tc gümrük ve ticaret bakanlığı

T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI
26 Ağustos 2014
Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi
TÜRKİYE EKONOMİSİ
BÜYÜME VE MİLLİ GELİR
•
GSYH, 2012 yılında cari fiyatlarla 1.416.798 milyon TL/786.283 milyon
dolar; sabit fiyatlarla 117.625 milyon TL olarak hesaplanmıştır. GSYH, 2012
yılında bir önceki yıla göre sabit fiyatlarla %2,1 oranında büyümüştür.
•
Satınalma Gücü Paritesine Göre GSYH (Reel GSYH), 2012 yılında
1.371.745 milyon dolar olarak hesaplanmıştır.
•
Kişi Başına GSYH, cari fiyatlarla 2010 yılında 10.003 dolar, 2011 yılında
10.428 dolar, 2012 yılında 10.459 dolar, 2013 yılında ise 10.782 dolar olarak
hesaplanmıştır.
•
Satınalma Gücü Paritesine Göre Kişi Başına GSYH (Kişi Başına Reel
GSYH), 2012 yılında 18.315 dolar olarak hesaplanmıştır.
•
GSYH, 2013 yılının I. çeyreğinde cari fiyatlarla 354.727 milyon TL/198.568
milyon dolar; sabit fiyatlarla 27.995 milyon TL olarak hesaplanmıştır. GSYH,
2013 yılının I. çeyreğinde geçen senenin aynı dönemine göre sabit fiyatlarla %2,9
oranında büyümüştür.
•
GSYH, 2013 yılının II. çeyreğinde cari fiyatlarla 385.483 milyon
TL/209.922 milyon dolar; sabit fiyatlarla 30.150 milyon TL olarak
hesaplanmıştır. GSYH, 2013 yılının II. çeyreğinde geçen senenin aynı dönemine
göre sabit fiyatlarla %4,5 oranında büyümüştür.
•
GSYH, 2013 yılının III. çeyreğinde cari fiyatlarla 415.915 milyon
TL/212.022 milyon dolar; sabit fiyatlarla 32.999 milyon TL olarak
hesaplanmıştır. GSYH, 2013 yılının III. çeyreğinde geçen senenin aynı dönemine
göre sabit fiyatlarla %4,3 oranında büyümüştür.
•
GSYH, 2013 yılının IV. çeyreğinde cari fiyatlarla 405.384 milyon
TL/199.499 milyon dolar; sabit fiyatlarla 31.245 milyon TL olarak
hesaplanmıştır. GSYH, 2013 yılının IV. çeyreğinde geçen senenin aynı dönemine
göre sabit fiyatlarla %4,4 oranında büyümüştür.
•
GSYH, 2013 yılında cari fiyatlarla 1.561.510 milyon TL/820.012 milyon
dolar; sabit fiyatlarla 122.388 milyon TL olarak hesaplanmıştır. GSYH, 2013
yılında geçen senenin aynı dönemine göre sabit fiyatlarla %4,0 oranında
büyümüştür.
1
T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI
26 Ağustos 2014
Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi
•
GSYH, 2014 yılının I. çeyreğinde cari fiyatlarla 407.310 milyon TL/184.176
milyon dolar; sabit fiyatlarla 29.210 milyon TL olarak hesaplanmıştır. GSYH,
2014 yılının I. çeyreğinde yılında geçen senenin aynı dönemine göre sabit
fiyatlarla %4,3 oranında büyümüştür.
•
GSYH’den En Fazla Pay Alan İlk Üç Sektör, 2014 yılının I. çeyreğinde
sabit fiyatlarla sırasıyla, %25,7 ile “İmalat Sanayi”, %13,7 ile “Finans ve Sigorta
Faaliyetleri” ve %13,1 ile “Toptan ve Perakende Ticaret” sektörleri olmuştur.
•
GSYH’de En Hızlı Büyüyen İlk Üç Sektör, 2014 yılının I. çeyreğinde sabit
fiyatlarla sırasıyla, %13,9 ile “Finans ve Sigorta Faaliyetleri“, %12,3 ile “Kültür,
Sanat,, Eğlence, Dinlence, Spor”, ve %11,8 ile “Su Temini ve Kanalizasyon”
sektörleri olmuştur.
İSTİHDAM VE İŞSİZLİK
•
İşgücüne Katılma Oranı, 2014 yılı Mayıs ayında %51,2 olmuştur.
•
İstihdam Edilenlerin Oranı, 2014 yılı Mayıs ayında %46,7 olmuştur.
•
İşsizlik Oranı, 2014 yılı Mayıs ayında %8,8 olmuştur.
