per döteryo deoksiriboz sentezi oh • oh oh

PER DÖTERYO DEOKSİRİBOZ SENTEZİ
G.OKAY
Hacettepe Üniv.Beytepe-ANKARA
Son zamanlarda oligonükleotidlerin yapılarının ve bu
bileşiklerin metal iyonlarıyla, ilaçlarla etkileşimlerinin
NMR spektroskopisi ile incelenmesi üzerine araştırmalar ol­
dukça artmıştır. Tek ve çift zincirli DNA molekülünün konformasyonunun ve dinamiğinin incelenmesinde NMR çok gerekli
bir araştırma cihazıdır. Bu alanda en çok kullanılan NMR
teknikleri ise COSY. NOESY , Hartmann-Hahn teknikleridir. DNA
yapılarını çalışabilmek için 12 veya daha fazla baz çiftle­
ri içeren DNA zincirleri gereklidir. Çünkü ancak bu durumda
çözeltide kararlı dubleksler oluşabilir. Yukarıda belirtilen
iki boyutlu NMR tekniklerinin uygulaması, oligonükleotid 1216 baz çifti içerdiğinde zordur. 16 dan iazla baz çifti içer­
diğinde ise mümkün değildir. Bu büyük zincirli moleküller çok
karışık spektrum verirler ve proton rezonansları üst üste bi­
ner .
Büyük moleküllü DNA moleküllerinin yapılarının çalışıl­
masında önemli bir yöntem ise DNA molekülünün dötervumlanmasıdır. Son zamanlarda deoksinükleotidlerin döteryumlanması
üzerine ilgi oldukça artmış ve yeni genel yöntemler gelişti­
rilmiştir (1 ) .
Bu çalışmada değişik yöntemler kullanarak perdöteryoDeoksiriboz elde edilmeğe çalışılmıştır. Asimetrik epoksitleme reaksiyonuyla!2 ) aşağıdaki şekilde sentez başarılmıştır.
~S3
D
C
Sharpless
D
asimetrik epoksitleme
Ti(OiPr)^
Dietil D-(-)-tartarat
OH
•
OH
CN”
(etanol)
0
OH
1.Chattopadhyaya,J . et al.Tetrahedron, 1987,43,2355 ve 4227
2.Sharpless et.al.Pure Appl.Chem.1983,55,589.
_ı