Rusya Federasyonu`nun Tarihçesi ve Genel Bilgiler

Rusya
KAYNAK: https://tr.wikipedia.org/wiki/Rusya
Başlığın diğer anlamları için Rusya (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Koordinatlar:
60°K 90°D (Harita)
Rusya Federasyonu
Российская Федерация
Rossiyskaya Federatsiya
Rusya
Bayrak
Arma
Marşı:
MENÜ
0:00
Rusya Federasyonu Ulusal Marşı
Государственный гимн Российской
Федерации
Gosudarstvennıy gimn Rossiyskoy Federatsii
Başkent
Moskova
55°45′K 37°37′D
En büyük
Мoskova
Resmî diller
Rusça
Tanınan diller
Çeşitli bölgelerde 27
bölgesel dil
Etnik gruplar(2010[2])
%77,71 Rus
%3,72 Tatar
%1,35 Ukraynalı
%1,11 Başkurt
%1,01 Çuvaş
%1,00 Çeçen
%10,16 Diğer Etnik
Gruplar
%3,94 Milliyetini
Belirtmeyen
Resmî din
Seküler devlet[3]
Hükûmet
Federal yarı
başkanlık
sistemli cumhuriyet
• Devlet Başkanı
Vladimir Putin
• Başbakan
Dmitri Medvedev
• Federasyon Konseyi
Başkanı
Valentina
Matviyenko
• Devlet Duması
Başkanı
Sergey Narışkin
Yasama organı
Federal Meclis
• Üst meclis
Federasyon Konseyi
• Alt meclis
Devlet Duması
Kuruluşu
• Rurik Hanedanı
862
• Kiev Knezliği
882
• Vladimir-Suzdal
Knezliği
1169
• Moskova Knezliği
1363
• Rusya Çarlığı
16 Ocak 1547
• Rusya
İmparatorluğu
22 Ekim 1721
• Rusya SFSC
7 Kasım 1917
• Sovyetler Birliği
10 Aralık 1922
• Rusya Federasyonu
25 Aralık 1991
• Mevcut Anayasanın
kabulü
12 Aralık 1993
Yüzölçümü
• Toplam
17,075,389 km2 (1.)
6,592,800 mil2
• Su (%)
%13[4] (bataklıklar
dahil)
Nüfus
• 2016 sayımı
146.544.710[5]
• Yoğunluk
8.4/km2 (217.)
21,8/mil2
GSYH (SAGP)
2011 tahmini
• Toplam
2.630 trilyon $[6] (6.)
• Kişi başına
18,408 $[6] (58.)
GSYİH (düşük)
2014 tahmini
• Toplam
2.092 trilyon $[6] (9.)
• Kişi başına
14,645 $[6] (51.)
Gini (2011[7])
41.7
orta · 83.
İGE (
2014[8])
0.778
yüksek · 57.
Para birimi
Rus rublesi (RUB)
Zaman dilimi
(UTC+2 - +12)
Takvim
gg.aa.yyyy
Trafik akışı
sağ
Telefon kodu
+7
ISO 3166 kodu
[[ISO 31662:RU|RU]]
Internet TLD
.ru, (.su rezerve),
(.рф2009)
Rusya (Rusça: Росси́я, Rossiya, UFA: [rɐˈsʲijə] (yardım·bilgi)) veya resmî
adıyla Rusya Federasyonu (Rusça: Росси́йская Федера́ция, Rossiyskaya
Federatsiya, UFA: [rɐˈsʲijskəjə fʲɪdʲɪˈraʦəjə] (yardım·bilgi)), kuzey Avrasya'da bir
ülkedir.[9] Yönetim şekli federal yarı başkanlık tipi cumhuriyettir. Kuzeybatıdan
güneydoğuya Rusya, Norveç, Finlandiya, Estonya, Letonya, Litvanya ve Polonya(ikisi
birden Kaliningrad
Oblastı ile), Belarus, Ukrayna, Gürcistan, Azerbaycan, Kazakistan, Çin, Moğolistan v
e Kuzey Kore ile komşudur. Deniz sınırı olarak Ohotsk Denizi ile Japonya ve Bering
Boğazı ile bir ABD eyaleti olan Alaska ile de komşudur.
17,075,400 km²'lik[10] yüzölçümü ile dünyanın en geniş ülkesidir[11]ve dünya yaşam
alanının sekizde birini kapsar. Rusya aynı zamanda 2014 yılı itibarı ile 144 milyon
nüfusu[12] ile dünyanın en kalabalık dokuzuncu ülkesidir. Kuzey Asya'nın tamamına
ve Doğu Avrupa'nın büyük bir kısmına uzanan Rusya, dokuz zaman dilimineyayılır ve
üzerinde çok çeşitli çevre ve yerşekilleri bulunur.
Rusya'nın tarihi 3. ve 8. yüzyıllar arasında Avrupa'da tanınan bir grup olarak ortaya
çıkan Doğu Slavları ile başlamaktadır.[13] 9. yüzyılda Varegler tarafından kurulan ve
yönetilen Orta Çağ Kiev Rus Devleti ortaya çıktı. 988 yılında Bizans
İmparatorluğu'ndan Ortodoks Hıristiyanlığı kabul edilerek,[14] sonraki
milenyum için Rus kültürütanımlanan Bizans ve Slav kültürleri sentezi
başladı.[14] Daha sonra Kiev Knezliği bir dizi küçük devletler halinde parçalandı ve
topraklarının çoğunluğu Moğollar tarafından istila edilip Altın Orda Devleti'nin kolları
haline geldi.[15] Altın Orda Devleti'nden bağımsızlığını ilan eden Rus prenslikleri
yavaş yavaş yeniden birleşip Moskova Knezliği'ni kurmuş ve Kiev Knezliği'nin kültürel
ve siyasi mirasının ardılı olmuştur. 18. yüzyıla gelindiğinde, büyük ölçüde fetih, ilhak
ve keşif yoluyla Avrupa'da Polonya'dan Kuzey Amerika'da Alaska'ya kadar uzanan
tarihin en büyük üçüncü imparatorluğu olan Rusya İmparatorluğu haline geldi.[16][17]
1917 Ekim Devrimi'nden sonra Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti,
dünyanın ilk anayasal sosyalist devleti ve II. Dünya Savaşı'nda Müttefiklerin zaferinde
belirleyici bir rol oynayan[18][19]tanınmış bir süpergüç olan Sovyetler Birliği'nin en
büyük ve önde gelen kurucusu oldu.[20] Sovyetler döneminde dünyanın ilk yapay
uydusu ve ilk insanlı uzay uçuşu dahil olmak üzere, 20. yüzyılın en önemli teknolojik
başarıları gerçekleştirildi. Rusya Federasyonu, Sovyetler'in dağılmasının ardından
1991'de kurulmuştur ve SSCB'nin ardılı olarak tanınmaktadır.[21]
Rusya ekonomisi, GSYİH'ya göre dünyanın en büyük dokuzuncu ve satın alma gücü
paritesi göre altıncı ekonomisidir. Rusya dünyanın en büyük maden ve enerji
kaynaklarından birine sahiptir[22] ve dünyanın en büyük petrol ve doğal
gaz üreticisidir. Rusya, tanınmışbeş nükleer silahlı devletten biridir ve dünyanın en
büyük kitle imha silah stoklarına sahiptir.[23] Rusya, büyük güçlerden biri
olup Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin daimi üyesi, G8, G20, Avrupa
Konseyi, Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği, Şanghay İşbirliği Örgütü, Avrasya Ekonomi
Topluluğu, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı ve Dünya Ticaret Örgütü üyesi
ve Bağımsız Devletler Topluluğu'nun önde gelen üyesidir.
İçindekiler
[gizle]

1Köken bilimi

2Tarihçe

o
2.1Erken tarih
o
2.2Kiev Knezliği
o
2.3Moskova Knezliği
o
2.4Rusya Çarlığı
o
2.5Rusya İmparatorluğu
o
2.6Sovyetler Birliği
o
2.7Rusya Federasyonu
3Siyaset
o
3.1Yönetim
o
3.2Seçimler




3.2.1Seçim sonuçları
o
3.3Dış ilişkiler
o
3.4Ordu
o
3.5İdari bölümler
4Coğrafya
o
4.1Topografya
o
4.2İklim
o
4.3Biyoçeşitlilik
5Ekonomi
o
5.1Tarım
o
5.2Enerji
o
5.3Ulaşım
6Demografi

o
6.1Etnik gruplar
o
6.2Dil
o
6.3Yerleşim
o
6.4Din
o
6.5Eğitim
o
6.6Sağlık
7Kültür
o
7.1Mimarlık
o
7.2Görsel sanatlar
o
7.3Müzik ve dans
o
7.4Edebiyat ve felsefe
o
7.5Sinema, animasyon ve medya
o
7.6Mutfak
o
7.7Spor

