DONATH LANDSTEİNER TESTİ,HİV TESTİ,DİGOKSİN

DONATH LANDSTEİNER TESTİ
Anti P antikoru; Anti P testi;
Donath-Landsteiner testi nadir bir hastalık olan paroksismal
soğuk hemoglobinürisi hastalığının teşhisinde kullanılır.
Paroksismal soğuk hemoglobinürisinde kandaki zararlı bir
antikor soğukta eritrositleri parçalar ve hemoglobinin idrarla
atılmasına ve kansızlığa yol açar. Donath-Landsteiner testi bu
antikorların varlığını gösterir.
Donath-Landsteiner testi ne için yapılır?
Paroksismal soğuk hemoglobinürisi hastalığından şüphelenildiği
zaman yapılır. Testin pozitif olması hastalığın tanısını
koydurur.
Referanslar:
Schwartz RS. Autoimmune and intravascular hemolytic anemias.
In: Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed.
Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2007:chap 164.
HİV TESTİ
ELİSA ve Western blot HİV testleri;
Human immunodeficiency virus yani HİV virüsü kan yoluyla
bulaşarak immün sistemin çalışmasını bozar ve AİDS ( Adult
İmmune Deficiency Senrome ) denen hastalığa neden olur. HİV
testi kanda virüs olup olmadığını gösteren test dir. ELİSA
yöntemi ile yuapılan bu testin Western Blot yöntemi ile
sağlamasının yapılması gerekir. HİV testi kanda yapılır, yurt
dışında yanak mukozasından yapılan HİV testleri de mevcuttur.
HİV testi ne için yapılır?
Test HİV virüsü kapıp kapmadığınızı tespit amacıyla yapılır,
özellikle şüpheli cinsel temas, yüksek risk gurubu içinde olan
insanlar, immün sistem hastalığ bulguları varsa, hamilelik
taraması sırasında, evlilik öncesi testler içinde, beklenmesik
enfeksiyon hastalıkları varlığında HİV testi istenir.
ELİSA pozitifliği ne anlama gelir?
ELİSA pozitifliği HİV pozitif anlamına gelmez. Bunun için
testin doğrulanması gerekir. ELİSA testi birçok durumda yanlış
pozitif sonuç verebilir. Pozitif ELİSA sonucu mutlaka Western
Blot testi ile doğrulanmalıdır.
ELİSA negatifliği ne anlama gelir?
ELİSA negatif demek HİV negatif demek değildir. HİV virüsü
bulaştıktan sonra antikorların ortaya çıkması bir zaman alır
buna pencere dönemi ( Windows periyod ) denir. Bu dönem
süresince hastada HİV virüsü vardır ancak antikor
gelişmediğinden test negatif çıkar. Şüpheli temastan sonra 1.
3. Ve 6. Ayın sonunda yapılan testler negatif ise bulaş
olmadığı kabul edilir. Testler negatif ancak hastada akut HİV
enfeksiyonu olduğundan şüpheleniliyor ise HİV viral load testi
istenir.
Referanslar:
Dewar R, Goldstein D, Maldarelli F. Diagnosis of human
immunodeficiency virus infection. In: Mandell GL, Bennett GE,
Dolin R, eds. Principles and Practice of Infectious Diseases.
7th ed. Philadelphia, Pa: Elsevier Churchill Livingstone;
2009:chap 119.
Sax PE, Walker BD. Immunopathogenesis of human
immunodeficiency infection. In: Goldman L, Ausiello D, eds.
Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, PA: Saunders Elsevier;
2007:chap 408.
DİGOKSİN ZEHİRLENMESİ
Kardiyak
Glikozid
intoksikasyonu;
Zehirlenmesi;
Dijital
Kardiyak glikozidler ( Digoksin) kalp yetmezliğinde kullanılan
ilaçlardır. Glikozidlerin tedavi edici dozları çok dardır ve
kolayca zehirlenmeye sebep olabilirler. Kalp glikozidleri kalp
kası, mide, bağırsaklar ve sinir sistemini etkileyen
ilaçlardır.