•
Tarım Dışı İşsizlik Oranı, 2014 yılı Mayıs ayında %10,7 olmuştur.
•
Türkiye Genelinde İşsiz Sayısı, 2014 yılı Mayıs ayında 2.551.000 kişi
olmuştur.
ENFLASYON
•
Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE), 2013 yılında bir önceki yıla göre
%7,40 oranında artış göstermiştir. Yurt İçi Üretici Fiyatları Endeksi (Yİ-ÜFE)
ise 2013 yılında bir önceki yıla göre %16,15 oranında artış göstermiştir.
•
Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE), 2014 yılı Temmuz ayında bir önceki
aya göre %0,45, bir önceki yılın Aralık ayına göre %6,18, bir önceki yılın aynı
ayına göre %9,32 ve on iki aylık ortalamalara göre %8,35 artış göstermiştir.
•
Yurt İçi Üretici Fiyatları Endeksi (Yİ-ÜFE), 2014 yılı Temmuz ayında bir
önceki aya göre %0,73, bir önceki yılın Aralık ayına göre %5,89, bir önceki yılın
aynı ayına göre %9,46 ve on iki aylık ortalamalara göre %9,26 artış göstermiştir.
2
T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI
26 Ağustos 2014
Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi
YOKSULLUK VE GELİR EŞİTSİZLİĞİ
•
Türkiye, OECD ülkeleri arasında son 25 yılda gelir dağılımındaki eşitsizliği
en hızlı azaltan ülke olmuştur. Gini Katsayısı, 2012 yılında 0,402 olarak
hesaplanmıştır.
ENDEKSLER
•
Sanayi Üretim Endeksi, 2014 yılı Haziran ayında bir önceki aya göre %0,1
oranında, bir önceki yılın aynı ayına göre ise %1,4 oranında artmıştır.
•
Tüketici Güven Endeksi, 2014 yılı Temmuz ayında bir önceki aya göre %3
oranında azalarak 73,9 seviyesinde gerçekleşmiştir.
•
Perakende Satış Hacim Endeksi, 2014 yılı Haziran ayında bir önceki aya
göre %0,3 oranında azalırken bir önceki yılın aynı ayına göre ise %5,2 oranında
artmıştır.
DIŞ TİCARET VE ÖDEMELER DENGESİ
•
2013 yılında, Türkiye’nin İhracatı 151,9 milyar dolar, İthalatı 251,7
milyar dolar, Dış Ticaret Hacmi 403,5 milyar dolar, Dış Ticaret Açığı 99,8
milyar dolar, İhracatın İthalatı Karşılama Oranı %60,3’tür.
•
2013 yılında, bir önceki yılın aynı dönemine göre, İhracat %0,4 oranında
azalmış, İthalat %6,4 oranında, Dış Ticaret Hacmi %3,7 oranında, Dış Ticaret
Açığı ise %18,7 oranında artmıştır.
•
2013 yılında, gerçekleştirilen ihracattan, yatırım malları %10,3, ara
malları %49,3, tüketim malları %40 pay almıştır. 2013 yılında gerçekleştirilen
ithalattan ise, yatırım malları %14,6, ara malları %73, tüketim malları %12,1
pay almıştır.
•
2013 yılının Ocak-Haziran döneminde, Türkiye’nin İhracatı 75 milyar 135
milyon dolar, İthalatı 125 milyar 840 milyon dolar, Dış Ticaret Hacmi 200
milyar 975 milyon dolar, Dış Ticaret Açığı 50 milyar 706 dolar, İhracatın
İthalatı Karşılama Oranı %59,7’dir.
•
2014 yılının Ocak-Haziran döneminde, Türkiye’nin İhracatı 80 milyar 173
milyon dolar, İthalatı 119 milyar 749 milyon dolar, Dış Ticaret Hacmi 199
milyar 921 milyon dolar, Dış Ticaret Açığı 39 milyar 576 dolar, İhracatın
İthalatı Karşılama Oranı %67’dir.
3
T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI
26 Ağustos 2014
Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi
•
2014 yılının Ocak-Haziran döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine
göre, İhracat %6,7 oranında artmış; İthalat %4,8 oranında, Dış Ticaret Hacmi
%0,5 oranında, Dış Ticaret Açığı ise %21,9 oranında azalmıştır.
•
2013 yılının Ocak-Haziran döneminde İhracatta İlk Üç Fasıl sırasıyla, 8
milyar 342 milyon dolar ile “87-Motorlu Kara Taşıtları”, 6 milyar 362 milyon
dolar ile “84- Kazanlar, Makinalar, Mekanik Cihazlar” ve 5 milyar 482 milyon
dolar ile “72-Demir ve Çelik” olmuştur.
