Girdi Analizi 0 Gerçek hayattaki benzetim modeli uygulamalarında, girdi verisinin hangi dağılımdan geldiğini belirlemek oldukça zor ve zaman harcayıcıdır. 0 Yanlış girdi analizi, elde edilen sonuçların da sorunlu olmasına yol açabilir. 0 İyi bir girdi analizi için aşağıdaki adımlar izlenebilir: 0 Veri toplama 0 Girdi sürecini temsil eden olasılık dağılımı belirleme 0 Histogram 0 Q-Q grafikleri 2 1 Girdi Analizi (Devam) 0 Seçilen olasılık dağılıma ilişkin parametre veya parametrelerin tahmini yap 0 Seçilen olasılık dağılımı için uyuşum testi yap. 3 Veri Toplama 0 Veri toplama sürecini planla 0 Verimli ve doğru veri toplayabileceğin yöntemleri (ekipman, barkod, fatura, çalışan, video vb.) bulmaya çalış. 0 Sadece projen için gerekli olan verileri topla. 4 2 Olasılık Dağılımını Belirle 0 Topladığın verilerin histogramını çiz. 0 Histogram çizerken dikkat edilecek hususlar: 0 Sınıf sayısı belirlenirken gözlem sayısının karekökü dikkate alınabilir 0 Sınıf aralıklarının eşit seçilmesi, değerlendirme için daha uygun olur 5 Olasılık Dağılımını Belirle (Devam) 0 OLASILIK DAĞILIMININ SEÇİLMESİ 0 Çizilen histogramın herhangi bir olasılık dağılıma benzeyip benzemediğini anlamaya çalış 0 Toplanan verinin türü ile olasılık dağılımları arasındaki ilişkiyi değerlendir. Örneğin; 0 Bir ürünün montaj süresi genelde normal dağılıma uygun olur 0 Varışlararası süre genelde üstel dağılıma uygun olur 0 Arızalanmaya kadar geçen süre genelde Weibull dağılımına uygun olur 0 Olasılık dağılımı uyuşumu için geliştirilmiş yazılımları kullan 0 Üstel, normal, ve Poisson dağılımları sıklıkla karşılaşılan ve hesaplama açısından pek zor olmayan dağılım türleridir. 6 3 Olasılık Dağılımını Belirle (Devam) 0 QUANTILE-QUANTILE ÇİZİMLERİ 0 Gerçek veriler ile seçilen dağılımdan elde edilen veriler karşılaştırılır 0 Grafik ne kadar düz bir çizgi gösterirse o kadar o dağılıma uygunluk vardır 99.79 99.56 100.17 100.33 100.26 100.41 99.98 99.83 100.23 100.27 100.02 100.47 99.55 99.62 99.65 99.82 99.96 99.90 100.06 99.85 7 Olasılık Dağılımını Belirle (Devam) Gözlemlenen Değer q-q plot j Değer j 1 99.55 6 99.82 11 99.98 16 100.26 2 99.56 7 99.83 12 100.02 17 100.27 3 99.62 8 99.85 13 100.06 18 100.33 4 99.65 9 99.90 14 100.17 19 100.41 5 99.79 10 99.96 15 100.23 20 100.47 j Değer Değer j Değer 100.80 100.60 Estimated 100.40 100.20 100.00 99.80 99.60 99.40 99.20 99.40 Tahmin Edilen Değer 99.60 99.80 100.00 100.20 100.40 100.60 j Değer j 1 99.43 6 99.82 11 100.01 16 100.20 2 99.58 7 99.86 12 100.04 17 100.25 3 99.66 8 99.90 13 100.08 18 100.32 4 99.73 9 99.94 14 100.12 19 100.40 8 5 99.78 10 99.97 15 100.16 20 100.55 j Observed j 1 2 F 1 20 Değer Değer j Değer 4 Parametre Tahmini 0 Örneklem Ortalaması and Örneklem Varyansı 0 Toplanan veriden örneklem ortalaması ( X ) ve varyansını ( S 2) hesapla 0 Seçilen dağılıma ilişkin parametre veya parametreleri örneklem ortalaması veya varyansını