ATOMİK SPEKTROMETRİ YÖNTEMLERİNİN

XVL Ulusal Kimya Kongresi, Konya, 2002
Ç14
A TOM İK SPE K T R O M E T R İ Y Ö N TEM LERİN İN D EĞ ER LEN D İR İLM ESİ
YE EK O N O M İK SEÇEN EK LER
O. Yavuz Ataman1, Deniz Korkmaz11, Oktay Cankur1, Gülay E rta f, Nusret Ertaşb
a Kimya Bölümü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, 06531 Ankara
b Analitik Kimya Anabilim Dalı, Eczacılık Fakültesi, Gazi Üniversitesi, Ankara
Atomik spektrometri yöntemleri, çoğu analitik kimya laboratuvarında önemli bir yer tutar.
Atomik Absorpsiyon Spektrometri (AAS), bunlar arasında ülkemizde en yaygın olarak
kullanılan yöntemdir. Öte yandan atomik emisyon ilkesine dayalı teknikler arasında Endüktif
Eşleşmiş Plazma-Atomik Emisyon Spektrometri (ICP-AES) giderek yaygınlık kazanmaktadır.
Alevli AAS ve ICP-AES çoğunlukla mg/L düzeyinde tayinler için uygulanır. ICP-AES, Ar
plazmada sağlanan 6-8000 K gibi yüksek sıcaklık değerleri nedeniyle, Si, Al, B, Ti gibi bazı
elementlerde ve özellikle nadir toprak elemetleri grubunda alevli AAS’ye göre daha
duyarlıdır. Yine Ar plazmayla elde edilen atomik iyonlar, kütle spektrometriyle de tayin
edilebilir; bu ilkeyle çalışan ICP-MS cihazları da ülkemizde son yıllarda kullanıma girmiştir.
ICP-MS, anılanlar arasında en duyarlısı olup, |ig/L hatta ng/L düzeylerinde tayin yapabilir.
Bununla birlikte, hidrür oluşturma, soğuk buhar ve grafit fırın teknikleri ise, AAS yöntemler
ailesinin jj.g/L düzeyinde kullanılan duyarlı bireyleridir.
ICP-AES ve ICP-MS, hem cihazın fiyatı, hem de işletme giderleri bakımından yüksek harcamalar
gerektirmektedir; bu giderler, her ikisi de çok-elementli tayin yapabilen bu sistemlerin etkin olarak
kullanılmasıyla dengelenebilir. Öte yandan alevli AAS ise hem ekonomik, hem de kullanımı kolay
olduğu için ülkemizde ve gelişmekte olan diğer ülkelerde önemli bir yer tutmaya devam etmektedir.
Bu konuşmada, ekonomik AAS cihazlarıyla [ig/L-hatta ng/L düzeylerinde duyarlı tayinler yapabilmek
için bazı yaklaşımlar ele alınacaktır. Bunlar arasında laboratuvarlanmızda geliştirilmiş olan yarıklı
silika tüp tuzaklar (1), boru şeklinde silika tuzaklar (2) ve metal tuzaklarla (3) ilgili son yıllardaki
çalışmalar sunulacaktır.
Kaynaklar:
1. Ertaş, N.; Korkmaz, D. K.; Kumser, S. Ataman, O. Y.; J. Anal. At. Spectrom., 2002, (baskıda).
2. Korkmaz, D. K.; Ertaş, N.; Ataman, O. Y.; Spectrochim. Açta Fart B, 2002, 57, 571-580.
3. Oktay Cankur, O.; Ertaş, N.; Ataman, O. Y.; J. Anal. At. Spectrom., 2002, 17, 603-609.
13