CrN Kaplamanın Bir Dizel Motoru Üzerindeki Etkileri

makale
CrN Kaplamanın Bir Dizel Motoru
Üzerindeki Etkileri
Hanbey HAZAR, Cengiz ÖNER
Fırat Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğitimi Bölümü
ÖZET
Bu çalışmada, Katodik Ark PVD (Fiziksel Buhar Biriktirme) yöntemi
kullanılarak tek silindirli bir dizel motorunun silindir yüzeyi, segman
ve supapları seramik bir malzeme (CrN) ile kaplanmıştır. Kaplama ile
motorun silindir, segman ve supaplarına kısmi termal bariyer özellik
kazandırılmıştır. Seçilen motor, dinamometre tezgahında yüklenerek
belirli koşullarda çalıştırılıp, egzoz gazı emisyonları ölçülmüştür. Aynı
motor, kaplanmamış olarak kaplanmış motorda olduğu gibi aynı
şartlarda çalıştırılıp egzoz gazı emisyonları ölçülmüştür. İki motordan
alınan sonuçlar karşılaştırılarak değerlendirilmiş, kaplanmış motorun
egzoz gazı emisyonlarında iyileşme olduğu tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Dizel motor, CrN, kaplama
D
GİRİŞ
ünya üzerinde özellikle taşımacılık ve enerji
üretimi amacıyla kullanılan içten yanmalı
motorlarda enerji, petrol ürünlerinden
sağlanmaktadır [1]. Motorlu araçların sayısı göz önüne
alındığında, kullanılan petrol ve buna bağlı olarak oluşan
hava kirliliği önem kazanmaktadır. Özellikle dizel
motorlarında hava kirliliğine sebep olan fosil kökenli
yakıtların yanması sonucu açığa çıkan NOx, CO, HC ve
partikül emisyonları canlılar üzerinde olumsuz etki
yapmaktadır. Sürekli artan motorlu taşıt üretimi de motorlu
taşıtlardan kaynaklanan hava kirliliği üzerine dikkati
çekmektedir. Yerleşim yerlerinde bu konu güncelliğini
korumaktadır. İçten yanmalı motorlarda çeşitli alternatif yakıt
kullanım çalışmaları yapılmaktadır [2]. Ayıca motorlardaki
yakıtın verimli bir şekilde yakılması ve egzoz gazları içindeki
kirletici emisyonların azaltılması ile ilgili motor malzemesi
ve tasarımı konularında araştırmalar büyük bir hızla devam
etmektedir [3].
Egzoz emisyonlarını iyileştirmek amacıyla son yıllarda
motorların yapısal özelliklerinin geliştirilmesi alanında
yapılan çalışmalardan bir tanesi de yanma odası
elemanlarının seramik bir malzeme ile kaplanmasıdır.
Adyabatik veya düşük ısı kayıplı motorlar olarak adlandırılan
bu motorlarda yanma odası elemanlarının bir kısmının veya
tamamının ısı iletkenliği düşük bir malzeme ile kaplanması
sonucu yanma sıcaklığı artmaktadır. Böylece hem yanma
22
Mühendis ve Makina • Cilt : 48 Sayı: 574
ABSTRACT
In this study, using Katodik Arc PVD (Physical Vapor Deposition)
cylinder surface, piston rings and valves of one cylinder a diesel
engine were coated with (CrN) ceramic material. The cylinder,
piston rings and valves of the engine were obtained partial thermal
barrier characteristics. The ceramic coated test engine was tested
at the same operation conditions as the uncoating engine at bremze
apparatus. The exhaust gas emissions have been assessed. Tests
were carried out over a range of engine speed for same the engines.
The experimental results show that, thermal barrier coating affects
exhaust emissions.
Keywords: Diesel engine, CrN, coating
daha verimli olmakta hem de kirletici yanma ürünleri
iyileşmektedir. Otomotiv alanında kullanılan taşıt
motorlarının geliştirilmesinde; yanmanın ve yakıt
ekonomisinin iyileştirilmesi, motor veriminin arttırılması,
gelişmiş sürtünme ve aşınma özellikleri gibi talepler motor
malzemeleri üzerindeki araştırmaların artmasına sebep
olmaktadır [4]. Dizel motorlarında yakıtın yanma odasında
yakılması sonucu elde edilen enerjinin sadece % 30-40 kadarı
faydalı enerjiye dönüşmektedir. Geriye kalan miktar ise motor
parçalarını aşırı ısıdan korumak amacıyla soğutma sistemine
ve egzoz gazları yardımıyla dış ortama yani atmosfere
atılmaktadır. Motor için bu kayıp enerjiyi faydalı enerjiye
dönüştürmek ve genişleme zamanındaki faydalı işi artırmak,
egzoz ve soğutma sistemine giden ısıları azaltmakla
gerçekleştirilebilir. Bunun sağlanması için yanma odasını
oluşturan parçaların, ısıl iletkenliği düşük, yüksek çalışma
sıcaklığına dayanabilen bir malzemeden üretilmesi gerekir.