8Kaynakça

9Dış bağlantılar
Köken bilimi[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana maddeler: Rus (halk) ve Rus (isim)
Rusya adı Doğu Slavları tarafından çoğunlukla yaşadığı bir Orta Çağ devleti
olan Rus devletinden türetilmiştir. Ancak, bu ad daha sonra tarihte daha da
belirginleşmiştir ve ülke genellikle sakinleri tarafından "Русская Земля" (Russkaya
Zemlya, Rus Ülkesi) adı ile çağrıldı. Bu isimden türeyen diğer devletlerden ayırt
edebilmek için, modern tarihte Kiev Rusya'sı denilir. Rus adı, Rus (Русь) devletinin
kurucusu olan Vareglerin (muhtemelen İsveçVikingleri)[24][25] bir grubu olan Rus
halkından gelmektedir.
Rus adının eski Latince hali olan Rutenya, çoğunlukla Katolik Avrupa'ya komşu olan
Rus bölgesinin batı ve güney bölgelerine denilmişti. Ülkenin şimdiki adı olan Россия
(Rossiya), Rus isminin Yunanca hali olan ve aynı zamanda Kiev Rusya'sının Bizans
İmparatorluğu tarafından söylenimi olan Ρωσία (Rosia) kelimesinden gelmektedir. [26]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Rusya tarihi
Erken tarih[değiştir | kaynağı değiştir]
Ayrıca bakınız: Avrasya göçebeleri, İskitya, Bosporan
Krallığı, Gotlar, Hazarlar ve Doğu Slavları
Kurgan hipotezi'ne göre Güney Rusya Hint-Avrupa halkları'nın urheimatıdır.
Tarih öncesi zamanlarda Güney Rusya'nın geniş bozkırları göçebekabilelerin
vatanıydı.[27] Bu bozkır uygarlıklarının
kalıntıları İpatovo[27], Sintaşta[28], Arkaim[29] ve Pazırık[30] gibi yerlerde keşfedilmiş
olup, göçebe şeklindeki yaşamın önemli bir özelliği olan atlı savaşların bilinen en eski
izlerini taşımaktadır.
Klasik antik dönemde, Pontus-Hazar Bozkırı İskitya olarak biliniyordu. MÖ 8.
yüzyılda, Antik Yunan tüccarlar Tanais ve Fanagoria'da kendi ticaret merkezi
medeniyetini getirdi.[31] MS 3. ve 4. yüzyıllarda Oium'da bir yarı-efsanevi bir Gotik
krallık Güney Rusya'da Hunlar tarafından işgal edildi. MS 3. ve 6. yüzyılları arasında,
Yunan kolonileri arasında başarılı bir Hellenistik yönetim olan Bosporan
Krallığı,[32] Hunlar ve Avrasya Avarları gibi savaşçı kabileler tarafından yönetilen
göçebe saldırıları tarafından yıkılmıştır.[33] Bir Türk halkı olan Hazarlar, 10. yüzyıla
kadar Hazar ve Karadeniz arasındaki alt Volga havzasında bozkırlara hükmetti.[34]
Modern Rusların ataları, anavatanlarının bazı akademisyenler tarafından Pinsk
Bataklığı'ndaki ağaçlık alanlarda olduğu düşünülen Slav kabileleridir.[35] Doğu Slavlar
biri Kiev'den günümüz Suzdal ve Murom'a doğru,
diğerleride Polotsk'tan Novgorod ve Rostov'a doğru hareket ederek yavaş yavaş iki
dalga halinde Batı Rusya'ya yerleşti. 7. yüzyıldan itibaren, Doğu Slavlar Batı
Rusya'da nüfusun çoğunluğunu oluşturmuş[36] ve yavaş ancak barışçıl bir
şekilde Merya, Muromyalı ve Meşçera gibi yerel Fin-Ugor halkları asimile olmuşlardır.
Kiev Knezliği[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Kiev Knezliği
11. yüzyıl'da Kiev Knezliği
9. yüzyılda ilk Doğu Slav devletlerin kurulması, Baltık Denizi bölgesinden Varegler'in,
tüccarlar, savaşçılar ve yerleşimcilerin gelmesi ile denk gelmiştir. Öncelikle bu
gelenler doğu Baltık'tan, Karadeniz ve Hazar Denizi'ne doğru uzanan su yolları
üzerinden gelen İskandinavya kökenli Vikingler idi.[37] Nestor Kronği'ne
göre, Rurik adında Rus halkından bir Varegli, 862 yılında Novgorod hükümdarı
seçildi. 882 yılında önceden Hazarlar'a haraç veren halefi Oleg, güneyden
girerek Kiev'i fethedip,[38]Kiev Knezliği'ni kurdu. Oleg, Rurik'in oğlu İgor ve İgor'un
oğlu I. Svyatoslav sonradan tüm yerel Doğu Slav kabilelerini Kiev hükümdarlığına
bağlayıp, Hazar Kağanlığı'nı yıkmış ve Bizans ve Persler'e karşı çeşitli askeri seferler
başlattı.
10. yüzyıldan 11. yüzyıla kadar Kiev Knezliği Avrupa'nın en büyük ve en müreffeh
ülkelerinden biri haline geldi.[39] Büyük Vladimir (980-1015) ve oğlu Bilge
Yaroslav (1019-1054) döneminde Kiev Altın Çağı'nı yaşamış olup, o dönemde
Bizans'tan Ortodoks Hristiyanlık kabul edildi ve ilk Doğu Slav
yazılı kanunu olan Russkaya Pravda oluşturuldu.
11. ve 12. yüzyıllarda, Kıpçaklar ve Peçenekler gibi göçebe Türk boyları tarafından
sürekli yapılan akınlar Slav nüfusun büyük oranda özellikle Zalesye olarak bilinen
daha kuzeyde güvenli yoğun ormanlık bölgelerine göçüne neden oldu. [40]
Kiev Knezliği'nin Hıristiyanlaşması, Klavdı Lebedev.
Feodalizm ve ademi merkeziyetçilik çağında Kiev Knezliği'ne hüküm süren Rurik
Hanedanı üyeleri arasındaki mücadele damgasını vurdu. Kiev'in hakimiyeti, kuzey
doğusunda yer alan Vladimir-Suzdal, kuzey-batısındaki Novgorod Cumhuriyeti ve
güney batısındaki Galiçya-Volınya Prensliği'nin lehine azaldı.
1237-40 arasında Moğol istilası,[41] Kiev Knezliği'ne son darbeyi vurarak
yıkılmasına[42] ve nüfusunun yarısını kaybetmesine yol açtı.[43] Daha sonra kurulan
Türk-Moğol devleti olan Altın Orda Devleti, Rus prensliklerini hakimiyeti altına alarak
iki yüzyıl boyunca Rusya'nın güneyine ve merkezine hükmetti.[44]
Sonunda, Lehistan-Litvanya Birliği tarafından asimile edilen Galiçya-Volınya,
Moğolların hakimiyetindeki Vladimir-Suzdal ve Novgorod Cumhuriyeti, Kiev çevre
üzerinde iki bölge, modern Rus ulusu için temel oluşturmuştur.[14]Pskov ile birlikte
Novgorod Moğol boyunduruğu'nda bir süre boyunca özerk bir dereceye kadar
korunur ve büyük ölçüde ülkenin geri kalanını etkileyen zulümleri bağışlanmış oldu.
Prens Aleksandr Nevski'nin önderliğinde, Novgorodlular 1240 yılında Neva
Muharebesi'nde işgalci İsveçlileri püskürttü ve bunun yanı sıra 1242 yılında Peipus
Gölü Savaşı'nda da Töton Şövalyeleri'nin Kuzey Rusya'yı kolonize etme girişimini de
engelledi.
Moskova Knezliği[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Moskova Knezliği
Kulikovo Savaşı öncesinde Sergey Radonejski Aziz Sergius Teslis Lavrası'nda Dmitri
Donskoy'u kutsarken, Ernst Lissner.
Kiev Knezliği'nin en güçlü halefi olan Moskova Knezliği, başlangıçta VladimirSuzdal'ın bir parçası iken hala Moğol-Tatar etkisi altında ve onların göz yummasıyla
14. yüzyılın başında Orta Rusya'da nüfuz elde etmeye etmeye ve yavaş yavaş Rus
topraklarının birleşmesi ve Rusya'nın genişleme sürecinde ana öncü güç haline geldi.
Bu zor günlerdi çünkü sık sık Moğol-Tatar baskınları yaşanıyordu ve Küçük Buz
Çağı'nın başında tarım mahvolmuştu. Ayrıca Avrupa'nın geri kalanında olduğu gibi
1350 ve 1490 yılları arasında her beş ya da altı yılda bir veba salgını yaşanıyordu.
Bununla birlikte, daha düşük nüfus yoğunluğu ve ıslak buhar banyosu olan Rus
banyası'nın yaygın kullanımı[45] gibi daha iyi hijyen koşullarından, dolayı nüfus kaybı
Batı Avrupa'daki kadar şiddetli değildi.[46]
Moskova Prensi Dmitri Donskoy'un önderliğinde ve Rus Ortodoks Kilisesi'nin
yardımıyla, Rus prensliklerinin birleşik ordusu 1380 yılında Kulikovo Muharebesi'nde
Moğol ve Tatar ordularını yenilgiye uğrattı. Moskova Knezliği giderek yavaş
yavaş Tver ve Novgorod gibi eski güçlü rakipler dahil olmak üzere çevredeki
prenslikleri kendi hakimiyeti altına aldı.
III. İvan (Büyük İvan) sonunda Altın Orda'yı kontrolü altına aldı, Orta ve Kuzey
Rusya'yı Moskova'nın hakimiyetinde birleştirmiş ve "Tüm Rusya'nın Hükümdarı"
unvanını aldı.[47] 1453 yılında İstanbul'un Fethi'nden sonra, Moskova kendini Doğu
Roma İmparatorluğu'nun halefi ilan etti. III. İvan, son Bizans imparatoru XI.
Konstantin Palaiologos'un yeğeni olan Sofia Palaiologos ile evlendi ve Bizans çift
başlı kartalını Rusya'nın arması yapmıştır.
Rusya Çarlığı[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Rusya Çarlığı
Çar Korkunç İvan, Viktor Vasnetsov
Üçüncü Roma fikirlerinin gelişmesiyle, Büyük Dük IV. İvan ("Korkunç"[48]) resmen
1547 yılında Rusya'nın ilk Çarı olarak taç giydi. Çar, yeni bir yasal kanun 1550
Sudebniki çıkardı ve ilk Rus feodal temsil organını Zemski Sobor'u ve kırsal bölgelere
yerel öz-yönetimler kurdu.[49][50]
Korkunç İvan'ın uzun saltanatı sırasında, parçalanan eski Altın Orda Devleti'nin
yerine kurulan üç Tatar hanlığı olan Kazan, Volga Nehri boyunca
uzanan Astrahan ve Güney Batı Sibirya'daki Sibirya Hanlıklarını ilhak ederek zaten
büyük olan ülke topraklarını iki katına çıkardı. Böylece 16. yüzyılın sonunda
Rusya çokuluslu, çok dinli ve kıtalararası bir devlet haline geldi.
Ancak Çarlık, Baltık kıyıları ve deniz ticareti için erişimi sağlamak amacıyla Polonya,
Litvanya ve İsveç koalisyonuna karşı yapılan uzun ve başarısız Livonya Savaşı'yla
zayıfladı.[51] Aynı zamanda Altın Orda Devleti'nin kalan tek varisi olan Kırım Hanlığı,
Güney Rusya'ya baskınlar düzenledi.[52] 1571 yılında Volga Hanlıkları'nı geri alma
çabaları içinde olan Kırım ve Osmanlımüttefikleri, Moskova'yı işgal etti ve Moskova'yı
yağmalayıp çevresindeki kasabaları ateşe verdiler.[53] Ancak sonraki yılda Osmanlı ve
Kırım Orduları Molodi Savaşı'nda Ruslar tarafından yenilgiye uğratıldı ve Rusya içine
Osmanlı-Kırım genişletme tehdidi sonsuza kadar ortadan kaldırıldı. Ancak Kırım
Hanlığı'nın 17. yüzyıla kadar süren baskınları nedeniyle Güney Rusya
genelinde Zaseçnaya çerta gibi yeni savunma hatları inşa edilerek sürekli yapılan
akınların erişilebilirlik alanı daraltıldı.
Moskova'da Minin ve Pojarski Anıtı
1598 yılında İvan'ın oğullarının ölümü antik Rurik Hanedanı'nın sonunu, 1601-03
Rusya Kıtlığı'nın[54] sonucunda çıkan iç savaşa ve 17. yüzyılın başında dış
müdahaleler, köylü ayaklanmaları ve taht kavgalarıyla bilinen Karışıklık Dönemi'ne
yol açtı.[55] Lehistan-Litvanya Birliği Moskova dahil olmak üzere Rusya'nın bir
bölümünü işgal etti. 1612 yılında Leh kuvvetleri iki ulusal kahraman olan
tüccar Kuzma Minin ve Prens Dmitri Pojarski liderliğindeki Rus gönüllü kolordusu
karşısında çekilmek zorunda kaldılar. Romanov Hanedanı, Zemski Sobor kararı ile
1613 yılında tahta geçmiş ve ülke krizden kademeli olarak toparlanmaya başlamıştır.
Rusya, 17. yüzyılda boyunca Kazaklar çağında sınırlarını genişletmeye devam etti.
Kazaklar, korsanlar ve Yeni Dünya öncülerine benzeyen askeri topluluklar halinde
organize savaşçılardı. 1648 yılında, Leh egemenliğinin sosyal ve dini baskısı altında
yaşayan Ukrayna köylüleri Hmelnitski Ayaklanması sırasında Lehistan-Litvanya
Birliği'ne karşı isyan eden Zaporojye Kazakları'na katıldı. 1654 yılında Ukrayna
lideri Bogdan Hmelnitski, Rus Çarı I. Aleksey'in himayesi altında Ukrayna'ya
yerleşmek için teklifte bulundu. I. Aleksey'in bu teklifi kabul etmesi 1654-1667 RusLehistan Savaşı'na neden oldu. Son olarak Ukrayna, Dinyeper Nehri boyunca
batısında batı kıyısı Polonya egemenliği altında ve doğusunda doğu
kıyısı ve Kiev Rus hakimiyeti altında olmak üzere ikiye bölündü. Daha sonra 16701671 yıllarında Don Kazakları, Stenka Razin'in liderliğinde Volga Bölgesi'nde büyük
bir isyan çıkardıysa da Çarın askerleri isyancıları yenmiştir.
Doğuda ise çoğunlukla Kazaklar'ın önderliğinde kıymetli kürkler ve fildişi avcılığı
için Sibirya'nın büyük topraklarını hızla keşif ve fethine başlandı. Rus kaşifler doğuyu
öncelikle Sibirya Nehir Rotaları boyunca keşfettiler ve 17. yüzyılın ortalarına
gelindiğinde Doğu Sibirya'da, Çukçi Yarımadası'nda, Amur Nehri boyunca ve Pasifik
kıyılarında Rus yerleşimleri bulunmaktaydı. 1648 yılında Asya ve Kuzey
Amerika arasındaki Bering Boğazı ilk kez Fedot Popov ve Semyon
Dejnyov tarafından geçildi.
Rusya İmparatorluğu[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Rusya İmparatorluğu
I. Petro, Rusya'nın ilk imparatorudur.
I. Petro döneminde Rusya, 1721 yılında bir imparatorluk ve bir dünya gücü haline
geldi. 1682'den 1725'e kadar olan hükümdarlığı süresince, Petro Büyük Kuzey
Savaşı'nda İsveç'i yenerek, daha önce Karışıklık Dönemi'nde kaybedilen
Batı Karelya ve İngriya'nın,[56] yanı sıra Estonya ve Livonya'yı da alarak, deniz ve
deniz ticaretinde Rusya'nın batı kıyılarına erişimini sağladı.[57] I. Petro, Baltık
Denizi kıyısında daha sonra Rusya'nın batıya açılan penceresi olarak adlandırılacak
olan yeni başkent Sankt Peterburg'u kurdu. I. Petro'nun reformları, Rusya'ya Batı
Avrupa'nın önemli kültürel etkilerini getirdi.
I. Petro'nun kızı olan Elizaveta'nın 1741-62 yılları arasındaki hükümdarlığı döneminde
Rusya 1756-63 Yedi Yıl Savaşı'na katılmıştır. Bu savaş sırasında Rusya bir
süreliğine Doğu Prusya'yı ve hatta Berlin'i de ilhak etti. Ancak, Elizaveta'nın
ölümünden sonra bütün bu fetihler Prusya yanlısı III. Petrotarafından Prusya
Krallığı'na geri iade edildi.
1762-1796 yıllarında hüküm süren II. Katerina, Rus Aydınlanma Çağı'nın önderliğini
yaptı. II. Katerina, Lehistan-Litvanya Birliği üzerinde Rus siyasi kontrolünü
genişletmiş ve Lehistan'ın bölünmesi esnasında topraklarının büyük bir kısmını ilhak
etmiş, böylece Rusya'nın sınırları Orta Avrupa'ya kadar uzanmıştı. Güneyde ise
Osmanlı İmparatorluğu'na karşı başarılı bir savaş sonrasında, Kırım Hanlığı'nı da
yenerek sınırlarını Karadeniz'e kadar uzatmıştır. Osmanlılara karşı aldığı zaferlerin
bir sonucu olarak 19. yüzyılın başlarında Transkafkasya'da önemli topraklar
kazandı.[58][59] Bu durum I. Aleksandr'ın 1809 yılında zayıflamış İsveç
Krallığı'ndan Finlandiya'yı ve 1812'de Osmanlılardan Besarabya'yı da alarak devam
etti. Aynı zamanda Ruslar Alaska'yı da fethetmiş ve Kaliforniya'da Fort Ross gibi
yerleşim yerleri kurmuşlardır.
1803-1806 yıllarında ilk Rus devrialemi gerçekleştirilmiş olup, daha sonra bunu diğer
önemli Rus deniz keşif seferleri izledi. 1820 yılında Fabian Gottlieb von
Bellingshausen Antarktika kıtasının keşfetti.
1866 yılında Rusya İmparatorluğu'nun sınırları ve etki alanları
Rusya, çeşitli Avrupa ülkeleri ile ittifak kurarak Napolyon Fransası'na karşı savaştı.
1812 yılında Napolyon, Rusya Seferi sırasında gücünün doruğunda iken
soğuk General Kışı birlikte inatçı bir direniş sonucu ağır bir hezimete uğradı ve panAvrupa Grande Armée'nin %95'ten fazlası öldü.[60] Mihail Kutuzov ile Barclay de
Tolly liderliğindeki Rus ordusu Napolyon'u ülkeden çıkarıp Altıncı Koalisyon
Savaşı'yla Avrupa'ya sürdü ve sonunda Paris'e girdi. I. Aleksandr, Napolyon sonrası
Avrupa haritasının tanımlandığı Viyana Kongresi'nde Rus heyetine başkanlık etti.
Napolyon Savaşı subayları Rusya'ya liberalizm fikrini getirdi ve 1825 Aralıkçılar
İsyanı sırasında Çarın yetkilerini azaltılması için çalıştı. I. Nikolay'ın (1825–55)
muhafazakar saltanatı sonunda Rusya zirve döneminde Avrupa'daki gücü ve
etkisi Kırım Savaşı yenilgisi ile kesintiye uğramıştır. 1847 ve 1851 yılları arasında
Rusya'yı kasıp kavuran Asya kolera dalgası yaklaşık bir milyon kişinin ölümüne
neden oldu.[61]
Nikolay'ın halefi olan II. Aleksandr (1855-81) döneminde 1861 köylü reformu da dahil
olmak üzere ülkede önemli değişiklikler yaşandı. Bu Büyük Reformlar ülke sanayisini
geliştirdi ve Rus ordusunu modernize ederek 1877-1878 Osmanlı-Rus
Savaşı'yla Bulgaristan'ı Osmanlı egemenliğinden çıkardı.
19. yüzyılın sonlarında Rusya'da çeşitli sosyalist hareketlerin yükselişi görüldü. II.
Aleksandr, 1881 yılında devrimciler tarafından öldürüldü ve oğlu III. Aleksandr'ın
(1881-94) saltanatı daha az liberal ancak daha barışçıl geçmiştir. Son Rus
İmparatoru II. Nikolay (1894-1917) döneminde Japonya yenilgisi ve Kanlı
Pazar olayları sonucu çıkan 1905 Devrimi önlenemedi. Ayaklanma bastırıldı ancak
hükümet ifade ve toplanma özgürlükleri verilmesi, siyasi partilerin yasallaştırılması ve
seçilmiş bir yasama organı olan Devlet Duması'nın oluşturulması dahil olmak üzere
önemli reformları kabul etmek zorunda kaldı. Sibirya'ya göç 20. yüzyılın başlarında
özellikle Stolipin'in tarım reformu sırasında hızla artmıştır. 1906 ve 1914 yılları
arasında dört milyondan fazla yerleşimci bu bölgeye geldi.[62]
1914 yılında Rusya, Avusturya-Macaristan'ın kendi müttefiki olan Sırbistan'a savaş
ilanına tepki olarak I. Dünya Savaşı'na girdi ve birden fazla cephede Üçlü
İtilaf müttefiklerinden izole olarak savaştı. 1916 yılında Rus Ordusu Brusilov
Saldırısı ile Avusturya-Macaristan ordusunu neredeyse tamamen imha etti.
Ancak, yüksek kayıplar, yolsuzluk ve ihanet söylentileri, rejimin zaten mevcut kamu
güvensizliği savaşın yükselen maliyetleri ile derinleşti. Bütün bunlar 1917 Rus
Devrimi için zemin oluşturmuştur.
Şubat Devrimi ile II. Nikolay tahttan indirildi ve ailesi ile birlikte daha sonra Rus İç
Savaşı'nda infaz edildi. Monarşinin yerini kendisini Geçici Hükûmet ilan eden siyasi
partilerden oluşan titrek bir koalisyon aldı. Bununla birlikte işçi ve
köylülerin sovyet olarak adlandırılan demokratik olarak seçilmiş konseyler
aracılığıyla Petrograd Sovyeti olarak adlandırılan alternatif bir sosyalist temsil organı
kuruldu. Yeni yönetim ülkedeki sorunları çözmek yerine ülkedeki krizi ağırlaştırmıştır.
Sonunda Bolşevik lider Vladimir Lenin'in önderliğinde Ekim Devrimi'nde, Geçici
Hükûmet devrildi ve dünyanın ilk sosyalist devleti kuruldu.
Sovyetler Birliği[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Sovyetler Birliği
Erken Sovyet döneminin simgeleri: Tatlin Kulesi projesi ve dev İşçi ve Çiftçi Kadın
Heykeli heykel grubu.
1917 Ekim Devrimi ile iktidara gelen Bolşevikler Rusya Federatif Sovyet Sosyalist
Cumhuriyeti'ni kurdu. Bolşevikler iktidara geldikleri gibi ilk iş olarak Rusya'nın I.Dünya
Savaşı'ndan çekildiğini ilan ettiler. Ardından ülkede bir dizi reform hareketlerine
başladılar.
1918 yılında ülkede anti komünist Beyaz Ordu'nun saldırılarıyla iç savaş
başladı. Sovyet rejimine bağlı Kızıl Ordu ile Çar destekçisi Beyaz Ordu arasında
yaşanan iç savaş ülkede büyük bir yıkıma yol açtı. Bolşevikler I. Dünya Savaşı
sırasında İttifak Devletleri ile olan düşmanlıklarını sona erdiren Brest-Litovsk
Antlaşması'nı imzalayarak Ukrayna, Polonya, Baltık devletleri ve Finlandiya'nın
bağımsızlığını kabul ettiler.
Rusya'nın Brest-Litovsk Antlaşması'nı imzalamasının hemen ardından İtilaf
Devletleri, anti komünist güçlere destek amacıyla başarısız bir askeri
müdahalede bulundular. Birleşik Krallık, Fransa ve ABD Beyaz Ordu'ya maddi
yardımda bulunurken asker sevkiyatı da yapmış ve Beyaz Terör'ün katliamlarında
işbirlikçi olmuşlardır. Bolşevikler ve Beyaz hareket, birbirlerine karşı Kızıl
Terör ve Beyaz Terörolarak bilinen sürgün ve infaz kampanyalarını yürütmüşlerdir. İç
savaşın sonucunda Rus ekonomisi ve altyapısı ağır hasar görmüş ve milyonlarca
Beyaz göçmen ülkeden kaçmıştır.[63]
Rusya Federatif Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin 30 Aralık 1922'de Transkafkasya
SSC., Ukrayna SSC., Belarus Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ve Orta Asya
cumhuriyetleri ile birlikte imzaladığı SSCB Kuruluş Antlaşması'yla Sovyet Sosyalist
Cumhuriyetler Birliği (kısaca Sovyetler Birliği veya SSCB) resmen kuruldu.
1924'te Lenin'in ölümünden sonra, Sovyetler Birliği'ni troyka yönetmeye başladı.
Ancak 1922'de Komünist Parti Genel Sekreterliği'ne seçilen Yosif Stalin, Merkez
Komite'de önemli bazı kişilerin desteğini alarak muhaliflerini bertaraf etti. Dünya
devriminin ana savunucusu olan Lev Troçki, 1929'da Sovyetler Birliği'nden sürgün
edildi ve Stalin'in fikri olan Tek ülkede sosyalizm devlet politikası olarak benimsendi.
Bolşevik parti içinde sürekli iç mücadele Büyük Temizlik adı verilen 1937-38 yıllarında
aralarında kurucu parti üyeleri ve darbe ile suçlanan askeri liderler de dahil olmak
üzere binlerce kişinin idam edildiği kitlesel baskılar ile sonuçlandı.[64]
Beyaz Deniz-Baltık Kanalı'nın inşaatında çalışan mahkum işçiler.
Stalin liderliğindeki hükûmet, planlı ekonomiyi başlatarak ülkenin kırsal kesimini
önemli ölçüde sanayileştirdi ve tarımı kolektifleştirdi. Bu dönemde yaşanan hızlı
ekonomik ve sosyal değişimler sırasında Çarlık döneminde geniş topraklara hakim
olan toprak aristokratları kolektifleştirmeye karşı gelmelerinden dolayı çalışma
kamplarına gönderildi.[65]
Ülkede özellikle Ukrayna'da toprakların kolektifleştirilmesine karşı çıkan toprak
aristokratlarının sabotaj ve isyan faaliyetleri tarımsal üretimin düşmesine sebep
oldu.[66] Ancak ağır bir bedel ödendiyse de, Sovyetler Birliği kısa bir sürede büyük
ölçüde tarımsal ekonomiden önemli bir sanayi gücüne dönüştü.
Adolf Hitler'in Avusturya ve son olarak Çekoslovakya'nın ilhakına karşı Birleşik
Krallık ve Fransa'nın yatıştırma politikası Nazi Almanyası'nı cesaretlendirdi ve
Sovyetler Birliği'ne tehdit haline geldi. Aynı zaman zarfında Nazi Almanyası, Uzak
Doğu'da SSCB ile rakip olan ve 1938-1939 yılındaki Sovyet-Japon sınır
çatışmaları ile açık bir düşmanı haline gelen olan Japon İmparatorluğu ile ittifak
kurdu.
Ağustos 1939'da, Birleşik Krallık ve Fransa ile Nazi karşıtı bir ittifak kurma
girişimlerinin başarısızlıkla sonuçlanmasının ardından Sovyet hükümeti, iki ülke
arasındaki saldırmazlık vaadi ve Doğu Avrupa'da kendi nüfuz alanlarının
bölüştürülmesi için Molotov-Ribbentrop Paktı ile Almanya ile ilişkileri geliştirmeye
karar verdi. Hitler Polonya, Fransa ve diğer ülkeleri işgal ederek II. Dünya Savaşı'nı
başlatırken, SSCB'nin eski Rusya İmparatorluğu'nun bazı topraklarında hak iddia
etmesi Polonya'nın işgali, Kış Savaşı ve Baltık devletlerinin işgaliile sonuçlandı.
Bir Sovyet askeri, 1943 yılında Stalingrad Merkezi plaza üzerinde Kızıl Bayrağı
sallarken.
22 Haziran 1941'de Nazi Almanyası, insanlık tarihinin en büyük ve güçlü işgal
kuvveti[67] ile II. Dünya Savaşı'nın en büyük cephesini kurup Sovyetler Birliği'ne savaş
açarak saldırmazlık paktını çiğnedi. Başta Alman ordusu her yerde başarılı olmasına
rağmen, saldırıları Moskova Muharebesi'nde durduruldu. Daha sonra, Almanlar ilk
olarak 1942-1943 kışında Stalingrad Muharebesi'nde[68] ve daha sonra 1943
yazında Kursk Muharebesi'nde büyük yenilgiler aldı. Almanlar diğer bir yenilgiyi
şehrin tamamen Alman ve Fin kuvvetleri tarafından 1941-1944 yılları arasında
ablukası altında açlık ve bir milyondan fazla kişinin ölmesine rağmen teslim olmaması
sonucunda Leningrad Kuşatması'nda aldı.[69] Stalin'in yönetimi ve Georgi
Jukov and Konstantin Rokossovski gibi komutanların önderliğinde Sovyet güçleri
Doğu Avrupa'yı 1944-45'te geri aldı ve Mayıs 1945'te Berlin'i ele geçirdi. Ağustos
1945'te Kızılordu, Japon güçlerini Çin'e bağlı Manchukuo ve Kuzey Kore'den atarak,
Japonya'daki müttefik zaferine katkıda bulunmuştur.
II. Dünya Savaşı'nın 1941-1945 dönemi Rusya'da Büyük Vatanseverlik Savaşı olarak
bilinmektedir ve bu savaş sırasında Sovyet askeri ve sivil ölümleri sırasıyla 10.6
milyon ve 15.9 milyon olup,[70] bu rakamlar tüm II. Dünya Savaşı kayıplarının yaklaşık
üçte biriydi. Sovyet ekonomisi ve altyapısı büyük bir yıkıma uğrasa da,[71] Sovyetler
Birliği kıtada önemli bir askeri süper güç haline geldi.
Sputnik 1 dünya'nın ilk yapay uydusudur.
Kızılordu, savaş sonrasında Doğu Almanya dahil olmak üzere Doğu Avrupa'yı işgal
etti. Daha sonra bu devletlerde sosyalist hükümetler kuruldu ve Doğu Bloku'nun uydu
devletleri haline geldi. Sovyetler Birliği dünyanın ikinci nükleer silahlı güç haline
gelerek ve Doğu Bloku ülkeleri ile Varşova Paktı'nı kurarak ABD ve NATO'ya
karşı Soğuk Savaş olarak da bilinen küresel hakimiyet mücadelesi içine girdi.
Sovyetler Birliği yeni kurulan Çin ve Kore Demokratik Halk Cumhuriyetive daha
sonra Küba dahil olmak üzere dünya çapındaki devrimci hareketleri desteklemiştir.
Ayrıca Sovyet kaynakları önemli miktarlarda diğer sosyalist devletlere yardım olarak
tahsis edilmiştir.[72]
Stalin'in ölümü ve kolektif liderlikten kısa bir süre sonra, yeni lider Nikita
KruşçevStalin'in kişisel kültünü kınadı ve destalinizasyon politikasını başlattı. Cezai
çalışma sisteminde değişikliğe gidildi ve birçok siyasi mahkum serbest bırakıldı ve
itibarı iade edildi.[73] Bu baskıcı politikaların azaltılması daha sonradan Kruşçev
Çözülümü olarak tanındı. Aynı zamanda Küba'ya Sovyet füzeleri ve Türkiye'ye
Amerikan Jupiter füzeleri konuşlandırılması ABD ile gerginlikleri artırmıştır.
1957'de Sovyetler Birliği dünya'nın ilk yapay uydusu olan Sputnik 1'i fırlatarak Uzay
Çağı'nı başlattı. Rus kozmonot Yuri Gagarin, Vostok 1 ile 12 Nisan 1961 tarihinde
uzaya çıkan ilk insan oldu.
Kruşçev döneminde dünya genelinde sosyalizmin yayılması ile Sovyetler Birliği'nin
müttefik sayısı arttı. 1959'da Küba, 1960'larda Vietnam sosyalist devletleri kuruldu.
Ancak bu durum batılı devletler ile Sovyetler Birliği arasında çatışma riskinin
yaşanmasına sebep oldu.
Ronald Reagan ve Mihail Gorbaçovmüzakere yaparken.
1964 yılında Hruşçov'un istifa etmesini takiben, Leonid Brejnev'in Komünist Parti
Genel Sekreteri, Kosigin'in hükümet başkanı olduğu yeni bir kolektif liderlik dönemi
başladı. 1965 Kosigin reformu ile Sovyet ekonomisinin kısmen yerelleştirilmesi
ve ağır sanayi ve silahtan hafif sanayi ve tüketim mallarına kaydırılması hedeflendi.
Ancak reformlar kısmen ve bazı maddeleri reddedilerek uygulandı.
1979 yılında Afganistan'da gerçekleşen komünist devrim sonrasında ABD destekli
Taliban askerlerinin hükümeti devirme çabası üzerine Sovyet kuvvetleri yeni rejimin
isteği ile bu ülkeye girdi. Bu askeri müdahale ekonomik kaynakların israfına ve
anlamlı olmayan politik sonuçlara neden oldu. Uluslararası muhalefet, ABD
tarafından desteklenen dirençli Sovyet karşıtı gerilla savaşı ve Sovyet
vatandaşlarının destek eksikliği sonucunda Sovyetler Birliği 1989 yılında
Afganistan'dan çekildi.
Görevdeki Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin 1991 Ağustos darbesisırasında bir
tankın üzerinde dururken.
1985 yılından itibaren ekonomik sistemde liberal reformları hayata geçirmek isteyen
Komünist Parti Genel Sekreteri Mihail Gorbaçov, iktisadi alanda serbestlik getirmek
ve hükümeti demokratikleştirmek için glasnost(açıklık) ve perestroyka (yeniden
yapılanma) politikalarını başlattı. Ancak bu politikalar ekonominin iflasına sebep oldu.
Bu durum ülkede protestoların ve milliyetçi, ayrılıkçı hareketlerin yükselişine yol açtı.
1991 yılına kadar dünyanın en büyük ikinci ekonomisi olan Sovyet ekonomisi [74], son
yıllarında marketlerde mal sıkıntısı, büyük bütçe açıkları ve para arzının neden
olduğu enflasyonun hızlı yükselmesi gibi sorunlarla karşı karşıya gelmiştir. [75]
1991 itibarıyla, ekonomik ve siyasi çalkantılar sonucunda Baltık cumhuriyetleri
birlikten ayrılmaya başladı. 17 Mart 1991'de düzenlenen yenilenmiş birlik
referandumunda (Sovyetler Birliği Referandumu 1991) halkın % 77'si Sovyetler
Birliği'nin korunması lehine oy verdi. Bu referandum sonuçlarına göre 20
Ağustos'ta Rusya Federatif Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ile diğer Sovyet
cumhuriyetleri arasında yenilenmiş birlik antlaşması yapılacaktı. Ancak 19 Ağustos
1991'de KGB başkanı, bazı hükümet üyeleri ve generaller tarafından Devlet
Başkanı Mihail Gorbaçov'u devirme amaçlı başarısız darbe girişimi antlaşmanın iptal
edilmesine sebep oldu. Darbe antlaşmaya imza atmayı kabul eden 11 cumhuriyette
tedirginlik yarattı ve ayrılığa gitmelerine sebep oldu.
8 Aralık 1991'de Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin ile Ukrayna ve Belarus Devlet
Başkanları Minsk'te bir araya gelerek Sovyetler Birliği'ni dağıttıklarını bildirdiler. 25
Aralık 1991'de Mihail Gorbaçov istifa ettiğini açıkladı ve Kremlin'de dalgalanan Kızıl
Bayrak indirilerek yerine Rus bayrağı çekildi. Böylece Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler
Birliği 25 Aralık 1991'de resmen dağıldı.
Rusya Federasyonu[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Rusya Federasyonu tarihi
Haziran 1991 yılında, Boris Yeltsin aynı yılın Aralık ayında bağımsız Rusya
Federasyonu haline gelecek olan Rusya Sovyet Federatif Sosyalist
Cumhuriyeti Devlet Başkanlığı'na seçilerek Rus tarihinde doğrudan seçilen ilk lider
oldu. Sovyetler Birliği sırasında ve dağıldıktan sonra ABD ve IMF tarafından tavsiye
edilen özelleştirme ve piyasa ve ticaretin serbestleştirilmesi de dahil olmak üzere
"şok terapi" çizgisinde radikal değişiklikler[76] içeren geniş kapsamlı reformlar
yapılmıştır. Ancak tüm bunlar büyük bir ekonomik kriz ile sonuçlanmış olup 19901995 arasında GSYİH ve sanayi üretiminde %50 düşüş meydana geldi.[77][78]
Özelleştirmeler ile birlikte işletmelerin kontrolü büyük ölçüde devlet kurumlarından
hükümet ile bağlantıları olan bireylere kaymıştır. Çoğu yeni zengin milyarlarca nakit
parayı taşıdı ve ülke dışına büyük bir sermaye kaçışı gerçekleştirdi.[79] Ekonomik
sorunlar sosyal hizmetlerin çöküşüne neden oldu ve ülkede doğum oranı aniden
düşerken ölüm oranı ise hızla yükselmiştir.[80] Sovyetlerin son yıllarında %1.5 olan
yoksulluk seviyesi 1993 ortalarında %39-49'a çıkmıştır.[81] 1990'lı yıllar, yaygın
yolsuzluklar, kanunsuzluklar ve suç çeteleri ile şiddet suçunun yükselişi olarak
görülmüştür.
1990'larda Kuzey Kafkasya'da yerel etnik anlaşmazlıklar ve
ayrılıkçı İslamcı ayaklanmalar şeklinde birçok silahlı çatışma yaşanmıştır. 1990'ların
başında Çeçen ayrılıkçılar bağımsızlık ilan etmesi sonucunda isyancı gruplar ile Rus
ordusu arasında çatışmaların olduğu kesintili gerilla savaşı yaşanmıştır.
Özellikle Moskova tiyatro rehine krizive Beslan rehine krizi gibi sivillere yönelik terör
saldırıları yüzlerce kişinin ölümüne neden oldu ve dünya çapında dikkat çekmiştir.
Rusya, Sovyetler Birliği'nin dağılışı sırasında nüfusunun yarısı kadar olmasına
rağmen Sovyetler Birliği'nin dış borçlarını üstlenmiştir.[82] Yüksek bütçe açıkları 1998
Rusya mali krizine[83] ve GSYİH'in düşüşüne neden oldu.[77]
Boris Yeltsin, Vladimir Putin ve Patrik II. Aleksey ile birlikteyken
31 Aralık 1999 tarihinde Devlet Başkanı Yeltsin beklenmedik bir şekilde istifa etti ve
yerine daha sonra 2000 yılındaki başkanlık seçimlerinikazanan Başbakan Vladimir
Putin'i atadı. Putin halen devam etmesine rağmen Çeçen ayrılıkçılarının
isyanını büyük ölçüde bastırdı. Yüksek petrol fiyatları ve başlangıçta zayıf olan para
birimi iç talebin yükselmesini, tüketim ve yatırımlar ile ekonominin dokuz yıl
büyümesini, yaşam standartlarının ve Rusya'nın dünya sahnesindeki etkisini
artırmasını sağladı.[7] Putin başkanlığı sırasında yapılan birçok reformlar genellikle
Batı ülkeleri tarafından anti-demokratik eleştirilsede, Putin'in liderliğinde düzen,
istikrar ve ilerlemeye dönüş Rusya'da kendisine yaygın hayranlık kazandırdı. [84]
2 Mart 2008 tarihinde, Dimitri Medvedev Rusya Devlet Başkanı seçilirken,
Putin Başbakan olmuştur. Putin, 2012 başkanlık seçimlerinin ardından başkanlığa
geri döndü ve Medvedev de Başbakan olarak atandı.
Siyaset[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Rusya'da siyaset
Yönetim[değiştir | kaynağı değiştir]
Moskova Kremlini, Rusya Devlet Başkanı'nın ikamet yeridir.
Rusya Anayasası’na göre, ülke federal yarı başkanlık sistemli cumhuriyet olup
Başkan, devletin başı iken[85]; Başbakan, hükümetin başıdır. Rusya Federasyonu çok
partili temsili demokrasi ile yönetilmekte olup, federal hükümet 3 temel erkten oluşur;

