Slayt 1 - Sakarya Üniversitesi | Sağlık Bilimleri Fakültesi

advertisement
KİŞİLİK
BOZUKLUKLARI
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
ŞİZOİD KB.
ŞİZOTİPAL KB.
ANTİSOSYAL KB.
HİSTRİONİK KB.
NARSİSİSTİK KB.
ÇEKİNGEN KB.
BAĞIMLI KB.
BORDERLİNE (SINIRDA) KB.
OBSESİSİF – KOMPULSİF KB.
HEMŞİRELİK GİRİŞİMLERİ
 Kişilik; sosyal insanı bireyselliği ve birlikteliği
içinde tek ve farklı kılan,kendini ifade edişini,ilişki
tarzını belirleyen ve çevreye özgün uyumunu
sağlayan psikofizyolojik sistemlerin dinamik ve
açık örgütlenmesidir.
 Kişilik kalıpları en sağlıklı yapılarda bile çok
esnek değildir,mevcut olan muhafazakarlığın
uyumu ve doyumu optimize ettiği sürece sağlıklı
kabul edilir.ancak kişilik bozukluğunda bu işlev
bozulur.
 Karikatürize bir hal alan patolojik tutarlılık
değişime bütünüyle kapalı bir katılığa dönüşür.
KB; yaşam kalitesini bozar.
GENEL KİŞİLİK BOZUKLUĞU
DSM-V'e göre Kişilik bozuklukları; kişinin kendi kültürüne
göre, beklenenden önemli ölçüde sapmalar gösteren,
süreklilik arz eden bir iç yaşantılar ve davranışlar
örüntüsüdür.
 Kişinin içinde yaşadığı kültürün beklentilerinden
belirgin olarak sapan, süregiden bir davranış ve
içsel yaşantı örüntüsüdür. Süregiden bu örüntü
çok değişik kişisel ve toplumsal durumları kapsar.
Bu örüntü klinik açıdan sıkıntıya ya da toplumsal
sıkıntıya yol açar.
• Ergenlik ya da genç erişkinlik yıllarında başlar,
zamanla kalıcı olur ve sıkıntıya ya da işlevsellikte
bozulmaya yol açar. Herkeste çeşitli biçimlerde
görülebilecek kişilik özelliklerinin, kişilik
bozukluğu olarak değerlendirilebilmesi için,
bunların esneklikten yoksun ve uyum bozucu
olması, işlevsellikte belirgin bir bozulmaya ya da
kişisel sıkıntıya neden olması gerekmektedir.
Değişmeyen bu tutum ve davranış kalıpları
şu alanlarda kendini gösterir :
 Düşünce farklılıklarında (kişinin kendisini,
başkalarını ve olayları yorumlama biçiminde)
 Duygulanım farklılıklarında (duygusal tepkilerin
görülme aralığı, yoğunluğu, değişkenliği ve
uygunluğu)
 İnsanlar arası ilişkilerde yaşanan zorluklarda
 İtkilerini kontrol etmekte yaşanan zorluklarda
KİŞİLİK BOZUKLUĞUNDA SIK
GÖRÜLEN ORTAK ÖZELLİKLER
• Biliş, duygulanım, dürtü denetimi yada insan
ilişkilerinde belli bir toplum için geçerli
ölçülerden sapması, topluma aykırı davranışlar
göstermesi
• Çocukluktan yada ergenlikten beri süregelmesi
• Toplum içinde, iş yaşamında belirgin bozulmaya
yol açması
• Genellikle benliğe uyumlu yani benimsenmiş
olması ve değiştirilmek istenmemesi
• Genel olarak çevre ile sürtüşme ve çatışmaya yol
açması
• Kişinin bilişsel yetilerinde, temel duygulanım ve
düşünce yapısında belirgin bozukluk olması
• Bu durumun bir ruhsal bozukluk yada madde
etkisiyle açıklanamaması
EPİDEMİYOLOJİ
 Genel popülasyonda yaygınlık oranı %10-13
 Yatarak tedavi gören psikiyatrik bozuklukların %15’i
kişilik bozukluğu nedeniyle yatmakta.
 Erken dönem analoğu mizaç bozukluğudur.
 Kadın ve erkekte eşit görülür.
 Özgül olmayan psikiyatrik bozukluk öyküsü
yaygındır. Bazı kişilik bozukluklarında kısmi genetik
geçiş saptanmıştır.
ETYOLOJİ
 Kişilik bozukluklarının oluşumunda en çok
kalıtım ve kişilik gelişimini etkileyen psikososyal
etkenler üzerinde durulmuştur.
 Etyolojide kişiliği biçimlendiren çevresel
etkenler ve çocukluk yaşantıları üzerinde daha çok
durulmuştur.
Psikoanalitik kurama göre ;
 Yanlış yada yetersiz anne baba tutumları,
 Olumsuz aile koşulları gibi çevresel etkenler
kişinin belli bir psikoseksüel döneme saplanmasına
yol açar.
 Bu şekilde örneğin; aşırı titizlik yada cimrilik anal
döneme
 Aşırı bağımlılık ise oral döneme saplanmış olmaya
bağlı gelişir.
A KÜMESİ
B KÜMESİ
C KÜMESİ
Paranoid KB
Antisosyal KB
Çekingen KB
Şizoid KB
Sınırda (borderline) KB
Bağlımlı KB
Şizotipal KB
Histrionik KB
Obsesif - Kompülsif KB
Narsisistik KB
 Kişilik bozukluğunun bugün için standart bir
somatik tedavisi yoktur.
Ancak bazı paranoid ve şizotipal kişilik
bozukluğundaki algı ve düşünde değişiklikleri
antipsikotik ilaçlarla kısmen düzelir.benzer
şekilde C kümesi kişilik bozukluklarıda
antidepresan ilaçlardan fayda görebilir.
 Öte yandan kişilik bozuklukları başka nedenlerle
de karşımıza sık çıkar.
En sık görülenler ;
intihar, depresyon, geçici psikotik ataklar,
anksiyete, öfke ya da saldırganlık krizleri, alkol
yada madde entoksikasyonu, kendini yaralama
davranışı sorunlarıdır.
PARANOİD KİŞİLİK BOZUKLUĞU (PKB)
• Paranoid ‘’ kuşkucu ’’ demektir. Temel özelliği yaygın bir
kuşkuculuk ve başka insanlara karşı güvensizliktir. Bu
davranış kalıbı erken erişkinlikte başlar ve çok değişik
koşullar altında kendini gösterir.
KLİNİK ÖZELLİKLERİ
 Hasta her şeyden kuşkulanır, aslı yokken
başkalarının kendisinden yararlanacağını,
kendisini kullanacağı, kötülük edeceği beklentisi
olan bir insandır.
 Alıngandır. Masum hareketlerin ve gelişigüzel
söylenmiş sözlerin ardında kendisine yönelik bir
ima, alay ya da tehdit sezer.
 Bir hasta kalabalık bir yere girdiğinde, insanlara
sırtını dönmemeye dikkat ediyordu. Sanki insanlar
ona arkadan bir kötülük yapacakmış gibi, hep
sandalyesini duvara dayayarak otururdu.