Motorlarda ısı kayıplarını azaltmak amacıyla yanma odası,
silindir yüzeyi ve diğer parçaların seramik bir malzeme ile
kaplanması veya seramikten üretilmesi giderek
yaygınlaşmaktadır [5].
Miyairi ve arkadaşları [6], yaptığı bir çalışmada, tek silindirli
direkt püskürtmeli bir dizel motorunun yanma odası
parçalarının seramik malzeme ile kaplanmasıyla aynı
özellikteki motora göre; motorun özgül yakıt tüketiminde
% 7'lik bir azalma ve yanmada iyileşme olduğunu tespit
etmişlerdir. Havstad ve arkadaşlarının [7], yaptığı başka bir
çalışmada ise, seramik kaplı tek silindirli bir motorda, sabit
makale
hava/yakıt oranında yapılan deneyler sonucunda, yanma
sırasında oluşan ısı kaybında % 55, özgül yakıt tüketiminde %
12'lik bir azalma olduğu sonucuna varmışlardır.
Motorlarda kullanılan seramik malzemeler, fiziksel, termal
ve kimyasal özelliklerini istenen şartlara yaklaştırarak bize
geniş bir alanda kullanım imkanı sunmaktadır. Günümüzde
tam adyabatik olmasa bile düşük ısı kayıplı motor dizaynı,
özellikle motor parçalarının normal çalışması için soğutma
sistemine giden ısı kayıplarını minimuma indirmekte,
soğutma sistemi yükünü ve buna harcanan gücü azaltmakta,
sonuçta verimi yükseltmektedir [8].
Bu çalışmanın amacı; tek silindirli, hava soğutmalı, direkt
enjeksiyonlu bir dizel motorunun silindir yüzeyi, segman ve
supaplarının seramik bir malzeme (CrN) ile kaplanarak,
kaplanmamış motora göre emisyon ve çalışma sistemindeki
iyileşmeleri tespit etmektir.
Katodik Ark Fiziksel Buhar Biriktirme (Ark PVD)
Yöntemi
Fiziksel buhar biriktirme metodu, mikro yapıyı
etkilemeyerek çok katlı kaplamaların oluşturulmasına ve
bileşimin değiştirilerek kaplama özelliklerinde ayarlama
yapabilme imkanı vermektedir. Bu sebepten dolayı kaplama
yöntemi olarak Katodik Ark PVD yöntemi seçilmiştir.
Katodik Ark fiziksel buhar biriktirme yöntemi, yüksek verim
ve yüksek iyon-akım yoğunluğundan dolayı tribolojik
uygulamalar için yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir. Bu
yöntem; malzemelerin tribolojik özelliklerini iyileştirmek
için CrN ile kaplanmasında oldukça iyi sonuçlar vermektedir.
Birçok çalışmada CrN kaplamaların biriktirme işleminde iyi
bir yapışma (adhering) özelliği gösterdiği [9], ayrıca Fiziksel
Buhar Biriktirme (FBB) yöntemiyle yapılan kaplama
işleminde yüksek adhezyon özellikli kaplamalar elde edildiği
bildirilmiştir [10]. Tablo 1'de bu deney için Ark PVD CrN
kaplamaların üretim parametreleri görülmektedir.
Tablo 1. Ark PVD CrN Kaplamaların Üretim Parametreleri
Bu metotla ile; buhar fazının elde edildiği sistemlerinin düşük
alt malzeme sıcaklıkları, düşük katot tüketimi, yüksek
biriktirme ve iyonizasyon hızlarında uygulanabilmesi bu
sistemin kullanım alanlarını genişletmektedir. Bu yöntemde,
Şekil 1'de gösterildiği gibi buhar fazının elde edileceği
malzeme vakum odasına katot olarak, kaplanacak malzeme de
anot olarak bağlanır. Yüksek akım ve düşük voltaj etkisiyle
katot yüzeyinde bir ark meydana gelir. Katot yüzeyinde arkın
meydana geldiği noktalarda sıcaklığın çok yüksek değerlere
ulaşması, bu noktalarda ergime ve buharlaşmalara sebep olur.