•
2014 yılının Ocak-Haziran döneminde İhracatta İlk Üç Fasıl sırasıyla, 9
milyar 420 milyon dolar ile “87-Motorlu Kara Taşıtları”, 6 milyar 910 milyon
dolar ile “84- Kazanlar, Makinalar, Mekanik Cihazlar” ve 4 milyar 680 milyon
dolar ile “72-Demir ve Çelik” olmuştur.
•
2013 yılının Ocak-Haziran döneminde İthalatta İlk Üç Fasıl sırasıyla, 27
milyar 131 milyon dolar ile “27-Mineral Yakıtlar, Mineral Yağlar”, 14 milyar 878
milyon dolar ile “84-Kazanlar, Makinalar, Mekanik Cihazlar” ve 9 milyar 171
milyon dolar ile “72-Demir ve Çelik” olmuştur.
•
2014 yılının Ocak-Haziran döneminde İthalatta İlk Üç Fasıl sırasıyla, 27
milyar 354 milyon dolar ile “27-Mineral Yakıtlar, Mineral Yağlar”, 14 milyar 38
milyon dolar ile “84-Kazanlar, Makinalar, Mekanik Cihazlar” ve 8 milyar 883
milyon dolar ile “72-Demir ve Çelik” olmuştur.
•
Cari İşlemler Dengesi, 2010 yılında 45,4 milyar dolar, 2011 yılında 75
milyar dolar, 2012 yılında ise 48,5 milyar dolar açık vermiştir. Cari İşlemler
Açığı, 2013 yılında ise bir önceki yılın aynı dönemine göre 16,5 milyar dolar
artarak 65 milyar dolar seviyesine yükselmiştir.
•
Cari İşlemler Açığı, 2014 yılı Ocak-Haziran döneminde, 24,2 milyar dolar
olurken yıllıklandırılmış cari açık ise Haziran ayında 52 milyar 176 milyon dolar
olmuştur.
•
Cari İşlemler Dengesinin GSYH’ye Oranı, 2010 yılında %6,2, 2011
yılında %9,6, 2012 yılında %6,2, 2013 yılında ise %7,9 olarak hesaplanmıştır.
4
T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI
26 Ağustos 2014
Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi
Tablo 1: Resmi Dış Ticaret Verileri, 2013-2014. (Dolar)
İhracat
İthalat
Dış Ticaret Hacmi
Dış Ticaret Dengesi
İhr./İth.
2013
Değişim
151.806.634.884
251.650.163.624
403.456.799.000
-99.843.529.512
60,3%
-0,4%
6,4%
3,7%
18,7%
2013 OcakHaziran
75.134.656.011
125.840.313.514
200.974.969.525
-50.705.657.503
59,7%
2014 OcakHaziran
80.172.552.987
119.748.558.865
199.921.111.852
-39.576.005.878
67%
Değişim
6,7%
-4,8%
-0,5%
-21,9%
Kaynak: GTB ve TÜİK
BÜTÇE
•
Merkezi Yönetim Bütçesi Dengesi, 2010 yılında 40,8 milyar TL, 2011
yılında 17,8 milyar TL, 2012 yılında 29,4 milyar TL, 2013 yılında ise 18,5 milyar
TL açık vermiştir. Merkezi Yönetim Bütçe Dengesinin GSYH’ye Oranı, 2010
yılında %3,6 iken, 2011 yılında %1,4, 2012 yılında %2,0, 2013 yılında %1,18
seviyesinde gerçekleşmiştir.
•
Faiz Dışı Bütçe Dengesi, 2010 yılında 8,7 milyar TL, 2011 yılında 24,4
milyar TL, 2012 yılında 19 milyar TL, 2013 yılında ise 31,5 milyar TL fazla
vermiştir. Faiz Dışı Bütçe Dengesinin GSYH’ye Oranı, 2010 yılında %0,7 iken,
2011 yılında %1,9, 2012 yılında %1,4, 2013 yılında %2 seviyesinde
gerçekleşmiştir.
•
Bütçe Gelirleri, 2014 yılının Haziran ayında önceki yılın aynı dönemine
göre %10 oranında artarak 34,6 milyar TL olmuştur.
•
Vergi Gelirleri, 2014 yılının Haziran ayında önceki yılın aynı dönemine
göre %7,3 oranında azalarak 24,8 milyar TL olmuştur.
•
Bütçe Giderleri, 2014 yılının Haziran ayında önceki yılın aynı dönemine
göre %7,9 oranında artarak 35,2 milyar TL olmuştur.