 Benzer bir özellik referans fikirlerdir. Hasta, aslı
yokken çevresinde olan bitenlerin kendisiyle ilgili
olduğu düşüncesine kapılabilir.
ETYOLOJİ
 Psikodinamik görüşe göre kuşkucu tutum ve
düşünce, hastanın iç dünyasının açığa çıkması
korkusundan ve incinme korkusundan
kaynaklandığı şeklindedir.
 Çocuklukta koruyucu bakımın ve duygusal
desteğin yetersiz olması, paranoid mekanizmlara
zemin hazırlayabilir olduğu, kortikal dopamin
aktivitesindeki yetersizliklerin de bir neden
olduğu düşünülmüştür.
ŞİZOİD KİŞİLİK BOZUKLUĞU (ŞKB)
Şizoid kişilik bozukluğu, temel olarak izolasyon ve toplumsal
ortamlarda daha belirgin hale gelen bir duygusal küntlük ile
belirli bir bozukluktur. Bu davranış kalıbı erken erişkinlikte
başlar ve çok değişik koşullar altında kendini gösterir.
KLİNİK ÖZELLİKLERİ
 Şizoid kişilik bozukluğu olan hastalar, insanlarla
ilişkiye girmekten kaçınan ve yalnızlığı seven
insanlardır. Kendi ailesi ile birlikte olmak dahil,
sosyal ilişkilerden hoşlanmazlar. İnsan içinde
olmak onları rahatsız eder. Bu nedenle hemen
hemen hiç yakın arkadaşları yoktur.
 Başkalarınca, soğuk, ilgisiz, duygusuz yada ‘’
ruhsuz’’ biri olarak nitelendirilirler. Başkalarından
gelen övgü ve eleştirilere kayıtsızdırlar. Başka
insanların kendisi hakkında ne düşündüğü pek
umurlarında değildir.
 Önemli bir başka özellikleri DUYGUSAL
KÜNTLÜK’tür. Dışarıdan amaçsız, belirsiz,
davranışlarında kararsız, dalgın ve kendi halinde
insanlar olarak görülebilirler.
 İnsanlara yakın olmak istemedikleri için, cinsel
ilişkiye girmekte de isteksizdirler.
 Evlendiklerinde eş ve çocuklarına beklenen
duygusal yakınlığı gösteremezler.
 Zamanının önemli bir bölümünü hayal kurarak
geçirebilirler. Yalnız yapılan işleri seçmeye çalışırlar.
 Ağır stres karşısında psikotik kısa dönemler
yaşayabilirler.
ETYOLOJİ
 Genetik geçiş eğilimi vardır.
 Psikodinamik açıdan erken dönemlerde anne
yokluğu ya da yetersizliği sonucu, obje
ilişkilerinin normal gelişim basamaklarına
erişememesinin, şizoid kişiliğe yol açtığı ileri
sürülmüştür.
ŞİZOTİPAL KİŞİLİK BOZUKLUĞU (ŞTKB)
Şizotipal kişilik bozukluğu, bilişsel ve algısal çarpıklıklar, sosyal
ve kişilerarası ilişkilerde yetersizlikler ve davranış gariplikleri ile
belirli bir bozukluktur.
KLİNİK ÖZELLİKLERİ
 Şizotipal kişilik bozukluğu olan hastalar, garip
davranış ve düşünceleri olan egzantirik
görünümlü kişilerdir.
 Düşünce gariplikleri arasında; referans fikirler,
tamamen hastanin kendisine özgü, acayip
batıl inançlar, telepati ya da altıncı hisse
sahip olduğunu düşünme, büyücülük ya da
‘’ruhlar alemi’’ gibi konulara aşırı bir düşkünlük
sayılabilir.
 Olağandışı düşünceler arasında, PKB’da olduğu
gibi, kuşkuculuk, güvensizlik ve alınganlık
görülebilir. Bunlardan başka garip, yandan bir akıl
yürütme biçimi de sık olarak görülür.
 Örneğin ; Kilo vermek isteyen bir hastanın kolu
havada televizyon seyrederek, efor gerektiren bu
duruşun enerji kaybına neden olacağını. Böylece
zayıflayacağını düşünmesi.
 Alışılmadık algısal yaşantıları vardır. İnsanlar
sanki odundan yapılmışlar gibi. Bazıları gerçek
olmayan güç ve insanların varlığını hisseder. Fakat
bunlar sanrı boyutunda değildir.
 Konuşması garip ne dediği anlaşılmaya aşırı
soyut ve dolaylı bir konuşma biçimi vardır.
Pasaklılık, özensizlik, uygunsuz giyim ve
makyaj sık görülür. Kendi kendine konuşma ve
manyerizmler vardır. Aşırı bir sosyal
anksiyete de görülür
ETYOLOJİ
Kalıtım önemli bir etkendir. Şizofrenide görülen bazı biyolojik
ve psikolojik bulgular ŞTKB’da da sıktır.
ANTİSOSYAL KİŞİLİK BOZUKLUĞU
(ASKB)
 Antisosyal kişilik bozukluğu, 15 yaşından önce
başlayan, yaygın bir antisosyal davranış ve
pişmanlık duymadan başka insanların haklarını
çiğneme ile belirli bir bozukluktur.
 Ciddi sosyal sorunlara yol açtığından, tüm bu
kişilik bozuklukları içinde en önemlilerinden
biridir.
KLİNİK ÖZELLİKLER
 Antisosyal, bir toplumda suç, ayıp, günah ya da
ahlak dışı sayılan davranışları tekrarlamaya
eğilimli demektir. Bu karakter yapısı, tüm kişilik
bozuklarında olduğu gibi, küçük yaşlardan
itibaren kendini belli eder.
 Ancak diğer kişilik bozukluklarından farklı
olarak antisosyal kişilik bozukluğu tanısı
koyabilmek için bu tür davranışların 15 yaşından
önce ortaya çıkması şart koşulur.
 Hasta her türlü suç işleyebilir. En çok görülenler,
hırsızlık, gasp, saldırganlık, ırza geçme ve diğer
cinsel suçlardır. Hasta bu suçları aklına estiği gibi
ya da sonuçlarına aldırmıyormuş gibi (dürtüsellik)
ve tekrar tekrar işler. Verilen cezalardan ders
almaz.
 Başka insanlara karşı sorumluluk, sadakat ve
dürüstlük duygusu yoktur. Verdiği sözleri
tutmaz, durmadan yalan söyler ve insanları
kolayca aldatır. Başkalarının iyi niyetinden
faydalanır. Yalanı yüzüne vurulunca utanmaz. Bu
hastaların çoğu iş tutmaz. Çalışacak iş olduğu
halde işe girmez.
 En kötü özellikleri arasında saldırganlık ve kolay
öfkelenme vardır.
 Örneğin ; küçük çocuğun üstünde sigara
söndürür. Çocuğu varsa, ebeveynlik görevlerini de
genellikle yerine getirmez.
 Önemli bir özellik hasta asla yaptıkları yüzünden
pişmanlık ya da suçluluk duymaz.
Bu nedenle bu bozukluğu, bir tür vicdan ya da
süperego yokluğu gibi düşünmenin uygun
olduğu da ileri sürülmüştür.
Alkol, madde bağımlılığı çok sık gelişir.
