ÜNİTE

HEDEFLER
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
• Yüzleştiğimiz afetler
• Sebep ve sonuç ilişkisi
• Dört evreli afet yönetimi
yaklaşımı
• Afet ve acil durum
yönetiminde uzmanlık
AFET VE ACİL DURUM
YÖNETİMİNE GİRİŞ
Prof. Dr. Mikdat
KADIOĞLU
• Bu üniteyi çalıştıktan sonra;
• Karşılaştığımız afetler, afetlerin
türleri, maliyetleri, insan hayatı
üzerindeki ekonomik etkileri
hakkında bilgi edinecek,
• Toplum tabanlı bütünleşik afet
yönetiminin ana evrelerinin neler
olduğunu bilecek,
• Afet ve acil durum yönetimi
hakkında fikir edinecek,
• Afet ve acil durum yönetiminde
uzmanlığın tarihsel gelişimi hakkında
ön bilgi sahibi olacaksınız.
ÜNİTE
1
Özet
Giriş
•Kitabın giriş bölümünde ülkemizde ve dünyada karşılaşılan
afetler kısaca anlatılmıştır. Bu afetlerin neden oldukları
sorunlar özetlenmiş, özellikle ekonomik kayıpları üzerinde
bilgiler verilmiştir.
•Karşılaşılan bu afetlerle baş edebilmek için günümüz
dünyasında geçerli olan toplum tabanlı bütünleşik afet
yönetiminin evrelerinden bahsedilmiştir.
•Afet ve acil durumların uzmanlık gerektirdiği konusuna
değinilmiş, bu konuda geliştirilen eğitim programları
belirtilmiştir.
•Daha sonraki bölümlerde bu konular daha detaylı olarak
incelenmektedir.
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
18
Giriş
DEĞERLENDİRME SORULARI
Değerlendirme
sorularını sistemde ilgili
ünite başlığı altında yer
alan “bölüm sonu testi”
bölümünde etkileşimli
olarak
cevaplayabilirsiniz.
1. Aşağıdakilerden hangisi kriz yönetimi çalışmalarından biri değildir?
a) Müdahale
b) İyileştirme
c) Etki analizi
d) Yeniden yapılanma
e) Tahmin ve erken uyarı
2. 2011 Van depremleri aşağıdakilerden hangisi için bir örnek oluşturur?
a) Benzer büyüklükteki afetlerin yol açtığı ölüm ve yaralanma gelişmekte
olan ülkelerden daha fazladır.
b) Risk/zarar azaltmada halk katılımının sonucu hasar görebilirliğin
azaltılmasıdır.
c) Yeniden yapılanmanın mali yükünü azaltmak üzere sigortalama risk
transferi yöntemi olarak düşünülmelidir.
d) Afet kayıplarının esas nedeni yoksulluk ve bilgisizlik yani sosyo-ekonomik
zarar görebilirliktir.
e) Benzer büyüklükteki afetlerin yol açtığı ölüm ve yaralanma gelişmekte
olan ülkelerden daha azdır.
3. Afetler bir kalkınma sorunudur, gelişmekte olan ülkeleri daha fazla etkiler ve
yoksulluğun artmasına sebep olur. Son on yılda meydana gelen ......................
Cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
a) afetlerin sayısı artarken, ekonomik kayıplar azalmıştır
b) afetlerin sayısı azalırken, ekonomik kayıplar artmıştır.
c) hem afetlerin sayısı, hem de ekonomik kayıplar artmış ve daha fazla
hasara neden olmuştur.
d) afet yönetim uygulamaları ve zarar azaltma faaliyetleri ile hasarlar
azalmıştır.
e) afetlerin sayısı artarken, can kayıpları artmıştır.
4. Aşağıdakilerden hangisi afet yönetimi evrelerinden biri değildir?
a) Zarar azaltma
b) Hazırlık
c) Bina yıkımı
d) İyileştirme
e) Müdahale
5. Modern Afet Yönetim Sistemi’nin en önemli evresi aşağıdakilerden hangisidir?
a) Zarar Azaltma
b) Hazırlık
c) Müdahale
d) İyileştirme
e) Hiçbiri
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
19
Giriş
6. Modern Afet Yönetim Sistemi’nde korumaya yönelik yapılan ve “Risk Yönetimi”
olarak nitelenen çalışmalara aşağıdakilerin hangisi dâhil değildir?
a) Yapısal olmayan zararları azaltmak
b) Duman detektörü ve acil aydınlatma cihazları kurmak
c) Arama ve kurtarma yapmak
d) Yapısal olmayan zararları azaltmak
e) Afet Acil Yardım Planları hazırlamak
7. Aşağıdakilerden hangisi İklim değişikliklerinin bir sonucudur?
a) hidrometeorolojik olayların sıklık ve şiddetinde bir artış olur.
b) hidrometeorolojik olayların sıklık ve şiddetinde bir azalma olur.
c) hidrometeorolojik olayların sıklık ve şiddetinde bölgesel bir kayma olur.
d) hidrometeorolojik olayların sıklığı artar fakat şiddetinde bir azalma olur.
e) hidrometeorolojik olayların sıklığı azalır fakat şiddetinde bir artış olur.
8. Aşağıdakilerden hangisi Modern ve Kapsamlı Afet Yönetimi yaklaşımlarından biri
sayılamaz?
a) Evrelerin tümünü içermek.
b) Tüm kaynakları kullanmak.
c) Toplum tabanlı olmak.
d) Halkın ve sivil toplum kuruluşlarının katılımını sağlamak.
e) Deprem odaklı olmak.
9. Aşağıdakilerden hangisi afet sonrası ekonomide oluşabilen negatif sarmalın bir
unsuru değildir?
a) Halk göç eder.
b) Ticaret azalır.
c) Ekonomi daralır.
d) Emlak fiyatları düşer.
e) İş bulma zorlaşır.
10.Aşağıdakilerden hangisi afet yönetiminin hedeflerinden biri değildir?
a) Çevreyi korumak.
b) Yoksulları ev sahibi yapmak.
c) Kültürel varlıkları korumak.
d) Kalkınmaya destek olmak.
e) Halkın refahını yükseltmek.
CEVAP ANAHTARI
1.E, 2.A, 3.C, 4.C, 5.A, 6.C, 7.A, 8.E, 9.D, 10.B.
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
20
Özet
Tarihsel Gelişim
•İkinci üntitede ağırlıklı olarak afet yönetiminin dünyada ve
Türkiye'deki gelişimi ve evrimi ele alınmıştır.
•Tarihte geçmiş afetler ve bunların karşısında yapılmış iyi
uygulamalardan bahsedilmiştir. Afetler olduktan sonra yapılan
temel müdahale anlayışından modern afet yönetimi
kavramına geçiş incelenmiştir.
•Afetler tüm dünyayı etkilediğinden, uluslararası bazı
politikaların geliştirilmesi çok doğaldır. Bu bölümde bu
politikalardan da bahsedilmiş, Hyogo Çerçeve Eylem Planına
değinilmiştir.
•Diğer taraftan ülkemizdeki tarihsel gelişim de ele alınmış,
mevcut afet yönetimi mevzuatına nasıl ulaşıldığı da tarihsel
açıdan araştırılmıştır.
•Türkiye'de kurulmuş bulunan Afet ve Acil Durum Yönetimi
Başkanlığından, yurdumuzdaki afet yönetimi
organizasyonundan bahsedilmiş, ilgili kurumların nasıl bir
işleyiş içinde olduğunu anlatan bir şema verilmiştir.
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
18
Tarihsel Gelişim
DEĞERLENDİRME SORULARI
Değerlendirme
sorularını sistemde ilgili
ünite başlığı altında yer
alan “bölüm sonu testi”
bölümünde etkileşimli
olarak
cevaplayabilirsiniz.