Yasama: Çift meclisli olan Federal Meclis, 450 üyeden oluşan Devlet
Duması ile 166 üyeli Federasyon Konseyi'nden oluşur. Ülke adına kararlar
alma; yasa yapma ve onaylama, savaş ilan etme, antlaşmaları onaylama ve
reddetme, Devlet Başkanını görevden almayetkisi bulunmaktadır.

Yürütme: Devlet Başkanı, yürütmenin başı ve silahlı kuvvetlerin
başkomutanıdır. Meclisten çıkan kanunları veto etme hakkına ve bakanlar ve
diğer memurları atama yetkisi vardır.

Yargı: Anayasa Mahkemesi, Yüksek Mahkeme, Yüksek Tahkim
Mahkemesi ve ilk derece federal mahkemelerden oluşur. Hakimler
Federasyon Konseyi tarafından atanır ve yasaları yorumlama ve anayasaya
aykırı gördükleri yasaları lağvetme hakkına sahiptirler.
Adaylar
Adayların
Partileri
Oylar
Vladimir
Putin
Birleşik Rusya
52.530.712 71,25
Gennadi
Züganov
Rusya
Federasyonu
Komünist Partisi
13.243.550 17,96
Vladimir
Jirinovski
Rus Liberal
Demokrat Partisi
6.988.510
Andrei
Bogdanov
Rusya Demokratik
968.344
Partisi
%
9,48
1,31
Geçersiz Oylar
1.015.533
Toplam
73.731.116 100,0
--
Devlet Başkanı, 6 yıllığına seçilir. En yüksek oyu alan ve en fazla iki turlu olarak
seçimler yapılır. Devlet Başkanı 35 yaşından genç olamaz ve en az 10 yıl
boyunca Rusya Federasyonu'nda ikamet etmiş olmalıdır.[86] Bütün bakanları atama
yetkisi Başkan'dadır, fakat Başbakan'dan bakanlar hususunda tavsiye alır. Bakanlar
en son Duma'da oylanarak görevlerine başlarlar.[87] 2 Mart 2008'de, Dmitry
Medvedev yapılan Başkanlık seçimini kazanarak Devlet Başkanı seçildi. 2000
yılından 2008 yılına kadar başkan olan Vladimir Putin ise, devlet başkanının belli bir
süre sınırlandırılması sebebiyle tekrar aday olamamıştır. Putin, Birleşik Rusya lideri
olarak Hükümetin başına geçerek Başbakan olmuştur. 2012 yılında ise yeniden
başkan seçilmiştir. Rusya'da en etkin siyasi partiler Birleşik Rusya, Komünist
Parti, Liberal Demokratik Parti ve Adil Rusya'dır.
Seçimler[değiştir | kaynağı değiştir]
Rusya'da 4 Aralık 2011'de yapılan Federal Meclis Duma'daki 450 sandalyenin
üyelerinin belirlendiği parlamento seçimlerinde Birleşik Rusya Partisi % 49.32 oy
oranıyla birinci, Komünist Parti ise % 20.46 oy oranı ile ikinci olmuştur. % 7 seçim
barajının uygulandığı ülkede 4 parti meclise girmeyi başarabilmiştir.
Seçim sonuçları[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: 2011 Rusya genel seçimleri
Parti
Oy
%
Birleşik Rusya
32,379,135
49.32 238
Komünist Parti
12,599,507
20.46 92
Adil Rusya
8,695,522
13.24 64
Liberal
Demokrat Parti
7,664,570
11.67 56
Yabloko
2,252,403
3.43
0
Rusya
Yurtseverleri
639,119
0.97
0
Sağcı Güçler
392,806
0.60
0
Geçersiz/boş
oy
1,033,464
1.57
–
Toplam
64,623,062
100
450
Kayıtlı Seçmen
109,237,780 60.10 –
Wikimedia
Commons'ta Rusya ile
ilgili medyaları
bulabilirsiniz.

