10.03.2016 ĠLAÇ UYGULAMALARI ÇOCUKLARDA ĠLAÇ UYGULAMALARI Prof. Dr. Nursan ÇINAR 1.Doğru ilaç 2.Doğru doz 3.Doğru yol 4.Doğru çocuk 5.Doğru zaman 6.Doğru yaklaĢım 7.Doğru bilgilendirme 8.Doğru kayıt - Çocuk yada aile ilacın veriliĢ amacını, beklenen etkisini ve olası yan etkilerini biliyor mu? - Ayrıca çocuğun geliĢim düzeyi,ilacı yutabilme durumu, enjeksiyon için uygun iğne numarası ve uzunluğu, iĢleme ne zaman ve nasıl hazırlanacağı değerlendirilir. Ġlaç uygulamalarında hataları önlemek ve çocuklara güvenli Ģekilde ilaç vermek için ‘’ sekiz doğru ‘’ listesi hayati önem taĢır. Çocuğa ilaç verilmeden önce aile ve çocuktan aĢağıdaki bilgiler alınmalıdır. - Çocuğun herhangi bir ilaç alerjisi var mı? - Çocuk ilaç tedavisine nasıl tepki veriyor? - GeçmiĢte alınan ilaçların adı,dozu,alınma nedeni. - Eğer bebek emziriliyorsa annenin ilaç kullanma durumu. Çocuğun iĢleme hazırlanması ĠĢlem sırasında güvenliğin sağlanması Güven duygusunun geliĢtirilmesi Güvenli ilaç dozunun belirlenmesi Ġlaçların yan etkilerinin izlenmesi 1 10.03.2016 ĠLAÇLARIN UYGULANMA YÖNTEMLERĠ Ġlaçları ağız yolu (Oral,Per-os,peroral) ile uygulanması: Oral ilaçlar; tablet ,draje, kapsül, sıvı yada toz Ģekilde olabilir.Ġlaçlar çeĢitli araçlar kullanılarak ölçülür ve önerilen miktarda verilir.Bu araçlar; Oral ilaç uygulamalarında çocuğun emme ve yutma yeteneği dikkate alınır. 5-6 yaĢından küçük çocuklar tabletleri yutmakta güçlük çekerler. Bu nedenle küçük çocuklar için oral ilaçların çoğu sıvı hazırlanır. Ġlacın tadını değiĢtirmek için etkisini bozmayacak uygun sıvılardan (Örn: meyve suyu) yararlanılır. 1. Ġlaç kadehi 2. 5 ml’lik ölçek 3. Damlalık 4. Plastik enjektör Tablet ve drajeler daha çok okul çağı çocuklarına verilebilir. Küçük çocuklara verilecek tablet Ģeklindeki ilaçlar kırıldıktan sonra ezilerek az miktarda su ile karıĢtırılır. Çocuklara ilaçlar Ģeker vb olarak tanımlanmamalıdır Önerilmediği sürece ilaç süt yada yiyeceklerle karıĢtırılmamalıdır. 2 10.03.2016 *Süspansiyon Ģeklindeki ilaçlar iyice çalkalanarak karıĢtırıldıktan sonra verilir. Az miktardaki damlalar, içine az miktarda su konulmuĢ çocuğun kaĢığına damlatılarak hazırlanır. HemĢire ilacı verdikten sonra çocuğun ilaç dozunu tam olarak aldığından emin olmalıdır. GÖZE ĠLAÇ UYGULAMA Bebek ve okul öncesi çocuklar sırt üstü pozisyonda yatırılır. Yatarken omuzlar ve boyun yastıkla hafif yükseltilir. Büyük çocuklarda yatar yada oturur pozisyon verilir. Uygulamadan önce ilaç oda ısısında olmalıdır. BaĢ parmak ve iĢaret parmağı ile göz kapakları açılır. Çocuk yukarı bakarken alt göz kapağı aĢağıya doğru çekilir ve konjonktiva üzerine doğru sayıda ilaç damlatılır. Göz merhemide benzer Ģekilde alt konjonktiva boyunca içten dıĢ kantusa doğru ince bir tabaka halinde uygulanır. Gözden taĢan ilaç spançla silinir. Daha sonra çocuğa 1 dakika gözlerini kapatması söylenir. ĠĢlem sonrası çocuk birkaç dakika sırtüstü yatırılır. Göze uygulanan ilaç görme bulanıklığına yol açıyorsa çocuk yalnız bırakılmaz. 3 10.03.2016 BURUNA ĠLAÇ UYGULAMA Göz damlasını yada pomadı uygularken göze temas etmemesi, kontaminasyonu önlemek için önemlidir. ĠĢlemden önce her iki burun deliği temizlenir,gerekirse aspire edilir. Burun altına gaz bezi yada kağıt mendil tutulur. Küçük çocuklar kucağa alınır. Büyük çocuklar oturur yada yatar pozisyonda , baĢ hiperekstansiyon durumundadır. Damla damlatılır ve 1-3 dakika beklenir. Öksürük gibi aspirasyon belirtileri varsa çocuk oturtulur. Tıkalı burun bebeğin emme yeteneğini engellediği için beslenmeden 10-15 dakika önce verilmesi önemlidir. KULAĞA ĠLAÇ UYGULAMA Ġlaç damlatılmadan önce oda ısısında olmalıdır. Soğuk ilaç ağrı ve vertigoya sebep olur. Küçük çocuklar yatakta yada ebeveynlerinin kucağında sırt üstü yatırılır. Etkilenen kulak üste gelecek Ģekilde baĢ yan çevrilir. Büyük çocuklardan yatar pozisyonda baĢını yana çevirmesi istenir. 4 10.03.2016 REKTAL YOLLA ĠLAÇ UYGULAMA 3 yaĢın altındaki çocuklarda kulak kepçesi aĢağıya ve geriye doğru çekilir. 3 yaĢ üstü çocuklarda yetiĢkindeki gibi kulak kepçesi yukarı ve geriye doğru çekilir. ĠĢlemden önce eldiven giyilir. Supozituvar ılık suda kayganlaĢtırılmak amacıyla ıslatılır. Özellikle büyük çocuklarda mahremiyet duygusunu sağlayabilmek için paravan/perde çekilir. Çocuk sol lateral pozisyonda yatırılır. Sağ bacak fleksiyona getirilir. SOLUNUM ( ĠNHALASYON ) YOLUYLA ĠLAÇ UYGULAMA Bebek ve küçük çocuklar ise bacakları fleksiyonda olacak Ģekilde sırt üstü pozisyonda yatırılabilir. Bir elle anüs açılır diğer elle supozituar yerleĢtirilir ve iĢaret parmağı ile itilir.Suppozituar rektal sfinkterden geçinceye kadar 5 dakika basınç uygulanır. Bu tedavide ilaçların buhar yolu ile damlacık Ģeklinde solunum sistemine ulaĢması sağlanır. Her doz ilaç uygulanmasından sonra içinde bakteri üremesini önlemek için nebulizatörün temizlenmesi gerekir. Aerosol tedavisinde kullanılan ilaçların yan etkilerinin gözlenmesi önemlidir. TEġEKKÜRLER 5