1. Aşağıdakilerden hangisi Planlama ve Zarar Azaltma Dairesi Başkanlığının
görevlerindendir?
a) Uluslararası acil yardımları yapmak veya kabul etmek.
b) Afet ve acil duruma ilişkin kaynakları yönetmek.
c) Afet ve Acil Durum Eğitim Merkezinin iş ve işlemlerini yürütmek.
d) Yurt içinde ve yurt dışında meydana gelen afet ve acil durumlara ilişkin
yardım ve kampanyaları düzenlemek.
e) Ulusal acil yardımları yapmak veya kabul etmek.
2. “... belirli bir kesim veya alanda geliştirilen afet senaryolarına göre, olası
risklerin önlenmesi, kabul edilebilir ölçülere indirilmesi ya da paylaşımı
amacıyla alınacak her türlü planlı stratejik çalışmalardır.” Cümlede boş bırakılan
yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
a) Zarar Tespit
b) Risk Yönetimi
c) Risk ve Zarar Azaltma
d) İyileştirme
e) Kriz Yönetimi
3. Ulusal seviyede lojistik hizmetlerini yapmak veya yaptırmak, yerel yönetimler,
diğer kamu kurum ve kuruluşları ile sivil toplum kuruluşlarına destek sağlamak
aşağıdaki daire başkanlıklarından hangisinin görevidir?
a) Yönetim Hizmetleri Dairesi Başkanlığı
b) Müdahale Dairesi Başkanlığı
c) İyileştirme Dairesi Başkanlığı
d) Planlama ve Zarar Azaltma Dairesi Başkanlığı
e) Gönüllüler Dairesi Başkanlığı
4. Aşağıdaki illerden hangisinde Arama ve Kurtarma Birlik Müdürlüğü bulunur?
a) Antalya
b) Şanlıurfa
c) Erzurum
d) Yalova
e) Karaman
5. Aşağıdakilerden hangisi bütünleşik afet yönetimi sisteminin risk yönetimi
süreçlerinden değildir?
a) İyileştirme
b) Zarar azaltma
c) Hazırlık
d) Tahmin ve erken uyarı
e) Sigortalama
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
19
Tarihsel Gelişim
6. İl Afet ve Acil Durum Müdürlükleri kime bağlıdır?
a) AFAD Başkanı
b) Bulunduğu ilin valisi
c) Başbakanlık
d) Afet Koordinasyon Merkezi
e) Büyükşehir Belediyesi
7. Aşağıdakilerden hangisi Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı AFAD
tarafından yapılan faaliyetlerden değildir?
a) Kurumlararası koordinasyonu sağlamak
b) İmar Planına Esas Jeolojik-Jeoteknik Etüt Raporlarının Onaylanması
c) Mikrobölgeleme
d) Kurtarma ve Acil Yardım planları hazırlama
e) İhtiyaç tespit
8. Aşağıdaki kurumlardan hangisi afetlere duyarlı toplumların oluşturulmasını
amaçlamaktadır?
a) UNESCO
b) ISDR
c) UNICEF
d) ISO
e) UNIDO
9. Aşağıdakilerden hangisi Afetlerin Azaltılması Uluslararası 10 Yılının devamında
çalışmaları değerlendirmek amacıyla kurulmuştur?
a) International Strategy for Disaster Reduction, ISDR)
b) Hyogo Çerçeve Eylem Planı (HÇEP)
c) International Disaster Response Laws Programme
d) Yokohama Stratejisi (1994)
e) Sendai Çerçeve Anlaşması
10.5902 sayılı kanunla kurulan Afetle ilgili kurullar aşağıdakilerden hangisinde
doğru verilmiştir?
a) Afet ve Acil Durum Yüksek Kurulu- Afet ve Acil Durum Koordinasyon
Kurulu- Deprem Danışma Kurulu
b) Başbakanlık Afet ve Acil Durum Kurulu-Afet ve Acil Durum Yüksek KuruluAfet ve Acil Durum Koordinasyon Kurulu
c) Başbakanlık Afet ve Acil Durum Kurulu- Afet ve Acil Durum Koordinasyon
Kurulu-Deprem Danışma Kurulu
d) Başbakanlık Afet ve Acil Durum Kurulu- Afet ve Acil Durum Koordinasyon
Kurulu-İl Afet ve Acil Durum Kurulu
e) Türkiye Afet Yönetimi Başkanlığı Deprem Yüksek Kurulu
Cevap Anahtarı
1.C, 2.C, 3.A, 4.C, 5.A, 6.B, 7.B, 8.B, 9.D, 10.A
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
20
Özet
Temel Kavramlar
•Üçüncü ünitede afet yönetiminin temel kavramları ve aralarındaki
bağıntılar çok daha detaylı olarak ele alınmaktadır. Özellikle tehlike, risk,
maruziyet, savunmasızlık, yönetilebilirlik gibi kavramlar, bu bağlamda
çeşitli açılardan anlatılmaktadır.
•Risk, tehlike, maruziyet ve savunmasızlığın ortak kümesidir. Bu ortak
kümenin kapladığı alanın minimum olması riski azaltacaktır.
•Temel kavramlar ünitesinde ayrıca, afet tanımı yapılmıştır. Afetlerin
çeşitleri ve etkileri farklı sınıflandırılmalarla incelenmiştir. Olay, acil
durum ve afet nedir sorusunun yanıtı verilmiş, afet tanımı Birleşmiş
Milletlerce kabul edilen şekliyle detaylı olarak anlatılmıştır. Doğal
kaynaklı ve insan kaynaklı afetlerin hangileri oldukları sıralanmış,
bunların da kendi içlerindeki ayrımlar yapılmıştır.
•Bu temel kavramlar ışığında, yönetim terimlerine bir giriş yapılmış olup,
afet yönetimi unsurlarına bir giriş yapılmıştır.
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
21
Temel Kavramlar
DEĞERLENDİRME SORULARI
Değerlendirme
sorularını sistemde ilgili
ünite başlığı altında yer
alan “bölüm sonu testi”
bölümünde etkileşimli
olarak
cevaplayabilirsiniz.
1. Birleşmiş Milletlerin afet tanımı aşağıdakilerden hangilerini kapsar?
I. Fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplar doğurur.
II. Günlük yaşamı ve insan faaliyetlerini etkiler, kesintiye uğratır.
III. Doğal, teknolojik veya insan kökenlidir.
IV. Etkilenen topluluk kendi imkânlarıyla üstesinden gelinebilir.
a) I ve IV
b) I, II ve III
c) I, II ve IV
d) Yalnız I
e) II ve IV
2. Afetin acil durumdan farkı nedir?
a) İnsan faaliyetlerini kesintiye uğratması
b) Yapıları etkilemesi
c) Yerel kaynaklarla baş edilememesi
d) Kriz yönetimi farklıdır
e) Üretim faaliyetlerini kesintiye uğratması
3. Ülkemizde hasara neden olan depremler hangi bölgelerde meydana gelmez?
a) Kuzey- kuzeydoğu
b) Batı Anadolu
c) Doğu- güneydoğu
d) Marmara
e) Hiçbiri
4. Yapısal, fiziksel, ekonomik ve sosyal kayıplar doğuran, toplumun normal
yaşam faaliyetlerini etkileyen, kesintiye uğratan ve yerel kaynakla baş
edilemeyen doğal, teknolojik veya insan kökenli olayları ifade eden terim
aşağıdakilerden hangisidir?
a) Tehlike
b) Risk
c) Afet
d) Acil durum
e) Olay
5. Aşağıdaki doğal ve teknolojik afetlerden hangisinin günlük tahmin ve erken
uyarısı şuan için mümkün değildir?
a) Yangın
b) Sel
c) Kar
d) Deprem
e) Buzlanma
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
22
Temel Kavramlar
6. Yerel itfaiye tarafından söndürülebilen bir ev yangını ne olarak nitelendirilir?
a) Afet
b) Risk
c) Acil Durum
d) Tehlike
e) Olay
7. Aşağıdakilerden hangisi 7269 sayılı kanunda belirtilen afetlerden değildir?
a) Deprem
b) Kuraklık
c) Kaya düşmesi
d) Yer kayması
e) Sıvılaşma
8. Aşağıdakilerden hangisi doğal tehlike kaynaklı afet grubunda sayılamaz?
a) Asit yağışları
b) Kum fırtınaları
c) Salgın ve bulaşıcı hastalıkları
d) Zemin çökmesi
e) Tsunami
9. Büyüklüğü bakımından aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
a) Afet>Acil>Olay
b) Afet<Acil<Olay
c) Olay>Afet>Acil
d) Acil>Olay>Afet
e) Acil< Afet >Olay
10.Aşağıdakilerden hangisi afet risk yönetiminin temel hedef ve amaçlarından
biri değildir?