WCIOM

FOM
Dış ilişkiler[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Rusya'nın dış ilişkileri
Sandalye
BRIC liderleri (2008): Hindistan Başbakanı Manmohan Singh, Rusya Devlet
Başkanı Dmitri Medvedev, Çin Halk Cumhuriyeti Devlet Başkanı Hu
Jintao ve Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inácio Lula da Silva
Rusya Federasyonu, uluslararası hukukta eski Sovyetler Birliği'nin ardılıolarak kabul
edilmektedir.[21] Rusya, SSCB'nin uluslararası taahhütleri uygulamaya devam
etmektedir ve BM Güvenlik Konseyi, diğer uluslararası örgütlere üyelik, uluslararası
anlaşmalar kapsamındaki hak ve yükümlülükler ve mülkiyet ve borçlarda SSCB'nin
daimi üyeliğini üstlenmiştir. Rusya'nın çok yönlü bir dış politikası bulunmaktadır. 2009
itibarı ile 191 ülke ile diplomatik ilişkisi ve 144 elçiliği bulunmaktadır. Dış politika
Devlet Başkanı tarafından tespit edilir ve Dışişleri Bakanlığıtarafından yürütülür.[88]
Eski bir süper gücün halefi olarak, özellikle küresel siyasi sistemde tek kutuplu ve çok
kutuplu görüşler ile ilgili olarak Rusya'nın jeopolitik statüsü genellikle tartışma konusu
olmuştur. Rusya genellikle bir büyük güçolarak kabul edilirken son yıllarda bir dizi
dünya liderleri,[89][90]akademisyenler,[91] yorumcular ve
siyasetçiler[92] tarafından potansiyel süper güç olarak değerlendirilmektedir.[93][94][95]
Şanghay İşbirliği Örgütü'ne üye, gözlemci ve dialog partneri ülkeler.
Rusya BM Güvenlik Konseyi'nin beş daimi üyesinden biridir. Rusya, Ortadoğu
Dörtlüsü ve Kuzey Kore ile Altılı görüşmelere katılmaktadır. Rusya, G8 sanayileşmiş
ülkeler, Avrupa Konseyi, AGİT ve APEC üyesidir. Rusya
genellikle BDT, AEB, KGAÖ ve ŞİÖ gibi bölgesel örgütlere liderlik rolü
oynamaktadır.[96] 1996 yılında Rusya Avrupa Konseyi'nin 39. üyesi oldu.[97] 1998
yılında, Rusya Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ni onayladı. Rusya ile AB ilişkilerinin
hukuki temeli 1997 yılında yürürlüğe giren Ortaklık ve İşbirliği Anlaşması'dır. Bu
anlaşma, demokrasi ve insan hakları, siyasi ve ekonomik özgürlük ve uluslararası
barış ve güvenliğe bağlılık için tarafların ortak saygısını hatırlatmaktadır.[98] 2003
yılının Mayıs ayında, AB ve Rusya ortak değerler ve çıkarlar temelinde iş birliğini
güçlendirmek için anlaştılar.[99] Devlet Başkanı Vladimir Putin, AB-Rusya Ortak
Alanı kurulması da dahil olmak üzere çeşitli boyutlarda yakın entegrasyonu ile
stratejik ortaklığı savundu.[100] Sovyetler Birliği'nin dağılmasından bu yana,
Rusya ABD ve NATO ile dostça ilişkiler geliştirmiştir. NATO-Rusya Konseyi, 2002
yılında eşit ortaklar olarak birlikte çalışmak ve ortak iş birliği için fırsatları takip etmek
amacıyla ABD, Rusya ve 27 NATO müttefikinin onayı ile kuruldu. Ancak Rusya'nın
ABD ve AB ile ilişkileri son zamanlarda Güney Osetya Savaşı ve 2014 Kırım krizi gibi
nedenlerden dolayı gerginleşmiştir.
Rusya diğer BRICS ülkeleri ile güçlü ve olumlu ilişkiler sürdürmektedir. Hindistan,
Rus askeri teçhizatlarının en büyük müşterisidir ve iki ülke arasında kapsamlı
savunma ve stratejik ilişkiler bulunmaktadır.[101] Son yıllarda, özellikle Çin Halk
Cumhuriyeti ile Dostluk Antlaşması'nın imzalanmasının yanı sıra Doğu Sibirya-Pasifik
Okyanusu petrol boru hattı ve Sibirya'dan Çin'e doğalgaz boru hattı inşası ile ülkenin
ikili ilişkileri güçlendirdi.[102][103]
Ordu[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Rusya Federasyonu Silahlı Kuvvetleri
Modern Rus uçakları olan Sukhoi Su-35, Sukhoi Su-34 ve Sukhoi PAK FA
Ülkenin silahlı kuvvetleri, Kara Kuvvetleri, Deniz Kuvvetleri ve Hava Kuvvetleri olarak
ayrılmıştır. Bununla birlikte Stratejik Füze Kuvvetleri, Uzay Savunma Kuvvetleri, Hava
İndirme Birlikleri olmak üzere üç bağımsız kuvvet daha bulunmaktadır. 2006 itibarı ile
orduda aktif personel sayısı 1.037 milyondur.[104] 18-27 yaş arasındaki tüm erkek
vatandaşların 12 aylık zorunlu askerlik hizmetini yerine getirmesi ile yükümlüdür.[7]
2012 Küresel Barış Endeksi'ne göre, Rusya dünyanın altıncı en az huzurlu ülkesi
olup bu konumu büyük ölçüde ülkenin savunma bütçesinin boyutuna ve Kuzey
Kafkasya'da devam eden çatışmalara bağlanmıştır.[105] Rusya tarihsel olarak
endeksin kurulduğu 2007 yılından beri düşük sırada yer almıştır.[106]
Rusya ordusu 2015 yılının Ağustos ayında ilk kez kutuplarda askeri tatbikat
başlatmıştır.[107]
İdari bölümler[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Rusya'nın idari bölümleri
Rusya Federasyonu 85 adet federal bölüme (Rusça: субъект, subyekt)
ayrılmaktadır.[108] Bu federal birimlerin hepsi eşit bir biçimde iki delege ile Federasyon
Konseyinde temsil edilirler.[109] Federal bölümler sahip oldukları özerklik bakımından
farklılık gösterirler.

46 oblast (iller); seçilmiş bir yönetici ile yönetilir ve yerel yasama organları
bulunmaktadır.

21 cumhuriyet: otonom bölge kabul edilirler, kendi anayasası, parlamentosu ve
başkanı bulunmaktadır. Her cumhuriyet için Rusça'nın yanı sıra bölgesel dil ya
da diller de cumhuriyetin resmi dili/dilleri olarak tesis edilebilir.Örneğin
Dağıstan'da Rusça dışında 13,Karaçay-Çerkesya'da 4,Kabardey-Balkarya'da
2 resmi dil vardır.

9 kray (bölgeler): esasında oblastlara benzemektedir. Bu bölgeler tarihsel
olarak oluşmuşlardır, ilk olarak sınırbölgelerde oluşturulan kraylar, daha sonra
otonom oblast ve otonom okrugların yönetim merkezi halinde de
oluşturulmuştur..

4 özerk okrug (özerk bölgeler): ilk olarak etnik azınlıklar için kraylar ve
oblastlar içerisinde kurulmuşlardır, fakat 1990'da statüleri yükseltilerek, idari
bölge statülerine alınmışlardır.

1 özerk oblast (Yahudi Özerk Oblastı): esasen oblast kabul edilen bölge 1990
yılında şu anki bağımsız oblast statüsüne yükseltilmiştir. İlk olarak bir kray'a
bağlı olarak kurulan oblast,şimdi bağımsız bir özerk oblast (bölge) olarak
doğrudan Rusya Federasyonu devlet yapısı içinde yer almıştır.

