~e o SAHİBİ: İSLAl\1 TÜRKİYE İSLAM ENSTİTÜLERİ TALEBE FEDERASYONU ADINA GENEL BAŞKAN MAHMUT ÖZAK-KAŞ e Yazı ݧleri Müdürü: CAHİT BALTACI ·BU SAYIDA-· İSLAM MEDENİYETİ SELAM ŞEKİL VE RUH . . . . . . . . . . . . Prof. Ebu'I Hasan Ali NEDEVİ -(-Terceme: Bekir TOPALOGL'Ç") -- İNSAN VE BE~İK HARAB MABET- 7 .Prof. Dr. A:li~ 1\!Uıat T~AN ··:•·· ... ,. ........ ; .. .'.: .... ;.: ....... ])İN ALİMİ, DİN_ ADAl\III. TASAVVUF 26 Ağustos MİHRİ (Ebfı "Rıza ·TEVFiK , ....... ,., ....... :·:~·· Hafs) Dr. Ahmed Subhi FURAT Mirza HAYIT 1071'den 1967'ye VEFA ............... NÔRA.:Nİ ZUHUR Mahir İZ Ord. Prof. Dr. Süheyl ÜNVER ~ • • --· • • • • o • • o . o . f " •••••• o • • • • o • • • o • • o MERHUM Dr. ŞAKİR SİKİRİÇ Arif EMRE H. Ömer MUŞİÇ -1- M.J~~OGLU MEN.KIBELER M. _Huliis.i BOLAY ASRI SEADETTE_ YAHUDiLER İSLAM HUKUKU ··-· .... ,· ... : ...... -Prof. Laure Veecia VAGLİERİ Tercüme: M. Yaşar_ ~E;M.İR CEMAAT Ai'if Nihat ASYA MİLLİYETÇİLİK VE MİLLİ EKONOMİ Prof. C. ULUÇAY SlmLARIN İSYANI . . ...... .. .. .. .. . .. . .... .. .. İSLAM'DA DUNYA G~RÜŞÜ Nihat YAZAR .. Melım~t AYDIN KALKINMA-KÖYDEN. BAŞLAMALIDIR .. ; 'Caiıit BALTACI . . ·. . - . TÜRK DİLİNİN -MÜDAFAAS.l Prof. Osman 'f:mıAN ~ ~ ~ GillfüMüZDE KANSER .. .. .... .• .. .. . SAADET ASRINDAN ÇİZG_İLER ..... : _Dr. Baha -KİTAPQI Talib NURDAGLI HABER;LER ... ; .......... , ................ --İSLAM ·MEDE~Tİ iDAREHANE Türkiye İslam Enstitüleri Talebe Federasyonu Genel Merkezi Nuruosmaniye Caddesi No: 82/1 CAGALOGLU- İSTANBUL Haberleşme Ve Havale Adresi: İSLAM MEDENİYETİ, P.K.: 1315 Tel. : 22 46 02 SİRKECİ TEMSiLCiLERiMiZ Ankara : T.İ.H.O.M.C.F. Genel Başkanı : ŞÜKRÜ ÖZTÜRK Konya : T.İ.E.T.F. İkinciBaskanı: A. EKREM GENÇ Kayseri :_ T.İ.E.T.F. Malı. İcr. Kom, B~ş,:. j, HACİVAT İzmir : T.İ.E.T.F. Malı. İcr. Kom. Başkanı: O. ÇETİN TEKNiK KADRO Ressam: Gürbüz AZAK Mustafa EREN Sı>.kreter ~ Er~oğan ATAK Klişeler PULCU Klişe , Dizği ve Baskı : Güneş Matbaacılık A.Ş. _Yıl: ı. Basıldığı Sayı: 2 Tarih : 2 Şubat 1968 .......................................... ........................ ........ ..................... ................................ ; : 12 sayı, ; ; • A • o -ILAN TARIFESI ABONE Yıllık ; 30. TL. pış Kap;: 2· renk 2.500 TL. Iç Kapak: 2 renk 1.500 TL. Öğrencilere % 20 Tenzilat yapılır. ·Rellkli ilan. sahifesi : Yabancı Memleketlere İki katı. Tamamı 1.200. TL. 1/2 750 TL. Bir saYısı: 250 Kuruş; 1/4 400 TL. 1/8 250 TL, Altı Aylİk : 6 sayı, 15. TL. Mecmuamızdaki yazılar me'haz gösterilırıeden alınamaz. Gönderilen yaiııar basılsın basılmasın iade edilrriez. · .. - ; 1S EYLÜL 1967 _............... -~~ ....... ~ ... ~ ......... ~ ........ tSLAM ~D~~iYED ·..................;......~ •. ~OtUIIIOUtU.III.IIt'SAWA-.ı 25 1 1 YAZAN: -- Prof. Lavra Veceia Vaglieri (I) · · Ve . · edeniyet- aıııınırııııııııııııııııııııııııııııııııımmııııııııııııiııııııııııııııJiııııııınıııııııııııııuııııiıııııııııııııinınıı ' ' ! • • ' • : ıuııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııı • ~ ııııııııııııııiıııııııııuııııııııııııııııııııuu D 1 TER CE ME ..........!"fp!