kirlenmiş saha risk değerlendirme teknik tebliği

KİRLENMİŞ SAHA
RİSK DEĞERLENDİRME
Akademisyenler ve Danışman Firmalar - Kirlenmiş Sahalar
Yönetimi Çalıştayları:
Yeni Yönetmeliğin Getirdiği Güçlükler ve Fırsatlar;
9 Aralık 2015
Kirlenmiş Sahalar Yönetim Sistemi
Potansiyel
Saha
Teşhis
Kayıt
Ek-2
Tablo 2
Faaliyet Ön
Bilgi Formu
Değerlendirme
Şüpheli
Saha
1. Aşama
Değerlendirme
Puanlamalı
Değerlendirme
Takip Gerektiren
Saha
Takip Gerektirmeyen
Saha
2. Aşama
Değerlendirme
Kaner riski > 10-6
Tehlike indeksi > 1
Kirlenmiş Saha
Temizleme
Temizlenmiş
Saha
sağlık
riski
yaratma
riski
artiyor
İkinci Aşama Değerlendirme
BİRİNCİ AŞAMA
DEĞERLENDİRME
İKİNCİ AŞAMA
DEĞERLENDİRME
Risk Değerlendirme
Saha ve Kirlilik
Karakterizasyonu
Jenerik Risk
Değerlendirme
Kirlenmiş Saha
TEMİZLEME
Sahaya Özgü Risk
Değerlendirme
Saha Durum ve Risk
Değerlendirme Ön
ve Nihai Raporları
Takip
Gerektirmeyen
Saha
İKİNCİ AŞAMA DEĞERLENDİRME
Temizleme gerekli mi değil mi?
Sağlık riski sonuçları ile karar verilir
 Kaner riski
 Kanser dışındaki sağlık riskleri
Sağlık riski
Saha ve Kirlilik Karakterizasyonu
Jenerik Risk Değerlendirme
Sahaya Özgü Risk Değerlendirme
http://www.employee-wellness
-programs.com/images/
health-risk-assessment.jpg
Saha ve Kirlilik Karakterizasyonu
Sahadaki kirleticiler
Saha ve çevresinin mevcut ve
potansiyel arazi kullanım amaçları
Başlıca kirletici kaynaklarındaki
ve kirlenmiş çevresel ortamlardaki
kirletici konsantrasyonları
Kirletici kaynaklarının özellikleri
ve kirletici yayma potansiyelleri
Saha ve çevresinin özellikleri
Saha ve çevresindeki potansiyel
reseptörler
Kavramsal Saha Modeli
Eksiksiz Taşınım Yolu
Bir kirleticinin insan sağlığı üzerinde olumsuz sağlık etkileri
yaratabilmesi için kirletici kaynağı, kirletici ile temasın
oluşacağı maruziyet noktası (maruz kalınan çevresel ortam) ve
maruziyet yolu gereklidir. Bu üç temel öğenin mevcut olduğu
taşınım yoluna eksiksiz taşınım yolu denir.
maruziyet noktası  musluk suyu
maruziyet yolu  yutma
kirletici
kaynağı
Jenerik Risk Değerlendirmesi
Bir ön değerlendirme çalışmasıdır.
Saha ve Kirlilik Karakterizasyonu aşamasında toplanan
bilgi/verilerden yararlanılır.
JENERİK SENARYO (MRE)
Kirliliğe makul bir süre azami düzeyde maruz kalma
Toprağın yutulması ve deri teması yoluyla emilim,
Kaçak tozların dış ortamda solunmaları,
Uçucu maddelerin dış ortamda solunmaları,
Kirleticilerin yeraltı suyuna taşınması ve yeraltı suyunun içilmesi.
SAHA ÖN (İLK) ÖRNEKLEME ÇALIŞMASI
Yüzey toprağı (HK_YT_SK) ve yüzey altı toprağı (HK_YAT_SK)
Yeraltı suyu (HK_YS_SK)
(sadece yeraltı suyunun eksiksiz bir taşınım yolu olup olmadığının belirlenmesinde kullanılır)
Jenerik Risk Değerlendirmesi
Jenerik
Risk
Değerlendirmesi
Sahaya Özgü
Risk Değerlendirmesi
1. Toprağın yutulması ve deri teması yoluyla emilim- TYDT
2. Kaçak tozların dış ortamda solunmaları - KTS
3. Uçucu maddelerin dış ortamda solunmaları - UMS
4. Kirleticilerin yeraltı suyuna taşınması ve yeraltı suyununiçilmesi - YSİ
Jenerik Risk Değerlendirmesi
JENERİK RİSK DEĞERLENDİRMSİ
Uyumlu taşınım yolları, dolayısıyla bu taşınım yolları ile reseptöre
ulaşan tüm hedef kirleticiler için Jenerik Risk Değerlendirmesi
yapılır.
