YÖNETİMİN FONKSİYONLARI: YÖNELTME- LİDERLİK Yrd. Doç. Dr. Şule Aydın Turan Liderlik Lider Nedir? Etkileme Yönlendirme Harekete geçirme Motive etme Birleştirme Arabuluculuk Lider Nereden gelir? Doğuştan Edinilen yetenekler Kişilik özellikleri Koşul ve durumlar Eğitim Yönetici? Lider? Liderlik Amaç Lider İzleyenler Ortam Liderin güç kaynakları (hangileri kişisel, hangileri değil) Yasal (biçimsel) güç Zorlayıcı güç: maddi, manevi zorlama ve korkutma Karizmatik güç Uzmanlık gücü Ödüllendirme gücü : formal ve informal ödüller Liderlik tarzları Geleneksel Otokratik Demokratik-katılımcı Liberal-tam serbesti tanıyan Modern Karizmatik Transaksiyonel (etkileşimci) Transformasyonel (dönüşümcü) Otokratik liderlik Tüm yönetim yetkisi liderde Motivasyon: emir vererek, eleştiri yaparak Aşırı geleneksel, büyüğe aşırı saygılı, kararları büyüklerden bekleyen toplumlarda etkili Katkıları? Ne zaman en etkili yöntem? Sorunları? (örn.Yaratıcılık, yabancılaşma, moral bozukluğu, nefret, çatışma) Demokratik-katılımcı liderlik Otokratik liderliğin tam zıddı; yetkiyi paylaşma eğilimi Motivasyon: bilgilendirme, fikir söyleme ve öneri getirme için cesaretlendirme Güç temeli: uzmanlık ve bilgi Liderin önemsiz ya da gereksiz konuma düşmemesi önemli Katkıları? (örn. isabetli kararlar, işgören motivasyonu vb.) Sorunları? (örn. yavaş kararlar, maliyet, bazen karar alınamaz hale gelmesi, eşit bilgiye sahip olmayan herkesten katılımın beklenmesi vb.) Tam serbestlik tanıyan-liberal liderlik Yönetim yetkisi fazla kullanılmaz Lider, grubun diğer üyeleri gibi Rolü: kaynakların temini Katkıları? (örn. yaratıcılık, sorun çözme, yeni fikirlerin kararlarda etkili olması) Sorunları? (örn. otorite boşluğunun etkileri, anarşi, amaçların kopukluğu, grup başarısı) Liberal bir liderle çalışmak ister misiniz? Transformasyonel liderlik Dönüşümü başlatma ya da tasarlanmış bir dönüşüm sürecini gerçekleştirme Motivasyon: çalışanların öz-yeterliliğini arttırma; grup ve örgütle toplumsal kimlik kazandırma; çalışma değerleri ile izleyenlerin değerlerinin bağdaştırılması Kriz durumlarında, belirsizlik durumlarında, kurumsallaşmamış örgütlerde, analizi güç karmaış yapılarda Karizma şart değil, vizyon ve bunun için harekete geçirebilme gücü yeterli Transaksiyonel liderlik (etkileşimci) İşe yönelik liderlik Amaç izleyicileri işi başarma noktasında motive edebilmek Verimlilik, etkinlik, örgütsel amaçlara katkı önemli; yaratıcılık değil Motivasyon: fiziksel ve güvenlik gereksinimleri üzerinden Karizmatik liderlik Karizma: lütfedilen bir kabiliyet Çevresindekilerin duygularına hitap eden özellikler Etkileme, baskın olma, kriz durumlarında radikal çözümler, yüksek maliyetlere katlanma