ETYOLOJİ
Anne- babasız büyümüş çocuklarda, örneğin
sokakta ya da yetiştirme yurtlarında büyümüş,
tutarlı bir ebeveyn eğitimi görmemiş çocuklarda
ileride bir bozukluğun ortaya çıkma olasılığı daha
yüksektir.
 Baba da alkolizm olması, çocukken cinsel ya da
fiziksel olarak sömürülmüş olma ve çocuklukta
dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olması
diğer yatkınlaştııcı etkenlerdir.
HİSTRİONİK KİŞİLİK BOZUKLUĞU
BOZUKLUĞU (HYKB)
 Histrionik kişilik bozukluğu, çok değişik koşullar
altında ortaya çıkar, aşırı bir duygusallık ve dikkati
çekme isteği ile belirli bir bozukluktur.
KLİNİK ÖZELLİKLERİ
 Bu hastalar başkalarının ilgi ve dikkatinin hep
kendi üzerlerinde olmasını isteyen aşırı duygusal
insanlardır. Hasta sürekli çevresindekilerin
yaptıklarını onaylamasını, kendisini
övmesini, güzel bulmasını ve beğenmesini
ister.
 Tüm bu davranışları övgü almak ve beğeni
toplamaya yöneliktir. Bu nedenle histrioniklerin
jest, mimik ve konuşmaları canlı, dramatik ve
abartılıdır. (tetralizm)
 Bazı kadın hastalarda uygunsuz erotik bir
görünüm ya da davranış görülebilir. Hasta koyu
makyaj, açık giyim ve erotik tavırlara bakışları
üstünde toplamaya çalışabilir. Ama bu genellikle
yüzeyeldir. Hastanın istediği, cinsellikten çok ilgi
görmektir.
 Cinsel açıdan bir bölümü soğuk, bir bölümü
normaldir. Bir bölümü de borderline hastalar gibi
gelişigüzel cinsel ilişkiler kurar.
 Histrionik kişilik bozukluğu olan hastalar,
başkalarının kolay etkisi altında kalır. Telkine
yatkındır, insanlara kolay inanırlar.
 Çok güçlü duygusal tepkiler verir. Küçük bir
nedenle herkesin içinde ağlama, aşırı neşe
gösterileri, az tanıdığı insanlara bile hararetle
sarılma gibi davranışlar gösterirler.
Duygusal tepkileri hızla değişir. Küçük bir
duygusal olay karşısında kontrolsüz sinir krizleri,
dissosiyatif bayılmalar görülebilir.
ETYOLOJİ
 Birinci derecede akrabalarında normalden fazla
görülmesi ailesel yatkınlığı düşündürür. Ancak bu
hastaların çocuklarında daha çok yoksunluk ve
travma yaşamış oldukları görüşü yaygın kabul
görür.
NARSİSTİK KİŞİLİK BOZUKLUĞU (NKB)
 Yaygın bir üstünlük duygusu, beğenilme
gereksinimi empati yapmama ile belirli bir
bozukluktur.
Bu davranış kalıbı genç erişkinlik döneminde
başlar.
KLİNİK ÖZELLİKLER
 Bu hastalar, kendilerini çok üstün ve önemli
gören insanlardır.
 Hasta, kendisinin, olduğundan daha yetenekli,
başarılı, güzel ya da zeki olduğuna inanır. Bu
davranış kalıbı genç erişkinlik döneminde başlar.
 Başkalarından farklı, özel bir insan olduğu, özel
muamele görmesi gerektiği inancındadır.
 Başkalarının kendisin önem vermesini bekler.
Her şeye hakkı olduğunu düşünür. Kurallar onun
için değil, sıradan insanlar için konmuştur.
 Eleştiriye çok duyarlıdır. İnsanların kendi
hakkındaki düşüncelerine çok önem verir.
 Histrionikler gibi başkalarının kendilerine ilgi
göstermesini ve iltifat etmesini isterler.
 Fakat histironiklerden farklı olarak ilgi görmek
için binbir oyun oynamazlar. Bunun hakkı
olduğunu düşünür ve çoğu zaman açıkça talep
eder.
 Önemli bir özellik de empati yoksunluğudur.
 Aşk ilişkilerinde, sevgiliyi bir nesne gibi görür
karşılık vermeyi düşünmez.
ETYOLOJİ
 Psikodinamik görüşe göre; çocukluk çağında
yaşanan korku
 Başarısızlık ya da bağımlılık
gereksinimlerinin,ebeveynin yokluğu
 Patolojisi sonucu ihmal, alay ya da eleştiri ile
karşılık görmesi patolojik narsisizmin gelişmesine
yol açabilir.
ÇEKİNGEN KİŞİLİK BOZUKLUĞU (ÇKB)
 Çekingen kişilik bozukluğu, yaygın yetersizlik
duyguları, sosyal inhibisyon ve eleştirilmeye
karşı aşırı duyarlılıkla belirli bir bozukluktur.
Bu davranış kalıbı genç erişkinlik döneminde
başlar.
KLİNİK ÖZELLİKLERİ
 Hastalar aşırı utangaç ve çekingen insanlardır.
 Başkalarının kendisini beğenmeyeceğini ya da
istemeyeceğini düşündüğü için, insanların arasına
karışmaz.
 İnsan içindeyken huzursuz ve sıkılgandır. Bu
yüzden insanlarla yakın ilişki gerektiren sosyal ya
da mesleki etkinliklerden kaçınırlar.
 Toplum içinde uygunsuz bir şey söyleme korkusu
ile pek konuşmaz.
 Konuşursa ağzından aptalca bir şey kaçacak,
insanlar onun söylediğine gülecek, kekeleyecek ya
da kızaracak diye korkar.
 Eleştiriye çok duyarlıdır. Küçük bir söz ya da
davranıştan çok incinebilir
 Sıradan işler dışındaki işler ona zor görünür.
Rutini dışında iş yapmak gözünde büyür.
 Güç durumda kalacağından korkar. Bu hastalar
depresyon, sosyal fobi ve diğer anksiyete
bozukluklarını geçirmeye yatkındırlar.
ETYOLOJİ
 Agorafobi ve depresyonla ÇKB arasında genetik
bir bağ olduğu ileri sürülmüştür.
 Çevresel etkenler de önemli rol oynar.
 Fobik evhamlı ebeveyn, çocukluk
döneminde cinsel sömürü ile ya da şiddetle
karşılaşmış olma etkenler arasında yer alabilir.
BAĞIMLI KİŞİLİK BOZUKLUĞU (BKB)
 Bağımlı kişilik bozukluğu, aşırı bir korunma ve
bakılma gereksinimi ile belirli bir bozukluktur.
 Bu gereksinim, hastada ciddi bir ayrılma
anksiyetesine, başka insanlara yapışma ve boyun
eğme davranışına yol açar.
Genç erişkinlik döneminde başlar.
KLİNİK ÖZELLİKLER
 BKB, kendi başlarına karar veremeyen,
insiyatiften yoksun, başka insanlara bağımlı
ve ilişkilerinde boyun eğici insanlardır.
 Hasta yanında kendisine destek olacak birisi
olmadıkça tek başına bir işe başlayıp sürdüremez.
 Öğüt ve güvence almadıkça sıradan karar
vermekte bile zorlanır. En basit günlük işlerde bile
başkalarına danışma ihtiyacı duyar.