a) Can ve mal kaybına yol açabilecek riskleri minimum seviyeye indirerek,
olası kayıp ve zararları önlenmek, azaltmak
b) Afetlerden birinci derecede zarar göreceklere öncelik vermek
c) Afet sonrasında hayatı normalinden daha iyi bir şekle dönüştürmek
d) Çevre, tarihi ve kültürel mirası korumak
e) Afetlerden zarar görmeyenlere öncelik vermek
Cevap Anahtarı
1.B, 2.C, 3.E, 4.C, 5.D, 6.C, 7.B, 8.A, 9.A, 10.E
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
23
Özet
Tehlike Değerlendirmesi
•Dördüncü ünitede risk analizinden önce yapılması gereken tehlike
analizinin nasıl yapılacağı detaylı bir şekilde ele alınmıştır. Tehlike
analizinde zarar görebilir bir toplum için sıra dışı olayların etkili olduğu
süre ve oluşum sıklığını değerlendirir ve tanımlar.
•Öncelikle bu analizi yaparken, doğru soruları sorulması ve bunlara
yanıt aranması gerekir. Tehlikenin yersel, boyutsal ve zamansal
özelliklerinin bilinmesi gerekir.
•Gerekli olan veri doğru bir şekilde hangi kaynaklardan elde edilebilir
sorusu cevaplanmalıdır. Bunun için gerektikçe, veri tabanları, arşivler,
bilimsel kaynakların yanı sıra haberler, yaşlılarla yapılan yüz yüze
görüşmelere de başvurulur.
•Elde edilen bilgilerle tehlike profilleri çıkartılır ve matrisler oluşturulur.
•Ünitenin sonunda, örnek bir tehlike avı formu verilmiştir. Bu formun
örnek bir ofis, sınıf veya konut için yapılması çok faydalı olacaktır.
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
22
Tehlike Değerlendirmesi
DEĞERLENDİRME SORULARI
Değerlendirme
sorularını sistemde ilgili
ünite başlığı altında yer
alan “bölüm sonu testi”
bölümünde etkileşimli
olarak
cevaplayabilirsiniz.
1. Risk analizi ve azaltması aşağıdakilerden hangisi ile başlar?
a) Risk
b) Tehlike
c) Maruziyet
d) Zarargörebilirlik
e) Şiddet
2. Aşağıdakilerden hangisi tehlike profilinde yer alan bir bilgi değildir?
a) Tehlikenin oluşum hızı
b) Tehlikenin oluşum sıklığı
c) Tehlikenin oluşum olasılığı
d) Tehlikenin oluşumuna dair işaretler
e) Tehlikenin yukarıdakilerden hiçbiri
3. Herhangi bir tehlikedeki trendleri belirlemek için neye bakılması gerekir?
a) Tarihsel kayıtlara
b) Gazete haberlerine
c) Rasathanenin web sayfasına
d) Web tabanlı gazetelere
e) Halk arasındaki söylentilere
4. Aşağıdakilerin hangisi bir tehlike veri kaynağıdır?
a) Gazeteler
b) Yaşlılar
c) Türküler
d) Masallar
e) Arşiv Bilgileri
5. Tehlike haritaları ne işe yarar?
a) Karar vericilere olayı algılamasına
b) Doğru arazi kullanımına
c) Gelecekteki olayların anlaşılmasına
d) Afet potansiyeli olan alanları doğru belirlemeye
e) Yukarıdakilerin hepsi
6. Aşağıdakilerden hangisi afetlere karşı yapılacak hazırlıklardan biri değildir?
a) ilk yardım çantası
b) Afet çantası
c) Pazar çantası
d) Acil durum telefonları
e) Arama ve kurtarma ekibi
7. Tehlike analizi için aşağıdakilerden hangisine ihtiyaç yoktur?
a) Sağlığın etkilenme şiddeti
b) Çevrenin etkilenme şiddeti
c) Kültürel mirasın etkilenme şiddeti
d) Ekonominin etkilenme şiddeti
e) Siyasetin etkilenme şiddeti
8. Bir yerleşim yerindeki örneğin çığ düşme riskini yönetebilmek için öncelikle
aşağıdakilerden hangisinin belirlenmesi gerekir?
a) Zarargörebilirlik
b) Maruziyet
c) Risk
d) Tehlike
e) Büyüklük
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
23
Tehlike Değerlendirmesi
9. Ne kadar sık? gibi bir soru hangi analizde geçerlidir?
a) Risk
b) Tehlike
c) Zarargörebilirlik
d) Maruziyet
e) Şiddet
10.Aşağıdakilerden hangisi tehlike analizi için atılması gereken adımlardan biri
değildir?
a) Bilgi toplama
b) Veri toplama
c) Bilgi ve verileri kodlama
d) Tarihsel olayları inceleme
e) Tehlikelere yönelik zarar görebilirliği analiz etme
CEVAP ANAHTARI
1.B, 2.E, 3.A, 4.E, 5.E, 6.C, 7.E, 8.D, 9.B, 10C.
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
24
Özet
Risk Değerlendirme
•Beşinci ünitede Afet Yönetimi alanında özel bir konuma sahip
olan Risk Analizi anlatılmaktadır.
•Risk analizi kapsamında riskleri belirlemek için çok disiplinli bir
yaklaşımla, belirli senaryo ve stratejileler kullanılarak tüm tehlike
ve zarargörebilirlik analizleri yapılmalıdır.
•Risk haritaları hazırlanırken ve değerlendirilmesi yapılırken, bazı
sınıflandırma ve kriterler bulunmaktadır: İnsan sağlığı, çevre,
kültürel miras, ekonomik etkinlikler temel sınıfları oluşturur.
Bunların herbirinin altında ilgili konuya dair haritalandırma
parametreleri bulunur. Her bir parametre de kendi içinde
değerlendirilir. Anlatılan konuya ait çeşitli örnek tablolar
verilmiştir.
•Zarargörebilirliğin iki bileşeni vardır: Maruziyet ve savunmasızlık.
Her birinin ayrı ayrı analizleri açıklanmıştır.
•Bu iki analize ek olarak afetlerden etkilenecek topluluk, kurum ve
bölgelerin afetler ile başedebilme kapasitesinin incelendiği,
kapasite analizinin de yapılması gerekmektedir.
•Bu işlemler yapıldıktan sonra risk matrisi oluşturulabilir. Böylece
objektif olarak hangi afetin daha fazla risk oluşturacağı ortaya
çıkmış olur.
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
20
Risk Değerlendirme
DEĞERLENDİRME SORULARI
Değerlendirme
sorularını sistemde ilgili
ünite başlığı altında yer
alan “Bölüm Sonu
Testi” bölümünde
etkileşimli olarak
cevaplayabilirsiniz.
1. Bireylerin, toplulukların, kurumların ya da ülkelerin bir tehlikenin
etkilerini tahmin etme, bununla başa çıkabilme ve etkilerinden zarar
görmeden ya da en az kayıpla kurtulabilme konularında sahip olduğu
özellik ve kaynaklara ne denir?
a) Etki Analizi
b) Tahmin ve Erken Uyarı
c) Kapasite
d) Risk Yönetimi
e) Tehlike
2. Toplumun tehlikeler ve olası riskler karşısında meydana gelecek afetler ve acil
durumlara maruz kalma, sonuçları ile başa edebilme, direnç gösterme ve
iyileşme, normale dönme konularında kapasite eksikliği, kısaca mağdur
olmasına .... denir.
Cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
a) hasar
b) afet
c) zarargörebilirlik
d) tehlike
e) risk
I.
II.
III.
