B*LE**KLER - WordPress.com

BİLEŞİKLER
1
Bileşik Nedir?
 Farklı cinsteki atomların belirli oranlarla kimyasal özelliklerini
kaybederek birleşmeleriyle oluşan yeni saf maddelere bileşik
denir.
2
BİLEŞİKLERİN ÖZELLİKLERİ
1– Aynı cins molekül ve farklı cins atomdan oluşmuşlardır.
2– Saftırlar (Arı).
3– Homojendirler.
4– Yoğunluk, erime ve kaynama noktaları karakteristiktir.
5– Kimyasal yolla bileşenlerine ayrışırlar.
6– Formülle gösterilirler (CO, H2O, HNO3).
3
BİLEŞİK FORMÜLLERİ
1– Kaba Formül (Basit Formül) (Ampirik Formül): Bir
bileşiği oluşturan elementleri ve bu elementler arasındaki en
basit oranı gösteren formüldür.
2– Molekül Formülü (Kimyasal Formül): Bileşiği oluşturan
temel birimi ve bu birimdeki atomların sayılarını gösteren
formüldür.
4
Kaba Formül (Basit Formül)
 Kaba formülden; bileşikte hangi elementlerin bulunduğu,
bileşikteki elementlerin sayıca (molce) oranı, eğer atom
ağırlıkları verilirse bileşikteki elementlerin kütlece oranı
bulunabilir.
5
Molekül Formülü
 Molekül formülünden; kaba formülden anlaşılan her şey
anlaşılabilir, ayrıca bileşiği oluşturan elementlerin sayıları
ve atom ağırlıkları verilirse bileşiğin mol kütlesi
bulunabilir.
 Her iki formülden de fiziksel veya kimyasal özellik
anlaşılamaz.
6
Değerlik Ve Yükseltgenme Basamağı Farkı
 Değerlik, bir atomun bağlayabileceği hidrojen atomu