Bu noktada meydana gelen buhar fazı, katot önündeki yüksek
elektron yoğunluklu bölgede çarpışmalara maruz kalarak
hızla iyonize olur. Homojen olmayan potansiyel dağılımı
sebebiyle iyonlar bu bölgeden hızla uzaklaştırılır. Bias voltajı
uygulanmış taban malzemeye doğru yönlendirilen iyonlar
Şekil 1. Katodik Ark PVD Sisteminin Şematik Gösterimi
Mühendis ve Makina • Cilt : 48 Sayı: 574
23
makale
reaktif gazla reaksiyona girerek
biriktirilirler [11].
taban malzeme üzerine
DENEYSEL ÇALIŞMA
Yapılan deneysel çalışmada, 6LD 400 Lombardini marka, tek
silindirli direkt püskürtmeli ve hava soğutmalı bir dizel
motoru kullanılmıştır. Deney motoruna ait teknik özellikler
Tablo 2'de; kullanılan seramik malzemenin teknik özellikleri
ise Tablo 3'de verilmiştir. Bu çalışmada. katodik Ark PVD
(Fiziksel Buhar Biriktirme) yöntemi kullanılarak, bir dizel
motorun silindir gömleği, segman ve supaplarının yüzeyi
seramik bir malzeme olan CrN ile 1,8 ± 0,2 µm kalınlığında
kaplanmıştır. İki aşamada yapılan deneylerde, kaplanmamış
(NM) ve seramik kaplanmış (SKM) motorlar, 1/2 yük
şartlarında test edilmiştir.
Tablo 2. Deney Motoruna Ait Teknik Özellikler
Literatür araştırmalarına uygun olarak motor tipi, kaplama
malzemesi, deney seti ve cihazları tespit edilerek gerekli test
şartları hazırlanmıştır. Motorlara yük vermek için bremze
(elektrikli dinamometre) cihazı kullanılmıştır. Deneysel
çalışmadan önce yapılan literatür araştırmasında, katodik Ark
PVD yönteminin motorlarda yanma odası parçaları üzerinde
iyi sonuçlar verdiği tespit edilmiştir [12]. Bu nedenle, bu
çalışmada kaplama yöntemi olarak katodik Ark PVD yöntemi
seçilmiştir.
Seçilen deney motoruna yük vermek için Cussons marka
P8160 model elektrikli dinamometre (bremze) kullanılmıştır.
İki aşamada yapılan deneylerde SKM ve NM motorlar
kullanılmış ve her iki motordaki deneyler 300 d/dk. devir
aralıklarında altı ayrı kademede yapılmış ve devir kademeleri
3300, 3000, 2700, 2400, 2100 ve 1800 d/dk. olmuştur. Her iki
motora da 1/2 yük verilerek test edilmiştir. Deneylerde egzoz
emisyonlarını ölçmek için MRU marka 95/3 CD model gaz
analiz cihazı kullanılmıştır. Elde edilen egzoz emisyon
değerleri grafik olarak çizilip her iki motor için
karşılaştırılmıştır.
BULGULAR VE TARTIŞMA
Tablo 3. CrN Kaplamanın Özellikleri
CrN kaplama işleminde; silindir, segman ve supaplar Tablo
1'de verilen kaplama parametreleri ile kaplanmıştır. Kaplama
işleminden önce parçalara 10 dakika süreyle 1000 V' luk bias
voltajıyla temizleme ve ısıtma işlemi uygulanmıştır. Daha
sonra kaplama işlemi yapılmıştır. Bu metotla yapılan
kaplamalarda; parçalar üzerinde kaplama sonrası herhangi bir
işlemin gerekmemesi, ana malzeme (substrate) yüzeyinin iyi
hazırlanması halinde, kaplama esnasında meydana gelen
olumsuzlukların olmaması ve motor parçaları üzerinde iyi
sonuçlar vermesi gibi faktörler bu yöntemin seçiminde etkili
olmuştur.
24
Mühendis ve Makina • Cilt : 48 Sayı: 574
Deneysel çalışma iki aşamada yapılmıştır. Birinci aşamada
kaplanmamış motor olarak tarif edilen motorun fabrika üretim
değerlerinde herhangi bir değişiklik yapılmadan 1/2 yük
verilerek çeşitli devirlerde çalıştırılarak ölçümler yapılmıştır.