IV.
yanlış arazi kullanımı
çevrenin tahribi
nüfus artışıyla hızlı ve kontrolsüz yapılaşma
yetersiz altyapı ve hizmet
3. Yukarıdakilerden hangisi şehirlerimizdeki hasargörebilirlik hangi nedenle
artmaktadır?
a) Yalnız I
b) Yalnız II
c) Yalnız III
d) I, II ve III
e) I, II, III ve IV
I.
II.
III.
IV.
Yapı yönetmeliklerinin kötü uygulaması
Denetim yetersizliği
Yasa dışı yapılan konutların yüksek oranı
Kalifiye eleman eksikliği
4. Türkiye’de depremlerin yıkıcı etkileri aşağıdakilerden hangisi ile yakından
ilişkilidir?
a) Yalnız I
b) Yalnız II
c) I ve II
d) II, III ve IV
e) I, II, III ve IV
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
21
Risk Değerlendirme
5. Aşağıdakilerden hangisi, özellikle gelişmekte olan ülkelerde doğa kaynaklı
afetler karşısında kadınların ve çocukların daha fazla risk altında olmasının
sebeplerinden biri değildir?
a) Fiziksel olarak daha zayıf olmaları
b) Kaynaklara daha az erişebilmeleri
c) Yoksulluktan dolayı afet hazırlığa kaynak ayırmamaları
d) Yeterli afet bilincinden yoksun olmaları
e) Yeterli afet bilincine sahip olmaları
6. Aşağıdakilerden hangisi savunmasızlık analizi aşamasında kent bilgileri
dâhilinde incelenmez?
a) Halk afet eğitim stratejileri
b) Arazi kullanım bilgileri
c) Bina işlevlerinin mekânsal dağılımı
d) Kimin hangi binada oturduğu/çalıştığı bilgisi
e) Binaların yaşı
7. Aşağıdakilerden hangisi riskleri belirlemenin önemine işaret etmez?
a) Risk altında olan unsurlar belirlemesi
b) Müdahale önceliklerinin geliştirilmesi
c) Şiddet oranlarının belirlenmesine yardımcı olması
d) Risk verilerini toplumun risk profilleriyle derlemesi
e) Toplumsal duyarsızlığa dikkat çekilmesi
8. Aşağıdakilerden hangisi afet risk haritalarının hazırlanmasında kullanılan
sınıflandırma/gruplandırmadan biri değildir?
a) Sağlık
b) Çevre
c) Kültür
d) Kültürel Miras
e) Ekonomi
9. Aşağıdakilerden hangisi bir ekonomik risk haritalama parametresi
değildir?
a) Müze
b) Tarım
c) Ticaret
d) Hayvancılık
e) Balıkçılık
10.Aşağıdakilerden hangisi risk matrisinde yüksek risk derecesini gösterir?
a) Etki 2, Olasılık 2
b) Etki 2, Olasılık 3
c) Etki 2, Olasılık 4
d) Etki 3, Olasılık 3
e) Etki 4, Olasılık 2
CEVAP ANAHTARI
1.C, 2.C, 3.E, 4.E, 5.E, 6.A, 7.E, 8.C, 9.A, 10.D
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
22
Ödev
Özet
Risk Azaltma
•Bu ünitede risk ve zarar azaltılması konusu tartışılmıştır. Daha
önceki ünitelerde anlatılmış olan tehlike analizi ve risk analizi
adımından sonra gelen riskin azaltılması afetlerden çok önce
başlar ve iyileştirme ve yeniden inşa safhasında devam eder.
•Bu bağlamda kullanılabilecek araçlardan bazıları; tehlike
haritaları, yönetmelikler, arazi kullanım planları, mali destekler
vb.dir.
•Risk azaltmada temel yaklaşımlar da bir şema halinde
sunulmuştur.
•Risk azaltma yöntemlerinin başarıya ulaşabilmesi için kamu, özel
sektör ve halk arasında uzlaşma olması şarttır. Bunun için de risk
iletişimi büyük önem taşır.
•Afet risk yönetimi yaklaşımları, riski paylaşmak, savunmasızlığı
azaltmak, riski dönüştürmek, mazruziyeti azaltmak,vb.dir.
•Risk ve zarar azaltmada kullanılan yöntemler riski önlemek,
riskten sakınmak, zarar azaltmak, riski transfer etmek, ya da riski
kabul etmektir. Bu yöntemlerin uygulanması da açıklanmıştır.
•Hangi araç ve yöntemlerin kullanılacağını da SEÇTİK (Sosyal ve
Siyasal, Ekonomik, Çevre, Teknik, İdari, Kanuni) kriteri
kullanılmalıdır. Bu kriter kullanıldığında sayısal bir risk seviyesi
elde edilir.
•Afet zararları açısından kentsel dönüşüm zarar azaltıcı bir araç
olarak düşünülmeli ve buna uygun olarak yapılmalıdır.
•“Felaket başa gelmeden evvel önleyici ve koruyucu tedbirleri
düşünmek lazımdır, geldikten sonra dövünmenin yararı
yoktur"
M. Kemal ATATÜRK (Erzurum, 1924)
•Atatürk bu sözü neden 1924'de Erzurum'da söylediğini araştırın.
•200 kelimeyi aşmayacak bir metin şeklinde hazırlayacağınız ödevi
sistemde ilgili ünite başlığı altında yer alan "ödev" bölümüne
yükleyeniz.
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
20
Risk Azaltma
DEĞERLENDİRME SORULARI
Değerlendirme
sorularını sistemde ilgili
ünite başlığı altında yer
alan “Bölüm Sonu
Testi” bölümünde
etkileşimli olarak
cevaplayabilirsiniz.
1. Aşağıdakilerden hangisi taşıyıcı olmayan elemanlardan değildir?
a)
b)
c)
d)
e)
Dolgu duvarlar
Çatılar
Kirişler
Döşemeler
Kapılar
2. Zorunlu Deprem Sigortası poliçeniz var ise, depremden sonra, sigorta şirketine
ne zaman bildirimde bulunulmalıdır?
a) Deprem olduğu için ayrıca bildirimde bulunmaya gerek yoktur.
b) Hasarın oluştuğu tarihi öğrenmenizden sonraki 15 gün içinde
c) Hasarın oluştuğu tarihi öğrenmenizden sonraki 1 hafta içinde
d) Depremden sonraki bir ay içinde
e) Zaman kısıtlaması yoktur.
3. Risk = .............. x Maruziyet (maruz kalma) x ...........
Yukarıda boş bırakılan alana aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?
a) Afet – Hasar
b) Tehlike - Zarargörebilirlik
c) Tehlike – Afet
d) Afet - Tehlike
e) Hasar – Tehlike
I.
II.
III.
IV.
Devlet
Sivil Toplum Kuruluşları
Özel sektör
Halk
4. Yukarıdakilerden hangisi ya da hangileri afet riskinin azaltılmasında sorumlu
kuruluşlardandır?
a)
b)
c)
d)
e)
Yalnız I
Yalnız II
I ve II
I, II ve III
I, II, III ve IV
5. Yerel Yönetimler tarafından, yapı yönetmelikleri ve imar planlarının doğru bir
şekilde uygulanması, afet yönetiminde …………
Cümlede boş bırakılan alana aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?
a) tahmin ve erken uyarı çalışması olarak adlandırılır.
b) en önemli zarar azaltma çalışmalarından biri olarak kabul edilir.
c) iyileştirme çalışması olarak kabul edilir.
d) yeniden yapılanma olarak adlandırılır.
e) etki analizi olarak adlandırılır.
