Özgür Yazılım ve Linux ile Tanışma

Özgür Yazılım ve Linux ile Tanışma
Serdar Dalgıç
serdar.dalgic@linux.org.tr
3 Mayıs 2012 / İstanbul
Gündem

Özgür Yazılım Nedir?

Linux Nedir?

Linux Nerelerde Kullanılıyor?

Kimler Linux Kullanıyor?

Türkiye'de ve dünyada bugünkü durum nedir?

Neden Linux?

Peki ya bir sorunla karşılaşırsam?
Özgür Yazılım Nedir?

Tutsak yazılım olur mu ki özgür yazılım olsun?

Özgür yazılım nasıl ortaya çıkmıştır?

Özgür yazılım özgürlükler ile ilgilidir. Peki hangi özgürlükler?
Kaynak Kod
GNU Felsefesi'nin Ortaya Çıkışı ­ 1



İlk doğduğunda özgür olan yazılımlar 1976'da ABD'nin telif hakları yasası ile kısıtlanmaya başlıyor.
Özgür = Çalıştırma, kopyalama, dağıtma, inceleme, değiştirme ve geliştirme.
1970'lerin sonlarında üreticiler rakipleri kullanmasın diye kaynak kodlarını vermemeye ve kullanıma kısıtlamalar getirmeye başlıyor.
GNU Felsefesi'nin Ortaya Çıkışı ­ 2

MIT'de Yapay Zeka Laboratuvarı'nda çalışan Richard Stallman, yeni Xerox lazer yazıcıyı yazılımın kaynak kodları olmadığı için tam verimli sisteme entegre edemiyor. Fitili ateşleyen olay bu oluyor.
GNU Felsefesi'nin Ortaya Çıkışı ­ 3



Stallman kullanıcıların özgürlüklerinin kısıtlanmaması, yazılımın topluma ait olması gerektiğini savunuyor.
1983 → GNU projesi duyuruluyor. Hedef: Tamamen özgür yazılımlardan oluşan bir işletim sistemi yazmak
GNU Felsefesi'nin Ortaya Çıkışı ­ 4



Gnu's Not Unix (Gnu Unix Değildir) kısaltması.
Kanıtlanmış bir dizayn, taşınabilir ve geriye dönük uyumluluk için UNIX modeli
GPL (Genel Kamu Lisansı) hazırlanıyor. (1989)
GNU – Özgür Yazılım Felsefesi




Özgürlük 0: İstenen her amaca uygun olarak uygulamayı çalıştırabilmek
Özgürlük 1: Programın çalışmasını inceleyebilmek ve kendi ihtiyaçlarına uygun biçimde değiştirebilmek
Özgürlük 2: Programın kopyalarını dağıtabilmek
Özgürlük 3: Program geliştirebilmek, değiştirebilmek ve bu halini tekrar paylaşabilmek
Linux Nedir?

Linux ile özgür yazılım arasındaki bağlantı

Linux'un ortaya çıkışı

Linux'un okunuşu

Penguen neyin nesi?

Linux nedir, ne iş yapar?

Linux = UNIX ?
GNU Hareketi ve Linux


1990 → Çekirdek (kernel) dışında tüm özgür işletim sistemi bileşenleri hazır.
1991'de duyurulan Linux çekirdeği şans eseri GNU Projesini tamamlıyor ve GNU'nun çekirdeğini oluşturuyor.
Linux'un Ortaya Çıkışı ­ 1

Helsinki Üniversitesi'nde bir öğrenci: Linus Torvalds.

1991'de ilk PC'sini alıyor, bir ay Prince of Persia oynuyor.



Minix işletim sistemini pek seviyor ama birçok istediği özelliği de bulamıyor.
Temmuz'da posix standart tanımları üzerine bilgi toplamaya başlıyor.
Ağustos sonunda haber gruplarından öneri toplamaya başlıyor.
Linux'un Ortaya Çıkışı ­ 2
Linux'un okunuşu



Bakkal Hasan Amca, Komşu Ayşe Teyze, “x” yerine “ks” koyunca nasıl okuyorlarsa öyle okunuyor :) Linux, Liinuks veya Lihnuks gibi..
İngilizce bir kelime olmadığı için; Linaks, Layneks, Laynaks gibi okunuş biçimleri yanlış.
http://www.paul.sladen.org/pronunciation/ Linus Torvalds, kendi sesini bir ses dosyasına kaydederek Linux'un kendisinin okuduğu biçimini internetten dağıtıyor.
Penguen Nereden Çıktı?

Eylül 1991 → Linux'un 0.1 sürümü çıkıyor. 1992'de Genel Kamu Lisansı (GPL) ile lisanslanıyor.

1993 → İlk Linux Dağıtımları: Slackware, ardından Debian

1994 → Redhat ve SuSe dağıtımları



1996 → 2.0 sürümü, çoklu işlemci desteği, Linux'un pazarda kullanılmaya başlanması ve Halk logo/maskot ister!
Birçok güçlü­kuvvetli yaratık önerildi: Kartal, piranha, köpek balığı, ...
Linus Torvalds, penguenleri özel olarak sevdiğini söylüyor. Çeşitli penguen şekilleri öneriliyor.
TUX


Linus Torvalds, upuzun bir tarifle hayalindeki pengueni anlatıyor.
Penguene ad takılıyor: Tux.
Linux Nedir?



Linux, GNU/Linux işletim sisteminin sadece çekirdeğinin (kernel) adıdır.
Birçok program ile birlikte Linux çekirdeği, bir Linux dağıtımını oluşturur.
Dosya listeleme komutu (ls) bile ayrı bir programdır, çekirdeğin bir parçası değildir.
Peki Çekirdek (Kernel) Ne Yapar?





