Örnek - SABİS

7. HAFTA
MALİ VE TİCARİ BORÇLARA İLİŞKİN
DÖNEMSONU İŞLEMLERİ
30- MALİ BORÇLAR HESAP GRUBU
Bu hesap grubunda, kredi kurumlarına olan kısa vadeli borçlar ile kısa
vadeli para ve sermaye piyasası araçları ile sağlanan krediler ve
vadesine bir yıldan daha az bir süre kalan uzun vadeli mali borçların
anapara taksit ve faizleri izlenir. Bu grup aşağıdaki hesaplardan
oluşmaktadır.
300 BANKA KREDİLERİ HESABI
301 FİNANSAL KİRALAMA İŞLEMLERİNDEN BORÇLAR HESABI
302 ERTELENMİŞ FİNANSAL KİRALAMA BORÇLANMA MALİYETLERİ HESABI(-)
303 UZUN VADELİ KREDİLERİN ANAPARA TAKSİTLERİ VE FAİZLERİ HESABI
304 TAHVİL ANAPARA BORÇ TAKSİT VE FAİZLERİ HESABI
305 ÇIKARILMIŞ BONO VE SENETLER HESABI
306 ÇIKARILMIŞ DİĞER MENKUL KIYMETLER HESABI
308 MENKUL KIYMETLER İHRAÇ FARKLARI HESABI (-)
309 DİĞER MALİ BORÇLAR HESABI
BANKA KREDİLERİ HESABININ ENVANTER VE
DEĞERLEMESİ
Envanteri: Bankalardan gelen hesap özetleri
Değerleme Ölçeği: Mukayyet Değer
Dönem sonu işlemleri:
a) Hataların düzeltilmesi
b) Dönemsonuna kadar işlemiş olan kredi faizlerinin
kaydı
c) Dönemsonuna kadar tahakkuk etmiş kredi faizlerinin
hesaplanması ve kaydı
DÖNEMSONUNA KADAR İŞLEMİŞ KREDİ
FAİZLERİNİN KAYDI
Dönemsonunda, kullanılan kredilere ilişkin olarak ilgili banka
veya finans kurumu tarafından işletmenin hesabına yansıtılan faiz
tutarları varsa bu tutarlar için dönemsonunda aşağıdaki kayıt
yapılır.
31/12/20-780 FİNANSMAN GİDERLERİ HESABI
300 BANKA KREDİLERİ HESABI
Kredi Hesabına İşlenen Faiz Tutarının Kaydı
XX
XX
DÖNEMSONUNA KADAR İŞLEMİŞ KREDİ
FAİZLERİNİN KAYDI- ÖRNEK
Örnek: 31.12.2009’da yapılan kontrollerde, işletmenin dönem
içinde “A” bankasından almış olduğu 10.000 TL tutarındaki kredi
için banka tarafından 1.300 TL faiz tahakkuk ettirildiği ve hesaba
işlendiği görülmüştür.
31/12/2009
780 FİNANSMAN GİDERLERİ HESABI
300 BANKA KREDİLERİ HESABI
Kredi Hesabına İşlenen Faiz Tutarının Kaydı
1.300
1.300
DÖNEMSONUNA KADAR TAHAKKUK ETMİŞ
KREDİ FAİZLERİNİN KAYDI
Dönemsonunda işletmenin kredi borcu varsa ve bu borca ilişkin
olarak dönemsonuna kadar işletilen bir faiz tutarı sözkonusu
değilse işletmenin kredi sözleşmesi vasıtasıyla dönemsonuna
kadar tahakkuk etmiş faiz tutarını hesaplaması ve kayıt altına
alması gereklidir. Böyle bir kayıt tahakkuk esasının gereği olup,
finansman giderinin ait olduğu yıl içerisinde gider yazılmasını
sağlayacaktır.
31/12/20--
780 FİNANSMAN GİDERLERİ HESABI
381 GİDER TAHAKKUKLARI HS.
“N” Yılına Ait Faiz Giderinin Kaydı
XX
XX
DÖNEMSONUNA KADAR TAHAKKUK ETMİŞ
KREDİ FAİZLERİNİN KAYDI- ÖRNEK
Örnek: İşletme İş Bankasından 01.04.2009 tarihinde vadesi 1 yıl
olmak üzere 40.000 TL tutarında kredi almıştır. Kredi tutarı,
işletmenin aynı banka nezdindeki …. No’lu mevduat hesabına
yatırılmıştır. Kredinin yıllık faizi % 20’dir ve kredinin faizi
anaparayla birlikte vade sonunda ödenecektir.
