek çok aleyhte
icraatlarda bulunmuştur.Nitekim fetih sonrası azledilmiş,
sonrasında haps ve idam edilmiştir.
♦ Çandarlı Halil’den sonra Türk vezir-i azamlar göreve
gelmiştir ancak istisna durumdadır. Oğlu II.İbrahim Paşa,
son Çandarlı vezir-i azamı olarak II.Bayezid döneminde
görev almıştır. (Karamanî Mehmed, Çandarlızade
İbrahim Paşa, Pirî Mehmed, Lala Mehmed)
♦ Çandarlı ailesinin yönetimden uzaklaştırılmasından
sonra devşirme vezirler çoğunluktadır.İbn-i Kemal’de
Çandarlı’dan sonra Zağanos’un veziri azam olduğu yazılır.
ölmüş, Lazar başa geçmiş o da 1458’de ölmüştür. Karısı
Sırbistan’ı Papa’ya peşkeş çekmiştir.
♦Mahmud Paşa’nın kardeşi Abogoviç Sırbistan’da ayaklanma başlatmıştır.
♦ Mora seferinden dönen Fatih Sırbistan’ı ilhak etti ve
Macaristan’a yapılacak seferler için üs olmuştur.
Mora Seferi (1458-60)
♦Bizans İmp. canlanma ümitleri sebebiyle sefer
düzenlendi. Çünkü imparatorun kardeşleri Tomas ve
Dimitriyos buraya kaçmıştı.
♦ İki kardeş arasında çıkan taht mücadelesi üzerine
Dimitriyos Osmanlı’dan yardım istemiş, Turahanoğlu
Ömer Bey arabulucu tarzı bir anlaşmayla olaya el
koymuştur.
♦ Fatih de İtalya’ya sahip olma amacıyla stratejik açıdan
önemli konumdaki Mora’yı üs yapmak hedefindeydi.
♦ 2 kez sefer yapıldı. İlk seferde anlaşma ile vergi ve bazı
kaleleri almıştır. 3 ay sonra bu anlaşma bozulmuş,II.
seferde Mora ilhak edilmiştir. (1460)
♦ 1463’de Venedik Mora’ya, Macarlar da Bosna’ya
saldırdı.Mahmud Paşa ve Mora Sancakbeyi Turahanoğlu Ömer Bey’in taarruzuyla Venedikliler bozguna
uğradı.
Denizcilik Faaliyetleri
♦ 2 boğaza ve Ege denizi adalarını nüfuz altına alan
Osmanlı’nın buraları muhafaza etmesi için güçlü bir
donanmaya ihtiyacı vardı.
♦ Hamza Bey, Has Yunus Bey, Hadım İsmail Bey,
Zağanos Paşa, Yakub Bey, Mahmud Paşa ve Gedik
Ahmed Paşa önemli denizci isimlerdir.
♦ Denizlerde en büyük rakip Venediklilerdi. Çok güçlüler.
♦Fatih zamanında Venedikten korunmak için Çanakkale’ye Kilid-ül Bahr ve Sultaniye isminde kaleler yapıldı.
Doğu Akdeniz Seferleri
I.Sırbistan Seferi (1454)
♦ Enez, İmroz, Taşoz ve Limni alındı (1456)
♦ Sırp Kralı Yorgi Brankoviç(Vilkoğlu), II.Kosova ♦ Midilli’nin Papa ile ittifakı duyulunca Hadım İsmail
sonrası Macarlarla ittifak arayışındadır. Bazı Osmanlı donanmayla sefere çıktı. Alamadan geri dönmüştür.
kalelerine saldırmış ve ele geçirmiştir. Bunun üzerine ♦ Venedikliler’in Limni ve İmroz’u istemesi üzerine teklif
geri çevrildi. Enez’i yağlamadılar ve önemli konumdaki
1454’te sefere çıkılmış ve kaleler geri alınmıştır.
Ağrıboz’a Osmanlı donanması yürümüş ve almıştır.
