0. Senatosu B : 76 Arkadaşlarım, hepinizin bildiği gibi bir

0. Senatosu
B : 76
Arkadaşlarım, hepinizin bildiği gibi bir kısa
özet yapmak lâzım, Türkiye nüfusu 1927'de 13
milyon idi; bunun 3,3 milyonu, yani nüfusun
% 24,2'si şehirli idi. 23 yıl sonra 1950 yılında
nüfus 20 milyon 947 'bin oldu; bu nüfusun 5
milyon 244 'bini, yani nüfusun '% 2'5'i şehirler­
de yaşar olmuştur. 23 yıllık Ibir dönemde
şe­
hirli nüfusunun genel nüfus içerisindeki ora­
nı ı% 24,2'den !% 23'e çıkmıştır. Yani, % 0,8 art­
mıştır. 1970'de ise, yani 1950 - 1970 arasındaki
dönemde ise ıgenel nüfus 35 milyon 677 bin ol­
du, bunun 12 milyon 898 bini şehirli nüfus oldu.
Yani, şehirli nüfusun bütün nüfus içerisindeki
oram % 35,9'-a yüksekli. 1950'de % 25'i idi. De­
mek: ki, son 20 yıl içerisinde % 10,9 oranında
şelhir nüfusu artmıştır. Bu inceleme, 1950'lerden
itibaren »tarımsal bünyedeki değişiklik ve ar­
tan nüfus ilişkilerinden büyük nüfus hareket­
lerinin şehirlere ne kadar hücum ettiğinin bir
örneğini ortaya koymaktadır.
21 . 6 . 1973
0:1
hareketlerinde ve iç göçlerde aramak lazımdır.
1950'den sonra yurdumuzdaki şehirleşme hare­
ketinin baş nedeni endüstrileşme değildir. Nü­
fusun hızla artışı, ekilebilir topraklarımızın son
sınırına varması, tarımda makineleşme ve top­
rak dağılımındaki dengesizlik 1950'den sonra­
ki şehirleşme hareketinin başlıca nedenini teş­
kil etmiştir. Şehirleşmeye sebep olan iç göçle­
rin endüstriyel gelişmeden değil, tarım ve top­
rak sorunlarına dayalı bir olay olduğunu Ka­
radeniz bölgesine ait nüfus hareketleri daha be­
lirli bir tarzda doğrulamaktadır. 1960'da Rize
ili, kendisinde doğan nüfusun % 24,9'unu başka
bölgelere göçmen sgöndermiş durumu ile ül­
kemizde başta gelmektedir. Trabzon ve Kasta­
monu bunu takip etmektedir. Karadeniz böl­
gesinde büyük şehirlere yönelen bu nüfus akı­
nımın başlıca nedeni artan nüfusun meydana
getirdiği nüfus yoğunluğu ve toprağın yeter­
sizliğidir. İstatıistiıkkr göstermektedir iki, çay
tarımının büyük ölçüde genişlemekte olduğu
(Bu tablodan görüleceği gibi, ilk 23 yıllık J
Eize bölgesinde bugün kendi ili dışına devam
dönemde % 0,8 Tik bir artış göstermesine kar­
eden göçmen akımı 1960'dan öncesine nazaran
şılık, 1950 - 1970 döneminde % 11 İrk bir artış !
daha azalmış ve yavaşlamıştır.
ile şehirleşme hareketi büyük bir gelişme gös­
1952 sayımına göre Türkiye'de çiftçilikle
termiştir.
geçinen
2,5 milyon ailenin 444 bini, yani ! % 17,6'
1972'de kabul edilen Teşviki Sanayi Kanu­
sı Karadeniz 'bölgesinde yaşadığı halde, bütün
nu ile liberal bir ekonomi düzenine sokulan
yurtta
işlenmekte olan toprağın 19 milyon 452
ekonomi politikası endüstriyel gelişmeyi sağla­
bin
hektar
toprağın ancak 1 milyon 400 bin
yamadığı için 1930'dan sonra devletçi bir reji­
hektarı, yani •% 1,5'u bu bölgededir. Ayrıca bu
me gidilmiştir. Büyük endüstrinin yurdumuz­
bölgede toprak sahibi 444 bin ailenin 217 bini,
da ilk defa kurulmasına başlanan bu dönem,
yani % 49'ıran elinde 20 dönümden az arazi
İkinci Dünya Savaşmınm çeşitli yıkıcı etkileri
vardır. Bunların işledikleri toprağın •% 3'ünü
yüzünden başarılı olamadığı için endüstriye
de
Karadeniz bölgesinde işlenen toprağın sa­
bağlı şehirleşme hareketi gelişememiştir.
dece % 15'iclir.
Öte yandan, doğurgan nüfusu silâh altın­
Tarım sektöründen ayrılarak şehirlere göç
da bulunduran savaş yıllarının nüfus artışına
eden nüfus sanayi sektöründen çok hizmcıtler
engel oluşu şehirleşme olayının 1950'e kadar
sektörüne akmaktadır. Bunu teyit eden bâzı
gelişmemesinin diğer bir sebebini teşkil etmiş­
rakamların incelenmesi 1950 - 1960 dönemin­
tir. İkinci Cihan Savaşı şartlarının makina,
de ortaya çıkan hızlı 'şehirleşmenin endüstrileş­
araç, vesaire ithalatını kısıtlayan
etkilerinin
me anlamına gelmeyeceğini de ortaya koymak­
ortadan .kalkması, dış yardım ve yabancı ser­
tadır. 1950'de tarımda çakışanların genel nüfus
mayenin desteklediği özel teşebbüsçü bir eko­
kindeki oranı •% 83,7 idi. Oysa 1960'da %
nomi düzeninin 1950'e kadar endüstrinin yıp­
79'a düştü, 1972'de % 65'e düştü.
ranmış 'donatımını yenilemesi, endüstride geliş. meye yol açmıştır. Bu 'dönemde endüstri sektö­
Sanayi sektöründe artış ise, tarımın bu aza­
lışı nispetinde olmamıştır. 1950'de sanayi sektö­
ründe çalışan niifıısda bir artış meydana "gel­
ründe çalıştın nüfus % 8,3 iken 1960'da % 9'a
miş olmasına rağmen, 1950'den sonra büyük
çıkmış,
1972'de ki, - Plânlı kalkınma dönemin­
ölçüde gelişen şehirleşmenin başlıca sebebi ol­
deki hızlanma nedeniyle - % 11,3'e çıkmıştır.
duğu ileri sürülemez. Bu sebebi, özellikle nüfus
411 —