Digoksin zehirlenmesi bulguları nelerdir?
KBB ve göz bulguları:
Bulanık görme,
Cisim ve objelerin etrafında hale şeklinde
görüntü ( bu hale sarı, yeşil, beyaz olabilir),
Deri bulguları;
Alerjik deri döküntüsü ( Steven Johnson
sendromu),
Ürtiker,
Kızarıklık,
Mide Bağırsak şikayetleri:
İshal,
İştahsızlık ( kronik digoksin zehirlenmesinin
önemli bir işaretidir),
Bulantı,
Karın ağrısı,
Kusma,
Kalp bulguları:
Yavaş ve/veya düzensiz nabız,
Halsizlik,
Yorgunluk,
Takatsizlik,
Sinir sistemi bulguları:
Konfüzyon, sersemlik hali,
Depresyon,
Etrafa karşı ilgisizlik,
Oriyentasyon bozukluğu ( yer, zaman ve mekanı
karıştırma: bu durum Alzheimer ve demans ile çok
karışır. Oysa hasta digoksin zehirlenmesidir),
Baş dönmesi,
Çabuk yorulma,
İsteksizlik,
Hallusinasyon görme,
Uykuya meyil,
Sürekli uyku hali,
Apati.
Digoksin zehirlenmesi tedavisi
Hastanın ilaçları kesilip doktoruna haber verilmelidir. Kısa
sürede büyük miktar digoksin alındığı düşünülüyor ise acil
servise başvurulmalıdır.
Böyle bir durumda acile gitmeden önce :
Hastanın adı, soyadı, yaşı, kilosu,
Neden zehirlenmeden şüphelendiğinizi,
Almakta oldu ilaçları,
Son aldığı ilaçları ve saatini yazarak doktorunuza
bildirin.
Kardiyak glikozid zehirlenmesi genellikle intihar amaçlı yada
yanlışlıkla alındığında özellikle çocuklar ve gençler için son
derece ölümcül olur. Yaşlılar ve glikozid kullananlar da hemen
her zaman kronik glikozid zehirlenmesi bulguları görülebilir
ve doz aşımı çok tehlikeli olmaz.
Referanslar:
Lapostolle F, Borron SW. Digitalis. In: Shannon MW, Borron SW,
Burns MJ, eds. Haddad and Winchester’s Clinical Management of
Poisoning and Drug Overdose. 4th ed. Philadelphia, Pa:
Saunders
DİGOKSİN
Kanda digoksin seviyesi; Digoksin testi;
Digoksin kalp yetmezliğinde kullanılan ve Digitalis Lanata
bitkisinden elde edilen bir ilaçtır, bu ilaçlara kardiyak
glikozidler de denir. Tedavi sırasında kandaki miktarının
artması zehirlenmeye yol açabilir. Digoksin kullanan
hastalarda aralıklarla kan düzeyi takip edilmelidir. Kardiyak
glikozidlerin tedavi edici dozları ile zehirlenme dozları
arasında çık küçük bir fark olduğundan kan seviyeleri sıkı
takip gerektirir.
Bkz: Digoksin zehirlenmesi
Digoksin normal değeri ne kadardır?
Digoksinin normal değeri 0,8 ila 2,0 ng/dL arasında olmalıdır.
Farklı değerler ilacın yetersiz dozda yada fazla dozda
olabileceğini gösterir.
DHEA-s
Dehidroepiandrosteron- sülfat; DHEA-sülfat testi;
DHEA sülfat böbrek üstü bezi tarafından üretilen zayıf bir
erkeklik hormonudur ( androjen ). DHEA- sülfat hem kadın hem
erkeklerde üretilir. Kadınlarda erkeklik hormonu üretiminin
ana kaynağı böbrek üstü bezleridir.