 Kendisi ile ilgili bütün konularda başkalarının
girişimde bulunmasını ve karar vermesini bekler.
 Güvensizdir, kendisinin çok beceriksiz ve aptal
bir kişi olduğunu söyleyebilir.
 Sorumluluk gerektiren işlerden kaçınır.
Yalnızken kendini aciz hisseder. Çabuk incinir.
ETYOLOJİ
 Çevresel etkenlerin kalıtımsal nedenlerden daha
fazla rol oynadığı kabul edilir.
 Aşırı koruyucu mükemmelliyetçi ve baskıcı
ebeveynlerin çocuğun, özgüvenli bir insan haline
gelmesini engellediği ileri sürülmüştür.
 Çocukluk çağındaki kronik fiziksel hastalık
ayrılma anksiyetesi, oral dönemde
doyumsuzluk yaşamış olmanın bağımlılık
gereksinimini arttırdığı öne sürülmüştür
BORDERLİNE KİŞİLİK BOZUKLUĞU
(SINIRDA)
 Borderline kişilik bozukluğu (BKB) hastalar
nevroz ve psikoz arasında bulunurlar.
 Stabil olmayan duygulanım, duygudurum,
davranış, obje ilişkileri ve kendilik imajına
sahiptirler.
KLİNİK ÖZELLİKLERİ
 Aşağıdakilerden beşinin (yada daha fazlasının)
olması ile belirli genç erişkinlik döneminde başlayan
ve değişik koşullar altında ortaya çıkan, kişiler arası
ilişkilerde, benlik algısında ve duygulanımda
tutarsızlık ve belirgin dürtüselliğin olduğu sürekli
bir örüntü vardır .
 Gerçek ya da hayali bir terk etmeden kaçınmak için
çılgınca çabalar gösterme.
 Gözünde aşırı büyütme (göklere çıkarma) ve yerin
dibine sokma uçları arasında gidip gelen, gergin ve
tutarsız kişiler arası ilişkiler örüntüsü.
 Kimlik karmaşası belirgin olarak, sürekli
biçimde tutarsız benlik algısı ya da kendilik duyumu.
 Kendine zarar verme olasılığı yüksek en az iki alanda
dürtüsellik (örn.para harcama, cinsellik, madde
kötüye kullanımı, pervasızca araba kullanma,
tıkınırcasına yemek yemek yeme)
 Yineleyen intiharla ilgili davranışlar, girişimler,
göz korkutmalar ya da kendine kıyım davranışı.
 Duygudurumda belirli bir tepkiselliğin olmasına
bağlı affektifinstabilite (örn. Yoğun irritabilite
ya da genellikle birkaç saat süren, nadiren
birkaç günden daha uzun süren anksiyete)
 Kendini sürekli boşlukta hissetme
 Uygunsuz, yoğun öfke ya da öfkesini kontrol
altında tutamama (örn.sık sık hiddetlenme,
geçmek bilmeyen öfke, sık sık kavgalara
karışma)
 Diğerleri tarafından terkedilmeye aşırı duyarlılık
ve bundan rahatsızlık duyma.
 Bu kişiler cinsel, mesleksel ve toplumsal
kimliklerinde derin güvensizlik ve dengesizlik
gösterirler
 Çocukluk çağında iyi ve kötü olarak bölünen
(splitting) ve içe atılan (nesne tasarımları yetişkin
yaşamdaki ilişkilere de yansır.
 İyiler sevilir, kötüler değersizleştirilir. İçe atma
(introjeksiyon), bölünme (splitting) yansıtma
ve yansıtmalı özdeşim (projektive
identification) kullanılan savunma
mekanizmalarıdır.
ETYOLOJİ
 Fiziksel ve cinsel kötüye kullanım, ihmal
edilme, düşmanca çatışma ve erken ebeveyn
kaybı ya da ayrılığı bu kişilik bozukluğu olan
hastaların öykülerinde daha sık görülür.
 İlk çocukluk döneminde yetersiz destek, ilgi ve
disiplinin olması ya da aşırı denetimler nedeniyle
bireyleşmenin, temel güven ve özerklik
duygusunun engellenmesi, özerklik (self)
sınırlarının yeterince belirlenememesi, kalıtımsal
etkenler ve çocukluk çağında örseleyici olaylar
sayılabilir.
OBSESİF- KOMPULSİF KİŞİLİK
BOZUKLUĞU (OKKB)
 Temel özelliği genç erişkinlik döneminde başlayan ve
çok değişik koşullar altında ortaya çıkan, aşırı bir
mükemmeliyetçilik, düzenlilik, kendini ve başkalarını
denetleme isteğidir.
Bu özellikler hastanın, esnek, açık ve verimli olmasını
engeller.
KLİNİK ÖZELLİKLERİ
 Yapılan etkinliğin asıl amacını unutturacak
derecede ayrıntılar, kurallar, listeler, sıralama,
organize etme ya da program yapma ile uğraşır
durur.
 İşin bitirilmesini güçleştirecek denli eksiksiz
yapma uğraşı gösterir (örn.kendi koyduğu aşırı katı
ölçütler karşılanamadığı için bir tasarıyı
tamamlayamaz)
 Boş zamanlarını değerlendirme etkinliklerinden
arkadaşlıklarından yoksun kalacak derecede
kendisini işe ya da üretkenliğe adar.
 Özel bir değeri olmasa bile eskimiş ya da değersiz
şeyleri elden çıkaramaz.
 Hiç esnemez (Katı)ve hep ayak direr(inatçıdırlar)
 Hasta her şeyi kusursuz biçimde yapmak ister.
Kendisinin ya da başkasının yaptığı bir işi kolay
kolay beğenmez. Bir işi defalarca bozup yeniden
başlayabilir. İnce eleyip sık dokur. Zamanını iyi
kullanamaz.
 Antisosyal kişilik bozukluğunun tam tersine
ahlak kurallarına aşırı bağlıdır.
 Kolay karar veremez.
 Sık sık karar değiştirirler.
 Önemli kararları ertelerler.
 Cimridirler.
 Çıkarı yoksa başka insanlara ikramda bile
bulunmaz.
ETYOLOJİ
 Psikanalitik kurama göre katı tuvalet eğitimi gibi
anal dönemde saplanmaya yol açan etkenler,
titizlik, inatçılık ve düzenlilik gibi karakter
hatlarının gelişmesine neden olabilir.
Geleneksel kişilik bozukluklarıyla
ilgili temel inançlar ve stratejiler
Kişililik Bozukluğu
Temel inanç ve Tutumlar
Strateji (açık davranış)
Bağımlı
‘’ Ben çaresizim ‘’
Bağlanma
Çekingen
‘’ İncinebilirim ‘’
Çekinme
Paranoid
‘’ İnsanlar tehlikelidir ‘’
Tetikte olma
Narsisistik
‘’ Ben özelim ‘’
Büyüklenmecilik
Histriyonik
‘’ Etkilemeliyim ‘’
Dramatik davranışlar
Obsesif – Kompülsif
‘’ Hata yapmamak
zorundayım’’
Mükemmeliyetçilik
Antisosyal
‘’ Diğerleri ele geçirmek
içindir’’
Saldırma
Şizoid
‘’ Geniş bir alana ihtiyacım
var’’
İzolasyon
Kişilik Bozukluklarında Semptomlar ve
Hemşirelik Girişimleri
Kişilik Bozukluğu
Karakteristik Semptom
Hemşirelik Girişimi
PARANOİD K.B.