•
Faiz Hariç Bütçe Giderleri, 2014 yılının Haziran ayında önceki yılın aynı
dönemine göre %8,1 oranında artarak 33,6 milyar TL olmuştur.
•
Bütçe Gelirleri, 2014 yılının Ocak-Haziran döneminde önceki yılın aynı
dönemine göre %10,2 oranında artarak 210,5 milyar TL olmuştur.
•
Vergi Gelirleri, 2014 yılının Ocak-Haziran döneminde önceki yılın aynı
dönemine göre %6,1 oranında artarak 168,1 milyar TL olmuştur.
•
Bütçe Giderleri, 2014 yılının Ocak-Haziran döneminde önceki yılın aynı
dönemine göre %13,8 oranında artarak 213,9 milyar TL olmuştur.
5
T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI
26 Ağustos 2014
Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi
•
Faiz Hariç Bütçe Giderleri, 2014 yılının Ocak-Haziran döneminde önceki
yılın aynı dönemine göre %13,9 oranında artarak 187,4 milyar TL olmuştur.
•
Bütçe, 2014 yılı Haziran ayında 613 milyon TL açık verirken Ocak-Haziran
döneminde ise 3,4 milyar TL açık vermiştir.
DEVLET BORÇLARI
•
Kamu Brüt İç Borç Stoku, 2011 yılında 387,6 milyar TL, 2012 yılında
408,4 milyar TL, 2013 yılında 430,9 milyar TL, 2014 yılının I. Çeyreğinde ise
436,3 milyar TL olarak gerçekleşmiştir.
•
Kamu Brüt Dış Borç Stoku, 2011 yılında 158,9 milyar TL, 2012 yılında
154,5 milyar TL, 2013 yılında 193 milyar TL, 2014 yılının I. Çeyreğinde ise 199,6
milyar TL olarak gerçekleşmiştir.
•
Kamu Brüt Toplam Borç Stoku, 2011 yılında 546,4 milyar TL, 2012
yılında 562,9 milyar TL, 2013 yılında 623,9 milyar TL, 2014 yılının I. Çeyreğinde
ise 636 milyar TL olarak gerçekleşmiştir.
•
Kamu Net Toplam Borç Stoku, 2011 yılında 290 milyar TL, 2012 yılında
240,6 milyar TL, 2013 yılında 198,3 milyar TL, 2014 yılının I. Çeyreğinde ise
191,8 milyar TL olarak gerçekleşmiştir.
•
AB Tanımlı Genel Yönetim Borç Stoku, 2011 yılında 507,9 milyar TL,
2012 yılında 512,2 milyar TL, 2013 yılında 606,9 milyar TL, 2014 yılının I.
Çeyreğinde ise 620,1 milyar TL olarak gerçekleşmiştir.
•
Kamu Net Toplam Borç Stokunun GSYH’ye Oranı, 2011 yılında %22,3,
2012 yılında %17,0, 2013 yılında ise %12,3 olarak gerçekleşmiştir.
•
AB Tanımlı Genel Yönetim Borç Stokunun GSYH’ye Oranı, 2011 yılında
%39,1, 2012 yılında %36,2, 2013 yılında ise %39,7 olarak hesaplanmıştır.
DÖVİZ VE ALTIN REZERVİ
•
Merkez Bankası’nın Brüt Döviz Rezervleri, 2014 yılı Ağustos ayı
(15.08.2014) itibariyle 114 milyar dolar olarak açıklanmıştır.
•
Merkez Bankası’nın Altın Rezervleri, 2014 yılı Ağustos ayı (15.08.2014)
itibariyle 21,5 milyar dolar olarak açıklanmıştır.
6
T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI
26 Ağustos 2014
Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi
2011-2013 DÖNEMİ İHRACAT VE İTHALAT BEYANNAMESİ SAYILARI
•
Tescil Edilen İhracat Beyannamesi Sayısı 2011 yılında toplam 2.631.234
adet, 2012 yılında toplam 2.866.583 adet, 2013 yılında ise 3.145.071 adettir.
•
Tescil Edilen İthalat Beyannamesi Sayısı 2011 yılında toplam 2.162.170
adet, 2012 yılında toplam 2.199.841 adet, 2013 yılında ise 3.309.367 adettir.
YATIRIM TEŞVİK BELGELERİ
•
2013 yılında Sabit Yatırım Tutarı 93,9 milyar TL olan 4.985 adet Yatırım
Teşvik Belgesi düzenlenmiş olup, bu belgeler kapsamında 190.385 kişilik
İstihdam öngörülmüştür.
•
2013 yılında düzenlenen 4.985 adet yatırım teşvik belgesinin 4.745 adedi
Yerli Sermayeli Firmalar, 240 adedi Yabancı Sermayeli Firmalar tarafından
alınmıştır.