01/04/2009
102 BANKALAR HESABI
01. İş Bankası Alacaklı Cari Hesabı
300 BANKA KREDİLERİ HESABI
01. İş Bankası Borçlu Cari Hesabı
İş Bankasından Alınan Kredinin Kaydı
40.000
40.000
ÖRNEK- DEVAMI
-2009 yılı için 9 aylık (01.04.2009-31.12.2009) faiz tahakkuk
etmiştir. Bu bilgilere göre 2009 yılına ait finansman gideri tutarı
aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.
40.000 x 20 x 9
1.200
= 6.000 TL
31/12/2009
780 FİNANSMAN GİDERLERİ HESABI
381 GİDER TAHAKKUKLARI HS.
2009 Yılına Ait Faiz Giderinin Kaydı
6.000
6.000
32- TİCARİ BORÇLAR HESAP GRUBU
Bu hesap grubu, işletmenin ticari ilişkileri nedeniyle ortaya çıkan
senetli ve senetsiz borçların kaydedildiği hesapları kapsar. Bu grup
aşağıdaki hesaplardan oluşmaktadır.
320 SATICILAR HESABI
321 BORÇ SENETLERİ HESABI
322 BORÇ SENETLERİ REESKONTU HESABI (-)
326 ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR HESABI
329 DİĞER TİCARİ BORÇLAR HESABI
SATICILAR HESABININ ENVANTER VE
DEĞERLEMESİ
Envanteri: Satıcılarla mutabakat yapılır.
Değerleme Ölçeği: Mukayyet Değer
Dönem sonu işlemleri:
a) Hataların düzeltilmesi
b) Vazgeçilen borçlara ilişkin işlemler
A) HATALARIN DÜZELTİLMESİ- ÖRNEK
Örnek: İşletmenin 31.12.2009’da Satıcı “C” ile yaptığı mutabakat
sonucunda Satıcı “C”ye 10.000 TL borcu olduğu görülmüştür. Aynı tarihte
Satıcı “C” ye ait hesabın borç toplamı 60.000 TL, alacak toplamı 54.000
TL’dir. Aradaki farkın nedeni araştırılmış ve farkın 12.12.2009 tarihinde,
daha önceki bir tarihte işletmenin borcuna karşılık Satıcı “M”ye yapılan
4.000 TL tutarındaki ödemenin yanlışlıkla Satıcı “C”ye yapılmış gibi
kaydedildiğinden kaynaklandığı tespit edilmiştir.
31/12/2009
320 SATICILAR HESABI
08. Satıcı “M”
320 SATICILAR HESABI
020. Satıcı “C”
Hata Düzeltme Kaydı
4.000
4.000
B) VAZGEÇİLEN BORÇLARA İLİŞKİN İŞLEMLER
Şayet işletmenin vazgeçilmiş olan veresiye borçları varsa, sözkonusu
borç tutarlarının kayıtlı oldukları borç hesaplarından çıkarılması
gerekir. Dönemsonunda böyle bir durum tespit edilmişse, vazgeçilen
borç tutarının hesaplardan çıkarılması gerekir.
Vazgeçilen kredili borçlara ilişkin olarak aşağıdaki muhasebe kaydı
yapılır.
31/12/20--
320 SATICILAR HESABI
549 ÖZEL FONLAR HESABI
Vazgeçilen Borçlara Ait Kayıt
XX
XX
B) VAZGEÇİLEN BORÇLARA İLİŞKİN İŞLEMLERDEVAMI
Alacaklısı tarafından değersiz alacak niteliğine sahip olan alacaklar
borçlu için de vazgeçilen alacak niteliğindedir. Bu tip alacaklar
VUK’un 324. maddesinde belirtilen “Konkordato veya sulh
yoluyla alınmasından vazgeçilen alacaklar, borçlunun defterlerinde
özel bir karşılık hesabına alınır. Bu hesabın muhteviyatı alacaktan
vazgeçildiği yılın sonundan başlayarak üç yıl içinde zararla itfa
edilmediği takdirde kar hesabına naklolunur.” hükümlerine tabi
olacaktır.
Konkordato veya sulh yoluyla vazgeçilen alacak tutarı, borçlu
açısından kar hükmünde olup, borçlunun defterinde özel bir karşılık
hesabına alınır ve üç yıl içinde zararla itfa edilmediği takdirde
izleyen yıl kara aktarılır.
VAZGEÇİLEN BORÇLARA İLİŞKİN İŞLEMLERÖRNEK
Örnek: İşletmenin 10.000 TL veresiye alacaklı olduğu “A” AŞ. ödeme
güçlüğüne düşmüş 2009 yılı içerisinde konkordato ilan etmiştir. İşletme
konkordato anlaşması kapsamında alacağının yarısının tahsilinden
vazgeçmiştir.