Diğer bireylere güvensizlik,
şüpheci yaklaşım ve
kısıtlayıcı boyutta tetikte
bulunma durumu
içindedirler.
Bireye yönelik açık, dürüst
yaklaşım ve tedavi planında
işlem öncesi bireyin
onayının alınması önemlidir.
ŞİZOİD K.B
Sosyal iletişimden
uzaklaşırlar.
Bireyin toplum içindeki
fonksiyonlarının gelişmesi
desteklenir.
ŞİZOTİPAL K.B.
Yakın ilişkide bulunmaktan
kaçınma, sıkılma ; algısal ve
bilişsel bozukluklar, tuhaf
davranışlar gösterirler.
Bireyin toplum içindeki
işlevselliği ve kendine bakma
becerileri desteklenir, sosyal
beceri eğitimi sağlanır.
Kişilik Bozukluğu
Karakteristik Semptom
Hemşirelik Girişimi
ANTİSOSYAL K.B.
Yasalara, kurallara ve diğer
insanların doğruların
aldırmazlar.
Problemleriyle yüzleşerek
çözmesini ve engellenme ve
öfke gibi duygularını etkin
bir şekilde yönetmesi
gerektiği öğretilir.
BORDERLİNE K.B.
Kendilik algısı, dürtü
kontrolü bozulur, ilişkilerde
istikrarsız olurlar.
Bireyin duygularını kontrol
etmesi, başetme
stratejilerinin geliştirilmesi,
bilişsel yeniden yapılanma
tekniklerinin öğretilmesi,
sosyal becerilerinin zamanla
yapılandırılması sağlanır.
Kişilik Bozukluğu
Karakteristik Semptom
Hemşirelik Girişimi
HİSTRİONİK K.B.
Duygularında aşırılık,
dikkatli arayışlar olur
Davranışları hakkında
gerçekçi geribildirimler
sağlanır, sosyal beceriler
geliştirilir.
NARSİSİSTİK K.B.
Büyüklük duyguları,
yönetme istekleri, empati
yoksunluğu vardır.
Bireyin narsisistik
yaklaşımlarına karşı
savunmaya geçilmez. Birey,
kendilik algısını gerçekçi
yönde geliştirmesi
desteklenir.
ÇEKİNGEN K.B.
Sosyal ketlenme yaşarlar,
kendilerini yetersiz
hissederler, negatif
değerlendirmelere aşırı
hassasiyet gösterirler.
Bilişsel yeniden yapılanma
teknikleri öğretilir, birey
kendilik algısını geliştirmesi
için desteklenir.
Kişilik Bozukluğu
Karakteristik Semptom
Hemşirelik Girişimi
BAĞIMLI K.B.
İtaatkar ve bağımlı
davranışlar gösterirler,
başkasının ilgisine aşırı ilgi
duyarlar.
Bireyin kendine güven ve
otonomisi geliştirilir,
problem çözme ve karar
verme becerileri geliştirilir,
bilişsel yeniden yapılanma
tekniği öğretilir.
OBSESİF – KOMPÜLSİF
K.B.
Kontrol, mükemmeliyetçilik
ve düzenlilikle meşgul
olurlar.
Birey diğer insanlarla
görüşmesi için
cesaretlendirilir. Karar
vermede etkin zaman
kullanma, etkin çalışmak
için yardım edilir, bilişsel
yeniden yapılandırma
teknikleri kullanılır.
Paranoid Kişilik Bozukluğu Tanısı
Alan Bireylerde Olası Hemşirelik
Tanıları
 Düşünme sürecinde bozulma
 Etkisiz başetme
 Kendine zarar verme riski
 Başkalarına zarar verme riski
 Gereksiniminden az beslenme riski
 Korku
 Sosyal etkileşimde bozulma
 Yalnızlık riski
 Anksiyete
Paranoid Kişilik Bozukluğu
Tıbbi Tanı : Paranoid Kişilik Bozukluğu
TANI
 Düşünme süreçlerinde bozulma
TANILAYICI SEMPTOMLAR
 İç ve çevresel uyaranları farklı şekilde yorumlanması
 Çevresindeki bireylere şüpheci yaklaşım olması
NEDEN ?
Yaşadığı hastalığın semptomu
AMAÇ ?
KISA DÖNEM
 Şüpheci yaklaşımını daha az sıklıkta sergilenmesi
UZUN DÖNEM
 Bireyin düşünce ve davranışındaki
değişimleri tanıması/ kabul etmesi
 Bireyin düşünce ve davranışlarının kabul
edilebilir uygun davranışlara dönüşmesi
GİRİŞİM
Bireye sakin ve destekleyici yaklaşımda
bulunulacak
Başkasının güvenirliği test ettiği zamanların
farkında olunacak
Bireye yerine getirilemeyecek sözler verilmeyecek
Bireyin ekip üyeleri ile tanıştırılması sağlanarak ,
sağlık profesyonelleri ile etkileşiminde güven
oluşturulmaya çalışılacak
GİRİŞİM
Bireyin başlangıçta şüpheci yaklaşımının yoğun
olduğu dönemlerde ; sağlık profesyoneli ile
iletişimin kısa tutulması sağlanacak
Bireyle iletişimde kısa ve açık ifadeler
kullanılacak
Bireyin söylemek istediği şeyler ‘’ bunu mu demek
istediniz ? ‘’ şeklinde ifadelerle netleştirilecek
GİRİŞİM
Bireyin şüpheci davranışlarını destekleyici,
onaylayıcı yaklaşımdan kaçınılacak
 Bireyin şüpheci tavırlarını yargılayıcı
yaklaşımdan kaçınılacak
 Bireyin diğer bireylerle öncelikle birebir sonra
küçük gruplar ve daha büyük grup şeklinde
iletişimi desteklenecek
Şizoid Kişilik Bozukluğu Tanısı Alan
Bireylerde Olası Hemşirelik Tanıları
 Rol performansında etkisizlik
 Sosyal etkileşimde bozulma
 Sağlığını etkisiz yönetme
 Özbakım eksikliği sendromu
 Etkisiz başetme
 Yalnızlık riski
Şizoid Kişilik Bozukluğu
Tıbbi Tanı : Şizoid Kişilik Bozukluğu
TANI
 Rol performansında etkisizlik
TANILAYICI SEMPTOMLAR
 Aile üyelerine karşı sorumluluklarını
yerine getirmemesi
 Öğrenci rolüne uygun davranması
NEDEN ?