*?- "'"'""''fll""''" *"""' M. Yasar Kandemir (İst.- Yük.~ İslam En s. Hadis Kiirsüsü Asistanı) - s· . \ UKuK BAKIMINDAN ISLAM DlNl: Sadece insan_- tabla~ lııı.sretltı arzuladı~ şeyiere uygun bir göriiş ve h3rfiyYtın tatbik ~dilebilen. en ulvi kanunlardan meydan~ gelen bir şeriat getirmekle yetinmlyen, üstelik bunlarıb daha ötesinde bir hayat felsefesine de çağıran Islam dinine, ~ derliı hır~ranbkJarıin:ıZı sunmamız .gerekir. ,ilir ~ _ki, geIişıİıiye müsait ve en- yüksek fikri tekıUnüle uyıgun ·ınce kaldeler çerçevesinde· ins.anm~ hem 'kendine, heıiı de başkalanna karŞı bir takım mn. kellefiyetıeri olduğunu beyan. eder. o·_din Id, bütün saydıklanmızdan baş· ka, bu kanuniann ırıyakta· durabilmesf- için gerekli tedbirleri sunar. Böyle bir dinin, bütün_ tnsanlann, _.özellikle kültürsüz Insaniann üzerindeki -hi'lki· miyeti, davamlı, aynı_ zamanda Uzıln ömÜrlü bii ·h;ikimfyettir, zira, ahlı\ki mefhumlar, kanuniiii -bütün sırırabati ve inceliği ile tesbit edilmez, sarlh ve -belirli ·cezalarla takviye edllmez5e bu mefhumlar, .böylesi insıüılarea- bÜyük bir değer taşıiriaz. ·-- · · - - slam, dinlerlu bu idealinf 'gerçe~ı:~eŞtıi:en bir diİıdir. Islam, insan mizacını!! · öğütlerı e v.e- mücernt prenstpı~rıe' tdMe ~dllmekt~ çok haıdmfyet veı otoriteyle 'hfdayete erdirilmfye muhtaç ol~uğunu .anlar ııınlamaz, _ona Mutlak Kuvvetten doğai:ı emredicl biı: dille hitabetmiye başladı. Onun bü.. yük başansupn sebeplerinden biri de, budur. . _ · . Islam, _Arap yarımadası gibi bir yerde, aıt:ıak pr~plerine dayaruıl!ll I (1) Bu hanfin, Napoli üniversitesi,nde Islam Medeniyet:i Taribi Profe5örüdür. ·. Bir Çok- müstıişriklerin itiraftan kaçınclığı, Islam prensiplerinin ulviliğini . muhtelif yazilanyla müdafaa ~tmiştir. Bu yazı onun alslam'ın Müdafaae s1:> adlı eserinden terceme edilmiştir. 26: SAYFA ............................................,......... 1.\fEDENİ'YETt t•••••••••••••••••!l•.(.•• , ............ , •• 15 EYLÜL 1967 yekpare ve kuvvetli. bir millet vücuda getirmiye· muvaffak olmuştu. o yerde ki, orada göİiilmemiş bir. anarşi hüküm sürüyor, içtimal •ve. niüstakiJ bir müessese olan · hükumet fikri hic bilinmiyor, şekli ne olursa. olsun, bir lıükiimetin · kurulması imkansız s;yılıyordu. Zorbalik, aria prensip. kabul ediliyor, cinayet. ve ~sızlik, ce.zayı gerektiren suçlar değil, bilakis· xnak· tülün veya tecavüze uğrayan şahsın aile veya kabilesinin intikam almak üzere· derhal harekete geçmesini gerektiren iki faktör telakki ediliyordU. Bu muvaffakiyet, ,ancak İslam'ın hem bir kanun, hem de bii: din olması sayesinde mümkün olmuştur. _ ICMAIN ONEMİ: İslam kanunu ofışeriıı.tu tır. Birtakun. sembol ve ayin• !ere bağlı değildir. Hayat, şahsi .olsun, içtimal olsun, bütün yönleriyle şe. riate uymak mecburiyetindedir. Şeriıit'ın gayesi, 