3 federal şehir: (Moskova, Sankt Peterburg ve Sivastopol), ayrı bir idari bölüm
olan büyük kentlerdir.
Federal bölümler, her biri Devlet Başkanı'nın atadığı yöneticiler tarafından yönetilen
dokuz federal bölge (Rusça: федеральный округ, federalnıy okrug) halinde
gruplandırılmıştır.[110] Federal bölümlerin aksine federal bölgeler devlet yönetiminin alt
bölümü olmayıp doğrudan federal yönetime bağlıdır. Federal bölgelerin yöneticileri,
federal bölümler ile federal hükümet arasındaki irtibatı sağlamaktan ve federal
bölümlerin federal yasalara uygun hareket etmesinden sorumludur.
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Rusya coğrafyası
Rusya topografisi
Rusya, 17,075,400 km²'lik yüzölçümü ile dünyanın en geniş ülkesidir.[10]Rusya'da 23
UNESCO Dünya Mirası, 40 UNESCO biyosfer rezervi,[111]41 millî park ve 101 doğa
rezervi bulunmaktadır. Rusya, 41° ve 82° Kenlemleri ile 19° D ve 169° B boylamları
arasında yer almaktadır.
Rusya'da kereste, petrol, doğal gaz, kömür, cevher ve diğer mineral kaynakları dahil
olmak üzere geniş doğal kaynak rezervi bulunmaktadır.
Topografya[değiştir | kaynağı değiştir]
Elbrus Dağı, Kafkasya'nın, Rusya'nın ve Avrupa'nın en yüksek noktasıdır.
Rusya'da jeodezik bir hat boyunca yaklaşık 8.000 km dışında iki geniş ayrı noktalar
bulunmaktadır. Bu noktalar: Polonya sınırındaki Vistül Lagünü'nü Gdańsk
Körfezi'nden ayıran 60 km uzunluğundaki Vistül Burnu ile ve en uzak
güneydoğusunda ise Kuril Adaları'dır. Boylamdanayrılmış uzak noktalar jeodezik bir
hat boyunca 6.600 km dışında bulunmaktadır. Bu noktalar: batıda yine Vistül Burnu
olup doğuda ise Büyük Diomede Adası'dır. Rusya Federasyonu 9 zaman
dilimineayrılmaktadır.
Rusya, ağırlıklı olarak güneyde bozkır ve kuzeyinde yoğun ormanlık ovalar ile kuzey
kıyısı boyunca uzanan tundralardan oluşmaktadır. Rusya dünyadaki ekilebilir
arazinin %10'una sahiptir.[112] Dağ aralıkları güney sınırları boyunca bulunmakta
olup, Kafkasya (5642 m ile Rusya ve Avrupa'nın yüksek noktası olan Elbruz
Dağı'nıda içeren) ve Altay (4506 m ile Rus Uzak Doğusu dışında Sibirya'nın en
yüksek noktası olan Beluça Dağı'nıda içeren); ve doğu taraflarında Verhoyansk
Sıradağları ve Kamçatka Yarımadası'ndaki yanardağlar (4750 m ile Avrasya'nın en
yüksek aktif yanardağının yanı sıra Asya Rusyası'nın en yüksek noktası
olan Klyuçevskaya Sopka'yıda içeren) bulunmaktadır. Ural Dağları, maden kaynakları
açısından zengin olup, Avrupa ile Asya'nın kuzey-güney aralığını oluşturur.
Rusya, Arktik ve Pasifik Okyanusu, Baltık Denizi, Azak Denizi, Karadeniz ve Hazar
Denizi boyunca 37.000 km'nin uzunluğunda bir sahil şeridine sahiptir.[7] Barents
Denizi, Beyaz Deniz, Kara Denizi, Laptev Denizi, Doğu Sibirya Denizi, Çukçi
Denizi, Bering Denizi, Ohotsk Denizi ve Japon Denizi Arktik ve Pasifik yoluyla
Rusya'ya bağlıdır. Rusya'nın başlıca ada ve takımadaları Novaya Zemlya, Franz
Josef Toprakları, Severnaya Zemlya, Yeni Sibirya Adaları, Vrangel Adası, Kuril
Adaları ve Sahalin Adası'dır. Diomede Adaları (biri Rusya, diğeri ise ABD tarafından
kontrol edilmektedir) arasındaki mesafe sadece 3 km olup Kunaşir Adası ise
Japonya'nın Hokkaido Adası'ndan yaklaşık 20 km uzaklıktadır.
İklim[değiştir | kaynağı değiştir]
Kışın bir tayga ormanı, Çelyabinsk Oblastı
Ülkenin büyüklüğü ve denizden uzak birçok bölge sonucunda tundra ve uç
güneydoğu bölgeleri dışında, nemli karasal iklim ülkenin her yerinde hakimdir.
Güneydeki dağlar, Hint Okyanusu'ndan gelen sıcak hava kütlelerinin girişini
engellemekte olup ülkenin batı ve kuzey bölgeleri Arktik ve Atlantik'in etkilerine
açıktır.[113]
Kuzey Avrupa Rusyası ve Sibirya'nın çoğunluğu yarı arktik iklime sahiptir. Kuzeydoğu
Sibirya'nın iç bölgelerde çok şiddetli kışlar olup (çoğunlukla Saha Cumhuriyeti'nde
olup Kuzey Soğuk Kutbu arasında −71.2 °C gibi rekor düşük sıcaklıklar olmaktadır),
diğer bölgelerde ise daha ılımandır. Arktik Okyanusu kıyılarında ve Rus Arktik
Adaları'nda ise kutup iklimihakimdir.
Karadeniz'in Krasnodar Krayı'nın sahil kesimi, özellikle Soçi, ılık ve yağışlı kışları
ile ılıman dönencealtı ikliminesahiptir. Kış, Doğu Sibirya ve Uzak Doğu'nun birçok
bölgelerinde yaz ile karşılaştırıldığında kuru olup ülkenin diğer bölgelerinde mevsim
boyunca daha eşit yağışlıdır. Ülkenin çoğu yerinde kış mevsiminde yağışlar genellikle
kar şeklinde olmaktadır. Aşağı Volga ve Hazar Denizi kıyısındaki bölge, Güney
Sibirya'nın bazı bölgelerinde olduğu gibi yarı kurak iklime sahiptir.
Ülke toprakları boyunca neredeyse sadece iki ayrı mevsim olan kış ve yaz vardır.
İlkbahar ve sonbahar ayları çok kısa sürmektedir ve yaz ve kış ayları arasındaki
sıcaklık farkı oldukça yüksektir.[113] En soğuk ay Ocak (sahil şeridinde ise Şubat) olup
en sıcak ay ise genellikle Temmuz ayıdır. Sıcaklık ortalamalarındaki büyük farklar
doğaldır. Kışın sıcaklıklar güneyden kuzeye ve batıdan doğuya gidildiğinde
soğumaktadır. Yazlar ise Sibirya'da bile oldukça sıcak olabilmektedir.[114] İç kesimler
ise en kurak alanlardır.
Biyoçeşitlilik[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana maddeler: Rusya faunası ve Rusya florası
Boz ayı, Rusya'nın önemli simgelerinden biridir.
Kuzeyden güneye Rusya Ovası olarakta bilinen Doğu Avrupa Ovası, Arktik tundralar,
iğne yapraklı ormanlar (tayga), yaprak döken ormanlar, otlaklar (step) ve yarı-çöller
(Hazar Denizi saçakları) ile kaplanmış olup iklim değişiklikleri bitki örtüsününde
değişiklikler yaşanabilmektedir. Sibirya'da da benzer bir durum söz konusudur, ancak
daha çok tayga bulunmaktadır. Rusya dünyanın en büyük orman rezervlerine sahip
olup, "Avrupa'nın akciğeri" olarak bilinir[115] ve karbondioksit emme miktarı Amazon
ormanları'ndan sonra ikincidir.
Rusya'da 266 memeli ve 780 kuş türü bulunmaktadır. 1997 itibarıyla Rusya
Federasyonu Kırmızı Veri Kitabı'na toplam 415 hayvan türü dahil edilmiştir[116] ve şu
anda korunmaktadırlar.
Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Rusya ekonomisi
Moskova Dünya Ticaret Merkezi
SSCB'nin dağılmasından bu yana Rusya ekonomisi
Rusya özellikle petrol ve doğal gaz gibi muazzam doğal kaynaklara sahip bir piyasa
ekonomisine sahiptir. Rusya GSYİH (nominal) bakımından dünyanın 9. ve satınalma
gücü paritesi bakımından ise dünyanın 6. büyük ekonomisidir. 21. yüzyılın başından
bu yana, yüksek iç tüketim ve daha fazla siyasi istikrar Rusya'da ekonomik büyümeyi
desteklemektedir. Reel kişi başına düşen GSYİH (SAGP) (mevcut uluslararası $),
2010'da 19,840 olmuştur.[81] Büyüme öncelikle petrol veya mineral çıkarma ve
ihracatı yerine iç piyasa için mal ve hizmet dışı ticareti ile sağlandı.[7]Rusya'da
ortalama aylık nominal maaş 2000 yılında 80$ kadar iken, 2013 başlarında 640$
olmuştur.[117] 2010 yılı itibarı ile Rusya'da halkın yaklaşık %12.7'si ulusal yoksulluk
sınırının altında yaşamakta olup[118] ile 1998 yılında Sovyet sonrası çöküşün en kötü
noktada olduğu %40'tan önemli ölçüde aşağı çekilmiştir.[81] Rusya'da 1999
yılında %12.4 olan işsizlik 2007'de %6'ya düştü.[119] 2000'de sadece 8 milyon olan
orta sınıf 2013'te 108 milyona yükselmiştir.[120][121]
Rusya'nın ihracatının %80'nden fazlasını petrol, doğal gaz, metaller ve keresteler
oluşturmaktadır.[7] 2003 yılından bu yana, iç pazarın önemli ölçüde güçlenmesiyle
doğal kaynakların ihracatının ekonomik önemi azalmaktadır. Petrol ihracatından elde
edilen kazanç 1999'da 12 milyar $ olan yabancı rezervi, 1 Ağustos 2008'de 597.3
milyara çıkarak Rusya'yı dünyanın üçüncü büyük döviz rezervi haline getirdi.[122]
Tarım[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana maddeler: Rusya'da tarım ve Rusya'da balıkçılık sektörü
Rostov'da buğday hasatı. Rusya, dünyanın en
büyük çavdar, arpa, karabuğday, yulaf ve ayçiçeği tohumuüreticisidir ve en büyük
buğday üreticisi ve ihracatçılarından biridir.
Rusya'da ekili arazinin toplam alanı 2005 yılında 1,237,294 km² olarak tahmin edilmiş
olup, dünya dördüncüsüdür.[123] 1999-2009 yılları arasında, Rusya'da tarım istikrarlı
bir büyüme göstermiştir[124] ve ülke bir tahıl ithalatçısından, AB ve ABD'den sonra
üçüncü büyük tahıl ihracatçısı haline geldi.[125] 1999'da 6,813,000 ton olan et üretimi
2008'de 9,331,000 tona yükselmiş olup büyümeye devam etmektedir. [126]
Tarımın restorasyonu, hükümetin kredi politikası ile desteklenmiş olup, bireysel
çiftçilere ve daha önce hala tarım arazilerinde önemli bir paya sahip
Sovyet kolhozları olup özelleştirilen büyük çiftliklere yardım sağlanmıştır.[127] Büyük
çiftliklerde tahıl ve çiftçilik ürünleri üretimi üzerine yoğunlaşırken, küçük özel ev
arsalarında ülkenin en verimli patates, sebze ve meyveleri üretilmektedir.[128]
Atlantik, Arktik ve Pasifik okyanuslarındaki Rus balıkçılık filolarının erişimi dünyanın
balık tedariğine önemli bir katkıda bulunmaktadır. 2005 yılında toplam 3.191.068 ton
balık yakalanmıştır.[129] Son yıllarda balık ve deniz ürünleri ihracat ve ithalatı önemli
ölçüde büyümüş olup 2008 yılından bu yana 2415 milyon $ ve 2036 milyon $ gelire
ulaşmıştır.[130]
Enerji[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Rusya'da enerji
Rusya, Avrupa'nın en önemli petrolve doğal gaz tedarikçisidir.
Son yıllarda, medyada Rusya sık sık bir enerji süpergücü olarak tarif
edilmiştir.[131][132] Rusya dünyanın en büyük doğalgaz rezervlerine,[133]sekizinci
büyük petrol rezervlerine[134] ve ikinci büyük kömür rezervlerinesahiptir.[135] Aynı
zamanda dünyanın önde gelen doğal gaz ihracatçısı[136] ve ikinci büyük doğal gaz
üreticisi[137] olup, aynı zamanda en büyük petrol ihracatçısı ve üreticisidir.[138]
Rusya, dünyanın üçüncü büyük elektrik üreticisi[139] ve beşinci büyük yenilenebilir
enerji üreticisi olup, ülkede son derece gelişmiş bir hidroelektrik üretimi
bulunmaktadır.[140] Büyük şelalelerdeki hidroelektrik santralleri Avrupa Rusyası'nda
Volga gibi büyük nehirler boyunca inşa edilir. Ayrıca Rusya'nın Asya bölümüde çok
sayıda büyük hidroelektrik santrali bulunmaktadır, ancak Sibirya ve Rus Uzak
Doğusu dev hidroelektrik potansiyeli bakımından büyük ölçüde atıl kalmaktadır.
Rusya, sivil nükleer enerjiyi geliştiren ve dünyanın ilk nükleer enerji santralini inşa
eden ülkedir. Günümüzde Rusya dünyanın dördüncü büyük nükleer enerji
üreticisi[141] olup, tüm Rusya'da nükleer enerji Rosatom tarafından yönetilmektedir.
Bu sektör hızla gelişmekte olup, mevcut nükleer enerjinin toplam payını %16,9'dan
2020 yılında %23'e çıkarılması hedeflenmektedir. Rus hükümeti, yeni nesil nükleer
enerji teknolojisine adanmış bir federal program için 127 milyar ruble tahsis etmeyi
planlamaktadır.[142]
Ulaşım[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Rusya'da ulaşım
Vladivostok'ta Trans-Sibirya Demiryolu'nun sonunda 9288 yazan kilometretaşı
Rusya'da demiryolu ulaşımı çoğunlukla devlet denetimindeki Rusya Demiryolları'nın
tekelindedir. Şirket hesapları Rusya'nın GSYH'sinin %3.6'sını, toplam yük
trafiğinin %39'unu (boru hatları dahil) ve yolcu trafiğinin %42'den fazlasını
oluşturmaktadır.[143] Ortak kullanılan demiryolu raylarının toplam uzunluğu
85,500 km'yi aşmaktadır[143] ve ABD'den sonra ikinci sıradadır. 44,000 km'den fazla
hat elektrifikasyonlu[144] olup bu dünyanın en büyük rakamıdır ve fazladan ek olarak
endüstriyel olmayan 30,000 km ortak taşıyıcı hat bulunmaktadır. Rusya'da
demiryolları dünyanın çoğunun aksine 1520 mm geniş hat kullanmakta olup istisna
olarak Sahalin Adası'nda 957 km 1067 mm dekovil hat kullanmaktadır. Rusya'nın en
bilinen demiryolu Trans-Sibirya Demiryolu(Transsib) olup, 7 zaman dilimini
kapsamakta ve dünyanın en uzun sürekli hizmeti vermekte olup, MoskovaVladivostok (9,259 km), Moskova-Pyongyang(10,267 km)[145] ve Kiev-Vladivostok
(11,085 km) arasında çalışmaktadır.[146]
2006 yılı itibarıyla Rusya'da 933,000 km yol olup, bunlardan 755,000 km'si asfalt ile
kaplıdır.[147] Bunlardan bazıları federal karayolu sistemini oluşturmaktadır. Rusya'nın
büyük bir yüzölçümüne sahip olması nedeniyle yol yoğunluğu
tüm G8 ve BRIC ülkeleri arasında en düşük düzeydedir.[148]
Yamal, Rusya'nın nükleer buzkırangemilerinden biridir
Rusya'da çoğunlukla doğal nehirler ve göllerden oluşan içsular ile birlikte 102.000 km
suyolu bulunmaktadır. Ülkenin Avrupa bölümünde büyük nehirlerin havzaları kanal
ağı ile bağlanır. Rusya'nın başkenti Moskova, Baltık, Beyaz, Hazar, Azak
Denizi ve Karadeniz'e olan su yolu bağlantıları nedeniyle bazen "beş denizin limanı"
diye çağrıştırılmaktadır.
Rusya'nın ana deniz limanları Azov'da Rostov-na-Donu,
Karadeniz'de Novorossiysk ve Soçi, Hazar'da Astrahan ve Mahaçkale,
Baltık'ta Kaliningrad ve Sankt Peterburg, Beyaz Deniz'de Arhangelsk, Barents
Denizi'nde Murmansk, Pasifik Okyanusu'nda PetropavlovskKamçatski ve Vladivostok'tur. Rusya, 2008 yılı itibarıyla 1448 deniz ticaret gemisine
sahiptir. Dünyanın tek nükleer buzkıranfilosu Rusya'nın Arktik kıta
sahanlığındaki ekonomik keşifler ile Avrupa ve Doğu Asya arasında Kuzey Denizi
Rotası boyunca deniz ticaretinin gelişimini sağlamaktadır.
Rusya'da faal bir tren
Rusya'da 1216 havalimanı olup,[149] en işlek olanları
Moskova'da Şeremetyevo, Domodedovo ve Vnukovo, Sankt Petersburg'ta
ise Pulkovo'dur. Rusya'da pistlerin toplam uzunluğu 600.000 km'yi
aşmaktadır.[150] Genellikle, Rusya'nın büyükşehirlerinde gelişmiş toplu taşıma
sistemleri olup, en yaygın kullanılan araçlar troleybüs ve tramvay'dır. Moskova, Sankt
Petersburg, Nijni Novgorod, Novosibirsk, Samara, Yekaterinburg ve Kazan olmak
üzere yedi şehirde yeraltı metrosu olup, Volgograd'da
ise metrotramvay bulunmaktadır. Rusya'da metroların toplam uzunluğu 465.4 km'dir.
1935 yılında açılan Moskova metrosu ve 1955 yılında açılan Sankt Petersburg
metrosu Rusya'daki en eski metrolardır. Bu iki metro, dünyanın en hızlı ve en işlek
metro sistemleri arasında yer almaktadır ve istasyonları Rus metro ve demiryolları
için yaygın bir gelenek olan zengin dekorasyonlar ve eşsiz tasarımları ile ünlüdür.
Demografi[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Rusya demografisi
Rusya 2012 nüfus artış haritası
2002 sayımına göre Rusya nüfusunun %79,8'ini federasyonun esas unsuru
olan Ruslar oluşturmaktadır. Rus nüfusunun dışında çok sayıda etnik grup da
mevcuttur. Rusya sınırları içerisinde 160 farklı etnik grubu olduğu tahmin
edilmektedir.[151] Rusya nüfusu her ne kadar diğer ülkelerle karşılaştırıldığında yüksek
olsa da; km²'ye düşen insan sayısı, ülkenin kapladığı alan sebebiyle çok azdır. Rusya
nüfusunun ağırlıklı olarak yaşadığı bölge, coğrafi olarak Avrupa toprakları olarak
kabul edilen Ural Dağlarının batısında ve Kuzeybatı Sibirya'da yaşamaktadır. Ülke
nüfusunun %73' ü şehirlerde yaşarken, %27'si kırsal alanlarda
yaşamaktadır.[152] Rusya nüfus bakımından dünyanın en kalabalık sekizinci ülkesi
konumundadır.
Ülke nüfusu, Sovyetler'in yıkılmasından sonra düşüşe geçmiş olsa da, 2010 sayımına
göre 141.927.297 'dır. 1991yılında Rusya nüfusu tüm zamanların en yüksek seviyesi
olan 148.689.000'a ulaşmıştı[153], fakat 90'lar boyunca süren göçmenlik, ölüm oranın
çok hızlı yükselmesi sebepleri ile ülke nüfusu 20 yıllık sürede azalmıştır.[154]
1950 ile 2013 arasında Rusya'nın nüfusu
Ülkede 2009 yılında, son 15 yıl içinde ilk kez 10.500 kişilik bir nüfus artışı
sağlanmıştır.[154] Söz konusu artış, 279.906 kişinin Rusya'ya göçmesi ile oluşmuştur
ki bu sayının %93 Eski Sovyet ülkelerinden olmuştur.[154] Rus halkının göçü ise 2000
yılında 359.000 iken 2009 yılıdna 32.000 inmiştir.[154] Şu anda 116 milyon Rus ülke
sınırlarında yaşarken, ülke dışında, özellikle eski sovyet ülkelerinde 20 milyon
civarında rus yaşadığı tahmin edilmektedir.[151]
Rusya'da doğum oranı, Avrupa ülkelerinin ortalamalarında yüksektir. Rusya doğum
oranı 2008'de her bin kişide 12.4 doğum olurken[154], Avrupa Birliği ortalaması ise her
bin kişide 9.90'dur[155]. Ölüm oranı ise Avrupa Birliği ile kıyaslandığında çok yüksek
kalmaktadır. Avrupa Birliği ortalama ölüm oranı binde 10,28 iken[156], Rusya'da 2009
rakamlarına göre ölüm oranı binde 14,2'ye ulaşmıştır[154]. Hükümet bu durumu
engellemek için 2007 yılında, aylık çocuk yardımını ikiye çıkararak 55 Dolar yapmış,
tek seferlik ödemeyi ise ikinci çocuktan sonra çocuk başına
9.200 Dolarayükseltmiştir.[157] Bu uygulamalar sonrası Rusya, şu anda Sovyetler
sonrası en yüksek doğum oranına ulaşmıştır.
Etnik gruplar[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Rusya'daki etnik gruplar
60 farklı etnik grubun yaşadığı Rusya Federasyonu'nda başlıca etnik gruplar
şunlardır; 115,9 milyon Rus, 6,1 milyon Tatar, 2,9 milyon Ukrayna, 1 milyon 360
bin Çeçen, 1 milyon 130 bin Ermeni, 444 bin Yakut, 300 bin Karaçay ve Balkar, 843
bin Mordvin, 808 bin Beyaz Rus,622 bin Azeri, 515 bin Oset, 172 bin Moldovalı, 96
bin Ahıska Türkü, 637 bin Udmurt, 604 bin Çirmişler, 233 bin Komi, 125 bin KomiPermyak, 93 bin Karelyalı, 445 bin Buryat, 174 bin Kalmık, 41,3 bin Nenets, 35,5
bin Evenk, 16 bin Çukçe, 29 bin Hantı, 11,4 bin Mansi, 230 bin Yahudi, 597
bin Alman, 1 milyon 637 bin Çuvaş, 1 milyon 637 bin Başkurt, 422 bin Kumuk, 314
bin Tuva[158], 90 bin Nogay, 76 bin Hakas, 67 bin Altay,7 bin Dolgan gibi toplulukları
vardır. Kafkas halkları sayıları da şöyledir: 814 bin Avar, 580 bin Kabardey, 510
bin Dargi, 413 bin İnguş, 411,5 bin Lezgi, 198 bin Gürcü, 156,5 bin Lak, 131,8
bin Tabasaran, 140,5 bin Adige, 38 bin Abaza vb (Ethnic groups in
Russia,Wikipedia)[kaynak belirtilmeli]. Dünyada en fazla,182 etnik grubun yaşadığı ülkedir
(Dünya Ansiklopedisi; ayrıca Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Dmitriy
Medvedev'in açıklaması).[kaynak belirtilmeli]
Rossiyane (Россияне), milliyetine (etnik) bakılmaksızın Rusya vatandaşları için
kullanılan bir kelimedir. Çoğu dilde bu kelime genellikle Rus olarak tercüme edilir.
Dil[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana maddeler: Rusya'daki diller ve Rusça
Rusça'nın konuşulduğu ülkeler ve bölgeler.
Rusya'da 160 etnik grup tarafından 100'den fazla dil ve lehçe
konuşulmaktadır.[9] 2002 nüfus sayımına göre Rusça 142,6 milyon kişi tarafından
konuşulmaktadır. İkinci en çok konuşulan dil 5,3 milyonla Tatarca ve üçüncü en çok
konuşulan dil 1,8 milyonla Ukraynaca'dır.[159]Rusça ülkenin tek resmi dilidir,
ancak cumhuriyetler veya diğer özerk bölgelerde Rusça ile birlikte diğer dil veya
dillerde resmidir.[160]
Rusça geniş dağılıma rağmen Rusya genelinde homojendir. Coğrafi
olarak Avrasya'nın en yaygın dilidir ve en çok konuşulan Slav dilidir.[161] Rusça, HintAvrupa dil ailesi'nin Slav dilleri koluna aittir
ve Belarusça ve Ukraynaca (bazende Rusince) ile birlikte en önemli üç Doğu Slav
dilindenbiridir. Eski Doğu Slavcası'na ilişkin yazılı örnekler 10. yüzyıldan
tasdiklenmiştir.[162] Günümüzde, dünyadaki bilimsel yayınların dörtte birinden fazlası
Rusça yayımlanmaktadır.[163] 20. yüzyılda politik açıdan önemli bir dil olan
Rusça, Birleşmiş Milletler'in altı resmi dilinden biridir.[164] Rusça, 33 harflik Kiril
alfabesi ile yazılır.
Yerleşim[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana maddeler: Rusya'daki şehirler listesi ve Nüfuslarına göre Rusya'daki şehir ve
kasabaların listesi
141 milyonluk Rusya nüfusunun %73'ünü kentlerde yaşayanlar, %27'sini ise kırsal
kesimde yaşayanlar oluşturmaktadır. Günümüzde Rusya, Moskova (alfa) ve Sankt
Peterburg (gamma) olmak üzere iki dünya şehrinesahiptir.