 Hastalığın neden olduğu içe çekilme, yalnız kalma
süreci nedeniyle sosyal etkileşimin bozulması
AMAÇ
KISA DÖNEM
 Ailesi ile daha fazla zaman geçirmesi
UZUN DÖNEM
 Mevcut rollerinin sorumluluklarını bilmesi
 Sorumluluklarını yerine getirmesi
GİRİŞİM
 Bireyin rollerine ilişkin duygu ve düşüncelerini
ifade etmesi sağlanacak
 Bireyin rollerini yerine getirmesinin sonuçları
kendisi ile tartışılacak
Bireyin rollerini yerine getirmesine ilişkin aktivite
planları yapması için desteklenecek
GİRİŞİM
Bireyin kademeli olarak sosyal aktivitelere
katılması desteklenecek
 Bireyin kademeli olarak sosyal aktiviteleri
arttırma ve etkin iletişime geçme davranışları
olumlu pekiştirmelerle desteklenecek
Şizotipal Kişilik Bozukluğu Tanısı Alan
Bireylerde Olası Hemşirelik Tanıları
 Düşünce sürecinde bozulma
 Sosyal izolasyon
 Sosyal etkileşimde bozulma
 Yalnızlık
 Anksiyete
ŞİZOTİPAL KİŞİLİK BOZUKLUĞU
Tıbbi Tanı : Şizotipal Kişilik Bozukluğu
TANI
 Anksiyete
TANILAYICI SEMPTOMLAR
 Yeni bir ortamda kendisini tedirgin, endişeli
hissettiğini ifade etmesi
 Yeni ortama girmekten kaçınması
NEDEN ?
Etkisiz baş etme
 Rahatsızlığına bağlı yaşadığı biyokimyasal değişim
AMAÇ
KISA DÖNEM
 Bireyin anksiyetesini ve baş etme örüntülerini
tanımlaması
 Anksiyeteye bağlı yaşanan işlev kayıplarını tespit etmesi
(yalnız kalmak vs.)
 Anksiyeteyle etkili baş etme yollarını öğrenmesi
UZUN DÖNEM
 Anksiyeteye bağlı işlevsellikteki kayıpları en aza
indirmesi
 Etkili baş etme yollarını günlük yaşamına adapte
edebilmesi
 Rahatladığını ve kendini daha iyi hissettiğini
ifade etmesi
GİRİŞİM
Bireyin anksiyete düzeyi değerlendirilecek
0
?
10
 Anksiyete ile ilgili duygu ve düşüncelerini
ifade etmesine fırsat verilecek
 Bireyle iletişimde kısa basit cümleler kurarak,
sakin ve yavaş konuşulacak
GİRİŞİM
 Hemşire kendi endileşelerinin farkında olarak
karşılıklı anksiyeteden kaçınacak
 Bireyle iletişimde empatik yaklaşım sergilenerek
terapötik iletişim teknikleri etkin bir şekilde
kullanılacak (sessizliği kullanma, dinleme,
özetleme, gözlemleri iletme vs.)
 Ortamdaki fazla uyaranlar uzaklaştırılacak
GİRİŞİM
 Anksiyetesini arttıran risk faktörleri belirlenecek
 Mevcut baş etme stratejileri belirlenecek
 Herkesin zaman zaman yoğun anksiyete
hissedebileceği vurgulanacak
 Bireye yeni ortama uyum sağlamada
kullanabilmesi için girişkenlik eğitimi verilecek
Antisosyal Kişilik Bozukluğu Tanısı Alan
Bireylerde Olası Hemşirelik Tanıları
 Etkisiz başetme
 Kendisine zarar verme riski
 Başkasına zarar verme riski
 Etkisiz inkar
 Sosyal etkileşimde bozulma
ŞİZOTİPAL KİŞİLİK BOZUKLUĞU
Tıbbi Tanı : Antisosyal Kişilik Bozukluğu
TANI
Etkisiz başetme
* Bireysel
TANILAYICI SEMPTOMLAR
 Dürtüsel davranışları olması
 Yalan söylemesi
 Öfke kontrolünün düşük olması
 Sağlık profesyonelleri ile çatışma
NEDEN ?
Bilgi eksikliği kişinin durumuyla, yaşadıkları ile ilgili bilgi
eksikliği olması ve olası uygun başetme yöntemlerini bilmemesi
 Kendisine ilişkin olumsuz inançları nedeniyle yardım arama
davranışlarında eksiklik olması
AMAÇ
KISA DÖNEM
 Kendisine ve diğer bireylere zarar vermemesi
 Mevcut uygunsuz başetme davranışlarını tanımlaması
 Terapötik ortamın sınırlılıklarında fonksiyonel olması
UZUN DÖNEM
 Kişinin kendisiyle ilgili olumsuz inançlarını
değiştirmesi
 Uygun stratejilerin davranış örüntüsü olarak
benimsenmesi ve kullanılması
 Kişinin mevcut durumun iyileştirilmesi için
belirlenen kaynaklardan yardım sağlaması
 Kişinin güçlü yönlerini tanıması
GİRİŞİM
 Birey psikoterapi sürecine dahil olmasına neden
olan yasal suçları ve ailevi sorunlarını tanımlaması
için cesaretlendirilecek
 Yaşadığı problemlerle ilgili olası çözümler
tartışılacak
 Uygun olmayan davranışları tanımlanacak
 Kabul edilmeyen davranışlarının olası zararları
hakkında bilgi verilecek
GİRİŞİM
 Bireyle yasalar ve zorunluluklarla ilgili tartışmaya
girmekten kaçınılacak
 Kişisel başarı ve benlik saygısını destekleyici
girişimlere yönelik tartışılacak
 Bireye terapötik ortamdaki fonksiyonel
davranışlarında olumlu geri bildirimler verilecek
GİRİŞİM
 Doğrudan çözülemeyecek problemlerini
tanıması sağlanacak
 Bireyi yargılamadan sorumluluklarına yönelik
görüşmeler yapılacak
 Duyguların ve belirtilerin başlangıcını, bunların
olaylarla ve yaşam değişimleri ile ilişkisini
tanımlaması sağlanacak
 Birey kendi davranışlarını kendisi
değerlendirecek ( bu davranış işinize yaradı mı ? )
Sınırda Kişilik Bozukluğu Tanısı Alan
Bireylerde Olası Hemşirelik Tanıları
 Suicid (intihar) riski
 Kendine zarar verme riski
 Başkalarına zarar verme riski
 Etkisiz başetme
 Benlik saygısında rahatsızlık
 Sosyal izolasyon
 Ümitsizlik
SINIRDA KİŞİLİK BOZUKLUĞU
Tıbbi Tanı : Sınırda Kişilik Bozukluğu
TANI
 Kendisine zarar verme riski
TANILAYICI SEMPTOMLAR
 İntiharla ilgili düşünceler ifade etmesi
 Yetersiz/olumsuz benlik kavramı ifadeleri olması
 Daha önce kendisine zarar verme girişimi olması
NEDEN ?
