Eğitim, semantik web`den en fazla yararlanan

http://www
http://www.bilisimdergisi.org/s146
TEDÜ Eğitim Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Petek Aşkar:
Eğitim, semantik web’den en fazla yararlanan alanlardan biri olmaya aday
İ
nternet, web teknolojileri ve elektronik veri tabanları sayesinde çok zengin ve
geniş içerik kaynaklarına ulaşabildiğimiz bir çağı yaşıyoruz. Aynı zamanda ise
baş etmekte zorlandığımız bir içerik yığını ile de karşı karşıyayız. Eğitimciler ve
bilişimciler olarak, bu sorunu bilgi/ bilgisayar/ medya okuryazarlığı gibi kavramların
üzerinde çalışarak, onları tanımlayarak ve becerileri listeleyerek aşmaya çalışıyoruz.
Öte yandan, 2001 yılında Tim Berners Lee tarafından ortaya atılan semantik web
kavramı, iyi tanımlanmış ve ilişkilendirilmiş enformasyonun ve hizmetlerin web
ortamında elektronik olarak okunabilir ve anlaşılabilir bir şekilde kullanıcıya
sunulmasını hedefliyor ve böylece yukarıda sözü edilen zorluklara bir çözüm
getiriyor. Bunun için de ontolojiler, kilit rol oynuyor.
Eğitimde uygulamaları neler olabilir?
Semantik web, web hizmetlerine kattığı akıllılık işlevinin avantajı ile birçok disiplinin
ilgi alanı hale geldi. Bu disiplinlerden biri de, bilginin anlamlı organizasyonunun önemli
olduğu eğitim alanı. Eğitimin zaten bilgiyi anlamlı bir şekilde örgütleme ve bunu çeşitli
medya türleri ile iletme ve sunma işlevi bulunuyor. Bu açıdan bakıldığında eğitim,
semantik web’den en fazla yararlanan alanlardan biri olmaya aday.
Öğrenme ortamına semantik web, üç temel katkı sağlıyor. Birincisi, etkili bilinti
(enformasyon) depolama ve düzenleme kapasitesi. Semantik web, bilintiden kolayca
bilgi çıkarılmasını (knowledge from information) sağlıyor. Birbirleri ile ilişkili çeşitli
ontolojiler ile bilinti, düzeltme, analiz etme, işleme ve tekrar yapılandırılmasına olanak
tanıyan tanımlayıcılar ile işaretlenebiliyor. İkinci katkısı öğretmen, öğrenci ve içerik gibi
çeşitli pedagojik alanların ilişkisel olarak kullanımına olanak tanıması oluyor. Üçüncü
katkı olarak da, öğrenmenin en önemli bileşenlerinden olan insan-insan iletişimini
destekliyor.
Semantik web, ayrıca öğrenme tasarımına dinamik bir yapı getirdi. Derslerin bu
anlamsal yapı ile sunulması bazı problemleri kısmen çözebilecek gibi görünüyor.
Web tabanlı derslerin daha esnek, problem tabanlı, doğrusal olmayan ve öğrenen
özelliklerine göre uyarlanabilir olarak geliştirilmesine olanak veriyor.
Örneğin, kazanımları ele alalım. Öğretim sürecinde ve sonunda, bireylerin sahip
olması beklenen bilgi, beceri, yetenek, tutumlar ve değerler öğretim programları ile
belgeleniyor. Biz bunlara kazanım diyoruz. Kazanımların sınıflandırılması ise Bloom’un
taksonomisinden başlayarak çeşitli akademisyenler tarafından hiyerarşik bir yapıda ele
alınıyor. Oysa, kazanımı oluşturan kavram ve bilişsel becerilerin ontolojik yapısını ortaya
koyarak, ilişkilendirme ve ağsal bir modellemeye gitmek, indirgemeci bir yaklaşımdan
daha çok eğitime, öğrenme ve öğretmeye katkı sağlar. Belki de eğitimin birçok
sorununa cevap olabilecek nitelikte olabilir.
Ontolojilerin e-öğrenme ortamındaki kullanım alanlarından biri öğrenme nesneleri,
diğeri ise ölçme nesneleridir. Büyük miktarda öğrenme nesnesinin/ ölçme nesnesinin
online erişilebilir olmasına ve bunların üstverileriyle tanımlı olmalarına rağmen
bu kaynakların tekrar kullanılabilmesi için düzenlenmiş adresleme sistemi veya
120
2012 EYLÜL
Dosya:
yöntemine ihtiyaç var. Üstveri, öğrenme/ölçme nesnesinin içeriğini
tanımlamada yeterli bir bilgi sağlarken öğrenme/ölçme nesnesinin kesin
olarak anlamsallaştırılmasına yardımcı olamamaktadır. Örneğin aynı ya da
benzer konu alanındaki öğrenme/ölçme nesneleri birbirleriyle nasıl ilişkilidir?
Bu ilişkiler, öğrencilere göre nasıl ontolojiler öğrenme nesnelerinin tekrar
kullanılabilirlik özelliğini işlevselleştirmekte önemli bir role sahiptir.
Ayrıca öğrenme nesnelerinin ontolojisi ile öğrenme bağlamına dayalı öğretim
tasarımları üretmek mümkün. Farklı öğrenme durumları, öğretim kuramları
ve etkinlikleri için öğrenme nesneleri ile oluşturulan öğretim tasarımında
ontolojiler öğrenme nesnelerinin birbiri ile tutarlılığı ve üst verilerin birlikte
işlerliğini artırmaktadır.
Ontolojilerin e-öğrenme ortamlarındaki bir diğer kullanımı da öğrenenin
sistemde konumlandırılması ve tanımlanmasıdır. Bu da ölçme/ öğrenme
nesnelerinin bilişsel beceriler ve kavramlar ile öğrenen profillerinin
ilişkilendirilmesi ile mümkün. Böylece sürecin kolaylaştırılması ve hızlanması
sağlanabilir.
Anlamsal – semantik Web, ne kadar gerçekleşti?
AYLIK BİLİŞİM KÜLTÜRÜ DERGİSİ
121