'insana, her hareketini din prensiplerine uygun olarak yaptırmaktır. Kıı.nunun bütün teferruatı, Islam şeriatında mevcuttur. anun yıı•pıcılan, sadece Kur'an-ı Kerime başvurarak, çeşitli .ahi.ak preı:ı• B sİplerini içine alan kanunlar yapamazlar; zira, Kur'an-ı Kerimdeki ah· · kam avetleri mıı.hduttur. Aynı fiiekilde devamlı olarak sünnete de baş VU• ramazl~r. her ne kadar sünnet, Kur'anrı Kerinıi destekllyei:r birçok hüküm· leri havi ise de, günlük hayatın tdoğı.ıiduğu çeşitli problemierin halliİıe ia· mamen kafi gelmez. Bu sebepten İslam aleminde, hangi· deVirde olursa , olsun, gerekli tslam' kültürüne .sıilıip olduğu bilinen Müslümanlann, fikir birliğine vır.rmaları demek olan icma prens~binin doğduğmııi· :görmelrteyt..z. Böyle üstün bir icmam, icbar edici bir otoriteye ;sahip olduğmıda· şuplıe yoktur; zira Hz. Muhammed; «Ummetinı yanlış bir bükiiinde ittifak et· mezn (1) ,buyurmuştur. Bu sebeple Müslüman iilimıeriıı hak ve gerçek ola· rak kabul etıiği mes'elelerin, hak ve gerçek otarak kabul ecliı.nie5ı gerekc mektedir. \Böylesı bir ittifakla ortıı!)'a konan' kanıinlar, ,devlet utoritesiyle tatbik edilmiye hak kazanır. Geçmişte, tarih boyunca !slamın gelişmesinde bağlantı taşı ,'Vazifesini gören «<C.MA», bundan sonra onun terakkisinde de muliarrik· klİvvet ola· raık devam edip duıacaktır. · · lslfun, Arap ounıyan Iniiletierde bilklın olan kaıiunlarm, ·ilahi şeriatle çatışmamak kaydiyle, IsHim Şeriatının bir parçası olabileceğini beyijlı: ıniştir. ı;;ayet lsıam, lıür bir diışünceyıe, zamanın ilıtiyaçlarmı .Karşılamak için kendine yeniden bir ş~ vermek üzere, bliıiyesinde. sonradan ~ .olan bu nevi katılığı ve ıaassuou atarsa, (lti bunun emareleri uıukta belırmıye baş· lamıştır), o takdirde bu faktör, Islama ya.rdım (edebilir. · · ~cm~ ~ayesinde Islam, Hz. Muhammed:in PeyganioerJiğ~d~n ~ok önceleri yururıükte olan kanunlan. kabul etmış ve nokSdll!annı gıdenp tamamla~ ıınştır. Bu kanuniann değeri, !Şüphe götürmez olduğundan,:onlan burada tetkik etmiyeceğiz. Aynı. şeldlde, üstünlüg'ti konusunda· Jdmsecikleriıı ihtilaf etmediği Islam seriatının diğer bazı ·maddelerini de tiurada !IllÜDakaşa et·· miye lüzum gör~üyoruz. Buna mukabil, Müslüman (Jlnuya:ıl.a.rılştiricııarı11 tenkirline ve lıücumuna özellikle lhedef teşkil eden Isiimm bu. içtinıai mü.· esseselerini müdafaa maksa.diyle, Jiangi cevabı verebileceğiniizi görebilmek için bu bahsi lnceliyeceğiz. ' · TAADDUD-U ZEVCAT VE MEDENlYET: Kur'an-ı Kerinı, daha önce de işaret ettiğimiz gibi, bir JÇOk hallerde; yaşadıklan zaman. ve mekıliıa uyaıı müesseselerle ahenkli bir hııJde olma hürriyetini Müslümaniann bil· gisine_ terkederek, kanun yapmak .