 Benlik saygısının düşük olması
 Kendisini değersiz hissetmesi
AMAÇ
KISA DÖNEM
Bireyin kendisine zarar vermemesi
UZUN DÖNEM
 Birey dürtüsel davranışları üzerinde kontrolünün artması
 Öfke, yalnızlık, ümitsizlik duygularının sözelleştirilmesi
UZUN DÖNEM
 İntihar düşünceleri olduğunda iletişime geçeceği
kişileri bilmesi
 Alternatif başetme mekanizmalarının farkında
olması
GİRİŞİM
 İntihar önlemleri alınarak terapötik ortam
sağlanacak (Odada cam eşya, çivi, makas, metal
dosya, aseton, ayna, iğne, plastik torba, jilet,
kemer, çakmak, elektrikli araç, cımbız, oksijen
tüpü aparatları vb. olmamalı)
 Yasaklanan objeler hakkında ziyaretçiler
bilgilendirilecek
 Yemekler yakından, iyi denetlenebilen bir
alandan servis edilecek
GİRİŞİM
 Oral ilaçlar verildiğinde tüm ilaçların yutulup
yutulmadığı kontrol edilecek
 Doktor tarafından talep olmadığı sürece kişi
klinikten ayrılmamalı, ünite dışına çıktığında
kendisine mutlaka bir ekip üyesi eşlik edecek
 Eğer kişi kaçarsa ve intihar riski taşıyorsa polise
haber verilecek
 Kişinin intihar etme riski ekip üyeleriyle
paylaşılacak
GİRİŞİM
 Kişi ile ‘’ intihar etmeme ‘’ anlaşması yapılacak
(evde iken bu anlaşmaya aile üyeleri de dahil
edilmeli)
 Problem çözme becerilernin geliştirilmesi
desteklenecek
 İntihar riskinde artış olmaya ilişkin belirtiler
bireyin yakınlarına öğretilecek (davranışta, sözel
ve sözel olmayan etkileşimde değişim olması,
depresyon belirtileri vb.)
 Bireyin tedavisinin devamı için toplumsal
kurumlara yönlendirilecek
Histrionik Kişilik Bozukluğu Tanısı Alan
Bireylerde Olası Hemşirelik Tanıları
 Kendine zarar verme riski
 Etkisiz başetme
 Sosyal izolasyon
 Sosyal etkileşimde bozulma
HİSTRİONİK KİŞİLİK BOZUKLUĞU
Tıbbi Tanı : Histrionik Kişilik Bozukluğu
TANI
 Sosyal izolasyon
TANILAYICI SEMPTOMLAR
 Bireyin çevresinde arkadaşları olmaması
 Yalnız olduğunu ifade etmesi
NEDEN ?
 Yaşadığı davranış kontrol bozukluğu
AMAÇ
KISA DÖNEM
 Bireyin yalnızlık duygusunda azalma bildirmesi
UZUN DÖNEM
 Bireyin dürtüsel davranışları üzerinde kontrolün artması
 Bireyin sosyal etkileşimlerinin gelişmesi
GİRİŞİM
 Bireyin sosyal beceri gelişimi desteklenecek
 Bireyin sosyal etkileşiminin bozulması ve yalnız
kalma nedenine odaklanılacak
 Bireyin aşırı, uygunsuz davranışlarının
yaşamındaki sonuçlarını görmesi sağlanacak
 Uygunsuz davranışlarının altında yatan nedeni
anlaması için destekleyici yaklaşımda
bulunulacak
GİRİŞİM
 Bireyin sosyal izolasyonuna yol açan uygunsuz
davranışlarını değiştirmeye yönelik alternatif
davranışlar tartışılacak
 Bireye kabul görebilecek uygun davranışları
görebilmesi için rol modeli olunacak
 Sosyal etkileşimlerindeki uygun davranışları için
olumlu geri bildirimler verilecek
Narsisistik Kişilik Bozukluğu Tanısı Alan
Bireylerde Olası Hemşirelik Tanıları
 Sosyal etkileşimde bozulma
 Etkisiz başetme
 Etkisiz inkar
NARSİSİSTİK KİŞİLİK BOZUKLUĞU
Tıbbi Tanı : Histrionik kişilik bozukluğu
TANI
Sosyal Etkileşimde bozulma
Tanımlayıcı semptomlar
 Sağlıklı ilişkiler kuramadığını ve sürdüremediğini
ifade etmesi
 Çevresindeki insanların kaçınma davranışı
göstermesi
AMAÇ
KISA DÖNEM
 Bireyin klinikteki oda arkadaşı ile ‘’günaydın,
merhaba’’ ve benzeri iletişim ifadeleri kullanması
UZUN DÖNEM
 Bireyin sosyal izolasyonla ilgili doyumda artış
olduğunu ifade etmesi
 Sosyal izolasyonu bozan problem yaratıcı
davranışları tanıması
 Rahatsız edici sosyal davranışları yapıcı
davranışlar ile değiştirmesi
 Etkili sosyalizasyonu sağlayacak stratejiler
geliştirmesi
GİRİŞİM
 Bireysel, destekleyici bir ilişki sağlanacak
 Davranışlarının problemlere nasıl bir zemin
hazırladığını tanımasına yardım edilecek
 Bireyin sağlıklı savunmaları desteklenecek
 En iyi, en çok işe yarayan yaklaşımların analiz
edilmesine yardım edilecek
 Bireyin anlamları ve desteklemeleri konusunda
da aile üyelerine destek olunacak
GİRİŞİM
 Bireye kabul gören davranışlarla ilgili rol model
olunacak ( Örneğin, önemsememe yerine dostça
bir selamlama)
 Başkalarına önem ve saygı göstermesini sağlayan
etkileşimleri tanıması desteklenecek
 Gerekiyorsa bireyin toplumsal kurumlardan
(sosyal hizmet, aile terapisi, krize müdahale vb.)
danışmanlık alması sağlanacak
Çekingen Kişilik Bozukluğu Tanısı
Alan Bireylerde Olası Hemşirelik
Tanılar
 Sosyal izolasyon
 Korku (Başarısız olma vb.)
 Etkisiz başetme
 Rol performansında bozulma
 Yalnızlık riski
ÇEKİNGEN KİŞİLİK BOZUKLUĞU
Tıbbi Tanı : Çekingen Kişilik Bozukluğu
TANI
Korku
*Bireysel
Tanımlayıcı Semptomlar
 Çekindiği ve yeteneksiz olduğunu düşündüğü
için sosyal etkinliklerde görev almaması
 Etkileşim gerektiren sınıftaki sunumdan
kaçınması
NEDEN ?
KISA DÖNEM
 Mevcut uygunsuz başetme davranışlarını tanımlaması
 Bireyin psikolojik olarak rahatladığını ifade etmesi
UZUN DÖNEM
 Kişinin kendisiyle ilgili olumuz inançlarını
değiştirmesi
 Uygun stratejilerin davranış örüntüsü olarak
benimsenmesi ve kullanılması
 Kişinin mevcut durumun iyileştirilmesi için
belirlenen kaynaklardan yardım sağlanması
 Kişinin güçlü yönlerini tanıması
GİRİŞİM
 Başarısızlık, yetersizlik, korku ve benzeri
duygularını ifade etmesi için desteklenecek
 Başarı ve benlik saygısını destekleyici girişimlere
yönelik tartışılacak
 Bireye fonksiyonel davranışlarında olumlu geri
bildirimler verilecek
 Kendi kişisel başetme şeklinin ve davranışlarının
yol açtığı sonuçları fark etmesi sağlanacak
GİRİŞİM
 Duyguların ve belirtilerin başlangıcını, bunların
olaylarla ve yaşam değişimleri ile ilişkisini
tanımlaması sağlanacak
 Bireyin kendi davranışlarını kendisi
değerlendirecek ( bu davranışı işinize yaradı mı ?)