G

T

D
Rusya büyük ş
Rosstat (2014-1
Moskova
Sankt Peterburg
Din[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Rusya'da din
Kazan'da Bütün Dinler Tapınağı, dini mimariyi çeşitli şekillerde bir araya
getirmektedir.
Hristiyanlık, İslam, Budizm ve Yahudilik Rusya'nın geleneksel dinleri olup tümü
Rusya'nın tarihsel mirasının bir parçasıdır.[167] Rus Ortodoks Kilisesi devrimden önce
Rusya'nın devlet dini olup ülkenin en büyük dini kurumudur. Rusya'da bir araştırma
merkezinin yaptığı kamuoyu araştırmaları göre katılımcıların %63'ü kendisini
Ortodoks olarak tanımlarken, %6'sı kendini Müslüman ve %1'i ise
kendini Budist, Katolik, Protestan ve Yahudi olarak tanımlamıştır. %12'si ise herhangi
bir dine inanmamasına karşın Tanrı'ya inandıklarını ve %16'sı ise
kendisini dinsizolarak tanımlamıştır.[168] Paskalya, Rusya'da en popüler dini bayram
olup çok sayıda dine inanmayanlar ve Hıristiyan olmayanlarda dahil olmak üzere tüm
Rus vatandaşlarının %90'ından fazlası tarafından kutlanmaktadır. Bir kaynağa göre,
Rus nüfusunun dörtte üçünden fazlası paskalyayı geleneksel paskalya kekleri, boyalı
yumurta ve pasha yaparak kutlamaktadır.[169] Kiev Knezliği'nin 10.
yüzyılda Hıristiyanlaştırılmasından bu yana Ortodoksluk ülkedeki egemen dini olup
yaklaşık 100 milyon vatandaşların kendilerini Rus Ortodoks Hıristiyanı olarak
tanımlamaktadır.[170] Kayıtlı kiliselerin %95'i Rus Ortodoks Kilisesi'nin himayesinde
olmakla birlikte bazı küçük Ortodoks Kiliseleri'de bulunmaktadır.[171] Ancak Ortodoks
inancına mensup kişilerin büyük bir bölümü düzenli olarak kiliseye gitmemektedirler.
Ayrıca Katolikler, Ermeni Gregoryan ve çeşitli Protestan kiliseleri gibi küçük Hıristiyan
mezhepleri de mevcuttur.
Rusya'daki Müslümanların sayısı yaklaşık 20 milyondur. Rusya'daki Hac Misyonu
tarafından ise 2015 yılında 12 bin kişinin hacca gitmek için başvurduğunu
açıklamıştır.[172] Rusya'da Eski SSCB devletlerinden yaklaşık 3 ila 4 milyon geçici
Müslüman göçmenler vardır.[173] Müslüman nüfusun çoğu Kuzey Kafkasya ve İdilUral bölgelerinin yanı sıra Moskova, Sankt Petersburg ve Batı Sibirya'da
yaşamaktadır.[174] Rusya aynı zamanda İslam İşbirliği Teşkilatı'nda gözlemci üye
statüsündedir.
Budizm geleneksel olarak Rusya Federasyonu'nun üç bölgesinde
yaygındır: Buryatya, Tuva ve Kalmıkya. Bazı Sibirya sakinleri ve Uzak Doğu
bölgelerinde, özellikle Saha Cumhuriyeti ve Çukotka'da, büyük dinlerle birlikte
practice Şamanist, Panteist, ve Pagan ayinleride uygulanmaktadır.[9] Dinlere mensup
olma çoğunlukla etnik gruplara göre bölünmektedir. Örneğin Slavların ezici
çoğunluğu Ortodoks Hıristiyan, Türkler çoğunlukla Müslüman ve Moğollar ise genel
olarak Budisttir.[175] Yahudilik ise Yahudi Özerk Oblastı'nda yaygındır.
Çeşitli raporlara göre nüfusun %16-48 arasının dinsiz olduğunu ortaya
koymaktadır.[176]
Eğitim[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Rusya'da eğitim
Moskova Devlet Üniversitesi
Rusya, anayasal olarak tüm vatandaşlara parasız eğitimsunmaktadır.[177] Ancak
sübvansiyonlu yükseköğretime giriş son derece rekabetçidir.[178] Eğitimde bilim ve
teknolojiye verilen büyük önem sonucunda, genellikle tıp, matematik, bilim ve uzay
araştırmaları yüksek bir düzeydedir.[179]
1990 yılından bu yana okul eğitimi 11 yıldır. Devlete ait ortaöğretim okullarında eğitim
parasızdır. Üniversite düzeyinde eğitim ise bazı istisnalar dışında ücretsizdir. [180]
2004 yılında eğitim bütçesi GSYİH'nın %3.6 veya konsolide devlet bütçesinin %13'ü
olarak gerçekleşmiştir.[181]Hükümet, her devlet kurumu için kurulmuş bir kota veya
öğrenci sayısı içindeki öğrenim ücretini ödemek için fon ayırır. Yükseköğretim
kurumlarında, öğrencilere küçük bir burs ödenir ve ücretsiz barınma sağlanır.[182]
En eski ve en büyük Rus üniversiteleri, Moskova Devlet Üniversitesi ve Sankt
Petersburg Devlet Üniversitesi'dir. 2000'li yıllarda, Rusya'nın bölgelerde yüksek
öğrenim ve karşılaştırılabilir ölçekte araştırma kurumları yaratmak amacıyla, hükümet
çoğunlukla mevcut büyük bölgesel üniversiteler ve araştırma enstitüleri birleştirilmesi
ve özel fon sağlayarak federal üniversiteler kurma programını başlattı. Bu yeni
kurumlar Güney Federal Üniversitesi, Sibirya Federal Üniversitesi, Kazan Volga
Federal Üniversitesi, Kuzey-Doğu Federal Üniversitesi ve Uzak Doğu Federal
Üniversitesi'dir.
Sağlık[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Rusya'da sağlık hizmetleri
Uzaktan tren istasyonlarında sağlık hizmeti sağlamak için kullanılan bir mobil klinik
Rusya Anayasası'nda ücretsiz evrensel sağlık hizmetleri tüm ülke vatandaşları için
güvence altına alınmıştır.[183] Ancak ücretsiz sağlık hizmeti, uygulamada zorunlu kayıt
nedeniyle bazen sınırlı olabilmektedir.[184] Rusya'da kişi başına neredeyse dünyanın
diğer tüm ülkelerinden daha fazla doktor, hastane ve sağlık çalışanları bulunmakta
iken,[185] Sovyetler Birliği'nin dağılmasından bu yana Rus nüfusun sağlık, sosyal,
ekonomik ve yaşam tarzı değişiklikleri sonucunda önemli ölçüde azalmış olup
ortalama yaşam beklentisi 2006-09 arasındaki erkeklerde 1.4 yıl ve bayanlarda 2.4 yıl
artış olması ile eğilim son yıllarda tersine dönmüştür.[154]
2009 yılı itibarıyla, Rusya'da beklenen yaşam süresi erkeklerde 62.77 yıl ve
kadınlarda 74.67 yıldır.[186] Erkeklerdeki düşük yaşam beklentisinin nispeten en büyük
nedeni çalışma çağındaki erkeklerde yüksek ölüm oranıdır. Ölümlerin çoğunluğu
alkol zehirlenmesi, sigara, trafik kazaları ve şiddet suçu gibi önlenebilir nedenlerden
meydana gelmektedir.[154]Beklenen yaşam süresindeki büyük bir cinsiyet farkı ve II.
Dünya Savaşı'nda verilen büyük kayıpların kalıcı etkisi sonucunda cinsiyet
dengesizliği günümüzdede devam etmektedir ve her kadın için 0,859 erkek
düşmektedir.[7]
Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Rus kültürü
Mimarlık[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Rus mimarisi
Moskova'daki Aziz Vasil Katedrali, Rus mimarisinin en önemli eserlerinden biridir.
Kiev Knezliği'nin Hıristiyanlaşması'ndan bu yana birkaç yıl Rus mimarisi ağırlıklı
olarak Bizans mimarisi'nden etkilenmiştir. Sur duvarlarından bir bölümü (kremlinler),
eski Kiev Knezliği'ndeki taş binalar, Ortodoks kiliselerin kubbelerigenellikle altın
kaplamalı veya parlak boyalıdır.
15. yüzyılın sonlarında Aristoteles Fioravanti ve diğer İtalyan
mimarlar Rönesanstrendlerini Rusya'ya getirdi. O dönemde Aziz Vasil Katedrali'nin
doruğu gibi 16. yüzyılın eşsiz çadır çatılı kiliseleri gelişmiştir.[187] Ayrıca o
zamanlarda soğan kubbe tasarımı tam geliştirildi.[188] 17. yüzyılda, "ateşli tarzı"
süsleme Moskova ve Yaroslavl'da gelişti ve yavaş yavaş 1690'larda Narışkin
Baroku'nun önünü açtı. Daha sonra I. Petro reformları ile Rusya'da mimari tarzlardaki
değişiklikler genellikle Batı Avrupa'yı izledi.
Rokoko mimarisinin 18. yüzyıl tadı Bartolomeo Rastrelli ve takipçilerinin süslü
eserlerler yapmasını sağladı. II. Katerina ve torunu I. Aleksandr zamanında Neoklasik
mimari özellikle başkent Sankt Peterburg'ta gelişmiştir. 19. yüzyılın ikinci
yarısında Neo-Bizans ve Rus Canlanma stilleri hakim oldu. 20. yüzyılın yaygın
stilleri Art Nouveau, Konstrüktivist ve Stalinist mimaridir.
1955 yılında, yeni Sovyet lideri Nikita Kruşçev, eski akademik mimarinin
"aşırılıklarını" kınadı[189] ve geç Sovyet döneminde mimaride işlevselcilik hakim oldu.
Konut sorunu çözmek için çok eski parlak stillerin aksine büyük miktarda mimarisi
düşük kalitede olan binalar inşa edildi. Son iki yıl içinde durum düzeldi. Sovyet
zamanında yıkılan birçok tapınak yeniden inşa edildi ve bu sürece II. Dünya
Savaşı'nda tahrip olan çeşitli tarihi binaların restorasyonu ile birlikte devam edildi.
Toplam 23.000 Ortodoks kilisesi 1991-2010 yılları arasında yeniden inşa edilerek
Rusya'daki etkin kiliselerin sayısı dört katına çıkarılmıştır.[190]
Görsel sanatlar[değiştir | kaynağı değiştir]
Teslis ikonası, Andrey Rublev
Erken Dönem Rus ressamlığını Bizans'tan miras ikonalar ve canlı freskler temsil
etmekteydi. Moskova iktidara yükselirken, Feofan Grek, Dionisi ve Andrey
Rublevdönemin Rus sanatının önemli isimleri oldu.
Rusya Sanatlar Akademisi 1757 yılında kuruldu[191] ve Rus sanatçılara uluslararası
bir rol ve statü verdi. İvan Argunov, Dmitri Levitski, Vladimir Borovikovski ve diğer 18.
yüzyıl akademisyenleri çoğunlukla portre ressamlığınaodaklanmıştır. 19. yüzyılın
başlarında, neoklasisizm ve romantizm gelişmiş olup mitolojik ve dinsel tema,
özellikle Karl Briullov ve Aleksandr İvanov gibi birçok ünlü ressam tarafından ilham
alınmıştır.
19. yüzyılın ortalarında ise bir grup sanatçı akademik kısıtlamalardan kurtulmak
için Geziciler akımını başlattı.[192] Bu dönemde daha çok
geniş nehirler, manzaralar, ormanlar ve huş açıklıklarının yanı sıra güçlü tarz
sahneleri ve kendi çağındakilerinin sağlam portrelerinde Rus kimliğini
yakalayan gerçekçi ressamlar vardı. Bazı sanatçılar Rus tarihinin dramatik anlarının
tasvirine odaklanmış olup, bazıları ise sosyal eleştiriye dönmüştür. Yoksul ve
karikatür uzmanlığı koşullarını gösteren eleştirel realizm II. Aleksandr egemenliği
sırasında gelişti. En önemli realistler İvan Şişkin, Arhip Kuinci, İvan Kramskoy, Vasili
Polenov, Isaak Levitan, Vasili Surikov, Viktor Vasnetsov, İlya Repin ve Boris
Kustodiyev'dir.
20. yüzyılda sembolist ressamlığın yükselişi, Mihail Vrubel, Kuzma PetrovVodkin ve Nikolay Roerich tarafından temsil edilmiştir.
Rus avangardı, yaklaşık 1890 yılından 1930'a kadar Rusya'da etkili büyük bir
modernist sanat dalgası olarak gelişti. Bu terim birçok ayrı türü kapsamakla
birlikte neo-primitivizm, süprematizm, konstrüktivizm, rayonizm, ve Rus Fütürizmi gibi
ayrılmazla ilgili sanat hareketleri aynı dönemde ortaya çıkmıştı. Bu dönemde göze
çarpan sanatçılar El Lissitzky, Kazimir Maleviç, Vasili Kandinski ve Marc Chagall'dır.
1930'lardan bu yana avangarttakidevrimci fikirler sosyalist gerçekçiliğin yeni ortaya
çıkan muhafazakar yönü ile çatıştı.
Sovyetler zamanında Büyük Vatanseverlik Savaşı sırasında ve sonrasında oldukça
vatansever ve antifaşist sanat eserleri yapıldı. Çoklu savaş anıtları, ülke genelinde
büyük bir ciddiyet ile inşa edilmiştir. Vera Muhina, Yevgeni Vuçetiç ve Ernst
Neizvestni gibi önemli heykeltıraş sanatçıları sosyalist gerçekçilik ile sanatçılar
genellikle yeniliği bir arada kullanmışlardır.
Müzik ve dans[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Rusya'da müzik
Pyotr İlyiç Çaykovskitarafından bestelenen Fındıkkıran Balesi'nin Kar dansı sahnesi.
19. yüzyılda Rusya'da müzik, klasik besteci Mihail Glinka, Rus ulusal kimliğini
benimseyen ve kendi bestelerine dini ve halk unsurları ekleyen Rus Beşleri'nin diğer
üyeleri ile müzikal muhafazakar besteciler olan Anton ve Nikolay Rubinstein'nin
önderliğinde Rus Müzikal Topluluğu arasındaki gerginlik olarak
tanımlanmaktaydı. Pyotr İlyiç Çaykovski'nin geleneği, Romantik dönemin en büyük
bestecilerinden biri olan Sergey Rahmaninov tarafından 20. yüzyılda devam
edildi.[193] 20. yüzyılın dünyaca ünlü bestecileri arasında Aleksandr Skryabin, İgor
Stravinski, Sergey Prokofiyev, Dmitri Şostakoviç ve Alfred Schnittke de
bulunmaktadır.
Rusya'da konservatuvarlarda ünlü solistler ortaya çıkmıştır. En iyi
bilinen viyolonselistler David Oystrah ve Gidon Kremer; çellist Mstislav
Rostropoviç; piyanistler Vladimir Horowitz, Svyatoslav Riçter ve Emil Gilels;
ve vokalistlerFyodor Şalyapin, Galina Vişnevskaya, Anna Netrebko ve Dmitri
Hvorostovski'dir.[194]
20. yüzyılın başlarında, Rus bale dansçıları Anna Pavlova ve Vatslav Nijinski ün
kazandı ve menajer Sergey Dyagilev ve Ballets Russes grubu yurtdışına seyahat
ederek dünya çapında dansın gelişimini etkilemiştir.[195] Sovyet balesi, 19. yüzyılın
mükemmelleşmiş geleneklerini korumuş[196] ve Sovyetler Birliği'nin koreografi
okullarında Maya Plisetskaya, Rudolf Nureyev ve Mihail Barışnikovgibi birçok
dünyaca ünlü yıldızlar yetiştirdi. Moskova'daki Bolşoy Balesi ve Sankt
Petersburg'taki Mariinski Balesidünya çapında ünlüdür.[197]
Modern Rus rock müziği hem Batı rock ve heavy metal müziğinden etkilenmiştir,
hemde Vladimir Vısotski ve Bulat Okucava gibi Sovyet döneminin Rus
bard geleneğinide içermektedir.[198] Rus pop müziği, Sovyet zamanında bilinen
adıyla estrada oldukça bilinen bir endüstri haline gelmiştir ve Alla
Pugaçeva, t.A.T.u, Nu Virgos, Vitas ve Dima Bilan gibi bazı sanatçılar uluslararası
alanda da tanınmıştır.
Edebiyat ve felsefe[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Rus edebiyatı
Yazar ve filozof Lev Tolstoy
18. yüzyılda Rus Aydınlanma Dönemi'nde, Rus edebiyatının gelişimi Mihail
Lomonosov ve Denis Fonvizin'in eserlerini arttırmış ve erken 19. yüzyılda modern bir
yerli gelenek tüm zamanların en büyük yazarlarından bazılarını ortaya
çıkarmıştır. Rus Şairliği Altın Çağı olarak da bilinen bu dönem, modern Rus edebiyat
dilinin kurucusu kabul edilir ve sık sık "Rus Shakespeare"'si olarak tarif
edilen Aleksandr Puşkin ile başlar.[199] 19. yüzyıl, Mihail Lermontov ve Nikolay
Nekrasov'un şiirleri, Aleksandr Ostrovski ve Anton Çehov'un dramaları ve Nikolay
Gogol ve İvan Turgenyev'in ve nesirleri ile devam etmiştir. Özellikle Lev
Tolstoy ve Fyodor Dostoyevski gibi birçok önemli edebiyat eleştirmenleri tüm
zamanların en büyük romancılarından bir olarak nitelendirildiler.[200][201]
1880'lerde büyük romancılar çağı sona ererken, kısa öykü ve şiirler baskın türler
oldu. Birkaç on yılda Rus Şairliği'nin Gümüş Çağı olarak bilinen bu çağda daha önce
baskın yazınsal realizm yerini sembolizme bırakmıştır. Bu dönemin önde gelen
yazarları Valeri Bryusov, Vyaçeslav İvanov, Aleksandr Blok, Nikolay
Gumilev ve Anna Ahmatova gibi şairler ve Leonid Andreyev, İvan Bunin, ve Maksim
Gorki gibi romancılardır.
Rus felsefesi 19. yüzyılda canlanmış olup, başlangıçta Batıcı muhalefet tarafından
tanımlanan Batılı siyasi ve ekonomik modelleri ve Slavofilleri savunan, eşsiz
medeniyet olarak Rusya'nın gelişmesinde ısrar eden bir tanım olarak
çıkmıştır. Nikolay Danilevski ve Konstantin Leontiyev, avrasyacılığın kurucularıdır.
Rus felsefesinin dahada gelişmesiyle sürekli derin edebiyat bağlantı ve yaratıcılık ve
toplum, siyaset ve milliyetçilik ilgisi damgasını vurdu; Rus kozmizmi ve dini felsefe
gibi diğer büyük alanlar vardı. 19. ve 20. yüzyılın önemli filozofları Vladimir
Solovyev, Sergey Bulgakov ve Vladimir Vernadski'dir.
Aleksandr Puşkin
1917 Rus Devrimi'ni takiben İvan Bunin, Vladimir Nabokov ve Nikolay Berdyayev gibi
birçok ünlü yazar ve felsefeci ülkeyi terk ederken, yeni nesil yetenekli yazarlar birlikte
yeni Sovyet devleti için farklı bir uygun işçi sınıfı kültürünü yaratma çabasına katıldı.
1930'larda edebiyat üzerinde sansür sosyalist gerçekçilik politikası doğrultusunda
sıkılaştırıldı. 1950'lerin sonlarından bu yana edebiyat kısıtlamaları hafifletildi ve
1970'ler ve 1980'lerde, giderek resmi kurallar göz ardı edildi. Sovyet döneminin önde
gelen yazar ve romancıları Yevgeni Zamyatin, İlf ile Petrov, Mihail
Bulgakov and Mihail Şolohov ve şairleri Vladimir Mayakovski, Yevgeni
Yevtuşenko ve Andrey Voznesenski'dir.
Sovyetler Birliği, ayrıca Arkadi ve Boris Strugatski, Kir Bulıçov, Aleksandr
Belayev ve İvan Yefremov gibi yazarlar tarafından yazılmış önemli bir bilim kurgu
yapımcısıydı.[202] Rus bilim kurgu ve fantezi geleneği çok sayıda yazar tarafından
günümüzdede devam etmektedir.
Sinema, animasyon ve medya[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana maddeler: Rus sineması ve Rus medyası
Rus ve 1917'den sonra Sovyet sineması, Sergey Eisenstein'in Potemkin Zırhlısı gibi
dünyaca ünlü filmlere imza atmıştır.[203] Eisenstein, dünyanın ilk film okulu olan Devlet
Sinematografi Enstitüsü'nde Sovyet film düzenleme montaj teorisini geliştiren
yönetmen ve kuramcı Lev Kuleşov'un öğrencisi idi. Dziga Vertov'un insan gözü gibi
olan en gerçekçi film çekimi için kullanılan kamera olan kino-glaz (“sine-göz”) teorisi,
belgesel film yapımı ve sinema gerçekçiliği gelişimi üzerinde büyük bir etkisi oldu.
Daha sonra sosyalist gerçekçilik politikası yaratıcılığı biraz sınırlasa da bu tarz birçok
Sovyet filminin sanatsal açıdan başarılı olduğu Çapayev, Leylekler
Uçarken ve Askerin Türküsü gibi filmlerden görülmektedir.[203]
1960'lı ve 1970'li yıllarda Sovyet sinemasının sanatsal stillerinde daha büyük bir
çeşitlilik görüldü. Eldar Ryazanov'un ve Leonid Gayday'ın komedileri o dönemlerde
son derece popüler olup ve pek çok ifade günümüzde de kullanılmaktadır. 1961-1968
yıllarında Sergey Bondarçuk, Leo Tolstoy'un Savaş ve Barış romanının Sovyetler
Birliği'nin şimdiye kadar yapılmış en pahalı filmi olan ve Oscar ödüllü film
uyarlamasının yönetmenliğini yaptı.[204]1969 yılında, Vladimir Motıl'ın ostern türünde
çok popüler bir filmi olan ve genel olarak uzaya herhangi bir yolculuk
öncesi kozmonotlar tarafından izlenen Beyaz Çöl Güneşi yayınlandı.
Eski Rusya Devlet Başkanı Dimitri Medvedev, Margarita Simonyan ile Russia Today
TV'nin Washingtonstüdyosunda iken
Rus animasyonu, Rusya İmparatorluğu dönemine kadar uzanmaktaydı. Sovyet
döneminde Soyuzmultfilm stüdyosu en büyük animasyon üreticisi oldu. Sovyet
animatörler, İvan İvanov-Vano, Fyodor Hitruk ve Aleksandr Tatarski gibi önde gelen
yönetmenlerle birçok öncü teknik ve estetik stil çeşitleri geliştirdi. Maşa ve Ayı,
sevimli Çeburaşka ve Nu, pogodi!'deki kurt ve tavşan gibi birçok Sovyet ve Rus çizgi
kahramanı, Rusya ve çevresindeki birçok ülkede popülerdir.
1980'lerin sonu ve 1990'lar Rus sinema ve animasyonu için kriz dönemi idi. Bu
dönemde Rus sinemacılar kendilerini daha özgür ifade etselerde, devlet
sübvansiyonlarında önemli ölçüde indirime gidilmesi sonucunda daha az film
üretilmiştir. 21. yüzyılın ilk yıllarında ekonomik canlanma ve artan izleyici sayısı bu
sektöre refah getirdi. Üretim düzeyi zaten Birleşik Krallık ve Almanya'da daha
yüksektir.[205] 2007 yılında Rusya'da toplam gişe geliri 565.000.000$ ile önceki yıla
göre %37 artmıştır. 2002 yılında Rus Hazine Sandığı bugüne kadar tek bir seferde
çekilen ilk uzun metrajlı filmi oldu. Sovyet animasyon gelenekleri son
zamanlarda Melnitsa Animasyon gibi stüdyolar ve Aleksandr Petrov gibi yönetmenler
tarafından geliştirilmiştir.
Rusya radyo ve televizyon yayınını başlatan ilk ülkeler arasında yer almıştır.
Sovyetler zamanında birkaç kanal varken, son 20 yıl içinde birçok yeni devlet ve özel
sermayeli radyo istasyonları ve televizyon kanalları kurulmuştur. 2005 yılında devlet
tarafından işletilen İngilizce yayın yapan Russia Today TV yayına başladı ve Arapça
versiyonu olan Rusiya Al-Yaum ise 2007 yılında başlatıldı.
Mutfak[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Rus mutfağı
Şçi çorbası
Rus mutfağı, özellikle çorba, kümes hayvanları, balık yemekleri ve tuzlu hamur işleri
ile bilinmektedir. Lahana çorbası, şçi, borş, blini, Kiev tavuğu, Rus salatasıve Böf
Stroganof en bilinen Rus yemekleridir. Votka, Rusya'nın millî içkisidir.
Spor[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Rusya'da spor
Dmitri Medvedev, Rusya Erkekler Millî Buz Hokeyi Takımı ile birlikte
Rusya, çok sayıda spor türünde başarılı olmuş bir ülkedir. Sovyetler Birliği ve
Rusya'nın toplam madalya sayısı bakımından hem Yaz Olimpiyatları ve Kış
Olimpiyatları'nda altın madalya sayısına göre tüm ülkeler arasında ikinci sırada yer
almaktadır. 1980 Yaz Olimpiyatları Moskova'da gerçekleştirilirken, 2014 Kış
Olimpiyatları ise Soçi'de gerçekleştirilmiştir.
Sovyet jimnastikçiler, pist ve alan atletleri, halterciler, güreşçiler, boksçular,
eskrimciler, atıcılar, kayaklı koşucular, biatloncular, sürat patenciler ve artistik
patinajcıları sürekli dünyanın en iyileri
arasındadır.[206] Futbol, basketbol ve voleybol Rusya'nın en popüler spor
dallarındandır. Aynı zamanda Rusya 2018 FIFA Dünya Kupası'na ev sahipliği
yapacaktır. Buz hokeyindeSovyetler Birliği ve Rusya neredeyse
tüm olimpiyatlarda ve dünya şampiyonalarında altın madalya kazanmayı
başardı. Kontinental Hokey Ligi (KHL) Rusya Süperligi'nin bir halefi olarak 2008
yılında kurulmuştur. KHL, Ulusal Hokey Ligi'ne (NHL) rakip olarak görülmektedir ve
2009 yılı itibarıyla Avrupa'nın en iyi hokey ligi olarak sıralanır.[207] Ayrıca Rus hokeyi
olarak da bilinen bandy, bir başka geleneksel popüler buz sporudur.[208]Sovyetler
Birliği, 1957-1979 tarihleri arasındaki tüm Bandy Dünya
Şampiyonalarını kazanmıştır.[209]
Artistik patinaj, özellikle çift pateni ve buz dansı Rusya'da bir başka popüler spordur.
1964 yılından 2006 yılına kadar her Kış Olimpiyatları'nda bir Sovyet veya Rus çifti
altın madalya kazanmıştır. Sovyetlerin son dönemlerinden itibaren tenisin popülaritesi
arttı ve Rusya'da dünyanın en çok kazanan bayan tenisçisi Mariya Şarapova gibi bir
dizi ünlü tenisçiler ortaya çıkmıştır.[210] Sovyet ve daha sonra Rus atletler her zaman
Yaz Olimpiyatları'nda toplanan altın madalya sayısı bakımından ilk üç sırada yer
almıştır. Dövüş sanatlarında Rusya, Fyodor Yemelyanenko gibi sambo ve birçok ünlü
sporcuları olup Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'de
bir judocudur.[211] Satranç Rusya'da çok popüler bir eğlence olup 1927'den beri Rus
büyükustalar neredeyse sürekli dünya satranç
şampiyonasını kazanmışlardır.[212] Formula 1, Rusya'da giderek daha popüler hale
gelmekte olup 2014 yılında 2014 Rusya Grand Prix'i 1914'ten bu yana ilk kez
düzenlenmiştir.[213]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
1. ^ Taylor, Adam. "Crimea has joined the ranks of the world’s ‘gray
areas.’ Here are the others on that list". The Washington Post. Erişim
tarihi: 27 Mart 2014.
2. ^http://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/perepis_itogi1612.ht
m
3. ^ Rusya Federasyonu Anayasası'nın 14. maddesi
4. ^ "The Russian federation: general characteristics". Federal Devlet
İstatistik Servisi. 6 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim
tarihi: 3 Ekim 2014.
5. ^ ОЦЕНКА ЧИСЛЕННОСТИ НАСЕЛЕНИЯ на 1 января 2016 года и
в среднем за 2015 год [Population estimates as of January 1, 2016
and the average for 2015
6. ^ a b c d "Russia". IMF. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağındanarşivlendi.
Erişim tarihi: 3 Ekim 2014.
7. ^ a b c d e f g "Distribution of family income – Gini index". The World
Factbook. CIA. 3 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim
tarihi: 3 Ekim 2014. Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "cia" adı
farklı içerikte birden fazla tanımlanmış. (Bkz: Kaynak gösterme)
8. ^ "2014 Human Development Report Summary". UNDP. 2014. ss. 21–
25. 15 Nisan 2016 tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 3
Ekim 2014.
9. ^ a b c "Russia". Encyclopædia Britannica. 29 Nisan 2015
tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2014.
10. ^ a b "Rusya Federasyonu'nun Türkiye Büyükelçiliği resmi sitesi". 13
Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
11. ^ "Rusyaofisi.com internet sitesi". 22 Nisan 2016
tarihinde kaynağından arşivlendi.
12. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref>etiketi; n.C3.BCfus isimli refler için
metin temin edilmemiş (Bkz: Kaynak gösterme)
13. ^ "Russia". Encyclopædia Britannica. 2 Şubat 2014
tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2015.
14. ^ a b c Excerpted from Glenn E. Curtis (ed.) (1998). "Russia: A Country
Study: Kievan Rus' and Mongol Periods". Washington, DC: Federal
Research Division of the Library of Congress. 9 Kasım 2015
tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2015.
15. ^ The Mongol empire: its rise and legacy, By Michael Prawdin, Gérard
Chaliand, (2005) page 512-550
16. ^ Rein Taagepera (1997). "Expansion and Contraction Patterns of
Large Polities: Context for Russia". International Studies Quarterly 41:
475–504. DOI:10.1111/0020-8833.00053.
17. ^ Peter Turchin, Thomas D. Hall and Jonathan M. Adams, "East-West
Orientation of Historical Empires", Journal of World-Systems
Research Vol. 12 (no. 2), pp. 219–229 (2006).
18. ^ Weinberg, G.L. (1995). A World at Arms: A Global History of World
War II. Cambridge University Press. s. 264. ISBN 0-521-55879-4.
19. ^ Rozhnov, Konstantin, Who won World War II?. BBC.
20. ^ Jonathan R. Adelman; Cristann Lea Gibson (1 Temmuz