üzere Çok az kaide getirmiştir. Burada Alİalım merpametini gösteren ne parlak deliiier mevcuttur. Şu kadar wr ki, aralırnnda muayyen bir 'llisbette kan yakınlığı bulunan kadmlarla bii' kimsenin evlenınesmi bararn kılarak, evlenme: hıısusuda bir takım .l(eğiş. mez kaideler koymuştur. Gayr-i müslinıler bu hu5usu herhangi bir şekilde tenkit etmemişlerdir. Fakat ·ileride göreceğimiz üzere, Kura'n~ı Ker.inıin muayyen şartlar daıbilinde müsaade ettiği taaddüd·ü zevcat. mevzuunda son derece serı -tenkitler yapılmıştİr• . simdiye kadar, taaddüd-ü zevcatın mutlak surette içtimal düZensizlik ve ... medeniyet yolunda bir engel olduğu hakkında herhangi bir delil ileriye sürülemediğini söyliyebiliriz. Lakin mes'eleyi bu görüş noktasından- ele 1 almak istemiyoruz. · tçtimru hayat seyrinin bazı merhalelerinde ,bii' takun özel durunılaır karşısında .mese~a Iıarpte birçok erkeğin öldürülmüş olması gibi ballerdetaaddüd-ü zevcatın içtimru bir zaruret olduğunu israrla söyliyebiliriz. Du· rum ne olursa olsun, bu viUı:ıayı, son ıısırlann meflıumlariY.le değerlendiı'­ memiz doğru olı;naz, zira, taaddüd-ü zevcat, Hz. Muhammed'in Zıımanmda gayet normaJ bir şey olarak kabul ediliyordiL Kanun· nokta-i mıı:zanndan taaddüd-ü zevcat, sadece Araplar arasında değll, ayiÜ zamıı.nda birçok mil· Ietlerce de bilinmekte 'idi. Şu biı:- gerçektir ki, günümüzde bu ıiıevztida son derece müSamabakannış gibi görünen tslam şeria!!. tadd~d-ü zevcatı K l 1 ·et- (1) Sünen-i Ebi Davut: Kitap: 34, Mb: bab: 7. ı. Sünen-~ firmizi: Kitap: 31, \ . . . . . ' . . ·. . . ·. . : - . . "" 1~ ~Y:LÖL'·-1:967 ._.~;.~~~~~;~~~-~ .. ~~;~~~; •• o;;.;,; ..... o•• , •••••• ~AM 1\f.EDENİYETİ ouiuooouefutn_tltlttou.uuıuituuutu \ ~.. ~ SAYFA 1 'Jı7. miıa~fin i:i'a~(arİa · sınırlaniİırinıştır. ·Halbuki bu müessese, islam'dan önce tainaınen sçrbesttJ ve biçbir . kayda tabi değildi. Tatbikatta kanfıni odalık tiitmaııin {Veya evQiik dışı cinsi h!lyatm) çeşitli şeklllerinden başka birşey olinıyan şiı.rtlı muvakkat bılzı evlerime şekillerini, Müslümanlık kalılir· ve nİ_ıştıİ'. BÜ~ün · bunlaniı fevkinde lsliiiİıiyet, kadına, o güne kadar tanm· miyan haklan ~a 'venniştir. Mes'elenin izah edilmesi gereken daha mübim . yönleri ,oiniasaydı, bunu isbat mıııksadiyle bir ç<Jk kuvvetli deiiller takdim etmek iştJn' bile değildi; · · • ~ ı l ~ ~ , '• • • vet, ·Kur'an-ı Kerim, erkeğin iki, üç ve hatta dört kadınla evlenmesine müSaade etıiılştir, fıikat bunun yanında, taaddüd-ü zevcatta mutlaka ria~ yet eıin~esJ '.gereken sori derece zor bir şart ko.Ymuştur, öyleki, kocayı, hıimııitıiınndan' b'er birine· kiırşı tam bir adaletle muamele etmiye mecbur lçilmıştır. Bu aadalet', 'sözüyle de sadece maddi yiyim ve giyim değil, aynı zamanda' eşıt· bir sevgi gösterilmesi de kasdedilmektedir. Taaddüd-ü zevca· ta' müsaade. eden. ayet . şudur: E ·t.eu,~(~~' \9l~~k ·~{(t-·~o·r .• / ~- ~ .. ~ . ... -~!J ••.·~~\('~~''·~ :;f\.Jiio'~ -: . ~.. t.Y» !)