- “A” AŞ.’nin Yapacağı Yevmiye Kaydı
31/12/2009
320 SATICILAR HESABI
02. Alacaklı İşletme (X)
549 ÖZEL FONLAR HESABI
02. Vazgeçilen Borçlar Fonu
“Vazgeçilen Borç” Tutarının Özel Fonlar Hesabına Aktarılması
5.000
5.000
ÖRNEK- DEVAMI
* Sözkonusu tutar 3 yıl içerisinde zararla itfa edilemezse aşağıdaki
kayıt yapılacaktır.
31/12/2012
549 ÖZEL FONLAR HESABI
02. Vazgeçilen Borçlar Fonu
679 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER
VE ZARARLAR HESABI
“Vazgeçilen Borç” Tutarının Kar Hesabına Devri
5.000
5.000
BORÇ SENETLERİ HESABININ ENVANTER VE
DEĞERLEMESİ
Envanteri: Satıcılarla mutabakat yapılır.
Değerleme Ölçeği: Mukayyet Değer veya Tasarruf Değeri
Dönem sonu işlemleri:
a) Hataların düzeltilmesi
b) Borç senetlerinin tasarruf değer ölçeği ile değerlenmesi
c) Vazgeçilen borçlara ilişkin işlemler
BORÇ SENETLERİNİN TASARRUF DEĞER ÖLÇEĞİ
İLE DEĞERLENMESİ
* Hesaplanan reeskont tutarına ilişkin olarak dönemsonunda aşağıdaki
kayıt yapılır:
31/12/200X
322 BORÇ SENETLERİ REESKONTU HESABI(-)
XX
647 REESKONT FAİZ GELİRLERİ
HESABI (-)
XX
Borç Senetlerine İlişkin Reeskont Tutarının Kaydı
* Sözkonusu reeskont tutarına ilişkin olarak izleyen dönemin başında
aşağıdaki kayıt yapılır:
01/01/200Y
657 REESKONT FAİZ GİDERLERİ HESABI
322 BORÇ SEN. REESKONTU HS.(-)
Reeskont İşleminin İptaline İlişkin Kayıt
XX
XX
BORÇ SENETLERİNİN TASARRUF DEĞER ÖLÇEĞİ
İLE DEĞERLENMESİNE İLİŞKİN ÖRNEK
Örnek: 31.12.2009 tarihinde işletmenin senetli borç hesaplarında yaptığı
kontrollerde keşide tarihi 10.06.2009 olan, 9 ay vadeli, % 20 faiz oranlı,
6.000 TL nominal değerli senetli borcunun olduğu görülmüştür. Bu
bilgilere göre senedin 31.12.2009 tarihindeki reeskont tutarı aşağıdaki gibi
hesaplanacaktır.
Reeskont Tutarı =
6.000 x 20 x 204
= 603,25 TL
36.500 + (20 x 204)
31/12/2009
322 BORÇ SENETLERİ REESKONTU HESABI(-)
647 REESKONT FAİZ GELİRLERİ
HESABI (-)
Borç Senetlerine İlişkin Reeskont Tutarının Kaydı
603,25
603,25
ÖRNEĞİN DEVAMI
AKTİF
“X” İŞLETMESİNİN 31.12.2009 TARİHLİ BİLANÇOSU
PASİF
321 BORÇ SENETLERİ HESABI
6.000
322 BORÇ SEN.REESKONTU(-)
603,25
İzleyen dönemin başında yapılacak kayıt:
01/01/2010
657 REESKONT FAİZ GİDERLERİ HESABI
322 BORÇ SEN. REESKONTU HS.(-)
Reeskont İşleminin İptaline İlişkin Kayıt
603,25
603,25
VAZGEÇİLEN BORÇLARA İLİŞKİN İŞLEMLERÖRNEK
Örnek: 31.12.2009 tarihinde senetli borçlarda yapılan kontrollerde,
işletmenin 2.000 TL’lik senetli borcunun “vazgeçilen borç” haline geldiği,
buna yönelik olarak dönem içinde herhangi bir kaydın yapılmadığı
görülmüştür. Sözkonusu borca ilişkin olarak dönemsonunda yapılması
gereken yevmiye kaydı aşağıdaki gibi olacaktır.
31/12/2009
321 BORÇ SENETLERİ HESABI
549 ÖZEL FONLAR HESABI
02. Vazgeçilen Borçlar Fonu
“Vazgeçilen Borç” Tutarının Özel Fonlar Hesabına Aktarılması
2.000
2.000