İÇİNDEKİLER GİRİŞ Birinci Bölüm A V R U P A T O P L U L U K L A R I N D A ÇEVRE S O R U N L A R I N A YAKLAŞIM 1 5 1 7 A . A V R U P A T O P L U L U K L A R I K U R U C U ANDLAŞMALARI V E ÇEVRE B . A V R U P A T O P L U L U K L A R I N D A ÇEVRE S O R U N L A R I N A İLİŞKİN . 18 GELİŞMELER 18 1. A T ' n i n Çevreyle İlgilenme Sebepleri 2 . Birinci Eylem Programı 3. İkinci Eylem Programı 4 . Üçüncü Eylem Programı 5. Dördüncü Eylem Programı 22 23 24 7 a. Dördüncü Eylem Programının Özel Eylemler Öngördüğü Alanlara İlişkin Veriler (1) (2) (3) (4) (5) (6) Atmosfer Kirliliği İçme Suyu ve Deniz Suyu Kimyasal Maddeler Biyoteknoloji Gürültü Nükleer Güvenlik 24 24 25 25 25 25 25 b. Dördüncü Eylem Programının Çevresel Kaynakların Yönetimine İlişkin Kısmı 25 (1) (2) (3) (4) Doğanın ve Doğal Kaynakların Korunması Toprağın Korunması Atıkların Yönetimi Kent Alanları, Kıyı ve Dağlık Bölgeler 25 26 26 26 C . A V R U P A T O P L U L U K L A R I N D A ÇEVRE K O N U S U N A İLİŞKİN T E M E L HUKUKÎ VERİLER 27 İkinci Bölüm ÇEVRENİN K O R U N M A S I N A VE GELİŞTİRİLMESİNE İLİŞKİN 3 E N E L ÖRGÜTLENME 31 A. A V R U P A TOPLULUĞU'NDA 31 1. Çevre Konusunda Yetkili Ana Organlar ve Hukukî İşlemleri a. Ana Organlar (1) (2) (3) (4) Konsey Komisyon Avrupa Parlamentosu Avrupa Toplulukları Adalet Divanı b. Ana Organların Hukukî İşlemleri 31 31 31 32 34 34 36 2. Çevre Konusunda AT Çerçevesinde Kurulan Yardımcı Organlar ve Kararlara Katılma Yolları 38 a. Tâli Organlar 39 (1) Temel Tâli Organlar 39 aa. Ekonomik ve Sosyal Komite 39 bb. Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu Danışma Komitesi .. 39 (2) Uzman Danışma Kurulları ve Teknik Kurullar 40 (3) AT Sekreteryası'ndaki İdarî Organlar 40 8 b. Tâli Organların Çevre Konusundaki Kararlara Katılma Yöntemleri B. TÜRKİYE'DE 1. Genel Bilgiler ve Örgütsel Gelişim 2. Çevre Konusunda Yetkili Organlar a. Çevre Genel Müdürlüğü b. Özel Çevre Koruma Bölgesi Başkanlığı c. Diğer Kuruluşlar (1) Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (2) Türk Standartları Enstitüsü (3) Sahil Güvenlik Komutanlığı Üçüncü Bölüm H A V A KİRLİLİĞİ A. A V R U P A TOPLULUĞU'NDA 1. Sabit Kaynaklı Hava Kirliliği a. b. c. d. e. f. 41 43 43 44 44 45 46 46 47 47 5 3 53 53 Fabrikalardan Kaynaklanan Kirlilik Motorinde Kükürt İçeriği Kükürt Dioksit ve Partiküller İçin Değerler Kurşun Limit Değeri Asbestten Doğan Kirlilik Bilgi ve Veri Değişimi 53 55 56 61 63 64 2. Motorlu Araçlardan Meydana Gelen Hava Kirliliği 65 a. Motordan Çıkan Gazlardan Meydana Gelen Kirlilik (1) Taşıt Motorları ile İlgili Mevzuat (2) Dizel Motorlarla İlgili Mevzuat (3) Tarım ve Ormancılık Traktörlerindeki Dizel Motorlarla İlgili Mevzuat 65 65 67 69 b. Benzinde Kurşun İçeriği Hakkında Üye Devletler Mevzuatının Yakınlaştırılması 70 c. Azot. Dioksit Bakımından Hava Kalitesi Standartları 72 B . TÜRKİYE'DE 1. Sabit Kaynaklı Hava Kirliliğine İlişkin Düzenlemeler a. Fabrikalardan Kaynaklanan Hava Kirliliği (1) Genel Olarak 7 3 73 73 73 9 (2) Tanımların Karşılaştırılması 73 b. Motorinde Kükürt İçeriği c. Kükürt Dioksit ve Havada Asılı Partikül Maddeler İçin Hava Kalitesi Standartları d. Kurşun için Hava Kalitesi Limitleri e. Asbest ile Hava Kirliliği 77 81 82 2. Motorlu Araçlardan Meydana Gelen Hava Kirliliğine İlişkin Düzenlemeler 82 a. Motorlu Araçlardan Meydana Gelen Hava Kirliliği b. Benzinde Kurşun Katkısının Azaltılması ve Kurşunsuz Benzin Üretilmesi c. Azot Oksitleri İçin Hava Kalitesi Limitleri 76 82 84 86 Dördüncü Bölüm SU KİRLİLİĞİ 89 A. A V R U P A TOPLULUĞU'NDA 89 1. Denizler ve Kıta İçi Sular için Ortak Düzenlemeler a. Objektif Kalite Belirleme Düzenlemeleri (1) Yüzme Sularının Kalitesi (2) Kabuklu Canlılara İlişkin Suların Kalitesi 90 91 91 94 b. Bazı Maddelerin Sulara Atılması Konusundaki Düzenlemeler .. 