~. .;t::''JI-;" ., . ... Ll! ~9~~J~~~~aJ~,5\~~~~! - «Eğer yetin} kızlar hakkında· (adaleti yerine getiremiy~ceğlnjzden) kor~ 'sizin için belru· olan (di~er) kadınlardan. ikişer, üçer, dörder ola mak üzere nikiib edin. Şayet (bu suretle de) adalet yapamıyacaı;ımzdzaı endişe ederseniz,. o zamaiı bir (tane ile), yahut malik olduğunuz ca..riye (Iİe · i.ktlfa ed.fn). Bu-- (tek zevce veya cariye) sizin (Haıkdan) sapmamamza daha yakmdir;:ıı (1) · · • Bu . kaidenJn konduğu aynı sOrede, böylesi bir eşlilik ruhunun, insan tabiatında çok nadir bulundu.,1Suııu beyan ederi diğer ayetlere . de raslaımıkm tmyız: · ' karsanız, ) ... - ..... ... ... -• ......... o,_ ... ~~~\·o ,. .... }. 1'1;io·rl~ ~~ ~J>Y.J ~ ... U,;::J'... ~ ..:JP-ı - ı., ~ ..~}. ........" } .• J. .>..........,.(Jı/J ..... .,_,. . . ........ \"\·.::-.·r4.:AWb\A ·-· t•" ~ rt--:.')1.; ~~.!J... !)..)J;;.! ı.r-" ~... .A . . . ·· ............. , ....... ' .. ....... ~r •, =' v~ı..ı '?~'~\ir·'!· (.)_. ~.,., aKadınliır arasinda adalet (ve müsavatı tatbik) etmenize lurs göstersenlz, asla güç yetiremezsiniz., (2) ,Bu açıklamalaırdan SORUNUZ ne kadar şu sonuca vannaktayız:. Her ne kadar taddüd-ü zev· -catm müİiikün olabileceği bust,ısmıda elde deliller vıı.rsa da, yapılması. mecburi olan şartlan yerine getinnek çok güç olduğu için, bunun imlı:iin· mz olduğu meydandadır. :l;ehravi ve Emir Ali, bu iliibi müsaadenin tatbi· katta .mii!nkün olmadığım söylemektedlrler. Bu hususta ayet . var diye, taaddüd-ü zevcatın Allaat katında makbul olduğunu söyliyemeyiz~ Aynı şe. ldlde, istisnai mes'uliyetlerin neticesi olarak Rasül'ullaba bağışlanan bu durunıa bakıp ta onun özel bayatını bu mevzuda bir delil olarak .kabul ede., meyiz. Şurası muhakkak ki adaleti temin etmek, zuhura gelecek problem· leri ve müşkülleri halletmek bakımından, Resul-U Ekremle diğer insanlar arasında .hudutsuz farklar vardır. (3) ŞEN't BIR IFTIRA: IslAm ·düşmanlan, Hz. Muhammed'in çok evlen. mesinde, Peygamberliğ:l ile uygun· düşnıiyen zayıf bir şahsiyet bulmıya gıı.yret ederek onu şehvetperest bir Insan olarak tasvir etmekte israr edip dtirurlar•. Fakat bu adamlar· şu hakikatı göz önünde bulundunnaktan kaçı. nırlar: Hz. Muhammed, cinsi duygularm en kuvvetli olduğu uzun gençlik yillannda, Arap Y8.rımadası gibi, evliliğin içtlmai bir müessese olma vas· fıru kaybettiği veya kaybetmek üzere bulunduğu bir yerde, taddüd-ü zev. (1) Nisa sfrresi: 3. (2) N~sa sfrresi: 129. (3) Bir şeyin tatbikatta muhtelif güçlükler doğurması, o şeyin mümkün olamıyacağı mfuıasın<1 gelmez. Bütün zorluklara rağmen, şartlanın cfu:ni olaniann bu ilahi müsaadeden faydalanabilecekleri lıususu, As~ halı-ı Kirarn'ın arneli tatbikatİyle s<~bittir. Taaddüd-ü zevcatı sadece Rasulullah'ın şahsına tarunmış bir imtiyaz olarak görmenin isabetsizliği de meydand<!dır, Mütercim) SöYLEYELiM Her Mevzuda: SORUNUZ? SÖYLtYE;L:tl\tİ.•• İliibiyet - Tasavvuf = Maa ·'l'l rif - Hukuk - İktisat - Psikoloji Sosyoloji - Edeb~yat - Tıp . ·san'at Mevzulannda soracağınız sualleri, . . ISLAM MEDENIY,ETI MECMUASI -«Sorunuz Söyliyelim .