Kandaki miktarı böbrek üstü bezlerinin ( adrenal gland lar)
çalışması hakkında bilgi verir. DHEA sülfat testi özellikle
erkek tipi kilo alan kadınlarda (virilizm), kadın kısırlığının
araştırılmasında, adet düzensizliklerinin araştırılmasında ve
aşırı kıllanma olan kadınlarda (hirzutizm) istenen bir
testtir.
Ayrıca
çocuklarda
erken
cinsel
gelişim
araştırılmasında DEHA sülfat testi de yapılmalıdır.
DHEA sülfat normal değeri nedir?
Normal değer yaş ve cinse göre değişir
Kadınlarda DEHA sülfat normal değeri:
Yaş
Yaş
Yaş
Yaş
Yaş
Yaş
Yaş
18
20
30
40
50
60
69
– 19: 145 – 395 ug/dL
– 29: 65 – 380 ug/dL
– 39: 45 – 270 ug/dL
– 49: 32 – 240 ug/dL
– 59: 26 – 200 ug/dL
– 69: 13 – 130 ug/dL
ve üstü: 17 – 90 ug/dL dir.
Erkeklerde DEHA sülfat normal değerleri:
Yaş 18 – 19: 108 – 441 ug/dL
Yaş 20 – 29: 280 – 640 ug/dL
Yaş 30 – 39: 120 – 520 ug/dL
Yaş 40 – 49: 95 – 530 ug/dL
Yaş 50 – 59: 70 – 310 ug/dL
Yaş 60 – 69: 42 – 290 ug/dL
Yaş 69 ve üstü: 28 – 175 ug/dL dir.
Not: DEHA sülfat testi için normal değerler laboratuarlar
arası değişiklik gösterebilir.
DEHA sülfat miktarının artması ne anlama gelir?
Kan da Dehidroepiandrosteron- sülfat miktarının artması birçok
sebebe bağlı olabilir.
Doğumsal adrenal hiperplazi ( nadir bir kalıtımsal
hastalık ),
Böbrek üstü bezinin tümörleri,
Polikistik over sendromu ( kadınlarda sık görülen
kıllanma ve kilo alma sebebidir).
Referanslar:
Guber HA, Farag AF, Lo J, Sharp J. Evaluation of endocrine
function. In: McPherson RA, Pincus MR. Henry’s Clinical
Diagnosis and Management by Laboratory Methods. 21st ed.
Philadelphia, Pa: W.B. Saunders Company; 2006:chap 24.
DELTA – ALA
Delta –Aminolevulinik asit; D-ALA;
Delta – aminolevulinik asit karaciğerde yapılan bir
proteindir. İdrardaki miktarı kurşun zehirlenmeleri ve porfiri
hastalığının teşhisinde bilgi verir. Test 24 saatlik idrarda
çalışılır. Penisilin, barbitüratlar, doğum kontrol ilaçları ve
griseofulvin kullanımı testin sonucunu bozar.
Delta – ALA normal değeri nedir?
Normalde 0 – 7 mikrogram/ 24 satlik idrar olması gerekir.
Delta – ALA seviyesini arttıran hastalıklar:
İdrarda Delta ALA artışı:
Porfiri,
Kurşun zehirlenmeleri sırasında görülür.
İdrarda Delta ALA seviyesinde düşme
hastalıkları ve siroz da görülür.
ileri
karaciğer
Referanslar:
Anderson KE. The porphyrias. In: Goldman L, Schafer AI, eds.
Cecil Medicine.24th ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier;
2011:chap 217.
MYELİN BASİC PROTEİN
Beyin Omurilik Sıvısında Myelin Basic Protein
Testi; CSF myelin basic protein; BOS da myelin
basic protein;
Beyin Omurilik Sıvısı içinde Myelin Basic Protein miktarının
araştırılmasıdır. Myelin Basic Protein sinir hücrelerini kılıf
gibi sararak koruyan hücrelerde yer alan ana proteindir.
BOS da Myelin basic protein neden bakılır?
Sinirleri kaplayan myelin kılıfının bozulduğu hastalkların
teşihisi için bakılan bir testtir.