95 (1) Genel Düzenlemeler (2) Özel Düzenlemeler aa. Civa Atıkları bb. Kadmiyum Atıkları cc. Hekzaklorosiklohekzan Atıkları 2. Deniz Kirliliğine İlişkin Düzenlemeler 99 100 101 102 a. Genel Düzenlemeler (1) Akdeniz'in Kirlenmeye Karşı Korunmasına İlişkin Sözleşme (2) Kuzey Denizi'nin Petrol ve Öteki Zararlı Maddelerle Kirlenmesine Karşı Mücadele Anlaşması (3) Akdeniz Bölgesi'nin Korunmasına İlişkin Danışma Komitesi 102 b. Bazı Kirlilik Türlerine İlişkin Düzenlemeler 105 (1) Kara Kökenli Deniz Kirliliği ile İlgili Düzenlemeler ı 0 95 98 103 104 104 105 aa. Kara Kökenli Deniz Kirliliğinin Önlenmesine İlişkin Paris Sözleşmesi ve Ekleri bb. Akdeniz'in Kara Kökenli Kirlenmesinin Önlenmesi Protokolü (2) Gemilerden Hidrokarbonların ve Atıkların Bırakılması Konusundaki Düzenlemeler 3. Kıta İçi Sularla İlgili Düzenlemeler a. İçme ve Kullanma Suları b. Yerüstü Suları ve Akarsular (1) Genel Düzenleme (2) Özel Düzenlemeler c. Yeraltı Suları B. TÜRKİYE'DE 1. Denizler ve Kıta İçi Sular İçin Ortak Düzenlemeler a. Su Kalitesi Belirlemeleri (1) Yüzme Sularının Kalitesi (2) Kabuklu Canlılara İlişkin Suların Kalitesi b. Sulara Boşaltımlar 106 107 109 112 112 114 114 116 120 122 122 122 122 125 126 (1) Bazı Maddelerin Sulara Atılması Hakkında Genel Düzenlemeler 126 (2) Bazı Maddelerin Sulara Atılması Konusunda Limitler 131 aa. bb. cc. dd. Civa Atıkları Kadmiyum Atıkları Hekzaklorosiklohekzan Atıkları Karbontetraklorür, D D T ve Pentaklorofenol Atıkları .. 2. Deniz Kirliliğine İlişkin Düzenlemeler 131 131 132 132 133 a. Akdeniz'in Kirlenmeye Karşı Korunmasına İlişkin Sözleşme ve İç Hukuk Düzenlemeleri 133 b. Bazı Kirlenme Türlerine İlişkin Düzenlemeler 137 (1) Akdeniz'in Kara Kökenli Kirlenmesinin Önlenmesi Protokolü ve Türkiye (2) Akdeniz'de Özel Koruma Alanlarına İlişkin Protokol ve Türkiye 3. Kıta İçi Sularla İlgili Düzenlemeler 137 138 138 11 a. İçme ve Kullanma Suları b. Yer Üstü Suları ve Akarsular c. Yeraltı Suları 138 142 142 Beşinci Bölüm GÜRÜLTÜ 147 A. A V R U P A TOPLULUĞU'NDA 147 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Motorlu Araçların Sebep Olduğu Gürültü Motosikletlerin Sebep Olduğu Gürültü İnşaat Makine ve Donanımlarının Sebep Olduğu Gürültü Sesten Yavaş Giden Uçakların Sebep Olduğu Gürültü Hava Kompresörlerinin Sebep Olduğu Gürültü Kule Vinçlerinin Sebep Olduğu Gürültü Elektrojen Kaynak Gruplarının Sebep Olduğu Gürültü Kuvvet Jeneratörlerinin Sebep Olduğu Gürültü Elle Kullanılan, Elektrikle Muharrik Beton Kırıcı ve Delicilerin Sebep Olduğu Gürültü 10. Çim Biçme Makinalarının Sebep Olduğu Gürültü 11. Ev Aletlerinin Sebep Olduğu Gürültü 12. Hidrolik ve Kablolu Ekskavatörlerin, Dozerlerin, Yükleyicilerin ve Dozer—Yükleyicilerin Sebep Olduğu Gürültü B. TÜRKİYE'DE 1. 2. 3. 4. 5. 6. Motorlu Araçların Sebep Olduğu Gürültü Motosikletlerin Sebep Olduğu Gürültü İnşaat Makina ve Donanımlarının Sebep Olduğu Gürültü Uçakların Sebep Olduğu Gürültü Çeşitli Makinaların Sebep Olduğu Gürültü Ev Aletleri ve Çim Biçme Makinalarının Sebep Olduğu Gürültü . 