•• » Salıi­ fesinde en seliibiyetli şahısıann kalemlerinden size ulaştırac<~k· ························ tır. Suallerinizi, İSLa.l\1 MEDENİYETİ ~<Mecmuası• «Sorun uz Söyliyelim. ··" sahlfesi, NURUOSMANİYE CADDESİ N0:82/1 CAGALOÖLU TANBUL Adresine YollaYll}lZ. - İS­ 28 : SAYFA ftı.ttlllttltiiiiii .••••••••••• ,U.IIIII-IOit••ıı••••••~ı····· i:SLA~ MEDENİYE11 ...... ~ •••••••••••• voo••••••ooooo•ooootl ıs E'YI..m o·,, catın bir prensip ve boşanmanın ise son derece kolay 'Olduğu bir muhitte, Hz. Hatice gibi kendinden daha yaşlı bir Iıamıi:ııa evet sadece onunla ev.. Inmiş ve ömrünUn yirmibeş senesinden fazlas:inı, o saınımt v~ sevgill hacı rumiyle geçirmişti. Ancak Hz. Hatice ftlfat ettikten ve kendı' elli yaşı.· na ulaştıktııaı sonra ikinci defa evlenmiştir. Bu evlenmelerliı 'her blrinde de içtimal veya siyasi bir takım sebepler vardır. Mesela, ya takva sahibi bir hanınu ~altif. maksadiyle oiıu zevceliğe kabul etmiş · veya Islam'di ~ : smda yeni bir yol bulmak arzusgyle bazı aşiretler kabDelerle ababalık ! bağları tesis etmek Istemişti. Hz. Aişe müstesna, belı:ar, genç V€1 ~~ · ol· ve mayan . . ' . kadınlarla. evlenmiştir•. Şehvet bunun neresinde!. bir insandı. Çoı:uk sahibi olma. arzusu, omıı .~ ev· lemneye sevketmiş olabilir; zira,. Hz. Haticeden dünyaya ~en (~) çoo cuklan, maalesef vefa<t etmişlerdi. Muhtelif gelir kaynaldan o~ hal· de, kalabalık bir alleyi geçindirme yükünü ,omuz1a~ almış bulunuyordu. Harurularm fazla olmasma rağmen, daima aralannda tam bir müsavat esa· smı gözetmiş ve (onlardan herhangi birine karşı farklı muamele 'yapmaya kalkmanuştı. O, mütea.ddit hanımla evli oluşlarma hiç bir ferdln itiraz et. mediği Musa (A.S.) ve bunun ·gibi diğer peygamberlerin yolunu tutmuŞ.tu. Ona itiraz edilip te buna edilmeyişinin sebebi, acaba Hz. Muhammedln .allevi hayatnun her noktasım bilip te, onların glinlük balyatıannın tafsilatım bilmeYlşimiz olabilir mi?! o, naıı değil Şuras1 üzülıneye değer Id, eskiden insanlar. Kur'an-ı Kerim ayetliıin müminlerl bir kadınla . yetinmeıye davet eden tenkldi mabiyetteld .ikinci kısmına kulaklarını tıkıraıuşlar, sadece birden fazla kadmla evleuroeye Jlzin veren "birinci kısmıyla alakadar olmuşlardır. Böylece onlar, ayet-i kerimeyi açıklamalan gerektiği halde, böyle bir şey yapmaksızın, sadeCe kendDerlne tanınan ruhsadardan faydalanmışlardır. Bugün Jslam dünyasında-,. özellik.le medeniyet sahasında yeni ilerlemeler kay"eden memleketlerde, yeni ahlaki yönelmelerln çoğunlukta olduğu ıgörülmektedir. Yine mUhtelif durumlar se. bebiyle tırıaddüd-ü zevcat, müslümanlardan çok azına inhlsar etmlııtlr. !Y.nımnıııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııınıııııııuııınıı~ Cemaat ~Hoslur namazın safta cemaat hnlanı; Hoş görmez Allah, böyle yalnız kıland -Ben, tek değilim: Dört adımın ilki imam ' J> ·ve cemaat, kalanı! ~x) ;Arif N'ihnl .ASYA (\!~ Yazann Göhek adı ·«Mehmel>>tir. ~f!DlffliiiilliUillUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIRIIlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll!llllllllllllllllllllllllllllllllllllll~