VI Dış Ticaret Tediye Muvazenesi
advertisement
VI İktisadi hayatımızı durgunluktan kurtaracak bir hızlı gelişmeyi süratle sağlamak, fiyat istikra­ rını ve ekonomik muvazeneyi ve vatandaşlar arasında âdil bir gelir dağılışını gerçekleştirmek isti­ yorsak, müstakar bir malî politikanın yürütülmesinde Devletçe büyük bir dikkat ve itinayı göster­ mek şarttır. Ancak böyle müstakar bir malî ve iktisadi politikanın da, aynı şekilde huzura kavuş­ muş cemiyette müminin olabileceği gerçeğini de gözden uzak tutmamak lâzımdır. Sosyal bünyede sağlanacak huzurun ekonomik hayatta kısa zamanda müspet tesirlerini görmek mümkün olur. Va­ tandaşta Devlet idaresine karşı meydana gelecek itimat, sosyal ve ekonomik istikran süratle temin edecektir. Dış Ticaret Tediye Muvazenesi : 1. Tediye muvazenesinin en ehemmiyetli unsurlarından birisini teşkil eden ihracat gelirleri, son seneler içinde ehemmiyetli bir gelişme göstermemiş vasati 320 - 350 milyon dolarlık bir sevi­ yeyi muhafaza etmiştir. Bu çok düşük bir seviyedir. Nüfus başına ihracat geliri 12 - 14 dolardan ibaret olup iktisaden geri kalmış memleketler arasında dahi bir benzerine raslanmamaktadır. Mese­ lenin önemli olan noktası, bütün gayretlere rağmen Türkiye'nin, son (7) sene içinde ihracatı aza­ lan memleketlerden birisi haline gelmesidir. Bu hal çeşitli faktörler neticesidir. İç payasadaki aşın satmalma gücü yaratılması, başlıca sebeptir. Plânlı ekonomiyle kalkınmanın başlıca hedeflerinden birisi önümüzdeki on sene içinde ihraca­ tımızın hiç olmazsa % 80 - % 100 nisbetinde bir yükselmeyi temin etmek olmalıdır. Dış ticaret açığının kapatılması ve tediye muvazenesinin, dış yardımlar ve borçlanmalara lüzum kalmadan sağlanabilmesi ancak, böylelikle mümkün olabilir. Uzun müddet dış yardım ve borçlanma hiçbir şekilde düşünülemez. Kendi imkânlanmızla cihazlanmuyı temin edecek hale gelmemiz şarttır. Bilindiği gibi, Türkiye'nin şimdilik ihraç mallan, sadece tanm mamullerine inhisar etmekte, sanayi mamulleri ihracatının dış ticaretimizdeki yeri pek cüzi kalmaktadır. 1982 yılında ihracatı­ mızın 350 milyon dolar civannda kalacağı tahmin olunabilir. Buna nazaran dış ticaret muvazene sindeki açık 200 milyon dolara ve tediye muvazenesindeM açık da 350 milyon dolara ulaşmakta­ dır; Meydana gelen tediye muvazenesi açığı ise tamamiyle dış yardım ve dış krediler voliyle sağ­ lanacaktır. Tediye muvazenemizdeki % 50 ye varan bir açığın uzun müddet yabancı kaynak lardan kapatılabilir halde bulunması, ancak vahîm bir keyfiyet olarak vasıflandırılabilir. İhracatımızın 1960 da % 74 ü ve 1959 da % 73 ü serbest döviz sahalanna yapılmış iken, bu nisbetin 1961 de % 68 e düşmüş olması, üzerinde ehemmiyetle durulması gereken bir husustur. Bilhassa müşterek pazara üye olmak arzusunu gösterdiğimiz ve bu yolda gayret sarf ettiğimiz bir devrede ihracatımızın anlaşmalı memleketlere müteveccih bir seyir takibetmesi, ilerde büyük güç­ lüklerle karşılanmamıza sebebolabilir. Bu bakımdan Hükümetin ihracatımızı daha ziyade serbest döviz sahasına tevcih edecek tedbirleri alması lüzumlu ve zaruridir. Önümüzdeki on sene içinde, ananevi ihraç mallanmızın başlıcalarında, ihracat geliri bakımından bir artma tasavvur etmek güç­ tür. Bu bakımdan ihracat gelirlerimizin daha çok yeni kaynaklar bulunmak suretiyle artırılması düşünülebilir. Bu kaynaklarda başlıca sanayi mamullerimizin dış piyasalarla rekabet edecek düşük maliyetli ve iyi kaliteli olan istihsalin artırılması, hayvancılık, turizm gelirlerinin, takibedilecek iyi bir yatırım politikası ile kısa zamanda senevi 60 - 80 milyon dolara çıkarılması, ve bilhassa Avrupa pazarlarında kolay müşteri bulan yaş meyva ve sebze istihsalâtımn ve ihracatının çoğaltılması su­ retiyle temin olunabilir. Madencilik ve bilhassa işlenmiş maden sanayii kısa zamanda tesis edilmeli ve bu bakımdan büyük ihracat imkânlanna kavuşturulmalıdır. Şimdiye kadar ihracata müteveccih istihsalâtm artırılması lüzumuna ehemmiyetle işaret olunmasına ve ehemmiyetli miktarda dış yardım ve yatırım yapılmasına rağmen bilgisizlik ve iyi organizasyon yapılamamasından dolayı ümidedilen neticeler bir türlü istihsal olunamıyan balıkçılık mevzuunun planlı bir çalışma ile memlekette geliş­ tirilmesi zaruridir.