•
2013 yılında düzenlenen belgelerde öngörülen Yerli Firmalar İçin
Toplam Sabit Yatırım Tutarı 80,7 milyar TL olurken, Yabancı Firmalar İçin
Toplam Sabit Yatırım Tutarı 13,2 milyar TL olarak öngörülmüştür.
•
2014 yılı Ocak-Haziran döneminde Sabit Yatırım Tutarı 31,7 milyar TL
olan 2.079 adet Yatırım Teşvik Belgesi düzenlenmiş olup, bu belgeler
kapsamında 70.034 kişilik İstihdam öngörülmüştür.
•
2014 yılı Ocak-Haziran döneminde düzenlenen 2.079 adet yatırım teşvik
belgesinin 1.949 adedi Yerli Sermayeli Firmalar, 130 adedi Yabancı Sermayeli
Firmalar tarafından alınmıştır.
•
2014 yılı Ocak-Haziran döneminde düzenlenen belgelerde öngörülen Yerli
Firmalar İçin Toplam Sabit Yatırım Tutarı 62,9 milyar TL olurken, Yabancı
Firmalar İçin Toplam Sabit Yatırım Tutarı 7,2 milyar TL olarak öngörülmüştür.
ULUSLARARASI DOĞRUDAN YATIRIMLAR
•
2014 yılı Haziran ayında net doğrudan uluslararası yatırım girişi (fiili giriş),
990 milyon ABD doları düzeyinde gerçekleşmiştir.
•
Uluslararası yatırımcıların Türkiye’deki yeni veya mevcut şirketleri ile
iştirak ettikleri yerli sermayeli şirketlerdeki ortaklık paylarına ilişkin transferleri
içeren sermaye girişi, 2014 Haziran ayında 919 milyon ABD Doları düzeyinde
gerçekleşmiştir.
7
T.C. GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI
26 Ağustos 2014
Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi
•
919 milyon dolar olan nakit sermaye girişinin; 761 milyon dolarlık bölümü
diğer AB ülkeleri, 140 milyon dolarlık bölümü Asya ülkeleri kaynaklıdır.
•
2014 yılı Haziran ayında 265 adet uluslararası sermayeli şirket kurulmuş
olup, 12 adet yerli sermayeli şirkete de uluslararası sermaye iştiraki
gerçekleşmiştir
•
2014 yılı Ocak-Haziran döneminde kayıtlı sermayesi 500.000 doların
üzerinde olan 88 adet uluslararası sermayeli şirket, şube kuruluşu ile yabancı
ortak iştirak gerçekleşmiştir. Bu şirketlerin 30 adedi toptan ve perakende ticaret
sektöründe, 16 adedi imalat sanayi sektöründe faaliyette bulunmaktadır.
•
2014 yılı Ocak-Haziran döneminde kurulan 2.181 adet uluslararası
sermayeli şirketin, 1.001 adedi Yakın ve Ortadoğu ülkeleri, 640 adedi AB ülkeleri,
170 adedi ise diğer Avrupa ülkeleri ortaklı şirketlerdir.
•
2014 yılı Haziran ayı sonu itibariyle 33.543 adet uluslararası sermayeli
şirket ve şube kurulmuş olup, 6.195 adet yerli sermayeli şirkete de uluslararası
sermaye iştiraki gerçekleşmiştir. Toplamda 39.738 adet uluslararası sermayeli
şirket ülkemizde faaliyette bulunmaktadır.
•
39.738 adet uluslararası sermayeli şirketin ülke gruplarına göre dağılımına
bakıldığında ise AB ülkeleri ortaklı girişim sayısının 18.868 adet ile birinci sırada
yer aldığı görülmektedir. AB ülkeleri ortaklı uluslararası sermayeli şirketlerin
içinde Almanya 5.891 adet şirket ile birinci sırayı alırken, onu İngiltere (2.723
adet) ve Hollanda (2.388 adet) izlemektedir
•
39.738 adet uluslararası sermayeli şirketin illere göre dağılımına
bakıldığında; İstanbul ilinin 23.650 adet ile birinci sırada yer aldığı
görülmektedir. İstanbul ilini Antalya (4.264 adet), Ankara (2.422 adet) ve İzmir
(2.035 adet) illeri takip etmektedir.
NOT: Bu rapor RYKGM - Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi tarafından güvenilir
olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle,
sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır. Bu raporda yer verilen görüş ve
değerlendirmeler, hiçbir şekilde T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın kurumsal görüş ve
yaklaşımını yansıtmamaktadır.
8