 Gevşeme egzersizleri, solunum egzersizleri
öğretilerek korku ve kaygı ile başetmede
kullanılması için desteklenecek
Sosyal beceri eğitimleri alması sağlanacak
Bağımlı Kişilik Bozukluğu Tanısı Alan
Bireylerde Olası Hemşirelik Tanıları
 Etkisiz başetme
 Rol performansında bozulma
 Anksiyete
 Kronik düşün özsaygı
 Korku
 Aile başetmesinde yetersizlik
BAĞIMLI KİŞİLİK BOZUKLUĞU
Tıbbi Tanı : Bağımlı Kişilik Bozukluğu
TANI
 Aile başetmesinde yetersizlik
TANILAYICI SEMPTOMLAR
 Bireyin eşinin önemli kararlarda kendisini yalnız
hissetmesi
 Bireyin kılarının, annelerinin desteğini yeterince
hissetmemeleri nedeniyle annelerinden
uzaklaşmaları
 Bireyin ailesine yeterince destek olamadığını
ifade etmesi
NEDEN ?
 Bireyin hastalığı nedeniyle aile içindeki rol ve
sorumluluklarını yerine getirememesi
AMAÇ
KISA DÖNEM
 Bireyin ailesinin kendisine yönelik beklentilerini ifade
etmesi
 Aile üyelerinin bireyin yaşadığı durumu gerçekçi olarak
ifade edebilmesi
UZUN DÖNEM
 Bireyin ailesine olan sorumluluklarını yerine
getirmesi
 Bireyin eşi ve kızları ile olan iletişim sorunlarının
düzelmesi
 Aile üyelerinin bireyin yaladığı durumu paylaşma
davranışı göstermesi
GİRİŞİM
 Ailenin geçmiş ve mevcut fonksiyonlarını
değerlendirmesi sağlanacak
 Aile üyelerinin durumu tartışması için fırsat
sağlanacak
 Aile üyeleri problemleri için olası çözüm yollarını
tartışması konusunda desteklenecek
Aile üyelerinin birbirini suçlaması engellenecek,
ancak öfke ve kızgınlığın uygun şekilde dışa
burumu desteklenecek
 Aile üyeleri ile aile terapisi sürecine alınacak
ÖRNEK VAKA
28 yaşında bayan M. Obsesif kompulsif tanısı olan bir
hastadır.
Bayan M. Psikolojik danışma merkezine
başvurduğunda yakınmaları yaklaşık 12 senedir
devam etmektedir.
Yakınmaları daha ilkokul yaşlarında başlar. Okulun
kirli olduğu düşüncesiyle okulu bırakır. Toplu taşıma
araçlarını kullanırken daha önce kullanan kişilerinde
kirli olduğu düşüncesiyle yoğun anksiyete yaşar. Daha
sonra bu sıkıntıları yakınlarının evine gidip
geldiğinde de yaşamaya başlar.
Her dışarı çıkmasında eve gelince tüm kıyafetleri,
ayakkabısı, çanta vs. temizleyen bayan M. Bir süre
sonra bu kirlerin yıkayarak çıkmadığını düşünür. Bu
sebepten dolayı evden dışarı çıkmamaya başlar.
Eve gelen misafirlerinde kullandıkları her malzemeyi
kirli olduğu, temizlenmeyeceği düşüncesiyle çöpe
atar. Ve her diş fırçasını sadece bir kez kullanan
bayan M. Duşa girdiğinde bir kutu şampuanın
hepsini bitirir. Hastaneye başvurduğunda tablo bu
şekildeyken Bayan M.’ de iç görü bulunmamaktadır.
Sadece EKT olmak şartıyla hastaneye yatmayı kabul
eden ve 3 gün yatan hasta tedavileri kabul etmemekle
birlikte. Yemek yememek ve su içmemektedir.
OBSESİF – KOMPULSİF KİŞİLİK
BOZUKLUĞU TANISI ALAN BİREYLERDE
OLASI HEMŞİRELİK TANILARI
 Etkisiz başetme
 Anksiyete
 Korku
 Kronik düşük özsaygı
OBSESİF – KOMPULSİF KİŞİLİK
BOZUKLUĞU
Tıbbi Tanı : Obsesif - Kompulsif Kişilik Bozukluğu
TANI
 Anksiyete
TANILAYICI SEMPTOMLAR
 İş yerinde kendisini gergin hissetmesi
 İşlerini mükemmel, eksiksiz yapmaya çok fazla
odaklanma
NEDEN ?
 Etkisiz başetme
 Rahatsızlığına bağlı yaşadığı takıntılar
AMAÇ
KISA DÖNEM
 Hastanın anksiyetesini ve başetme örüntülerini tanımlaması
 Anksiyeteye bağlı yaşanan işlev kayıplarını tespit etmesi
(üretkenliğin azalması vb.)
 Anksiyeteyle etkili başetme yollarını öğrenmesi
UZUN DÖNEM
 Anksiyeteye bağlı işlevsellikteki kayıpları en aza
indirmesi
 Etkisi başetme yollarını günlük yaşamına adapte
edebilmesi
 Rahatladığını ve kendini daha iyi hissettiğini
ifade etmesi
GİRİŞİM
Bireyin anksiyete düzeyi değerlendirilecek ,
 Anksiyete ile ilgili duygu ve düşüncelerini ifade
etmesine fırsat verilecek
 Bireyle iletişimde kısa basit cümleler kurarak,
sakin ve yavaş konuşulacak
 Bireyle iletişimde empatik yaklaşımda
bulunulacak ve terapötik iletişim teknkleri etkin
bir biçimde kullanılacak
 Mevcut başetme stratejileri belirlenecek
 Yoğun stres hissettiğinde bunu engellemek için
kullanabileceği davranışcı metotlar öğretilecek
(gevşeme egzersizleri, fiziksel aktiviteyi arttırma
vb.)
 Yoğun anksiyete hissettiği anlarda yardım arama
davranışı göstermesi için desteklenecek
DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER

KAYNAKLAR
• Akvandar Y. (2007) Borderline Kişilik Bozukluğu,
Psikiyatri temel kitabı (edit. E. Köroğlu, C.Güleç)
(2.Baskı). HYB Basım Yayın : Ankara, 520-527
• Arkona. O. (1999) Açıklamalı Psikiyatri Sözlüğü. Tayf
Ofset : İstanbul, 396-397
• Öztürk O, Uluşahin A.(2008) Ruh sağlığı ve Bozuklukları
(Yenilenmiş 11.Basım) Tuna Matbaacılık: Ankara, 558
• Saydam MB. (2007) Kişilik Bozuklukları Kavramı,
Psikiyatri Temel kitabı, (edit. E.Köroğlu, C.Güleç)
(2.Baskı) HYB Basım Yayın : Ankara, 493-527
• Şahin D. (2009) Kişilik Bozuklukları. Klinik Gelişim,
22(4):44-55
• Sorias S.(2007) Kişilik bozuklukları, Psikiyatri Temel
Kitabı, (edit. E.Köroğlu, C.Güleç) (2.Baskı) HYB Basım
Yayın : Ankara, 502-527
B121100028
B121100032
B121100046
B121100070
CEYDA ÜZÜLMEZ
EDA GENÇER
RUKİYE ALTINEL
HÜMEYRA AYKAÇ
Download