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
21
Risk Azaltma
6. Şehirlerde afet riskinin azaltılmasını kısıtlayan faktörler nelerdir?
a)
b)
c)
d)
e)
risk azaltmayı kurumsal yapıya uyarlamada mekanizmaların yetersizliği
kurumlar arası karşılıklı işbirliğine karşı katı bürokratik yapılar
afet risk faktörleri ile ilgili bilgi eksikliği
afet risk faktörleri ile ilgili bilinç eksikliği
şehirin nüfusu
7. Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK) konutlar için zorunlu Afet sigortası
sağlayan kamu tüzel kişiliğine sahip bir kuruluştur. Aşağıdakilerden
hangisi sistemin özelliklerinden biri değildir?
a) DASK sadece belediye sınırları içerisindeki konutları kapsar.
b) Deprem sigortası kendi başına bir sigorta ürünü olup standart yangın ve
konut sigortasından ayrı yapılır.
c) Poliçeler yangın, infilak ve heyelan gibi depremin ikincil etkilerini kapsamaz.
d) Konutun içindekiler sigorta kapsamı içinde değildir.
e) Muafiyet sigorta değerinin %2‘sidir, yani mal sahibi ilk %2 oranındaki zararı
üstlenmektedir.
8. Aşağıdakilerden hangisi bir zarar azaltma çalışması değildir?
a)
b)
c)
d)
e)
Güçlendirme
Dere ıslahı
Enkaz kaldırma
Eşya Sabitleme
Deprem çantası hazırlama
9. Aşağıdakilerden hangisi risk azaltma çalışmalarından biri değildir?
a)
b)
c)
d)
e)
Afet zararlarını azaltmak için mevcut teşvik ve kaynakların belirlenmesi
Yerleşim bölgesinde, kurum ve kuruluşlardaki tehlikelerin belirlenmesi
Etkinin ve ihtiyaçların belirlenmesi
Toplumun afet bilincini yükseltmeye yönelik çalışmaların yapılması
Yeni yönetmeliklerin hazırlanması
10. Aşağıdakilerden hangisi risk ve zarar azaltmaya yönelik yöntemlerden biridir?
a)
b)
c)
d)
e)
Acil Durum Hizmetlerinin Güçlendirilmesi
Güçlendirme
Risk Transferi
Yenileme
Enkaz kaldırma
Cevap Anahtarı
1c, 2b, 3b, 4e, 5b, 6e, 7c, 8c, 9c, 10e.
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
22
Olay Komuta Sistemi
Tartışma
Afetler bazen afet yönetim merkezinin dışında, bazen afet yönetim
merkezin, bazen de hem afet yönetim merkezi hem de çevresinde etkili olabilir.
Her durumda da afet bölgesinde acil müdahale ihtiyacı olan bir ya da birden fazla
yer olabilir. Bu durumda afet yönetim merkezi ile olay komuta merkezleri arasında
koordinasyonun sağlanması gerekir.
•Olay Komuta Sistemi, konferans, sempozyum, şenlik, vb olaylarda da
kurulup kullanılabilir. Örneğin kendi düğününüz için OKS ile bir
organizasyon kurmanız işlerin çok daha sistematik yürütülmesine
yardımcı olabilir. Kendiniz ya da başka birinin düğünü için nasıl bir
OKS kurardınız. Örneğin
•Olay komutanı kim olurdu?
•Operasyon, Planlama, Lojistik ve Finans servislerinde hangi hizmet
gruplarını kurardınız? Örneğin misafirlerin ulaşımı, davetiyelerin
basılması, düğün yeri ve zamanının belirlemesi, takıların toplanması,
vb. işler için birer hizmet grupu kurmalı ve sorumlu atamalısınız.
•Servis amiri olarak damat ve gelin tarafından kimleri
görevlendirirdiniz?
•Örneğin finans işine kim bakmalı?
Özet
•Olay Komuta Sistemi (OKS) afet yönetiminin temel
taşlarından biridir. Tüm yönetimler acil durum/afet halinde
görev alacakların önceden belirlemesini yapmalı, gerekli
personel, donanım ve kaynakları tanımlamalıdır.
•Burada anlatılan OKS yönetim modeli tüm dünya ülkelerinin
merkezde ve sahada kullandığı temel planlama ve yönetim
anlayışını içerir. Bir kişinin efektif olarak yönetebileceği kişi
sayısında yola çıkar.
•Bu sistemde 5 tane yönetim fonksiyonu vardır: Komuta,
planlama, operasyon, lojistik ve finans. Her bir fonksiyonun
görevi ve işlevi farklıdır. Özetle, Komuta söyler, planlama
düşünür, operasyon yapar ve finans satın alır ve öder.
•Elbette her bir kurumun iç yapısı ve organizasyon şeması
farklı olacağından, her bir kurum için kendine has bir OKS
yapısı ortaya çıkar, ancak aynı olan bu 5 fonksiyondur.
•Çeşitli örnekler verilmiştir. Türkiye'nin afet organizasyon
şeması, içerdiği hizmet grupları da bunlardan biridir.
•Son olarak afet yönetiminin yapılacağı Afet Yönetim
Merkezlerinin ortak özelliklerinden bahsedilmiştir. Nerede
olmalıdır, oturma planı nasıl olmalıdır, haberleşme ile ilgili
konular kısaca tartışılmıştır.
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
18
Olay Komuta Sistemi
DEĞERLENDİRME SORULARI
Değerlendirme
sorularını sistemde ilgili
ünite başlığı altında yer
alan “Bölüm Sonu
Testi” bölümünde
etkileşimli olarak
cevaplayabilirsiniz.
1. Olay Komuta Sistemi, planlama, tahmin ve erken uyarı, tatbikatlar, eğitim afet
yönetimi ana bileşenlerinden hangi evrenin kapsamındadır?
a) Risk ve zarar azaltma
b) Hazırlık
c) Müdahale
d) İyileştirme
e) Yeniden yapılanma
2. Aşağıdakilerden hangisi Olay Komuta Sisteminin 5-öğesinden biri değildir?
a) Komuta
b) Operasyon
c) Planlama
d) İlk Yardım
e) Lojistik
3. OKS Olay Komuta Sistemi’nde 4 adet temel servis yer almaktadır. Bunlar;
Operasyon birimi, Planlama birimi, Lojistik birimi ve Planlama birimidir.
Buna göre arama kurtarma, ulaşım hizmetleri, yangınlar, enkaz kaldırma ve
güvenlik gibi amaç ve görevleri gerçekleştiren birim aşağıdakilerden
hangisidir?
a)
b)
c)
d)
e)
Operasyon Birimi
Planlama Birimi
Lojistik Birimi
Finans Birimi
Zarar Azaltma Birimi
4. Olayda görev alan personel tarafından ihtiyaç duyulacak tüm donanım,
materyal, hizmet ve tesisleri sağlamakla sorumlu olan birim aşağıdakilerden
hangisidir?
a)
b)
c)
d)
e)
Operasyon birimi
Planlama birimi
Lojistik birimi
Finans birimi
Olay Komutanı
5. Olay Komuta Sistemiyle geliştirilen modelde aşağıdakilerden hangisi
sağlanmış olur?
a)
b)
c)
d)
e)
Kısmi komuta yapısı
Yönetilebilir yetki alanı
Görülen ve maruz kalan kısma müdahale
Ayrık komuta yapısı
Geçici barınma hizmeti
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
20
Olay Komuta Sistemi
6. Aşağıdakilerden hangisi etkin bir kaynak yönetim planında yer almaz?
a) Karşılaşılacak olası acil durumlara göre önceden araç, gereç, personelin
belirlenmesi.
b) Kaynak yönetiminin prensipleri olan planlama, organizasyon, yönetim ve
kontrolün sağlanması.
c) Afet bölgeleri için her açıdan en donanımlı araç gönderilerek etkin
müdahalenin sağlanması.
d) Kaynağın doğru yere zamanında ulaştığı, görevini yaptığının kontrolü
e) İşlem yaptıktan sonra ilk çıkış yerine dönecek şekilde tasfiye edildiği etkin
bir şekilde kontrol edilmesi.
7. Aşağıda verilen Olay Komuta Sistemi birimlerinden hangisinin görevi yanlıştır?
a)
b)
c)
d)
e)
Operasyon: Planı uygulamaya koyar.
Planlama: Gelecek saatlerde/günlerde neye ihtiyaç olduğunu düşünür.
Lojistik: Afetzedelere destek sağlar.
Finans: Maliyet ve işgücünü takip eder.
Planlama: hangi stratejik eylemlerin yapılacağını detaylandırır.