♦ Adaların ilhakı kolay olmamıştır. Napoli ve Venedik
II.Sırbistan Seferi (1455)
donanmaları epey güçlü olmalarından uğraştırmışlardır.
♦ Novaberda ve Tırbiçe alındı.
Belgrad Seferi (1456)
♦ Dayı Karaca Paşa hazırlıklar yaptı ve Avrupa’nın
kapısı konumundaki Belgrad’a sefer yapıldı.
♦ Belgrad, Papa ve diğer devletler tarafından desteklendi.
♦ Hünyadi Yanoş başarılı bir şekilde savundu. Fatih
sinirlenip atını ileri sürmüş ancak çekilmek zorunda
kalmıştır.Dayı Karaca Paşa ve Hünyadi Yanoş ölmüştür.
Karadeniz Seferi – Amasra’nın Alınması (1460)
♦ Cenevizliler’in elinde bir ticaret şehriydi. Fethe kadar
iyi geçinilmiştir.
♦ Fatih Bolu üzerinden, Mahmud Paşa ise denizden
Amasra’ya yürüdü. Savaşsız teslim oldular.
İsmail Hakkı Uzunçarşılı,Osmanlı Tarihi,II.Cilt.
Candaroğulları (1460)
♦1465’de Fatih sefere çıkması üzerine İskender,Papa’dan
yardım istemiş, Papa da yalnızca dua etmiştir.Kroya
kuşatılmış ancak İskender Bey savunmuştur.
♦ 1467’de 2.sefer yapıldı. 1468’de İskender Bey öldü.
20-25 sene Türk akınlarına karşı ülkesini savunmuştur.
♦ Ölümü üzerine Fatih “Hristiyanların vay haline. Kılıç ve
kalkanlarını kaybettiler” demiştir.
♦ 1478’de Kroya, 1479’da İşkodra alındı. İşkodra’nın
alınmasıyla 16 yıllık Venedik savaşı bitti. Barış yapıldı.
♦ Candaroğlu İsmail Bey barış yoluyla Kastamonu ve
Sinop’u verdi. Böylece İsmail Bey ve oğullarına beylikler
verildi.
♦ Kızıl Ahmed Bey* Kastamonu beyliğine tayin edildi.
*Kızıl Ahmed Bey: Candaroğlu İsmail’in kardeşi.
Babası İbrahim ölünce İsmail tahta geçmiş, Kızıl Ahmed
de Osmanlı sarayına kaçmıştır. Mahmud Paşa’nın
himayesinde Candaroğlu seferine katılmıştır. Sonradan
Mora Sancakbeyliği verildiyse de kabul etmemiş ve Uzun Eflâk ve Kazıklı Voyvoda Meselesi
Hasan’ın yanına kaçmıştır.
♦ 1456’da Osmanlı yardımıyla II.Vladislav’ın oğlu Vlad
Trabzon Rum İmparatorluğu(1461)
Çepeş (Cellad) voyvoda oldu.
♦ Eflak prensi Vlad, 42-48 yılları arasında Osmanlı
♦ Latin istilasından kaçan Komnenos ailesi Trabzon’da sarayında eğitim almıştı.
bir imparatorluk kurdu. (1204) Bizans’ın son hanedan ♦ Osmanlı’ya vergi veriyordu. Macarlarla ittifak yapması
üyesiydi. Akkoyunlularla akrabalıkları vardı.
üzerine yerine yine saraydan kardeşi Radul voyvoda
♦ II.Murad zamanı taarruz yapıldı ancak fırtına engel oldu yapıldı.
♦ 1456’da bir sefer yapılmış ve vergiye bağlanmıştır. ♦ Çakırcı Hazma Bey ve Yunus Bey kendisiyle
Ancak daha sonraları vergiyi kesmiştir. İmparator David görüşmeye gitmiş, alınan kararlar ve sefer tertibatını
Komnen, damadı Uzun Hasan vasıtasıyla verdiği duyan Kazıklı Voyvoda, ikisini de kazığa oturtmuştur.
vergileri geri istedi. Fatih de “siz gidin ben kendim gelip Yunus Bey rütbesi gereği daha büyük bir kazığa
verecem verginizi” cevabını verdi.
oturtmuş.