Donanımlar için bir arayüz sağlar.
Dosya sistemleri, ağ altyapısı gibi temel fonksiyonları da bulundurur.
Yazılımlar milisaniye mertebesinde çekirdekten istekte bulunuyor.
Linux vızır vızır akan bir trafiğin ortasındaki polis gibidir.
Polis hata yaparsa ne olur?
Linux = Unix ?



UNIX bir işletim sistemleri grubuna verilen genel bir addır.
Linux, UNIX modelini kullanır ve tüm avantajlarını taşır.
UNIX, çok kullanıcılı, çok geniş, güvenli ve sağlam ağlar için defacto standart (genel kabul görmüş) işletim sistemidir.
Linux Nerelerde Kullanılıyor?

PC – Kişisel Bilgisayarlar

Cep Telefonları (Ör: Android)

Tabletler (Ör: Android, Meego)

E­kitap Okuyucular (Ör: Kindle)

Akıllı Ocaklar (Ör: TEBA)

Televizyonlar (Ör: Sony, Samsung,..)
Linux Nerelerde Kullanılıyor?



ADSL Modemler (Ör: Airties)
Süper bilgisayarlar (Dünyadaki her 10 süperbilgisayarın 9'u Linux üzerinde çalışıyor.)
Apple PowerPC
Kimler Linux Kullanıyor?

TTnet, Superonline ve benzeri Internet Servis Sağlayıcıları

Dış Ticaret Müsteşarlığı, EPDK ve benzeri kamu kurumları

Ege, Bilgi, YTÜ, İTÜ, ODTÜ ve benzeri üniversiteler

Türk Silahlı Kuvvetleri

Yapı Kredi Bankası

Karel Elektronik

Show TV

TAV Havalimanı İşletmeleri
Kimler Linux Kullanıyor?

Anadolu Sigorta

Pepsi Türkiye

Biletix
* Sadece kullanmakla kalmayıp, bu işi yapanlar::

Linux Vakfı Üyeleri:
http://www.linuxfoundation.org/about/members

Linux Destek, Teknoloji ve Eğitim Kurumları:
http://www.linux.org.tr/destek­ve­egitim­kurumlari
Türkiye'de ve Dünyada Bugünkü Durum Nedir?


Türkiye'de Linux kullanımı
Dünyada Linux kullanımı ve Linux'un nasıl geliştirildiğine dair bir video:
How Linux is Built:
http://www.youtube.com/watch?v=yVpbFMhOAwE

Linux, Özgür Yazılım ve Açık standartların teşviki
Neden Linux?

Özgür: Farklı bir dünya, farklı bir felsefe

Çok hızlı büyüyor ve gelişiyor

Güvenilir ve güçlü

Esnek: onu istediğiniz şekle sokabilirsiniz

Düşük sahip olma maliyeti (TCO)

Yatırımın geri dönüşü (ROI)
Neden Linux Sunucu? ­ 1



Çok kullanıcılı, çok geniş, güvenli ve sağlam ağlar için tasarlanmıştır.
İsviçre çakısı gibidir. Hemen her servisi ve standardı destekler. Heterojen ağlar için idealdir.
Açık kaynak kodlu olduğu için, güvenliği onbinlerce programcı tarafından denetlenir ve düzenlenir. Neden Linux Sunucu? ­ 2


Uzaktan yönetimi çok güçlü ve kolaydır. Sunucuya fiziksel müdahale gerektirmeyen (donanım parçası eklemek gibi) her şeyi uzaktan yapabilirsiniz.
Linux her durumda servis vermeye devam etmek için tasarlanmıştır. Bir program kurduğunuzda, güncellediğinizde (çekirdek hariç) ya da ayarlarını değiştirdiğinizde makinayı kapatıp­
açmanız gerekmez.
Neden Linux Masaüstü? ­ 1




Değişik pencere yöneticileri (Kde, Gnome, Fluxbox, vb) kullanabiliyor. Tek bir görünüş ve pencere sistemine saplanıp kalmıyorsunuz.
Her tip video'yu izleyebilir, her tip müziği dinleyebilirsiniz.
Virüssüz bir hayat!
Sürücü peşinde koşmayın ­­ Linux birçok donanım sürücüsü ile beraber geliyor.
Neden Linux Masaüstü? ­ 2




Türkçe. Sadece işletim sistemi değil, kurduğunuz birçok program da!
Reklam yok, deneme sürümü yok.
Seri numarası, lisans anahtarı, dongle ve benzeri kullanımınızı kısıtlayıcı araçlar kullanılmıyor.
Aynı bilgisayarı n tane kullanıcı, birbirlerinin masaüstü ayarlarına ve dosyalarına hiç dokunmadan kullanabiliyor.
Neden Linux Masaüstü? ­ 3


Tek adımda yalnız temel işletim sistemi değil, dağıtımın depolarından kurduğunuz tüm yazılımları güncelliyor. Ayrı ayrı yazılımların ve donanım sürücülerinin güncellemelerini takip etmeniz gerekmiyor.
Linux terminalleri güçlü bir ana sunucuda tüm programlarını çalıştırıp, sadece görüntüsünü kendine aktararak çalışabiliyor. Böylece, disksiz / düşük güçte masaüstü bilgisayarları yüksek performansla kullanılabiliyor.
Peki Ya Bir Sorunla Karşılaşırsam?

Yalnız değilsiniz, mutlaka sizden önce birisi aynı problemle karşılaşmıştır.

Google arama motoru dostunuzdur.

Mutlaka iletişim kurun!

Yardımlaşma Noktaları http://www.linux.org.tr/yardim
Sorular??
Kaynaklar

http://en.wikipedia.org/wiki/Linux

http://seminer.linux.org.tr/seminer­notlari/

http://www.linux.org.tr