08260548-Uzman Sistemler.pps

08260548
SERPİL GÜL


Bir uzman sistem,insan uzmanların becerilerini
gerektiren problemlerin çözümü için bilgileri,
olayları ve sorgulama tekniklerini kullanan
bilgisayar tabanlı bir sistemdir. Bu sistemler, belli
donanım veya yazılım konfigürasyonları için
dizayn edilebilir. Ya da genel amaçlı bir
bilgisayar üzerinde çalışabilecek yazılım
sistemleri olarak tasarlanabilir.
Uzman sistemler olarak anılan bilgi tabanlı
yazılım sistemleri, belirli bir alanın önde gelen
uzmanlarından derlenmiş bilgilere dayanarak
düzenlenmiş çok sayıdaki "eğer ... ise .... dir"
biçimindeki kuraldan oluşmaktadır.

Uzman sistemlerin kullandığı bilgiler, ya
kurallardan ya da belli bir ana konu ile ilgili
bileşenlerin davranışları hakkındaki deneyim
bilgisi ile teşkil edilir. Kurallar genelde, belli bir
durum tanımlarını verir . Örneğin ; “Eğer bir
futbol takımı teknik ve kondisyon açısından iyi
durumda ise ve eğer kaliteli bir teknik adama
sahipse ve eğer dengeli bir yönetici kadrosu
mevcutsa, o futbol takımının maçlarını
kazanması ve ligde şampiyon olması kuvvetle
muhtemeldir.”Deneyim bilgisi belli bir konu
üzerindeki tecrübelerin birikimi olarak
yorumlanabilir.



Bulanık uzman sistemler:Veriler üzerinde akıl yürütme
yapan ve kesin bir sonuca varmayan bilgisayar
programlarıdır.
Yapay sinir ağları:Giriş ve çıkışları olan birbirleri ile sıkı bir
şekilde ilişkilenmiş işlem elemanları olup insan beynindeki
hücrelerin çalışma prensibini modelleyen bir bilgisayar
sistemidir.
Genetik Algoritmalar:Geniş,karmaşık,sayılamayan,çok
boyutlu vs problemlerin özellikleri ve ihtimale dayanan
arama yapısında bir sistemdir. Uzman sistem çeşitlerinin
sayılarını arttırmak mümkün olup,en sık kullanılanları ile
vermeyi uygun buldum.Yapay zeka uygulamalarının
dışında sadece uzman bilgisi gerektiren ve klasik yöntem
kullanmayan her sistem bu gruba dahil edilebilmektedir.
Uzman sistemler, kendilerinden beklenenler
doğrultusunda, birçok farklı yolla yapılandırılabilir ve
bu farklı yapı mimarileri değişik bileşenler içerir.
Bununla beraber, belli bazı unsurlar birçok uzman
sistemde ortak özellik olarak göze çarpmaktadır.
Bunlar;
1. Kullanıcı arabirimi (user interface)
2. Bilgi tabanı (knowledge base)
3. Bilgi kazanım modülü (knowledge auisition module)
4. Karar verme mekanizması (inference engine) ‘dir.


Tasarlanmış bir uzman sistemde algoritma
yoktur.Her zaman bilgiye dayalı işlem
yapılır.Bilgi tabanından bilgi çağırılır,işlem
yapılıp arama gerçekleştikten sonra sonuca
varılıp bilgi dahilinde açıklaması yapılır.Daha
önceden tasarlanmış bir akış diyagramları
algoritmaları yoktur.ihtiyacı olduğu
bilgiye,ulaşır kullanılabilir. Sistem doğru
şekilde tasarlanırsa kendini
geliştirebilir.Öğrenme yeteneği
kazandırılabilir.


Kullanıcı Arabirimi ; sistem kullanıcısı ve sistem (ya da
sistem grubu) arasında iletişim,aktarım ve değişimi
(bilgi,görüş,yorum,veri vs.) sağlayan yazılımdır. Bunun
vasıtası ile, sistemin ana-uğraş konusuna ilişkin belli bir
durum hakkındaki olaylar ve veriler, kullanıcı
tarafından girilebilir ve kullanıcı uzman sisteme söz
konusu alanda sorular yöneltebilir.
Uzman Sistem Bilgi Tabanı; özel bir konu hakkında
uzman-seviyeli bilgi içermektedir. Söz konusu bilgi, bir
veya daha fazla insan uzmandan elde edilmekte ve
uzman sistem tasarımına mahsus olan bir bilgi sunum
formunda saklanmaktadır. Aslında uzman sistemler,
bir bilgi ve veri tabanı ihtiva etmeleri nedeni ile çoğu
kere ve çoğu yerde bilgi-tabanlı sistemler olarak
algılanmakta ve kabul edilmektedir.
Bilgi Kazanım Modülü; insan uzmanlardan bilgi toplamak
amacıyla uzman sistemler ve uzman bireyler arasında diyalog
kurmasını sağlayan yazılımdır. Bu birim,elde edilen bilgiyi,sistemin
veri tabanına yerleştirir. Uzman sistem ve uzman birey arasındaki
arabirim, bazen kullanıcı arabirim olmakta, bazen de bilgi-tedarik
usulüne özgü olarak yapılandırılmaktadır.uz
 Karar Verme Mekanizması; uzman sistemin sahip olduğu veriler
ve imkanlar dahilinde sonuçlara erişme sırasında kullanıldığı
mantık sürecini sağlayan yazılımdır. Bu çoğunlukla, (interface
engine) olarak adlandırılır. Mekanizma,yeni bilgiler oluşturmak
veya bir sorunun cevabına erişebilmek için, uzman sistemin veri
tabanından ya da kullanıcı tarafından sağlanan verilerden
yararlanılır.
 Yukarıda bahsedilen temel uzman bileşenleri, değişik yollarla
tasarlanmış ve uygulamaya sokulmuştur. Bazen koşullara ve
beklentilere göre, özel tasarımlı bileşenler geliştirilmiştir. Tüm bu
bileşenlerin farklı bileşimleri, muhtelif uzman sistem (US)
mimarilerinin gelişmesine yol açmıştır.