Multipl Skleroz gibi myelin hastalıklarının teşhisi,
Beyin kanaması,
Kafa travması,
Ansefalit, menenjit gibi enfeksiyon hastalıkları,
Beyin dokusunuı bozan ensefalopatiler,
Tıkanma, kanama, sıcak çarpması, dolaşım bozukluğu gibi
sebeplerle oluşan myelin hasarının tespiti amacıyla
Myelin Basic Protein bakılır.
BOS da Myelin basic protein normal değeri nedir?
Normalde 4 ng/dL nin altında olmalıdır, bunun üstündeki
seviyeler myelin kılıfında bozulma olduğunu gösterir.
BOS myelin basic protein 4 – 8 ng/mL arasında ise bu kronik
myelin hastalıklarının yada akut bir olayın iyileşme döneminin
işaretidir. 9 un üstünde ise bu devam eden akut bir olayı
gösterir.
Referanslar:
Lublin FD, Miller AE. Multiple sclerosis and other
inflammatory demyelinating diseases of the central nervous
system. In: Bradley WG, Daroff RB, Fenichel GM, Jankovic J,
eds. Bradley: Neurology in Clinical Practice. 5th ed.
Philadelphia, Pa: Butterworth-Heinemann Elsevier; 2008:chap
58.
BEYİN OMUİLİK SIVISI ANALİZİ
Cerebrospinal fluid (CSF);
Cerebrospinal fluid analysis
CSF
analysis;
Beyin Omurilik Sıvısı ( BOS) beyin ve omur iliğin içinde yüzer
halde saklandığı vücut sıvısıdır. Sinir sistemini ilgilendiren
hastalıkların teşhisinde çok değerli bilgiler verir. BOS
sıvısında çalışılan test guruplarını kapsar. BOS içinde şeker,
protein, hücre sayısı ve diğer kimyasallar bakılır.
Beyin omurilik sıvısı birçok yöntemle alınabilir. En sık
kullanılan yöntem lombar ponksiyon dur ve omur bölgesinden bir
iğne ile girilerek alınır. Ayrıca sisternal ponksiyon,
ventriküler drenaj ile de alınabilir.
Örneğin laboratuara hızla ulaştırılması gerekir.
BOS analizi ne için yapılır?
Beyin omurilik sıvısı beyin ve omur iliğin içinde yüzdüğü ve
beslendiği sıvıdır. Beyin omurilik hastalıklarında BOS analizi
çok değerli bilgiler sunar. Aşağıdaki hastalıklarda BOS analiz
istenir:
Enfeksiyon hastalıkları menenjit ve ansefalit şüphesi,
Pirion hastalıkları ( deli dana vb. ),
Sinir sistemi kanser ve tümörleri,
Nörodejeneratif hastalıklar,
İnflamatuar ve romatizmal hastalıklar,
Demans ve Alzheimer,
Sinir sistemi kanser ve tümörleri ile
Ve sebebi açıklanamayan durumlarda BOS analizi istenir.
BOS analizinde hangi testler yapılır?
Alınan BOS örneğinde aşağıdaki testler yapılır:
Glukoz ( aynı anda alınan kan şekeri de bakılmalıdır),
Hücre sayımı ve hücre tipi,
Gram, Giemza ve EZN buyama,
Klor,
Glutamin,
LDH,
Kültürler,
Ayrıca aşağıdaki testler eklenebilir
Tüberküloz kültürü,
VDRL sifilis araştırması,
Oligoklonal bant,
Viral antijen ve antikorlar,
Bakteriyel antijen ve antikorlar,
Mantar kültürü,
PCR testleri
Patoloji ve sitoloji istekleri yapılabilir.
BOS da normal değerler nelerdir?
Enfeksiyon ajanlarına karşı ( viral, bakteriyel )
antijen ve antikor testlerinin negatif olması beklenir,
Hücre sayısı 5 in altında ve hepsi mono nükleer hücre
olmalı,
Klor : 110- 125 mEq/L
Glikoz: 50-80 mg/dL olmalı ( yada eş zamanlı kan
şekerinin 2/3 ünden fazla olmalı)
Glutamin: 6 – 15 mg /dL olmalı,
LDH: 2,0 – 7,2 U/mL olmalı,
Protein miktarı: 15-60 mg/dL olmalıdır.