♦ Bizans ve Mora’yı almış olan Fatih bu Rum imp. ♦ Bu hareket üzerine Fatih 1462’de sefere çıktı. Karşısına
ortadan kaldırmak için harekete geçti.
çıkmadı ve birçok yer Osmanlı’ya geçti. Vlad padişah
♦ Sinop’tan Yakup Bey, Sivas’tan da Fatih yürümüştür. otağına saldırmak istemiş ama başarısız olmuş ve
Uzun Hasan’a da gözdağı verilmiştir.
sonrasında kaçarak Macarlara sığınmıştır. Macarlar da
♦ Bunun üzerine Uzun Hasan anası Sara Hatun’u yaptığı anlaşmaya uyarak Vlad’ı hapsetti. Radul
beraberinde elçilerle Fatih’e yolluyor ve ricada bulunuyor. voyvoda.
Fatih de sefer dönüşü anasını yollayacağını söylüyor.
♦ Fatih’in bazı yerleri tırmanarak geçtiği rivayet edilir. Boğdan Meselesi
Arazi çok engebeli olduğu için ordu yol açarak ilerlendi.
♦ 1461 yılında imparator teslim oldu. Daha sonraları ♦ 1455’te prens Petru Aron Osmanlı hakimiyetini tanıdı.
Uzun Hasanla ittifak şüphesiyle öldürüldü.
♦ 1457’de Stefan Çel Mare bağımsızlık hareketine
♦ Trabzon dönüşü Uzun Hasan’ın anası geri gönderildi. girişti.
Rumeli’de bazı işler olduğundan Uzun Hasanla anlaşma ♦ Büyük Stefan Eflak üzerine yürümüş bunun üzerine
yenilendi.
Osmanlı savaş tazminatı istemiştir. Stefan’ın hâmisi Leh
Krallığı arabuluculuk yapmak istese de Osmanlı kendine
Arnavutluk Meselesi
bağlı bir devletle araya başka bir devletin girmesine
ihtiyaç duymamıştır.
♦ İskender Bey, Arnavut prensi. 1443’e kadar Osmanlı ♦ 1475’de Hadım Süleyman Paşa gönderilmiş ancak
ordusunda görev yapmış, sonradan kaçarak Kroya’yı ele başarısız olmuş, bunun üzerine Fatih sefere çıkmıştır.
geçirmiştir.
♦ Orman içine saklanan Stefan, top atışlarıyla yeniçerileri
♦ Yapılan toplantılar sonrası Napoli Krallığı ve Papa korkutmuş ve geri püskürtmüştür. Ancak Fatih ilerleyince
Arnavutları Osmanlı’ya karşı kalkan olarak kullanıyor.
mecburen ordu da ileri atılmıştır. Veba ve kış sebebiyle
♦ 1444 yılında Osmanlı Jan Hunyad ile meşgul geri çekilmiştir.
olduğundan İskender’le uğraşacak vakit bulamıyor.
♦ Su dolu hendekler buz tutunca oralardan geçilmiş ve
♦ 1447’de II.Murad sefere çıkıyor ancak Hunyad kaleler alınmıştır.
sebebiyle başarısız oluyor.
♦ Napoli Kralı Alfons’un hayali Akdeniz ve Balkan imp. Bosna Meselesi ve Hersek’in Alınması (1463)
kurmaktı. Alfons ve Papa İskender Bey’e destek
♦ Bosna’da vergiler aksamış ve memurları Kral Stefan
verdiler.
♦ 1458’de Alfons ölüyor ve müttefikini kaybeden Tomaseviç tarafından tehdit ediliyor.