1989). Contemporary Soviet Military Affairs: The Legacy of World War
II. Unwin Hyman. s. 4. ISBN 978-0-04-445031-3. Erişim tarihi: 24 Şubat
2015.
21. ^ a b "Country Profile: Russia". Foreign & Commonwealth Office of the
United Kingdom. 4 Şubat 2013 tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim
tarihi: 25 Şubat 2015.
22. ^ "Commission of the Russian Federation for UNESCO: Panorama of
Russia". Unesco.ru. 8 Mayıs 2016 tarihinde kaynağındanarşivlendi.
Erişim tarihi: 27 Aralık 2014.
23. ^ "Status of Nuclear Powers and Their Nuclear Capabilities". Amerikan
Bilim Adamları Federasyonu. Mart 2008. 5 Haziran 2016
tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2014.
24. ^ "Online Etymology Dictionary". Etymonline.com. 15 Nisan 2016
tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2014.
25. ^ "Rus – definition of Rus by the Free Online Dictionary, Thesaurus and
Encyclopedia". Thefreedictionary.com. Erişim tarihi: 27 Aralık 2014.
26. ^ Milner-Gulland, R. R. (1997). The Russians: The People of Europe.
Blackwell Publishing. ss. 1–4. ISBN 0-631-21849-1.
27. ^ a b Belinskij A, Härke, H (1999). "The 'Princess' of
Ipatovo". Archeology 52. 10 Haziran 2008
tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2015.
28. ^ Drews, Robert (2004). Early Riders: The beginnings of mounted
warfare in Asia and Europe. Routledge. ss. 50. ISBN 0-415-32624-9.
29. ^ Koryakova, L.. "Sintashta-Arkaim Culture". The Center for the Study
of the Eurasian Nomads (CSEN). 16 Nisan 2016
tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2015.
30. ^ "1998 NOVA documentary: "Ice Mummies: Siberian Ice
Maiden"". Transcript. 16 Nisan 2016 tarihinde kaynağındanarşivlendi.
Erişim tarihi: 27 Şubat 2015.
31. ^ Jacobson, E. (1995). The Art of the Scythians: The Interpenetration of
Cultures at the Edge of the Hellenic World. Brill. ss. 38. ISBN 90-0409856-9.
32. ^ Tsetskhladze, G.R. (1998). The Greek Colonisation of the Black Sea
Area: Historical Interpretation of Archaeology. F. Steiner.
ss. 48. ISBN 3-515-07302-7.
33. ^ Turchin, P. (2003). Historical Dynamics: Why States Rise and Fall.
Princeton University Press. ss. 185–186. ISBN 0-691-11669-5.
34. ^ Christian, D. (1998). A History of Russia, Central Asia and Mongolia.
Blackwell Publishing. ss. 286–288. ISBN 0-631-20814-3.
35. ^ For a discussion of the origins of Slavs, see Barford, P.M. (2001). The
Early Slavs. Cornell University Press. ss. 15–16. ISBN 0-8014-3977-9.
36. ^ Christian, D. (1998). A History of Russia, Central Asia and Mongolia.
Blackwell Publishing. ss. 6–7.
37. ^ Obolensky, D. (1994). Byzantium and the Slavs. St Vladimir's
Seminary Press. s. 42. ISBN 0-88141-008-X.
38. ^ Thompson, J.W.; Johnson, E.N. (1937). An Introduction to Medieval
Europe, 300–1500. W. W. Norton & Co.. s. 268. ISBN 0-415-34699-1.
39. ^ "Ukraine: Security Assistance". U.S. Department of State. 15 Ekim
2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2015.
40. ^ Klyuchevsky, V. (1987). The course of the Russian history. 1.
Myslʹ. ISBN 5-244-00072-1.
41. ^ Hamm, M.F. (1995). Kiev: A Portrait, 1800–1917. Princeton University
Press. ISBN 0-691-02585-1.
42. ^ "The Destruction of Kiev". Tspace.library.utoronto.ca. Erişim tarihi: 28
Şubat 2015.
43. ^ "History of Russia from Early Slavs history and Kievan Rus to
Romanovs dynasty". Parallelsixty.com. 13 Mayıs 2016
tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2015.
44. ^ Рыбаков, Б. А. (1948). Ремесло Древней Руси. ss. 525–533, 780–
781.
45. ^ The history of banya and sauna (Rusça)
46. ^ "Black Death". Joseph Patrick Byrne (2004). p. 62. ISBN 0-31332492-1
47. ^ May, T.. "Khanate of the Golden Horde". 7 Haziran 2008
tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2015.
48. ^ Frank D. McConnell. Storytelling and Mythmaking: Images from Film
and Literature. Oxford University Press, 1979. ISBN 0-19-502572-5; p.
78: "But Ivan IV, Ivan the Terrible, or as the Russian has it, Ivan
Groznyi, "Ivan the Magnificent" or "Ivan the Awesome," is precisely a
man who has become a legend"
49. ^ Solovyov, S. (2001). History of Russia from the Earliest Times. 6.
AST. ss. 562–604. ISBN 5-17-002142-9.
50. ^ Skrynnikov, R. (1981). Ivan the Terrible. Academic Intl Pr.
ss. 219. ISBN 0-87569-039-4.
51. ^ Solovyov, S. (2001). History of Russia from the Earliest Times. 6.
AST. ss. 751–908. ISBN 5-17-002142-9.
52. ^ The Crimean Tatars and their Russian-Captive Slaves (355 KB). Eizo
Matsuki, Mediterranean Studies Group at Hitotsubashi University.
53. ^ Solovyov, S. (2001). History of Russia from the Earliest Times. 6.
AST. ss. 751–809. ISBN 5-17-002142-9.
54. ^ Borisenkov E, Pasetski V.. The thousand-year annals of the extreme
meteorological phenomena. s. 190. ISBN 5-244-00212-0.
55. ^ Solovyov, S. (2001). History of Russia from the Earliest Times. 7.
AST. ss. 461–568. ISBN 5-17-002142-9.
56. ^ Solovyov, S. (2001). History of Russia from the Earliest Times. 9,
ch.1. AST. ISBN 5-17-002142-9. Erişim tarihi: 11 Mart 2015.
57. ^ Solovyov, S. (2001). History of Russia from the Earliest Times. 15,
ch.1. AST.
58. ^ "Russia at War: From the Mongol Conquest to Afghanistan,
Chechnya, and Beyond ...". 2 Mayıs 2016
tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2015.
59. ^ John F. Baddeley, "The Russian Conquest of the Caucasus",
Longman, Green and Co., London: 1908, p. 90
60. ^ Ruling the Empire. Library of Congress. Erişim tarihi: 14 Mart 2014.
61. ^ Geoffrey A. Hosking (2001). "Russia and the Russians: a history".
Harvard University Press. p. 9. ISBN 0-674-00473-6
62. ^ N. M. Dronin, E. G. Bellinger (2005). "Climate dependence and food
problems in Russia, 1900–1990: the interaction of climate and
agricultural policy and their effect on food problems". Central European
University Press. p. 38. ISBN 963-7326-10-3
63. ^ Transactions of the American Philosophical Society. James E.
Hassell (1991), p. 3. ISBN 0-87169-817-X
64. ^ Abbott Gleason (2009). A Companion to Russian History. WileyBlackwell. p. 373. ISBN 1-4051-3560-3
65. ^http://haber.sol.org.tr/yazarlar/kivilcim-cagla/gulag-efsanesi-vegercekler-kivilcim-cagla-rusya-2178
66. ^ R.W. Davies, S.G. Wheatcroft(2004). The Years of Hunger: Soviet
Agriculture, 1931–33, pp. 401.
67. ^ "World War II". Encyclopædia Britannica. 11 Mayıs 2015
tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2015.
68. ^ "The Allies' first decisive successes: Stalingrad and the German
retreat, summer 1942 – February 1943". Encyclopædia Britannica. 11
Mayıs 2015 tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2015.
69. ^ The Legacy of the Siege of Leningrad, 1941–1995. Cambridge
University Press.
70. ^ Erlikman, V. (2004) (Rusça). Poteri narodonaseleniia v XX veke :
spravochnik. Russkai︠a︡ panorama. Moskva. ISBN 5-93165-107-1.
71. ^ "Reconstruction and Cold War". Library of Congress. 9 Nisan 2016
tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2015.
72. ^ Foreign trade from A Country Study: Soviet Union (Former). Library of
Congress Country Studies project.
73. ^ "Great Escapes from the Gulag". TIME. 5 Haziran 1978. Erişim tarihi:
9 Nisan 2015.
74. ^ "1990 CIA World Factbook". CIA. Erişim tarihi: 12 Nisan 2015.
75. ^ "Russia Unforeseen Results of Reform". The Library of Congress
Country Studies; CIA World Factbook. 3 Mart 2016
tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2015.
76. ^ Sciolino, E. (21 Aralık 1993). "U.S. is abandoning 'shock therapy' for
the Russians". New York Times. Erişim tarihi: 12 Nisan 2015.
77. ^ a b "Russian Federation"(PDF). Organisation for Economic Cooperation and Development (OECD). 14 Ocak 2009
tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2015.
78. ^ "Russia: Economic Conditions in Mid-1996". Library of Congress.
Erişim tarihi: 12 Nisan 2015.
79. ^ "Russia: Clawing Its Way Back to Life (int'l edition)". BusinessWeek.
21 Nisan 2016 tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan
2015.
80. ^ Walter C. Clemens (2001). The Baltic Transformed: Complexity
Theory and European Security. Rowman & Littlefield. s. 106. ISBN 08476-9859-9.
81. ^ a b c Branko Milanovic (1998). Income, Inequality, and Poverty During
the Transformation from Planned to Market Economy. The World Bank.
ss. 186–189.Kaynak hatası: Geçersiz <ref>etiketi: "worldbank" adı
farklı içerikte birden fazla tanımlanmış. (Bkz:Kaynak gösterme)
82. ^ "Russia pays off USSR's entire debt, sets to become crediting
country". Pravda.ru. 19 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Erişim tarihi: 14 Nisan 2015.
83. ^ Aslund A. "Russia's Capitalist Revolution" (PDF). 14 Ocak 2009
tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 14 Nisan 2015.
84. ^ Stone, N (4 Kasım 2007). "No wonder they like Putin". The Times:
UK. Erişim tarihi: 17 Nisan 2015.
85. ^ "Rusya Federasyonu Anayasası". (80. Madde, §1). 16 Nisan 2016
tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2014.
86. ^ Rusya Federasyonu Anayasası Madde 81
87. ^ Rusya Federasyonu Anayasası/ Başkan Yetkileri
88. ^ Kosachev. K. "Russian Foreign Policy Vertical". Russia In Global
Affairs. 17 Nisan 2016 tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 25
Şubat 2015.
89. ^ Venezuela's President Hugo Chavez recognizes independence of
breakaway Georgia republics Megan K. Stack. 9 Eylül 2009
90. ^ Netanyahu declares Russia as superpower Russia Today News 15
Şubat 2010
91. ^ Superpower Reborn Ronald Steel. New York Times, 24 Ağustos 2008
92. ^ Russia is a Superpower CNN, US Senators telling the truthCNN
News 30 Ağustos 2008
93. ^ Steven Rosefielde, Russia in the 21st Century The Prodigal
Superpower, Cambridge University Press, 2005 ISBN 0521836786
94. ^ Is Russia a Superpower? Cold War II? Atlantic Review, 25 Ağustos
2008.
95. ^ What's Looming in Ukraine Is more Threatening than Georgia Der
Spiegel, 16 Ekim 2008. Quote: "Nikonov: Russia is not a superpower
and won't be one for the foreseeable future. But Russia is a great
power. It was one, it is one and it will continue to be one."
96. ^ The Shanghai Cooperation OrganisationGlobalsecurity.org 27 Nisan
2005
97. ^ Russian Federation – Member state – Council of Europe
98. ^ European Union – EEAS (European External Action Service) | Legal
framework
99. ^ European Union – EEAS (European External Action Service) |
Political framework
100.
^ "Interview of official Ambassador of Russian Foreign Ministry
on relations with the EU" (Rusça). RIA Novosti. Erişim tarihi: 25 Şubat
2015.
101.
^ "Indian navy gets Russian carrier as it seeks to bolster
military". Reuters. 16 Kasım 2013.
102.
^ Page, Jeremy (26 Eylül 2010). "Russian Oil Route Will Open to
China". The Wall Street Journal. Erişim tarihi: 25 Şubat 2015.
103.
^ "Russia in milestone oil pipeline supply to China". Reuters. 1
Ocak 2011. Erişim tarihi: 25 Şubat 2015.
104.
^ "Overview of the major Asian Powers". International Institute
for Strategic Studies: 31. Erişim tarihi: 26 Aralık 2014.
105.
^ "İki ülkede de "huzur" zor...". Turkrus.com. 16 Haziran 2012
tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2014.
106.
^ Jonathan, Earle (14 Haziram 2012). "Report: Russia Less
Peaceful Than North Korea". The Moscow Times. Erişim tarihi: 26
Aralık 2014.
107.
^ Rusya ilk kez kutuplarda askeri tatbikata başladı Haberrus.com
108.
^ "The Constitution of the Russian Federation". (Article 65, para.
1) In 1993, when the Constitution was adopted, there were 89 subjects
listed. Some of them were later merged. 3 Aralık 2015
tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2014.
109.
^ "The Constitution of the Russian Federation". (Article 95,
para.2). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 4
Ekim 2014.
110.
^ "Общероссийский классификатор экономических регионов"
(ОК 024–95) введённый 1 января 1997 г., в ред. Изменения №
05/2001. Секция I. Федеральные округа (Russian Classificaton of
Economic Regions (OK 024–95) of January 1, 1997 as amended by the
Amendments #1/1998 through #5/2001. Section I. Federal Districts)
111.
^ The World Network of Biosphere Reserves—
UNESCO. "Russian Federation". 11 Haziran 2016
tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2015.
112.
^ "Oil prices drive the cost of food". RIA Novosti. 26 Temmuz
2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2015.
113.
^ a b "Climate". Library Of Congress. 9 Nisan 2016
tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2015.
114.
^ Drozdov, V.A. et al. (1992). "Ecological and Geographical
Characteristics of the Coastal Zone of the Black Sea". GeoJournal 27:
169. DOI:10.1007/BF00717701.
115.
^ Walsh, NP (19 Eylül 2003). "It's Europe's lungs and home to
many rare species. But to Russia it's £100bn of wood". Guardian (UK).
London. Erişim tarihi: 15 Ekim 2014.
116.
^ I.A. Merzliakova (1 Kasım 1997). "List of animals of the Red
Data Book of Russian Federation". Enrin.grida.no. 28 Nisan 2016
tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2014.
117.
^ "Russians weigh an enigma with Putin’s protégé". MSNBC. 20
Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim
2014.
118.
^ "Russia Is Getting Wealthier". The Moscow Times. 21 Ekim
2010. 27 Mayıs 2016 tarihinde kaynağındanarşivlendi.
119.
^ "Russia's unemployment rate down 10% in 2007 – report". RIA
Novosti. 26 Temmuz 2013 tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim
tarihi: 4 Ekim 2014.
120.
^ "Russia: How Long Can The Fun Last?". BusinessWeek. 25
Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim
2014.
121.
^ "A rising middle class will fuel growth in Russia". Nielsen. 27
Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim
2014.
122.
^ "International Reserves of the Russian Federation in 2008".
The Central Bank of the Russian Federation. 26 Temmuz 2013
tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2014.
123.
^ Land Use CIA World Factbook
124.
^ Data by Rosstat (Rusça)
125.
^ Russia takes the third place in the world by grain exports,
rosbankjournal.ru (Rusça)
126.
^ Data by Rosstat (Rusça)
127.
^ Agricultural land by type of owners Rosstat, 2009 (Rusça)
128.
^ Main agricultural products by type of owners Rosstat,
2009 (Rusça)
129.
^ Fish capture by country since 1950 guardian.co.uk
130.
^ Exports and imports of fish and sea products Rosstat,
2009 (Rusça)
131.
^ Russia, China in Deal On Refinery, Not Gas Jacob GronholtPedersen. Wall Street Journal, 22 Eylül 2010
132.
^ Did A New Pipeline Just Make Russia The Most Important
Energy Superpower By FarGraham Winfrey. Business Insider, 6 Ocak
2010
133.
^ Country Comparison :: Natural gas – proved reserves. CIA
World Factbook. 24 Şubat 2015 tarihinde erişilmiştir.
134.
^ Country Comparison :: Oil – proved reserves. CIA World
Factbook. 24 Şubat 2015 tarihinde erişilmiştir.
135.
^ "BP Statistical review of world energy June 2007" (XLS). BP.
Haziran 2007. 24 Temmuz 2013 tarihinde kaynağındanarşivlendi.
Erişim tarihi: 24 Şubat 2015.
136.
^ Country Comparison :: Natural gas – exports. CIA World
Factbook. 24 Şubat 2015 tarihinde erişilmiştir.
137.
^ Country Comparison :: Natural gas – production. CIA World
Factbook. Retrieved 17 February 2012.
138.
^ International Energy Agency – Oil Market Report 18 January
2012. 24 Şubat 2015 tarihinde erişilmiştir.
139.
^ Country Comparison :: Electricity – production. CIA World
Factbook. 24 Şubat 2015 tarihinde erişilmiştir.
140.
^ "BP Statistical Review of World Energy June 2009:
Hydroelectricity consumption". 26 Temmuz 2013
tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2015.
141.
^ Nuclear Power Plant Information, Uluslararası Atom Enerjisi
Kurumu. 24 Şubat 2015 tarihinde erişilmiştir.
142.
^ Россия построит атомные станции по всему
мируamur.kp.ru (Rusça)
143.
^ a b "Russian Railways". Eng.rzd.ru. Erişim tarihi: 18 Ocak 2015.
144.
^ "Invest in Russia–Infrastructure". Invest.gov.ru. 29 Ocak 2014
tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2015.
145.
^ CIS railway timetable, route No. 002, Moscow-Pyongyang,
August 2009. Note: several different routes have the same number.
146.
^ CIS railway timetable, route No. 350, Kiev-Vladivostok, August
2009.
147.
^ Rosstat statistics on length of roads Erişim tarihi: 18 Ocak 2015
148.
^ "Transport in Russia". International Transport Statistics
Database. iRAP. Erişim tarihi: 18 Ocak 2015.
149.
^ "CIA The World Factbook–Rank Order–Airports". Cia.gov. 30
Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak
2015.
150.
^ "Transport system of Russia". Global-economics.ru. 26
Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak
2015.
151.
^ a b Rusyada Etnik grouplar2002
152.
^ 'Rosstat' istatistikleri
153.
^ Sovyetler Sonrası Rusya Nüfusu
154.
^ a b c d e f g h Rostat Ekim 2010
155.
^ [1]
156.
^ Cia ölüm oranları
157.
^ Federal Araştırma Bölümü 27 Aralık 2007
158.
^ Tuva nüfusu resmi
istatistikleri http://gov.tuva.ru/page.aspx?id=18
159.
^ "Russian Census of 2002". 4.3. Population by nationalities and
knowledge of Russian; 4.4. Spreading of knowledge of languages
(except Russian). Federal Devlet İstatistik Servisi. 29 Nisan 2016
tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2014.
160.
^ "The Constitution of the Russian Federation". (Article 68, para.
2). 3 Aralık 2015 tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim
2014.
161.
^ "Russian". University of Toronto. 2 Kasım 2011
tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2014.
162.
^ Microsoft® Encarta® Online Encyclopedia 2007. "Russian
language". Erişim tarihi: 2 Ekim 2014.
163.
^ "Russian language course". Russian Language Centre —
Official Website, Moscow State University. 5 Şubat 2016
tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2014.
164.
^http://www.un.org/Depts/DGACM/faq_languages.htm
165.
^ 1 milyondan fazla nüfusa sahip şehirler Rosstat
166.
^ Nüfusu 500,000 ile 1 milyon arasında olan şehirler Rosstat
167.
^ Bell, I (2002). "Eastern Europe, Russia and Central
Asia". ISBN 978-1-85743-137-7. Erişim tarihi: 2 Ekim 2014.
168.
^ "Опубликована подробная сравнительная статистика
религиозности в России и Польше" (Rusça). Religare.ru. 2 Aralık
2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2014.
169.
^ "Interfax-Religion". Interfax-Religion. 17 Nisan 2016
tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2014.
170.
^ "Russia". Erişim tarihi: 2008-04-08.
171.
^ "Сведения о религиозных организациях,
зарегистрированных в Российской Федерации"(Rusça). Religare.ru.
19 Aralık 2006. 23 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim
tarihi: 2 Ekim 2014.
172.
^ Rusya kotayı dolduramadı, bu yıl 12 bin kişi hacca gidiyor Haberrus.com
173.
^ "Russia's Islamic rebirth adds tension". Financial Times. 13
Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim
2014.
174.
^ Mainville, M (19 Kasım 2006). "Russia has a Muslim
dilemma". San Francisco Chronicle. Erişim tarihi: 2 Ekim 2014.
175.
^ "Russia::Religion". Encyclopædia Britannica Online. 2007. 29
Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim
2014.
176.
^ Zuckerman, Phil (2005). Atheism: Contemporary Rates and
Patterns, chapter in The Cambridge Companion to Atheism, ed. by
Michael Martin. Cambridge University Press.
177.
^ David Johnson, ed., Politics, Modernisation and Educational
Reform in Russia: From Past to Present (2010)
178.
^ Smolentseva, A. "Bridging the Gap Between Higher and
Secondary Education in Russia". 9 Mayıs 2016
tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2014.
179.
^ "Background Note: Russia". U.S. Department of State. 15
Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim
2014.
180.
^ "Higher Education Institutions". Rosstat. 3 Mart 2012
tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2014.
181.
^ "Education for All by 2015: will we make it? EFA global
monitoring report, 2008"(PDF). 17 Nisan 2016
tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2014.
182.
^ "Higher education structure". State University Higher School of
Economics. 16 Ekim 2014 tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim
tarihi: 2 Ekim 2014.
183.
^ "The Constitution of the Russian Federation". (Article 41). 14
Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim
2014.
184.
^ "Russian ombudsman about propiska restrictions in modern
Russia". 16 Haziran 2016 tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi:
2 Ekim 2014.
185.
^ "Healthcare in Russia — Don’t Play Russian Roulette".
justlanded.com. Erişim tarihi: 2 Ekim 2014.
186.
^ Russian life expectancy figures Rosstat. Retrieved 21 August
2010
187.
^ The first stone tented roof church and the origins of the tented
roof architecture Sergey Zagrayevski RusArch.ru (Rusça)
188.
^ The shapes of domes of ancient Russian churches by Sergey
Zagraevsky at the site of RusArch.ru (Rusça)
189.
^ Rusça: Постановление ЦК КПСС и СМ СССР "Об
устранении излишеств в проектировании и строительстве",
04.11.1955) (Rusça)
190.
^ Over 20,000 churches rebuilt in Russia in 20 years – Patriarch
Kirill RIA Novosti
191.
^ Russian Academy of Artsofficial site.
192.
^ Gray, Camilla (2002). Russian Experiment in Art. Thames and
Hudson. s. 9.
193.
^ Norris, Gregory; ed. Stanley, Sadie (1980). The New Grove
Dictionary of Music and Musicians, 2nd edition. MacMillian.
s. 707. ISBN 0-333-23111-2.
194.
^ "Russia::Music". Encyclopædia Britannica. 9 Haziran 2015
tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2015.
195.
^ Garafola, L (1989). Diaghilev's Ballets Russes. Oxford
University Press. s. 576. ISBN 0-19-505701-5.
196.
^ Cashin, K K. "Alexander Pushkin's Influence on Russian
Ballet—Chapter Five: Pushkin, Soviet Ballet, and Afterward"(PDF). 14
Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart
2015.
197.
^ "A Tale of Two Operas". Petersburg City. 16 Nisan 2016
tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2015.
198.
^ History of Rock Music in Russia at Russia-InfoCentre
199.
^ Kelly, C (2001). Russian Literature: A Very Short Introduction
(Paperback). Oxford Paperbacks. ISBN 0-19-280144-9.
200.
^ "Russian literature; Leo Tolstoy". Encyclopædia Britannica. 30
Nisan 2015 tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat
2015.
201.
^ Otto Friedrich (6 Eylül 1971). "Freaking-Out with Fyodor". Time
Magazine. Erişim tarihi: 10 Nisan 2008.
202.
^ McGuire, Patrick L. (1985). Red stars: political aspects of
Soviet science fiction. Studies in speculative fiction (Vol. 7, ill.). UMI
Research Press. ISBN 0-8357-1579-5.Glad, John (1971). Russian
Soviet science fiction and related critical activity. New York
University.Tevis, Yvonne Pacheco, Reginald, R. (1983). East of the
Sun: Russian and Eastern European Science Fiction. Science fiction
and fantasy criticism (Vol. 5). Ayer Company. ISBN 0-88143-038-2.
203.
^ a b "Russia:Motion pictures". Encyclopædia Britannica. 2007.
29 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart
2015.
204.
^ Birgit Beumers. A History of Russian Cinema. Berg Publishers
(2009). ISBN 978-1-84520-215-6. p. 143.
205.
^ Dzieciolowski, Z. "Kinoeye: Russia's reviving film industry". 17
Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart
2015.
206.
^ "The USSR and Olympism"(PDF). Olympic
Review(Uluslararası Olimpiyat Komitesi) (84): 530–557. Ekim 1974.
Erişim tarihi: 22 Mart 2015.
207.
^ "Russian league tops first CHL ranking". 27 Şubat 2014
tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2015.
208.
^ "Russian Bandy Championship, 2006–7 season". bandy.ru. 17
Nisan 2016 tarihinde kaynağındanarşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart
2015.
209.
^ Bandy at hickoksports.com
210.
^ Tom Van Riper and Kurt Badenhausen (22 Temmuz
2008). "Top-Earning Female Athletes". Forbes. Erişim tarihi: 22 Mart
2015.
211.
^ "The Russian Judo revolution". Russia&India Report. 2
Ağustos 2012. Erişim tarihi: 22 Mart 2015.
212.
^ "Chessgames guide to the World Championship".
Chessgames.com. 25 Ekim 2015 tarihinde kaynağındanarşivlendi.
Erişim tarihi: 22 Mart 2015.
213.
^ Race Results: Formula 1 2014 Russian Grand Prix
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
Yönetim