8. Afet Yönetim Merkezinin yer seçiminde aşağıdakilerine hangi şart değildir?
a)
b)
c)
d)
e)
Afete dayanıklı olması gerekir
OKS birimlerine yer verilmiş olması gerekir
İdari ekip bulundurması gerekir
Plazma ekranlar ile donatılmış olması gerekir
Teknik ekip bulundurması gerekir
9. Aşağıdakilerden hangisi olay komuta sisteminde yer alan operasyon servisinin
temel görevidir?
a)
b)
c)
d)
e)
I.
II.
III.
IV.
Planı uygulamaya koymak
Evsizlere destek sağlamak
Maliyeti takip etmek
İşgücünü takip etmek
Kaynakları takip etmek
Bilgi toplama
Strateji geliştirme
Durum değerlendirme
Analiz etme
10. Aşağıdakilerden hangisi olay komuta sisteminde yer alan planlama servisinin
temel görevidir?
a)
b)
c)
d)
e)
Yalnız I
Yalnız II
I ve III
I, III ve IV
I, II, III ve IV
Cevap Anahtarı
1b, 2d, 3e, 4c, 5b, 6c, 7c, 8d, 9a, 10e.
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
21
Özet
Olay Yeri Yönetimi
•Olay yeri yönetimi müdahale aşamasında önemlidir. Olay
yerine ulaşan profesyonel ekipler bilmelidir ki halk olaydan
sonraki ilk yarım saatte ve yerel afet gönüllüleri de 3 saat
içerisinde olaya müdahale etmeye başlarlar.
•Olay yerinde bazı beklenen durumlar vardır: Bunlardan
bazıları; bilmedik rollerde pek çok yeni oyuncu, büyük bir ilgi
ve ilgi ihtiyacı, politik olarak hassas konular, sürekli değişen
ihtiyaçlar, hızlı ve anlık karar alma zorunluluğu, zayıflayan ya
da kesilen haberleşme, tahmin edilemeyen sonuçlar, hassas
halkla ilişkilerdir.
•Bölgeye ulaşan ekip, komutayı üstelenmek, olayı
değerlendirmek, olay yerini kısımlak, güvenlik çemberlerini
oluşturmak, Olay Komuta Merkezinin Yerini Seçmek, güvenlik
görevlilerini belirlemek, hazırlanma alanını oluşturmak
zorundadır. Her bir adım ünitede detaylı olarak ele alınmıştır.
•Kimyasal biyolojik radyolojik nükleer (KBRN) olayı
gerçekleştiğine dair bir ihbarı alındığında olay yerinde tespit,
keşif ve güvenli bölgelerin oluşturulmalıdır. Bu görev Sivil
Savunma veya itfaiyelerce yapılır. Bu ekipler; keşif ve tespit
ekibi, kurtarma ve ilk yardım ekibi veya dekontaminasyon
ekibidir.
•Olay yerine birden fazla ekip gelmişse, müdahalenin daha
efektif yapılabilmesi için kısımlama yapılmasında fayda
vardır. Böylece, her ekibin çalışacağı bir bölge olacaktır ve
işler daha hızlı ilerleyecektir.
•Olay yeri yönetiminde önemli bir kavramda triajdır. Bu
ünitede bu kavram da ele alınmışt, nasıl uygulanacağı
örneklerle gösterilmiştir.
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
18
Olay Yeri Yönetimi
DEĞERLENDİRME SORULARI
Değerlendirme
sorularını sistemde ilgili
ünite başlığı altında yer
alan “bölüm sonu testi”
bölümünde etkileşimli
olarak
cevaplayabilirsiniz.
1. Çatışma yerini polis bariyerlerle ayırdığı halde, bir vatandaş çatışmada
yaralanabiliyorsa polis hangi hattı oluşturmada hata yapmıştır?
a)
b)
c)
d)
e)
Sıcak hat
Ilık hat
Soğuk hat
İletişim hattı
Kontrol hattı
2. Patlama olabilecek bir olay yerinde Sıcak, Ilık ve Soğuk şeklinde üç farklı
güvenlik ve kontrol bölgeleri oluşturulması gerekir. Aşağıdakilerden hangisi bu
kontrol bölgelerinden “Sıcak Bölge” içerisinde olması beklenmelidir?
a)
b)
c)
d)
e)
Müdahale edecek personel bu bölgede toplanmalıdır.
İlk yardım bu bölgede yapılmalıdır.
Komuta merkezi bu bölgede kurulmalıdır.
Herkes, her şey bu bölgeden dekontamine edilmelidir.
Medya burada çekim yapmalıdır.
3.aşağıdakilerden hangisi hemen olay yerinde beklenen bir durum değildir?
a)
b)
c)
d)
e)
Bilmedikleri rollerde pek çok yeni oyuncu.
Büyük bir bilgi ihtiyacı.
Sürekli değişen ihtiyaçlar
Hızlı ve anlık karar alma zorunluluğu
Profesyonel ekipler
4. Olay yerine ulaşan ekiplerin aşağıdakilerden hangisi sırasıyla yapması gereken
öncelikli işlerden biri değildir?
a)
b)
c)
d)
e)
Tespit
Keşif
Güvenli bölge oluşturma
Acil müdahale çalışmalarını başlatırlar
Ön iyileştirme çalışmalarını başlatırlar
5. Olay yerinde güvenlik çemberleri oluşturulmuş ise medya mensuplarının
nerede olmasını beklersiniz?
a)
b)
c)
d)
e)
Sıcak zon
Ilık Zon
Soğuk Zon
Sıcak ve Ilık Zon
Ilık ve Soğuk Zon
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
19
Olay Yeri Yönetimi
I.
II.
III.
IV.
Ekip sayısı
Olayın büyüklüğü
Müdahaleyi çabuklaştırmak
Müdahaleyi kolaylaştırmak
6.Yukarıdakilerden hangisi olay yerinde kısımlamada en önemli etkendir?
a)
b)
c)
d)
e)
Yalnız I
I ve II
II ve III
I, II ve III
I, II, III ve IV
7.Aşağıdakilerden hangisi triaj kartlarında kullanılan renklerinden biri değildir?
a)
b)
c)
d)
e)
Siyah
Kırmızı
Turuncu
Sarı
Yeşil
8. Triaj hangi güvenlik çemberinde yapılmalıdır?
a)
b)
c)
d)
e)
I.
II.
III.
IV.
Sıcak zon
Ilık Zon
Soğuk Zon
Sıcak ve Ilık Zon
Ilık ve Soğuk Zon
İkincil afetlerin oluşmaması,
Can kayıpların en azda tutulması
Mal kayıpların en azda tutulması
İnsanların aç ve açıkta kalmaması
9. Yukarıdakilerden hangisi müdahalenin ilk anlarında diğerlerine nazaran
önemsizdir?
a)
b)
c)
d)
e)
Yalnız I
I ve II
II ve III
I, II ve III
I, II, III ve IV
10. Aşağıdakilerden hangisi KBRN olayına ilk anda müdahale eden ekiplerden
biri değildir?
a)
b)
c)
d)
e)
Keşif
Kurtarma
İlk yardım
Dekontaminasyon
Psikososyal
Cevap Anahtarı
1c, 2a, 3e, 4e, 5c, 6a, 7c, 8b, 9e, 10e.
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
20
Özet
Hazırlık ve Planlama
•Dokuzuncu ünite planlamaya ayrılmıştır. Afet planları
mutlaka afetten önce yapılmalıdır.
•Hazırlık aşamasında afet mevzuatı da önem taşır. Bu
bağlamda, Türkiye'deki geçmiş ve şimdiki afet mevzuatı
karşılaştırılmıştır. Eksikler tablolar ile verilmiştir.
Güncelleşmiş olan mevzuattaki zayıflıklar da belirtilmiştir.
•Afet planları içinde bulunması gereken unsurlar anlatılmış,
planlama ilkelerinden bahsedilmiş, hangi bilgilerin eklerle
verilmesi gerektiği belirtilmiştir.