İskender, Ferdinand’a yardıma gitti. Osmanlı’yla ♦ Can güvenliği teminatıyla teslim olur Mahmud
Paşa’ya. Fatih bu duruma çok kızar. Çünkü Tomaseviç’i
anlaşarak barış imzalamıştır.
♦ 1463’de Venedik-Macar ittifakı yapan İskender tekrar öldürmek istemektedir. Ali Bistâmî’den fetva istenir ve
Osmanlı’ya karşı harekete geçti. Balaban Paşa birçok cellad olarak Tomaseviç’i idam ettirir.
seferle İskender’i yıprattı.
♦ Bosna’nın alınması Akdeniz için önemlidir. Venedik ve
Macarlar için tehlike oluşmaya başlamıştır.
♦ Bosna’nın alınmasıyla Venedik-Macar-İskender ittifakı
başlar. (1463-79)
♦ Hersek Kralı İstefan Kosaroviç Osmanlı’yı kabul etti.
II. Bosna Seferi
♦1463 yılında Macar ve Venedikliler Bosna’ya saldırdı.
♦1464 yılında düzenlenen seferle birçok yer geri alındı.
♦ Begomil mezhebine mensup Bosnalılar Fatih zamanında
Müslüman olmuşlardır. İslam’a yakın bir mezheptir.
Teslis inancını reddederler. Osmanlı’nın din ve vicdan
hürriyeti politikası (istimalet), Katolik kilisesi ve
krallarının zulmün-den bıkan Bosnalılar islamiyete geçti.
Karamanoğulları ve Akkoyunlular Meselesi
♦ Karamanoğulları sürekli bir tehlike arz etmiştir. Zaten
Fatih de 1451’de ilk seferini buraya yapmıştı.
♦ Venedik,Haçlı ve en son Akkoyunlularla yapılan ittifaklar sözkonusudur.
♦ Karamanoğlu İbrahim ölmeden yerine İshak’ı veliaht
bırakmıştır. II.Murad’ın yeğenleri Pir Ahmed ve Kasım
buna karşı çıkmışlardır.
♦ İshak önce Memluk’den, sonra Akkoyunlular’dan
yardım istemiş ve Uzun Hasan’dan destek almıştır.
Beyliği ele geçiren İshak’a karşı Pir Ahmed de
Osmanlı’dan yardım ister. Fatih akrabalık sebebiyle Pir
Ahmed’e yardım eder.(1464-65)
♦ Kardeşi Kasım için de Osmanlı’dan yardım alan Pir
Ahmed, Osmanlı’ya verdiği Akşehir,Beyşehir gibi yerleri
geri ister. Bunun üzerine Fatih sefere asker gönderir.
Larende ve Konya’yı alır. Pir Ahmed Uzun Hasan’ın
yanına kaçar.(1466)
♦ Sefer dönüşü vezir-i azam Mahmud Paşa, Rum
Mehmed’in rüşvet ve Pir Ahmed’in kaçmasına müsaade
ettiği iddiaları üzerine çadırı başına yıktırılır. Yerine Rum
Mehmed Paşa vezir-i azam olur.
♦ Şehzade Mustafa da Karaman Sancakbeyi tayin
ediliyor.
♦ Rum Mehmed Karaman’a girdi ve cami,türbe mallarını
kendine aldı, hırsızlık yaptı. Böylece halkın tepkisini aldı.
Varsak Türkmenleri’nden Uyuz Bey onu yenerek bütün
malına el koydu. (1467)
♦ Rum Mehmed bu olay üzerine azledildi ve katolundu.
Yerine İshak Paşa geldi. Karaman’da bazı yerler alındı,
Aksaraylılar İstanbul’a yollandı.(Aksaray semti)
♦ O sıralar Amasya Sancakbeyi Bayezid, Akkoyunlu
ordusunun
oyununa
geliyor.
Yusufça
Mirza
komutasındaki ordu Tokat’ı yağmalamıştır. Buradan
Akşehir’e giden ordu Şehzade Mustafa tarafından
yenildi, Yusufça Mirza esir.