Referanslar:
Griggs RC, Jozefowicz RF, Aminoff MJ. Approach to the patient
with neurologic disease. In: Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil
Medicine. 23rd ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier;
2007:chap 418.
Rosenberg GA. Brain edema and disorders of cerebrospinal fluid
circulation. In: Bradley WG, Daroff RB, Fenichel GM, Jankovic
J, eds. Bradley: Neurology in Clinical Practice. 5th ed.
Philadelphia, Pa: Butterworth-Heinemann Elsevier; 2008:chap
63.
KRİYOGLOBÜLİN
Cryoglobulins; Soğuk aglutinin;
Kriyoglobülin kanda bulunan anormal proteinlerdir ve 37
derecede kristalleşirler. Birçok hastalık sırasında ortaya
çıkabilirler ancak vakaların %90ı Hepatit C sırasında görülür.
3 tip kriyoglobülin vardır ve kanda bu proteinlerin varlığına
Kriyoglobülinemi denir.
Kanda kriyoglobülin varlığına neden bakılır?
Kriyoglobülinemi den şüphelenilen her durumda kanda
kriyoglobülin bakılır. Kriyoglobülinemi birçok sistemi
etkileyen bir hastalıktır deri, eklemler, böbrekler ve sinir
sistemi etkilenir.
Kriyoglobülin testi için normal değer:
Normalde kanda kriyoglobülin negatif olmalıdır.
Kanda kriyoglobülin varlığı ne anlama gelir?
Hepatit ( özellikle hepatit C ),
• İnfeksiyöz mononükleozis,
• Lösemi,
• Lenfoma,
• Makroglobülinemi,
• Romatizmal artrit,
• Sistemik Lupus Eritematozus,
• Nefrotik sendrom hastalığına bağlı
kriyoglobülin testi pozitif olabilir.
olarak
KREATİNİN KLİRENSİ
Creatinine clearance; Kreatin Klirensi; Cc Cl;
Kandaki kreatinin miktarının ne hızla temizlendiğini gösteren
ve böbrek fonksiyonları hakkında detaylı bilgiler veren bir
testtir. Ölçüm için kan ve idrar örneği gerekir. Kan ve
idrarda kreatinin miktarı ile ve günlük idrar miktarı ile
hesaplanarak bulunan bir değerdir.
Kreatin klirensi yaşla birlikte düşer ( her 10 yılda bir 6,5
ml/min/1,73m2 azalır). Kreatin klirensi böbrek glomerülerinden
kan akışını hesaplamakta da kullanılır (Glomerular Filtration
Rate= GFR) ancak filtre edilen kreatinin in küçük bir kısmı
geri emildiğinden GFR ölçümü olağandan fazla çıkabilir ki bu
durum böbrek hastalıklarında daha fazla olur.
Kreatin klirensi normal değeri:
Erkeklerde: 97-137 ml/dk.
Kadınlarda: 88-128 ml/dk dır.
Kreatin klirensini düşüren hastalıklar nelerdir?
Akut tübüler nekroz,
Mesane tıkanması,
Konjestif kalp yetmezliği,
Susuz kalmak ( dehidratasyon),
İleri böbrek hastalıkları,
Glomerülonefritler,
Böbrek yetmezliği,
Böbrek kan akımının bozulduğu durumlar ( şok, vb),
İdrar çıkışının tıkandığı hastalıklar da kreatin
klirensi düşer.
Aşağıdaki durumlar test sonucunu olumsuz etkiler:
24 saatlik idrar toplama hatası,
Gebelik,
Aşırı egzersiz hesaplamayı bozar.
Referanslar:
Landry DW, Bazari H. Approach to the patient with renal
disease. In: Goldman L, Schafer AI, eds. Cecil Medicine. 24th
ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2011:chap 116.