Asetat Aracılığıyla 2-Tiyenil Sübstitüe Alkenlerle Radikalik Halka

24. Ulusal Kimya Kongresi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, 29 Haziran-2 Temmuz 2010, Zonguldak
Triflormetil-1,3-Dikarbonil Bileşiklerinin Mangan(III) Asetat
Aracılığıyla 2-Tiyenil Sübstitüe Alkenlerle Radikalik Halkalaşma
Reaksiyonları
Mehmet YILMAZ
Kocaeli Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Kimya Bölümü 41380 Umuttepe / KOCAELİ
mehmet.yilmaz@kocaeli.edu.tr
Flor içeren organik bileşiklerin ilaç kimyasındaki önemi sürekli olarak artmaktadır. Bu
bileşiklere duyulan ihtiyaç, bunların sentez yöntemlerinin de gelişmesini sağlamaktadır. Pek
çok triflormetil ve triflormetil keton bileşiklerinin proteaz ve fosfodiestereaz enzim inhibitörü
olarak etki ettiği bilinmektedir. Ayrıca, bazı triflormetil ketonlar tümörlü hücrelere karşı
sitotoksik etki göstermektedir[1].
Tek elektron aktarımı yapan geçiş metali bileşikleri (Mn+3, Ce+4, Ag+), enolize olabilen
karbonil bileşiklerinde α-karbon radikali oluşturmakta ve bu radikalin doymamış sistemlere
katılması sonucunda yeni C-C bağları meydana getirmektedir [3]. Enolize olabilen; 1,3dikarboniller, 3-oksopropannitriller ve 4-hidroksienonların mangan(III) asetat aracılığıyla
alkenlerle radikal halkalaşma tepkimeleri detaylı incelenmiştir[4-7]. Bu çalışmada çeşitli
trifluormetil grubu içeren 1,3-dikarbonil bileşiklerinin 2-tiyenil sübstitüe alkenlerle radiaklik
halkalaşma tepkimeleri araştırldı. Bu tepkimeler sonucunda triflorasetil-4,5-dihidrofuranlar ve
2-triflormetil-tetrahidrofuranlar elde edildi.
O
O
Ar
CF3
+
Mn(OAc)3
S
HOAc, 80 oC
R
1a-e
2a-e
O
S
+
R
CF3
O
S
Ar
OAc
R
Ar
CF3
O
O
Radikal halkalaşma reaksiyonlarında 1,3-dikarbonil bileşiği olarak; 4,4,4-trifluor-1-tiyen-2ilbütan-1,3-dion (1a), 4,4,5,5,6,6,6-heptafluor-1-(2-tiyenil)hekzan-1,3-dion (1b), 4,4,4-trifluor1-fenilbütan-1,3-dion (1c), 4,4,4-trifluor-1-(2-furil)bütan-1,3-dion (1d), 4,4,4-trifluoro-1-(2naphthyl)butane-1,3-dion (1e), 2-tiyenil sübstitüe alken olarak da; 2-[(E)-2-fenilvinil]tiyofen
(2a),
2-[(E)-1-metil-2-fenilvinil]tiyofen
(2b),
2-(1-fenilvinil)tiyofen
(2c),
2-[1-(4fluorfenil)vinil]tiyofen (2d) ve 2-[1-(4-metilfenil)vinil]tiyofen (2e) kullanıldı.
KAYNAKLAR
1. Altenburger, J.M., Schirlin, D., Tetrahedron Lett. 32, 7255–7258, 1991.
2. Snider, B.B., Chemical Reviews, 96, 339-363, 1996.
3. Yılmaz, M., Uzunalioglu, N. and Pekel, A.T. Tetrahedron, 61, 8860-8867, 2005.
4. Alagöz, O., Yılmaz, M., Pekel, A.T., Synth. Commun, 36, 1005-1013, 2006.
5. Burgaz, E.V.; Yılmaz M.; Oktemer A., Tetrahedron, 63, 7229-7239, 2007.
6. Yılmaz, M., Yakut, M., Pekel, A. T., Synth. Commun, 38, 914-927, 2008.