♦ Trabzon meselesinde güçsüz olan Uzun Hasan, 12 yılda
imp.haline gelmişti. Karakoyunlu hükümdarı Cihanşah’ı
yenmiş, Karaman-Candar beylerinin gazına gelmişti.
♦ 1463’de Venediklilerle anlaşmışlardı. Bunun dışında
Papa-Macar-Leh-Napoli-Boğdan ile Osmanlı aleyhine
temasları vardı.
İsmail Hakkı Uzunçarşılı,Osmanlı Tarihi,II.Cilt.
Historianyavuz.wordpress.com
SEFER
♦ Osmanlı sefere çıkmadan Venedik ile anlaşmayı
denemiş ancak olumsuz yanıt almıştır.
♦ Uzun Hasan da Fatih’ten akrabalığı sebebiyle Trabzon
ve Kapadokya’yı istemiş, Fatih“elçimiz ok, sözümüz
kılıç” cevabını vermiştir.
♦ Şehzade Cem Edirne’de bırakılmış, Has Murad ve
Mahmud Paşa önden gitmiştir.
♦ Mahmud Paşa’nın Şarkî Karahisar’ı istemesi Fatih’i
çileden çıkarmıştır.
♦ Erzincan’a kadar ilerleyen orduyu karşılayan yoktu.
Has Murad ileri atıldı ve Uzun Hasan’ın büyük oğlu
Uğurlu Mehmed Bey şehid etti. Turahanoğlu’nu da esir
etti.
♦ İkinci çarpışmada merkezden top ve tüfeklerle geliştirilmiş Osmanlı ordusu Akkoyunlu ordusunu perişan
etmiştir.
♦ Uzun Hasan güçlükle kaçtı, Mahmud Paşa’nın ısrarlarıyla takip edilmedi. Dönüşte ŞarkîKarahisar alındı.
♦ Horasan Hükümdarı Hüseyin Baykara’ya gönderilen
fetihnamede Uzun Hasan için “diyar-ı islama taarruz için
gayr-i Müslim ittifakında bulunduğu” yazar.
♦ 1474’de Şehzade Mustafa vefat etti. Taziye için gelen
Mahmud Paşa’ya bir entrika düzenlendi. Mustafa’nın
kadınlara düşkün olduğu ve Mahmud’un karısına tecavüz
ettiği ve bu yüzden Mahmud’un Mustafa’yı öldürttüğü
iddia edildi.
Mahmud Paşa’nın Azl ve Katl Sebepleri
1-Bosna Kralı’na can güvenliği vermesi ve öldürmemesi
2-Uzun Hasan seferinde verilen görevi kabul etmemesi
3-Uzun Hasan seferini kış sebebiyle erteletmesi
4-Karamanoğlu İshak’ın kaçmasına müsaade etmesi
5-Şehzade Mustafa ile hasım olması
6-Ordu sefere giderken Şarkî Karahisar’ı istemesi
7-Uzun Hasan’ın takip edilmemesi ısrarları.
Bu sebeplerle hapsedildi ve 1474’de idam edildi.
(Çandarlı – Rum Mehmed Paşa – Mahmud Paşa)
♦ Otlukbeli sonrası Uğurlu Mehmed babasına isyan
etmiş ve Memluklere sığınmıştır. Aldığı kuvvetle
babasına karşı savaşmış ancak başarılı olamamıştır.
♦ Daha sonra Osmanlı’ya sığınmış ve Fatih, Uzun
Hasan’ın Pir Ahmed ve Kasım’a yaptığının aynısını
yapmıştır.Kızıyla evlendirerek Sivas Beylerbeyi yapmıştır
♦ Uzun Hasan’ın zevcesi Selçuk Begüm Sultan,Uğurlu
Mehmed Bey’i aldatarak Erzincan’da öldürtmüştür.1477)
♦Uzun Hasan’ın ölmesiyle oğlu Sultan Halil dostluk için
Kadı Alidüddin Beyhaki’yi İstanbul’a yollamıştır.