•Bir afet planının 4 temel özelliği barındırması gerekir: pratik
olmalıdır, anlaşılır olmalıdır, ulaşılabilir olmalıdır ve güncel
olmalıdır.
•Bu planlar kadar planlama sürecinin kendisi de çok
önemlidir.Farklı seviyedeki kurum ve kuruluşların afetlere
hazırlık için yapması gerekenlerin anlatılmıştır. Stratejik
çalışma, hazırlık ve politikaların taktiksel çalışmalardan ve
operasyonlardan diğer bir deyişle afetlere müdahaleden
daha önemli olduğudur.
•Müdahale Planının 10 adımı detaylı olarak incelenmiştir.
Bunlar sırasıyla, stratejik planlamaya karar vermek, planlama
takımı kurmak, genel durum ve mevcut hazırlıkların
belirlenmesi, tehlike, risk analizleri ve zarar azaltma
çalışmaları, gönüllüler ve karşılıklı anlaşmalar, tahliye ve
seyrekleştirme, acil durum servisleri ve merkezinin
oluşturulması, SOP'lar ve kontrol listeleri, malzeme ve araç
gereçler ve eğitim ve tatbikatlardır.
•Planın yaşayan bir belge olması şarttır. Devamlı
güncellenmesi, ihtiyaçlara göre geliştirilmesi gerekmektedir.
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
19
Hazırlık ve Planlama
DEĞERLENDİRME SORULARI
Değerlendirme
sorularını sistemde ilgili
ünite başlığı altında yer
alan “bölüm sonu testi”
bölümünde etkileşimli
olarak
cevaplayabilirsiniz.
1. Afet yönetiminin afet öncesi aşaması aşağıdakilerden hangisini içerir?
a)
b)
c)
d)
Zarar azaltma, acil durum müdahalesi, risk transferi, hasar tespiti
Risk transferi, yeniden yapılanma, geçici barınma, risk belirlemesi
Risk belirlemesi, hasar tespiti, hazırlık, bütçeleme
Tehlike ve Risk analizi, zarar azaltma, sigortalama, temel afet bilinci
eğitimi
e) Arama kurtarma çalışmaları
2. Aşağıdakilerden hangisi afet yönetiminde kullanılan planlama
biçimlerinden biri değildir?
a)
b)
c)
d)
e)
IIIIIIIV-
Acil Durum Eylem Planı
Yara Sarma Planı
Risk/Zarar Azaltma Planı
Hazırlık ve İş Sürekliliği Planı
İyileştirme Planı
Planlama takımını kurmak
Kapasite ve tehlikeleri analiz etmek
Planı geliştirmek
Planı uygulamak
3. Planlama sürecinde 4 temel adım hangisinde doğru sıralanmıştır?
a)
b)
c)
d)
e)
II-I-III-IV
II-I-IV-III
I-II-III-IV
I-II-IV-III
IV-III-I-II
4. Aşağıdakilerden hangisi modern afet yönetim planlamasında geçen bir konu
değildir?
a)
b)
c)
d)
e)
Reaktif
Sürdürülebilirlik
Risk yönetimi
Korumacı
Kapsamlı
5. Aşağıdakilerden hangisi günümüzde afet ve acil durum planlarının
hedeflerinden biri değildir?
a) Can Güvenliğini Sağlamak
b) Mal Güvenliğini Sağlamak
c) Çevreyi, Tarihi, Kültürel ve Doğal Varlıkları Korumak
d) Üçüncül Afetleri Önlemek
e) Hizmet/İş Sürekliliğinin Aksamaması için gerekli önlemleri almak
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
20
Hazırlık ve Planlama
6. Aşağıdakilerden hangisi müdahale planı hazırlanması sırasında yapılması
gereken işlerden biri değildir?
a)
b)
c)
d)
e)
Eğitim almak
Tatbikatlar yapmak
Kontrol listeleri hazırlamak
Kapalı alan müdahale planı hazırlamak
Açık alan müdahale planı hazırlamak
I.
II.
III.
IV.
Kalıcı koruma sağlar
Etkiyi azaltır
Kapasiteyi geliştirir
Tahmin ve erken uyarıya önem verir
7. Afet önlemenin, afet hazırlığından en önemli farkı yukarıdakilerden
hangisidir?
a)
b)
c)
d)
e)
Yalnız I
Yalnız II
II ve IV
III ve IV
I, II, III ve IV
I.
II.
III.
IV.
Uluslararası standartları dikkate almak
Temel planlama ilkelerine uymak
Mevzuatı dikkate almak
Afet Yönetim ilkelerine uymak
8.Yukarıdakilerden hangisi yeni afet planlama anlayışında üzerinde durulan
konulardan biri değildir?
a)
b)
c)
d)
e)
Yalnız I
Yalnız II
II ve IV
II, III ve IV
I, II, III ve IV
9. Aşağıdakilerden hangisi afet yönetiminde kritik tesislerden biri değildir?
a)
b)
c)
d)
e)
Okul
Hastane
Fabrika
Su arıtma tesisi
Köprü
10.Tahliye’de en önemli konu nedir?
a)
b)
c)
d)
e)
Güvenlik
Hız
Düzen
Toplanma yeri
Geri dönüş
Cevap Anahtarı
1d, 2b, 3d, 4a, 5d, 6b, 7a, 8e, 9c, 10a.
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
21
Özet
Müdahale
•Müdahale evresi afetlerden noktasal olarak başlar ve
uluslararası düzeye yayılır.
•Tahmin ve erken uyarı sistemleri nedir, tanımları net
olarak ortaya konmuştur. Dünyadan çeşitli
uygulamaları da bu bölümde paylaşılmıştır.
•Tahmin ve erken uyarı sistemlerinin amacına
ulaşabilmeleri için kullanılabilir, anlaşılır, dakik ve
inandırıcı olmaları şarttır.
•Afetin hemen takiben yapılan Etki ve İhtiyaç Analizi de
diğer önemli bir konudur. Afet bilgileri çabuk ve doğru
bir şekilde toplanmalı, işlenmeli, analiz edilmeli ve
müdahalede kullanılmalıdır. Bu konuya dair dünyadan
ve Türkiye'den örnekler de bu ünitede tartışılmıştır.
•Acil müdahalenin tanımı yapılmış, bu aşamada sorumlu
ve yetkili kurum ve kuruluşlar ve aralarındaki ilişkiler
tablolarla açıklanmıştır. Bu safhada yapılması
gerekenler sıralanmıştır.
•Müdahalenin hemen arkasından ön iyileştirme evresi
gelmektedir. Ön iyileştirmede yapılan faaliyetler yine
örnekler eşliğinde anlatılmıştır.
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
19
Müdahale
DEĞERLENDİRME SORULARI
Değerlendirme
sorularını sistemde ilgili
ünite başlığı altında yer
alan “bölüm sonu testi”
bölümünde etkileşimli
olarak
cevaplayabilirsiniz.
1. Aşağıdakilerden hangisi herhangi bir afette erken uyarı için yerine getirilmesi
gereken aşamalardan biri değildir?
a)
b)
c)
d)
e)
Risk tespiti
Zarar azaltma
İzleme ve erken uyarı
Uyarı yayma
İletişim
2. Aşağıdakilerden hangisi afet yönetim sürecinde müdahale aşamasında yapılması
gereken faaliyetlerden değildir?
a)
b)
c)
d)
e)
Haber alma ve ulaşım
Etkinin ve ihtiyaçların belirlenmesi
Sürdürülebilir bir kalkınma için iş yerlerinin afetlere dirençli hale getirilmesi
Hasar tespiti,
Tehlikeli yıkıntıların ve enkazın kaldırılması
3. Aşağıdakilerden hangisi erken uyarı sisteminin başarılı olabilmesi için gerekli
kurallardan biri değildir?
a)
b)
c)
d)
e)
İnandırıcı
Kullanışlı
Planlı
Anlaşılır
Dakik
4. Aşağıdaki tanımlardan hangisi doğrudur?
a) Müdahale faaliyetleri, afet ve acil durum sebebiyle bozulan hayatın
normalleştirilmesine yönelik faaliyetleri ve yeniden yapılanma
çalışmalarıdır.
b) Ülke, bölge, kent ölçeğinde ve yerel ölçekte risk türleri ve düzeylerini tespit
etme, azaltma ve paylaşma çalışmaları ile bu alandaki planlama esaslarına
risk yönetimi denir.
c) Afetlerde ve acil durumlarda meydana gelmesi muhtemel zararların yok
edilmesi veya azaltılmasına yönelik hazırlık ve önleme tedbirleri risk
azaltma olarak tanımlanır.
d) Zarar azaltma; olası risklerin önlenmesi, kabul edilebilir ölçülere indirilmesi
ya da paylaşımı amacıyla alınacak her türlü planlı müdahale faaliyetleridir.
e) Kaynak, yer, zaman, miktar ve olasılık veren bilgi bütününe izleme denir.