147 148 150 150 153 154 155 156 157 158 159 161 162 163 165 165 166 167 168 Altıncı Bölüm ÇÖPLER VE A T I K L A R 171 A. A V R U P A TOPLULUĞU'NDA 171 1. 2. 3. 4. 5. 6. Genel Tanım ve Kurallar Zehirli ve Tehlikeli Atıklar Atık Yönetim Komitesi Atık Yağlardan Kurtulma Titanyum Dioksit Atıkları Toplulukta Bir Ülkeden Diğerine Tehlikeli Atık Naklinin Gözetim ve Kontrolü 7. Kanalizasyon Sularının Tarımda Kullanılması Halinde Çevrenin 12 171 172 174 175 178 180 ve Toprağın Korunması B. TÜRKİYE'DE 1. Genel Açıklamalar 2. Genel Tanım ve Kurallar, Zehirli ve Tehlikeli Atıklar a. b. c. d. e. f. g. Çevre Kanunu'nda Gayrisıhhî Müesseseler Yönetmeliği'nde Ziraî Mücadele ve Karantina Kanunu'nda Su Ürünleri Kanun'nda İşçi Sağlığı ve Güvenliği Tüzüğü'nde Belediye SıhhîZabıta Talimatnamesinde Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği'nde 3. Atık Yağlardan Kurtulma a. Atık Yağların Sulara Verilmesi b. Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği'nde Atık Yağların Yakılması 4. Titanyum Dioksit Atıkları 5. Atıkların Ülkeden Ülkeye Gönderilmesi Karşısında Türkiye 6. Kanalizasyon Sularının Tarımda Kullanılması 183 187 187 187 187 189 189 190 190 190 190 191 191 192 193 193 195 Yedinci Bölüm NÜKLEER GÜVENLİK VE RADYOAKTİF A T I K L A R 197 A. A V R U P A TOPLULUĞU'NDA 197 1. Nükleer Güvenlik a. b. c. d. Genel Olarak Kontrol Edilebilir Maruz Kalmalar İçin Doz Sınırlaması Maruz Kahnabilecek Doz Limitlerinin Hesaplanması Maruz Kalan İşçilerin Korunmasına İlişkin Temel İlkeler e. Halkın Korunmasına İlişkin Temel İlkeler 2. Plan ve Programlar 197 197 198 199 199 202 203 a. Radyoaktif Atıklar Konusunda Topluluk Eylem Planı 203 b. Radyoaktif Atıkların Yönetimi ve Depolanması Konusunda Araştırma ve Geliştirme Programı •••• 204 3. Örgütlenmeye İlişkin Kararlar 205 4. Radyoaktifleştirilmiş Nükleer Yakıtın Yeniden İşleme Tâbi Tutulması 205 13 B. TÜRKİYE'DE 206 Sekizinci Bölüm F A U N A VE FLORANIN KORUNMASI 211 A. A V R U P A TOPLULUĞU'NDA 211 1. Yabani Kuşların Korunması 2. Topluluğa Balina İthalinin İzne Bağlanması 3. Topluluğa Yavru Fok Balığı Derilerinin ve Yan Ürünlerinin İthalinin Yasaklanması 4. Topluluk Ormanlarının Yangına Karşı Korunması 5. Topluluk Ormanlarının Hava Kirliliğine Karşı Korunması 6. Nesli Tükenen Yabani Fauna ve Floranın Uluslararası Ticareti 7. Avrupa Topluluğu'nun Fauna ve Floranın Korunması Konusunda Taraf Olduğu Diğer Konvansiyonlar a. Yabani Göçmen Hayvan Türlerinin Korunması Üzerine Konvansiyon b. Antarktika'daki Canlı Deniz Kaynaklarının Korunmasına İlişkin Konvansiyon c. Kuzey Atlantik Okyanusu'nda Sombalığı'nın (Salmon) Korunması Konvansiyonu d. Atlantik Tonbalıklarının (Tuna) Korunması İçin Uluslararası Konvansiyon e. Atlantik Tonbalıklarının (Tuna) Korunması İçin Uluslararası Konvansiyona Taraf Olan Tam Yetkili Devletlerin Konferans Nihaî Senedi f. Atlantik Tonbalıklarının (Tuna) Korunması İçin Uluslararası Konvansiyona Taraf Olan Tam Yetkili Devletlerin Konferans'ın Nihaî Senediyle Bağlı Olmaları Hakkında Protokol B. TÜRKİYE'DE 1. Genel Olarak 2. Ormanların ve Bitki Örtüsünün Korunması 3. Faunanın Korunması 211 212 213 213 214 215 217 217 218 218 218 219 219 219 219 220 220 Dokuzuncu Bölüm G E N E L DEĞERLENDİRME 225 TÇSV'NİN Y A Y I N LİSTESİ 231 14