Deneyin ikinci aşamasında aynı tip motorun silindir, segman
ve supaplarının yüzeyi CrN malzemesi ile kaplandıktan sonra
aynı deney şartlarında ölçümler tekrarlanmıştır. Yanma
odasında meydana gelen ısının büyük bir kısmı silindir,
segman, piston ve supaplar üzerinde soğutma sistemine
transfer edilmektedir. Bu malzemelerin kısmi bir termal
bariyer etkisi oluşturacak şekilde seramik bir malzeme ile
kaplanması, yanma odası sıcaklığının artmasına neden
olmaktadır. Yanma sıcaklığının yükselmesi, hidrokarbonların
kimyasal tepkime hızını arttırdığı bilinmektedir. Dizel
motorlarında yanma odası içerisine yakıt püskürtüldüğünde
yakıt damlacıklarının buharlaşması için belli bir süre
gereklidir. Püskürtmenin hemen ardından damlacıkların
etrafında bir buhar tabakası oluşmakta ve yanma bu buhar
tabakasında başlamaktadır. Ondan sonraki buharlaşma ise
TG'ni (tutuşma gecikmesi) etkilememektedir. Dolayısıyla
buharlaşma olayının TG'ne katkısı çok fazla olmamaktadır.
Bununla birlikte tutuşma sonrası reaksiyon hızı, buharlaşma
hızı ile doğru orantılıdır. Keza buhar fazındaki yakıtın yanma
hızı da buhar tabakasını çevreleyen havanın oksijen
konsantrasyonu ile orantılıdır. Bu gözlemler dizel
motorlarında yanmanın, yakıtın tamamının buharlaşmadan
önce başladığını gösterir [13].
Katodik Ark PVD (Fiziksel Buhar Biriktirme) yöntemiyle
makale
yapılan kaplama neticesinde malzemelerin üzerinde kısmi
termal bariyer etkisi oluşturulmuştur. Bunun sonucunda bu
malzemeler üzerinde gerçekleştirilen ısı transfer oranında bir
azalma meydana geldiği düşünülmektedir.
CO (ppm)
Bu da, yapılan deneylerde NM motora göre SKM motordaki
yanma sıcaklığının yükselmesinden dolayı meydana gelen
emisyon iyileşmeleri (Şekil 2) ve egzoz gaz sıcaklığının
(Şekil 3) yüksek olmasından anlaşılmaktadır.
1800
1600
1400
1200
1000
800
600
400
200
0
NM
SKM
1800
2100
2400
2700
3000
n (d/d)
Şekil 2. CO Emisyonlarının Devir Sayısı ile Değişimi
Dizel motorlarında yakıt, yanma odasına yanma başlamadan
önce püskürtülmektedir. Yanma odasının büyük bölümünde
yakıt dağılımı üniform değildir [14].
Yanma odasında yakıt dağılımının üniform olmaması, yanma
olayının da üniform bir şekilde yayılmasını engellemektedir.
Dolayısıyla tepkimeye hiç girmeyen ve eksik yanan
hidrokarbon ürünleri artmaktadır. Yanma odasında yakıtın
her yerde üniform bir dağılıma sahip olmaması, yetersiz
oksijen, düşük reaksiyon sıcaklığı gibi nedenlerden dolayı
karbonmonoksit (CO) konsantrasyonu artmaktadır. SKM
yapılmış motorda kısmi termal bariyer etkisi, yanma odası
cidar sıcaklığını arttırmakta, sonuçta yanma odası içeriğinin
sıcaklığını da yükseltmektedir. Silindir, segman ve supapların
kaplanması sonucu bu parçalar üzerinden gerçekleştirilen ısı
transfer oranında bir azalma meydana gelmektedir. Şekil 2'de
görüldüğü gibi CO konsantrasyonu SKM motorda daha
düşüktür. Bu da seramik kaplamanın bir sonucu olarak yanma
sıcaklığının NM motora göre daha yüksek olmasından
kaynaklandığı şeklinde yorumlanabilir.
yüksek sıcaklıklarda oluşmaktadır. Dizel motorlarında yanma
sonucu içerisinde azotoksitin de bulunduğu egzoz emisyonları
oluşur. Genelde stokiyometrik orana yakın hava-yakıt
karışımlarında yanma sırasında NO oluşur. NO oluşum hızı
alevin geçmiş olduğu bölgelerdeki gaz sıcaklığına ve karışım
oranına bağlıdır. Stokiyometrik karışımlardaki NO oluşumu,
maksimum iken karışım zenginleşip fakirleştikçe oluşan NO
miktarı da azalır [17].