Rusya Federasyonu Devlet Başkanlığı (Rusça)

Rusya Federasyonu Devlet Duması (Rusça)

Rusya resmi hükümet portali (Rusça)

Rusya'nın Türkiye büyükelçiliği
Diğer

The World Factbook için Russia verileri (İngilizce)

Encyclopaedia Britannica Rusya portalı (İngilizce)

DMOZ'nde Rusya kategorisi (İngilizce)

Wikimedia Atlas'da Russia

Vikigezgin'de Rusya gezi rehberi

Resmi Rusya gezi rehberi (İngilizce)

Post-Sovyet sorunları from the Dean Peter Krogh Foreign Affairs Digital
Archives (İngilizce)

Russia Beyond the Headlines Rusya hakkında uluslararası haber
projesi (İngilizce)

Way to Russia. Rusya ve Rus halkına giriş (İngilizce)

Moscow Russia Insider's Guide Moskovalıların gözünden Moskova ve
Rusya. (İngilizce)

Rusya ve Avrasya'dan Güncel Haberler Rusya hakkında Türkçe haber
kaynağı.
15 kategori:

Rusya

G8 ülkeleri

Birleşmiş Milletler üyesi ülkeler

Rusça konuşan bölgeler ve ülkeler

Federal ülkeler

Kuzey Asya ülkeleri

G20 ülkeleri

Orta Asya ülkeleri

Avrupa ülkeleri

Doğu Asya ülkeleri

Federal cumhuriyetler

Avrupa Konseyi ülkeleri

Batı Asya ülkeleri

Kiev Knezliği

862'de kurulan bölgeler ve ülkeler