OLASI KARARLAR
Saha “Takip Gerektirmeyen Saha” olarak sınıflandırılabilir.
Sahaya Özgü Risk Değerlendirmesi yapılmasına karar verilebilir.
Sahaya Özgü Risk Değerlendirmesi
Jenerik Risk Değerlendirmesi  mevcut veri/bilgi
koruyucu jenerik değerler
Sahaya Özgü Risk Değerlendirmesi  sahaya özgü veri/bilgi
Fayda maliyet analizi
Her bir hedef kirleticiden kaynaklanacak sağlık riskleri
hesaplanır:
Kanser riski
Risk, R = kronik günlük kimyasal alım x eğim faktörü
Kanser dışındaki sağlık riskleri
Tehlike oranı, HO = maruz kalınan miktar / referans doz
Toplam Risk ve Toplam Tehlike İndeksi
Risk(eksiksiz taşınım yolu j)
= reseptörün eksiksiz taşınım yolu j vasıtasıyla alacağı
kimyasallardan geliştireceği kanser riski
Riskij = j eksiksiz taşınım yolu ile reseptöre ulaşan i kimyasalının sebep olacağı kanser
riski
HI (eksiksiz taşınım yolu j) = reseptörün eksiksiz taşınım yolu j vasıtasıyla alacağı
kimyasallardan kaynaklanacak kanser dışındaki sağlık riskleri
HIij = j eksiksiz taşınım yolu ile reseptöre ulaşan i kimyasalının sebep olacağı kanser dışındaki
sağlık riski
Sahaya Özgü Risk Değerlendirmesi
Kavramsal Saha Modelinin Güncellenmesi
Saha Karakterizasyonu
Hedef Kirleticilerden Kaynaklanan Sağlık Risklerinin
Hesaplanması
Toplam Kanser Riski ve Toplam Tehlike İndeksi’nin
Hesaplanması
Belirsizliklerin Tanımlanması
Risk Sonuçlarının Raporlanması  Çizelge 5.3.
Her bir reseptör-arazi kullanım amacı kombinasyonu
için bir çizelge hazırlanacak.
Kaynağın kirlettiği çevresel ortamlar:
• yüzey toprağı,
• yüzey altı toprağı ve
• yeraltı suyu olabilir
Sahaya Özgü Risk Değerlendirmesi
TEMİZLEME KARARI
OLASI KARARLAR
“Temizleme İşlemi Gerekli Değildir”
Tüm reseptör-arazi kullanım amacı kombinasyonları için Toplam
Risk ve Toplam Tehlike İndeksi sırasıyla 10-4 ve 1 sınırlarını
sağlanıyorsa sahada temizleme işlemi gerekli değildir.
“Temizleme İşlemi Gereklidir”
Toplam Risk’in 10-4’den büyük ya da Toplam Tehlike İndeksi’nin
1’den büyük olduğu tüm reseptör-arazi kullanım amacı
kombinasyonları için temizleme işlemi gerçekleştirilmesi
gereklidir.
Temizleme Hedeflerinin (kaynağın kirlettiği çevresel
ortamdaki konsantrasyonu) Belirlenmesi
Temizleme gerektirebilecek çevresel ortam(lar)ın belirlenmesi
yüzey toprağı, yüzey altı toprağı veya yeraltı suyu
Temizleme gerektiren hedef kirleticilerin belirlenmesi
10-6
ve
1
Temizleme Hedeflerinin Belirlenmesi
Kimyasala Özgü Temizleme Hedefinin Belirlenmesi
Kloroform için kimyasala-özgü temizleme hedefi aşağıdaki iki sorunun
yanıtı kullanılarak belirlenecektir:
1. Kaynağın kirlettiği çevresel ortamdaki yani yeraltı suyundaki
Kloroform konsantrasyonu ne olmalı ki sahayı yerleşim amaçlı
kullanan bir yetişkinde oluşacak kanser riski 10-6 olsun?
2. Kaynağın kirlettiği çevresel ortamdaki yani yeraltı suyundaki
Kloroform konsantrasyonu ne olmalı ki sahayı yerleşim amaçlı
kullanan bir yetişkinde oluşacak kanser dışındaki sağlık
risklerini temsil eden tehlike indeksi değeri 1 olsun?
SORU
VE
ÖNERİLER