Yapılan deneyler sonucunda SKM ve NM motor için NOx
konsantrasyon oranları Şekil 3'de verilmiştir.
Şekil 3'e bakıldığında SKM motorda, NOx
konsantrasyonun NM motora göre 2100 d/dk.da biraz
yüksek olduğu görülmektedir. Bu da kaplamayla
oluşturulan kısmi termal bariyerin bir sonucu olarak
yanma odası sıcaklığının dolayısıyla yanma sıcaklığının
artması ve bu devir aralığında bu motor için sıcaklığın
yüksek olmasıyla izah edilebilir. Devir arttıkça her iki
motor için NOx oluşumun arttığı, orta devirlerden sonra ise
düştüğü görülmektedir. NOx konsantrasyonun yüksek
devirlerde artan sıcaklığa rağmen düşmesi, ortamda
bulunan gazların yüksek sıcaklıkta kalma sürelerinin
azalması, tutuşma gecikmesi (TG) için zamanın kısa
olması, böylece NOx konsantrasyonu için yeterli zaman
kalmadığı şeklinde açıklanabilir. Ancak Şekil 3'de
görüldüğü gibi genel olarak her iki motor içinde NOx
konsantrasyonun benzer eğilim gösterdiği söylenebilir.
İçten yanmalı motorlarda yanma odasında meydana gelen
reaksiyon sıcaklığını ölçmek için çeşitli sistemler
kullanılmaktadır. Yapılan deneylerde egzoz borusunun yanma
odasına en yakın noktasından alınan sıcaklık değerleri tam
olmasa da yanma sıcaklığı hakkında bir fikir yürütmemize
yardımcı olmaktadır. Şekil 4'e bakıldığında, her iki motor için
de artan devir sayısı ile orantılı olarak egzoz gaz sıcaklığı artış
göstermektedir.
SKM motordaki egzoz gaz sıcaklığı NM motora göre biraz
yüksek olduğu Şekil 4'de görülmektedir. Bu, kaplama
Elde edilen bu sonuç Sudhakar [15] ve Leising'in [16] yaptığı
çalışmalarda; seramik kaplanmış motorlarda motor
sıcaklığının arttığı ve egzoz emisyonlarının iyileştiği sonucu
ile paralellik arz etmektedir.
Azot, sekiz farklı oksit oluşturmasına rağmen hava kirliliği
bakımından azot monoksit (NO) ve azot dioksit (NO2) en
önemlileridir. NOx’ler genellikle 1800 oK'in üzerindeki
Şekil 3. NOx Emisyonlarının Devir Sayısı ile Değişimi
Mühendis ve Makina • Cilt : 48 Sayı: 574
25
makale
Sıcaklık (°C)
yapılmış motorda ısı transferi oranın azalması fikrine uygun
gelmektedir. Yanma odası elemanları üzerinden
gerçekleştirilen ısı transfer oranının kısmi termal bariyer
etkisiyle azaltılması sonucu bu motorda egzoz gaz
sıcaklığının yüksek olması beklenen bir sonuçtur.
International Combustion Symposium, 43-57, Temmuz
1999.
2.
İlkılıç, C., Öner, C., “Bir Dizel Motorunda Ayçiçek Yağı
Metil Esteri İle Motorin Karışımı Kullanarak Egzoz Gazı
Emisyonlarının İncelenmesi”, F.Ü. Fen ve Mühendislik
Bilimleri Dergisi, (Journal of Science and Engineering),
Cilt/Vol.:15(4), 579-588, 2003.
3.
Hazar, H. ve Öner, C., “Dizel Motorlarında Termal Bariyer
Kaplamanın Egzoz Emisyonlarına Etkisi”, Doğu Anadolu
Bölgesi Araştırmaları Dergisi, 48, Ekim 2004.
4.
Qiu, X., Hamdi, A., “Development of Bench Test Methods
for the Evaluation of Ion- Implanted Materials:
Piston/Bore Application”, Surface and Coatings
Technology, 88, 190-196, 1996.
5.
Hazar, H. ve Öner, C., “İçten Yanmalı Motorlarda Seramik
Kaplamanın Motor Performansına Etkisi”, Doğu Anadolu
Bölgesi Araştırmaları Dergisi, 36-38, Ekim 2004.
6.
Miyairi, Y. Matsuhisa., T. and Ozawq, T., “Selective Heat
Insulation of Combustion Chamber Wall for a DI Diesel
Engine with Manolithic Ceramics”, SAE Paper, 89, 1989.