1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
Uzman sistem tasarlarken seçilen problem ;çözümü için bilgi sistemleri teknolojisini
uygulamaya imkan tanımalıdır.Tasarlanacak olsan sistemin ekonomisi ve başka faydaları
olup olmadığı araştırılmalıdır. Bilgiye dayalı sistemlerin tasarımında bu hazırlanış sırasına
uyulması problemin çözümünde önemli bir rol oynamaktadır.
Problemin çözümünün amacı belirlenmelidir.
Anlaşıldığı kadarıyla problemin temelindeki sebep araştırılmalıdır.
Problemi birkaç probleme ayırarak alt amaçları ortaya çıkarmalıdır.
Disiplin alanının öznitelikleri belirlenmelidir.
Seçilen disiplin alanında bir uzman bulunmalı ve bilgiye dayalı sistemin tasarlanmasına
yardımcı olmalıdır.
Uzmanla birlikte birkaç problem çözümüne katılmalı uzmanın uygulamış olduğu
yöntemler belirlenmelidir.Bu yöntemler daha sonraki adımlara kolaylık sağlaması
açısından detaylı bir şekilde incelenmelidir
Sistem oluşturulurken gereken program araçları seçilmelidir.
Uzman ile birlikte örnek programlara ait bilgi tabanı incelenmeli ve kullanılacak olan bilgi
tabanı yapılaştırılmalıdır.
Bilgi tabanının oluşturulması,nesneler arasındaki ilişkiler ve hiyerarşiler
belirlenmeli.Konulara daha ufak parçalara ayrılarak çözüme ulaşmak kolaylaştırılmalıdır.
Bilgi tabanındaki bilgilerin döngüler incelenmeli tutarsız bilgilerin uygunsuzluğu
giderilmelidir.
Sistem belgelerinin işlenilip hazırlanması.
Sistem modüler olarak hazırlanmalı.İlk baştan itibaren kısıtlıda olsa çalışabilmeli.

Bilgi tabanımız hazır olduktan sonra
buradan bir sonuç çıkarabilmemiz için
akıl yürütme yöntemine ihtiyacımız
olacaktır.Kuralları işlememizin iki yolu
vardır bunlar: *Geriye Zincirleme *İleriye
Zincirleme

Bir örnek verecek olursak; (Şekil 3) Hipotezimize
(H),ve bunu kanıtlayacak delillerimize de
(D1,D2,D3)diyelim.
Hipotezimizi kanıtlamak için D2 ve D3 Delillerini
sorgulamak gerekir. Fakat D1 de D2’nin
sorgulanmasını istemektedir. D3 ise tek başına
hipotezimizi doğrulamaya yetmektedir.
İleri zincirleme yöntemimizde de bir önceki örneğimizin
aynısını ileri zincirleme ile kuralım. Hipotezimize (H),ve
bunu kanıtlayacak delillerimize de (D1,D2,D3)diyelim.
Eğer D1 doğru ise diğerine D2 ye geçiş yapılır.D2 de
doğru ise D3 ve D3 ünde doğruluğu kanıtlanır ise
hipotezimiz doğrudur.Bir önceki adımı
gerçekleştirmeden diğerine geçiş yoktur.











Üretim Artışı
Süreklilik
Maliyet Tasarrufu
Kalite Düzeyinin Yükselmesi
Uzmanlığın Yaygınlaştırılması
Eğitim Verme
Sağlıklı Öneri Üretimi
Güvenilirlik
Tam ve Kesin Olmayan Bilgi ile çalışabilme
Ara Sonuçları Gösterebilme
Geleceğin Fabrikalarının Gelişmesine Katkı
Uzmanlık Bilgisinin Olmayışı
 Uzmanlardan Bilgi Edilmesindeki
Güçlükler
 Aynı Konuya Uzmanların Farklı Bakış
Açıları
 Dar Alana Yönelik Olması
 Üst Düzey Yöneticilerin Tutuculuğu
 Yaratıcılık
 Öğrenme