5. Türkiye’de ilgili mevzuata göre müdahale çalışmalarının süresi kaç gündür?
a)
b)
c)
d)
e)
3 gün
5 gün
7 gün
10 gün
15 gün
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
20
Müdahale
6. Aşağıdakilerden hangisi bir afet müdahale aşamasında yapılan faaliyetlerden
biri değildir?
a)
b)
c)
d)
e)
Kalıcı iskan
Geçici iskan
Haber alma
Hasar tespiti
Tahliye
7. Kaynak, yer, zaman, miktar ve olasılık veren bilgi bütününe ne denir?
a)
b)
c)
d)
e)
Tahmin
İzleme
Uyarı
Alarm
Yayma ve iletişim
8. Afetlerden hemen sonra başarılı bir müdahale için yapılması gereken ilk çalışma
aşağıdakilerden hangisidir?
a)
b)
c)
d)
e)
İlk yardım ekibi göndermek
Arama kurtarma ekibi göndermek
Haberleşme ekibi göndermek
Etki ve ihtiyaç analizi yapmak
Enkaz kaldırma çalışmalarını yapmak
9.Aşağıdakilerden hangisi bir acil durum hizmeti değildir?
a)
b)
c)
d)
e)
Haberleşme
Hasar tespiti
Enerji
Ulaşım
Nakliye
10. Aşağıdakilerden hangisi bir ön iyileştirme hizmeti değildir?
a)
b)
c)
d)
e)
Sağlık
Defin
Barınma
Beslenme
Psikososyal destek
Cevap Anahtarı
1b, 2c, 3c, 4b, 5e, 6a, 7a, 8d, 9b, 10a.
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
21
Özet
Tartışma
İyileştirme
•Dünyanın bir çok yerinde afetzedeler için yapılan kalıcı konutların
afetzedeler tarafında kullanılmadığı görülmüştür. Sizce halk neden
merkezi yönetimin kendileri için inşa ettiği afet konutlarını
kullanmamakta ya da bazı değişiklikler yapmak zorunda
kalmaktadır?
•İyileştirme 4 evreli afet yönetiminin 4. evresidir. Müdahale
evresini takiben iyileştirme çalışmaları başlar. Orta ve uzun
vadeli çalışmalar yapılır.
•İyileştirme çalışmaları; risk azaltma (uzun vadeli), yeniden
inşa etme veya taşıma, imar durumunda değişiklik, erkenuyarı sistemleri, bina ve deprem yönetmelikleri, sigorta,
vb.’ini gözden geçirme konularını içerir.
•Amaç aslında etkilenen insanlar için afet öncesinden daha
güvenli ve gelişmiş bir yaşam çevresi oluşturmaktır.
•İyileştirmenin en etkili olduğu alanlar: Ön iyileştirme, temel
idari ve yerel yönetim fonksiyonlarını yeniden tesis etmek,
güvenliği sağlamak sosyal uyum ve uzlaşmayı sağlamak,
ulusal ve yerel ekonomik kapasiteyi geliştirmektir.
•İyileştirme planında ilgili kurum ve kuruluşlar için iyileştirme
görevleri, kademeli bir sorumluluklar zinciri ile
tanımlanmalıdır.
•İyileştirme çalışmaları ancak sosyal, çevresel, ekonomik,
fiziksel ve bunlara bağlı olarak yapılması gereken
çalışmaların tümünü içerdiğinde gerekli unsurların tümünü
kapsayabilir. Sadece enkaz kaldırma ve yeni yerleşim
birimleri inşasıyla sınırlı değildir.
•Bahsi geçen 4 temel başlık altında yapılabilecek çalışmalar
detaylı olarak anlatılmıştır.
•İyileştirme çalışmalarının takibi ve izlenmesi de şarttır.
Bunun için örnek bir kontrol listesi formatı ünitede yer
almaktadır.
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
17
İyileştirme
DEĞERLENDİRME SORULARI
Değerlendirme
sorularını sistemde ilgili
ünite başlığı altında yer
alan “bölüm sonu testi”
bölümünde etkileşimli
olarak
cevaplayabilirsiniz.
1. Aşağıdakilerden hangisi olağandışı durumlarda en temel ihtiyaçlardan biri
sayılmaz?
a)
b)
c)
d)
e)
Kendini güvende hissetmek
Nefes almak
Yeme
İçme
Uyuma
2. Aşağıdakilerden hangisi orta dönemde yapılan iyileştirme çalışmalarından
biridir?
a)
b)
c)
d)
e)
Enkaz kaldırma
Geçici iskan için yerleşim yeri seçimi
Kamusal hizmetlerin devamlılığını sağlama
Ulaşım ağının bakımı
Konut sağlanması
I.
TSBB
II.
Fobiler
III.
Depresyon
IV.
Aşırı tepki
3. Afetlerden sonra, afetten etkilenenlerde ne tip ruhsal bozukluklar ortaya
çıkabilir?
a) Yalnız I
b) I ve II
c) II ve III
d) II, III ve IV
e) I, II, III ve IV
4. Bir afetten sonra, afeti yaşayanlardan başka kimlerin psikolojik sorunları olmaz?
a) Arama kurtarma ekipleri
b) Afet çalışanları
c) Gönüllüler
d) Medya mensupları
e) Afetzedelere yardım gönderenler
5. Enkaz yönetimi hangi evrede uygulanır?
a)
b)
c)
d)
e)
Müdahale
Ön iyileştirme
Orta ve uzun vadeli iyileştirme
Yeniden inşa
Zarar azaltma
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
19
İyileştirme
6. Aşağıdakilerden hangisi afetlerde uzun dönemli iyileştirme çalışmalarından biri
değildir?
a)
b)
c)
d)
e)
Çadır ve konteyner kentler kurmak
İmar planlarını revize etmek
STK’ları koordine etmek
Toplumsal katılımı artırmak
İletişim sistemlerini düzeltmek
7. Aşağıdakilerin hangisi bir iyileştirme dönemi değildir?
a)
b)
c)
d)
e)
Ön iyileştirme
Kısa dönemli iyileştirme
Orta dönemli iyileştirme
Uzun dönemli iyileştirme
Arka iyileştirme
8. Aşağıdakilerden hangisi bir iyileştirme çalışma grubu değildir?
a)
b)
c)
d)
e)
Sağlık
Ekonomik
Fiziksel
Çevresel
Sosyal
9. Aşağıdakilerin hangisi afet İyileştirme planının amaçlarından biri değildir?
a)
b)
c)
d)
e)
Kaynakların doğru kullanılmasını sağlamak
Çalışmaları hızlandırmak
Afet öncesinden daha iyi ve doğru bir düzene geçmek
Çalışmaları koordine etmek
Afetzedelere yemek sağlamak
10. Aşağıdakilerden hangisi bina iyileştirmesinde mevcut kaynakların öncelikli
kullanımını sağlamak için arasında eşgüdüm sağlanacak ve bilgi alış verişinde
bulunulacak gruplardan biri değildir?
a)
b)
c)
d)
e)
İnşaat şirketleri
Sigorta sektörü
Yerel yönetimler
Toplum
Afette hayatını kaybedenler
Cevap Anahtarı
1a, ,2e, 3e, 4e, 5c, 6a, 7e, 8a, 9e, 10e
Atatürk Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi
20