7.
Havstad, P. H. Gervin, I. J. and Wade, W. R., “A Ceramic
Insert Uncooled Diesel Engine”, SAE Paper, 68. 1986.
8.
Wacker, E., Sander, W., “Piston Design for High
Combustion Pressure and Reduced Heat Rejection to
Coolant”, SAE International Congress, Michian, 1982.
9.
Wang, Y. and
Brogan, K., “Wear and scuffing
characteristies of composite polymer and nickel / ceramic
composite coated piston skirt against aluminum and cast
iron cylinder, Wear, No. 250, 706-717, 2001.
10.
Bozyazı, E. E., “Elektrolitik Sert Krom ile Katodik Ark
Fiziksel Buhar Biriktirme Yöntemiyle Krom Nitrür
Kaplamaların Yağlı Ortam Aşınma Davranışlarının
Karşılaştırılması”, Yüksek Lisans Tezi, İ.T.Ü. Fen
Bilimleri Enstitüsü, 38, 2002.
11.
Büyükkaya, E. Yaşar, H., ve Çelik, V., “Termal bariyer
kaplamanın turbodoldurmalı bir dizel motorunun egsoz
emisyonlarına etkileri”, 5. Yanma Sempozyumu, 469481,1998.
12.
Gadow, R and Scherer, R., “Composite Coatings with Dry
Lubrication Ability on Light Metal Substrate”, Surface
and Coatings Technology, No. 151, 471-477, 2002.
13.
Borat, O. Balcı, M., ve Sürmen, A., “İçten Yanmalı
Motorlar”, Teknik Eğitim Vakfı Yayınları, 260, Ekim 1995.
14.
Heywood, B., J., “Internal Combustion Engine
Fundamentals”, Sloan Automotive Laboratory
Massahusettes Institu of Technology, 571, 1998.
15.
Sudhakar, V., “Performance Analysis of Adiabatic
Engine”, SAE International Congress and Exposition, 54,
1984.
16.
Leising, C. and Purchit, G., “Waste Heat Recovery in
Truck Engine”, SAE National West Coast Meeting, 78,
1978.
17.
Haşimoğlu, C. ve İçingür, Y., Gazi Üniversitesi, “Dizel
Motorlarında Azot oksit (NOx) Kontrol Yöntemleri”,
http://www.obitet.gazi.edu.tr/makale (Erişim tarihi:Aralık
2004).
Şekil 4. Egzoz Sıcaklıklarının Devir Sayısı ile Değişimi
SONUÇ VE ÖNERİLER
Son yıllarda dizel motorlarının yapısal özelliklerinin
geliştirilmesine yönelik çalışmaların bir bölümünü de yanma
odası elemanlarının seramik bir malzeme ile kaplanması
oluşturmaktadır. Bu parçaların kaplanmasıyla parçalara
termal bariyer özellik kazandırılmaktadır. Böylece
motorların yapısal özellikleri, emisyon ve verim gibi diğer
özellikleri geliştirilmektedir. Yapılan deneyler sonucu;
1. Yapılan kısmi termal bariyer etkisinin bir sonucu olarak
motor yanma sıcaklığının NM motora göre arttığı,
2. SKM motorda, içten yanmalı motorların egzoz
emisyonlarıyla çevreye yaydığı canlılar ve çevre üzerinde
olumsuz etkiye sahip olan, CO konsantrasyonun NM
motora göre daha düşük olduğu,
3. Her iki motorun NOx konsantrasyonun benzer eğilim
gösterdiği tespit edilmiştir.
Ayrıca; yanma odası elemanlarının farklı bir malzeme ile
kaplanabileceği ve kaplama kalınlığının arttırılmasının
sonuçlarının incelenebileceği söylenebilir.
TEŞEKKÜR
Yazarlar proje no:924 numaralı Fırat Üniversitesi Bilimsel
Araştırma Projesi Birimi kapsamında hazırlanan bu
çalışmaya olan destekleri nedeniyle Fırat Üniversitesi
Bilimsel Araştırma Projesi Birimine teşekkür ederler.
KAYNAKÇA
1.
26
Altın, R. ve Yücesu, H. S., “Ham Pamuk Yağı Ve Pamuk
Metil Esteri Yakıtlarının Dizel Motorlarında
Kullanılabilirliğinin Deneysel Olarak Araştırılması”, 6th
Mühendis ve Makina • Cilt : 48 Sayı: 574