sayısıdır. Değerlikte + ve – söz konusu değildir, rakamsal
değerlerdir.
Yükseltgenme basamağı ise taneciğin elektriksel yüküdür.
Nötr atom, verdiği elektron sayısı kadar + yükseltgenme
basamağı; aldığı elektron sayısı kadar da – yükseltgenme
basamağı kazanır.
Örneğin; sodyum iyonunun değerliği 1’dir, yükseltgenme
basamağı ise +1’dir.
Bu farka çok dikkat edilmemektedir. Değerlik de
yükseltgenme basamağı gibi aynı anlam için
kullanılmaktadır.
7
Formül Yazma
 Formül yazarken çaprazlama yapılır.
 Öncelikle pozitif değerlikli element yazılır.
 Değerlikler bilinmelidir.
 Değerliği değişken olanlar bilinmelidir.
8
Bileşiklerin İsimlendirilmesi
 1– METAL + AMETAL
 NaCl: Sodyum klorür
 CaF2: Kalsiyum florür
 MgO: Magnezyum oksit
 AlN: Alüminyum nitrür
 K2S: Potasyum sülfür
 Ba3P2: Baryum fosfür
9
2– METAL + KÖK
• LiNO3: Lityum nitrat
• Mg3(PO4)2: Magnezyum fosfat
3– KÖK + AMETAL
• NH4Cl: Amonyum klorür
• (NH4)2S: Amonyum sülfür
• 4– KÖK + KÖK
• NH4OH: Amonyum hidroksit
karbonat
(NH4)2CO3: Amonyum
10
5- Değerlik Değiştiren Metallerin Bileşikleri
• FeO: Demir (II) oksit
• Fe2O3: Demir (III) oksit
• PbCl2: Kurşun (II) klorür
• PbCl4: Kurşun (IV) klorür
• Bileşiklerinde değerliği değişkenlik gösteren metaller: Fe,
Mn, Pb, Sn, Cr, Au, Hg, Cu.
11
6– AMETAL + AMETAL
1– mono
2– di
3– tri
4– tetra
5– penta
6– hegza
7– hepta
8– okta
9– nona
10– deka
 NO: Azot monoksit
 NO2: Azot dioksit
 N2O5: Diazot pentaoksit
 PCl3: Fosfor triklorür
 CS2: Karbon disülfür
 CO: Karbon monoksit
12
Bileşiklerin Sınıflandırılması
1– ASİTLER
2– BAZLAR
3– OKSİTLER
4– TUZLAR
13
OKSİTLER
Oksitler; Oksijenin yanında tek cins elementin bulunduğu
(OF2 hariç) bileşiklerdir.
Asit Oksitler (Ametal Oksitler)
• Ametallerin oksijence zengin oksitlerine denir. Örneğin:
CO2, NO2, N2O5, SO3, SO2.
• Asit oksitlerin suyla tepkimelerinden asitler, bazlarla
tepkimelerinden tuz ve su oluşur.
14
2– Bazik Oksitler (Metal Oksitler)
• Metallerin oksitlerine denir. Örneğin: Na2O, CaO, Li2O.
• Bazik oksitlerin suyla tepkimelerinden bazlar, asitlerle
tepkimelerinden tuz ve su oluşur.
15
3– Nötr Oksitler
• Ametallerin oksijence fakir oksitlerine denir. Örneğin: CO,
NO, N2O.
• Nötr oksitler; suyla, bazlarla ve asitlerle tepkime vermezler.
• Oksijenle yanarak asidik oksitlerine dönüşürler.
16
4– Anfoter Oksitler
• Anfoter metallerin oksitlerine denir. Örneğin: Al2O3, Cr2O3,
ZnO, PbO, SnO.
• Anfoter oksitlerin bazlar ve asitlerle tepkimelerinden tuz ve
su oluşur. Suyla tepkime vermezler.
5– Peroksitler
• Oksijenin –1 değerlikli olduğu oksitlerdir.1A ve 2A grubu
metallerinin peroksitleri vardır. Örneğin: Na2O2, Li2O2,
H2O2, K2O2, CaO2, MgO2, BaO2.
• Peroksitler ısıtıldıklarında normal oksitlerine dönüşür.
• H2O2 + ısı → H2O + 1/2O2
17
6– Bileşik Oksitler
• Birden çok değerlik alan metallerin birden çok değerliğinin
bir arada bulunduğu oksitlerdir. Örneğin:
• FeO . FeO2 → Fe3O4
• PbO . PbO2 → Pb2O3
• PbO . Pb2O3 → Pb3O4
18
TUZLAR
 Anyon ve katyon içeren, suda genelde çözünebilen, suda
çözündüğünde veya sıvı hâlde elektriği iletip katı hâlde
iletmeyen, oda şartlarında katı hâlde bulunan maddelerdir.
19
TUZ ÇEŞİTLERİ
1– Asidik Tuz
Kuvvetli asitle zayıf bazların tepkimesinden oluşan veya
yapısında H+ iyonu (NaHSO4) bulunduran tuzlardır.
2– Bazik Tuz
Kuvvetli bazların zayıf asitlerle tepkimesinden oluşan veya
yapısında (OH)– iyonu bulunduran tuzlardır (MgOHCl).
20
3– Nötr Tuz
Denk kuvvetlerde asit ve bazın tepkimesinden oluşan
tuzlardır.
4– Çift Tuz
KAl(SO4)2 → K+ + Al+3 + 2SO4–2
5– Kompleks Tuz
Fe3[Fe(CN)6]2 → 3Fe+2 + 2[Fe(CN)6]–3
21
Elementlerden Bileşik Oluşması
 Evren var olduğunda oluşan bileşiklere örnek
H + H → H2 + enerji
 Her an oluşanan bileşiklere örnek
C + O2 → CO2 + enerji
22
Dalton’un Tanecikli Yapıyı Açıklamada Takip Ettiği Yol
 Dalton, maddeleri tarttı.
 Birleştirdi.
 Bazısının 1/2, bazısının 7/4, bazısının 1/8 oranında
birleştiğini gördü.
 Buradan şu sonuca gitti: Madde tanecikli yapıdadır.
23
Bilim Adamı Element Bulmak İçin Mi İşe Başlamıştır?
• EVET! Günümüzde nükleer laboratuvarlarda yapay
elementler elde edilmektedir.
• HAYIR! Fe2O3, doğada hematit adındaki demir bileşiğidir;
kömürle ısıtıldığında demir elementi elde edilir. İlk elde
edilişi gayriiradi olabilir.
• Fe2O3 + 3C + yüksek sıcaklık → 2Fe + 3CO
24
İnsanlar Sönmüş Kireç Bileşiğini Nasıl Keşfetti!
 Kireç taşını ısıttılar.




CaCO3 + yüksek sıcaklık → CaO + CO2
Yağmur yağınca bulamaç oldu.
CaO + H2O → Ca(OH)2
Elleri kirlenince duvara sürdüler.
Duvarın kirliliği gitti.
Böylece badana maddesi keşfedilmiş oldu.
25
Element Tanımıyla İlgili Söylem Hataları
 Her elementin yapı taşı atom değildir. Yapı taşı molekül
olan elementler de vardır. Bunlara element molekülleri
denir.
 Element tanımında; “aynı cins atomdan oluşan saf madde”
derken izotoptan söz etmelidir; çünkü her bir aynı cins
atomun farklı izotopu vardır, bu yönüyle farklı atom
olmaktadır.
26
Bileşik Tanımıyla İlgili Söylem Hataları
 Her bileşiğin yapı taşı molekül değildir. Yapı taşı formül–
birim olan bileşikler de vardır.
 Bileşik diyebilmemiz için farklı cins atomların kimyasal
yolla birleşmesi gerekir. Aynı cins atomların kimyasal yolla
birleşmesinden oluşan element molekülleri, elementtir;
bileşik değildir.
27
Dinlediğiniz için
Teşekkürler 
28