kullanarak hesapla Dağılım Parametreler Önerilen Hesap Yöntemi Poisson ̂ X Üstel ˆ 1 / X Normal , 2 ˆ X ˆ 2 S 2 9 Uyuşum Testi (Goodness-offit) 0 Veri setinin bir olasılık dağılımına uygunluğunu anlamamız için son derece faydalıdır 0 Örneklem sayısının büyük olduğu durumlarda kullanılır 0 Kabul ve red için tablo değerleri kullanılır 10 5 Uyuşum Testi (Devam) 0 K- Kare Testi 0 n sayıdaki gözlemin seçilen bir olasılık dağılıma uygun olup olmadığını test etmek için kullanılır 0 Hem kesikli hem de sürekli olasılık dağılımlarının uyuşumu için kullanılabilir 02 k i 1 (Oi Ei ) 2 Ei Oi : i. sınıf aralığındaki sıklık Ei : i. sınıf aralığında beklenen sıklık 11 Uyuşum Testi (Devam) 0 Örnek (Poisson Dağılım) H0 : Rassal değişken poisson dağılımına uygun olarak dağılmıştır H1 : Rassal değişken poisson dağılımına uygun dağılmamıştır e x p( x) x! , x 1,2,... otherwise 0, = 3.64 için, x değerlerine ilişkin olasılıklar aşağıdaki gibi olur: P(0) = 0.026 P(4) = 0.192 P(8) = 0.020 2.6 19.2 2.0 P(1) = 0.096 P(5) = 0.140 P(9) = 0.008 9.6 14.0 0.8 P(2) = 0.174 P(6) = 0.085 P(10) = 0.003 17.4 8.5 0.3 P(3) = 0.211 P(7) = 0.044 P(11) = 0.001 21.1 4.4 0.1 02.05,711 11.1 27.68 E(x)=np H0 0.05 anlamlılık derecesinde red edilir. 12 6 Uyuşum Testi (Devam) xi (Oi Ei ) 2 Ei Observed frequency, Oi Expected Frequency, Ei 0 12 2.6 1 10 2 19 17.4 0.15 3 17 21.1 0.80 4 10 19.2 4.41 5 8 14.0 2.57 6 7 8.5 0.26 7 5 4.4 8 5 9 3 10 3 11 22 9.6 12.2 7.87 2.0 17 0.8 0.3 1 0.1 100 100.0 7.6 11.62 27.68 13 Uyuşum Testi (Devam) 0 Örnek (Üstel Dağılım) H0 : rassal değişken üstel dağılıma uygun olarak dağılmıştır H1 : rassal değişken üstel dağılıma uygun değildir F ai 1 e ai ˆ 1 / X 0.084 k = 8 için her bir aralığın olasılığı p = 0.125 olur. 1 ip 1 e ai ai ln(1 ip) a1 1 ln(1 0.125) 1.590 0.084 a1 0.1590, a2 3.425, a3 5.595, a4 8.252, a5 11.677, a6 16.503, a7 24.755 14 7 Uyuşum Testi (Devam) Class Interval Observed frequency, Oi Percentage Factor P( X x) 1 e x Expected Frequency, Ei (Oi Ei ) 2 Ei [0, 1.590) 19 P(X0.159) – P(X 0) = 0.125 6.25 26.01 [1.590, 3.425) 10 P(X3.425) – P(X 1.590) = 0.125 6.25 2.25 [3.425, 5.595) 3 P(X5.595) – P(X 3.425) = 0.125 6.25 0.81 [5.595, 8.252) 6 P(X8.252) – P(X 5.595) = 0.125 6.25 0.01 [8.252, 11.677) 1 P(X11.677) – P(X 8.252) = 0.125 6.25 4.41 [11.677, 16.503) 1 P(X16.503) – P(X 11.677) = 0.125 6.25 4.41 [16.503, 24.755) 4 P(X24.755) – P(X 16.503) = 0.125 6.25 0.81 [24.755, ) 6 P(X ) – P(X 24.755) = 0.125 6.25 0.01 50 39.6 50 1.000 02 39.6 02.05,811 12.6 H0 0.05 anlamlılık derecesinde red edilir. 15 Veri Olmadığı Durumlarda Girdi Analizi 0 Mühendislik verileri 0 Bir ürün veya süreç ile ilgili üretici tarafından belirtilmiş performans ölçütleri vardır. Örneğin, bir lazer yazıcı dakikada 4 sayfa basabilir 0 Uzman görüşü 0 O süreçle ilgili veya benzer süreçlerle ilgili olan uzmanlarla görüşmeler yap. 0 Sürecin doğası 0 Bir olasılık dağımı seç 16 8