teleskop

Teleskop Nedir?
Teleskop, uzak cisimleri daha yakın göstermek amacıyla tasarlanan araçlardır. En
fazla bilineni "Optik teleskop" olmakla beraber;



Kızılötesi Teleskoplar,
Radyo Teleskoplar,
Aynalı Teleskop gibi çeşitleri de bulunmaktadır.
1- Optik teleskoplar
Optik teleskoplar merceklerin ışığı toplama özelliğinden faydalanılarak
tasarlanmışlardır.
Mercekler
cisimlerden yansıdıktan sonra dağılan ışığı toplayarak uzak cisimleri daha yakın
gösterir.
Mercekler bilindiği üzere cisimleri daha büyük görmemize olanak sağlayan
ortası şişkin, kenarları ince cam yapılardır. Bunlar ışığı toplayabildikleri için cisimleri
daha büyük/yakın gösterebilirler.
2- Radyo teleskopları
Uzaydan gelen radyo dalgalarını yakalayarak o cisimler hakkında bilgi toplamaya
çalışan teleskop çeşitleridir.
Radyon teleskopları
Optik teleskoplar, cisimlerden gelen ışığı yakalarken; radyo teleskopları radyo
dalgalarını yakalar!
3- Aynalı teleskoplar
Optik teleskoplar gibi ışığı toplayarak görüntüyü yaklaştıran teleskoplardır fakat
aynalı teleskoplarda mercek yerine ayna kullanılır.
Aynalı teleskoplarda, mercek
yerine ayna kullanılır
4- Kızılötesi teleskoplar
Cisimler, yaydıkları ısı enerjisi nedeniyle kızılötesi denilen bir ışık türüne sahiptirler.
Kızılötesi teleskoplar gözle görülmeyen bu ışınları toplayarak görüntü elde
ederler.
Kızılötesi (solda) ve optik teleskoplarla (sağda) çekilmiş Jüpiter resimleri
Teleskobun yapısı
Teleskop en basit yapı ile iç içe girmiş iki borudan ve bunların uçlarına takılmış iki
mercekten meydana gelir.
Teleskobun şematik
gösterimi
Birinci merceğin görevi uzaktaki cismi yakına getirmek, göz tarafındaki
merceğin görevi ise yakınlaştırılmış görüntüyü büyütmektir.
Böylece uzaktaki cisimlerin daha büyük ve net görüntüleri elde edilir. Burada
dikkat edilmesi gereken nokta yakınlaştırılan görüntünün göz tarafındaki merceğin
odak noktasına düşürülmesidir. Bunun için mercek uzaklaştırılır veya
yakınlaştırılır.
Teleskobun Tarihçesi
Teleskop ilk olarak Müslüman bilim insanları tarafından kullanıldı. Bu Müslüman
alimlerden biri olan Nasiruddin Tusi hazretleri astronomi bilimi ile ilgili önemli
çalışmalar yapmıştır.
Ömerle Bir Kutu Macera: Nasiruddin
Tusi kitap kapağından
Hatta kurduğu gözlem evinde beş adet teleskop bulunmaktaydı [1].
[1] Tutar, M., 2018. İbn Tolun (ö. 953/1546)’un İnbâü’l-Ümerâ bi Enbâi’l-Vüzerâ adlı eserinin tahlil,
değerlendirme ve tercümesi. Yüksek Lisans tezi. Harran Üniversitesi
1600’lü yıllara gelindiğinde ise Hans Lippershey adlı biri teleskobu Avrupa’da
kullanmıştır. Bundan sonra Galileo teleskobu uzaydaki cisimleri gözlemlemek
amacıyla kullanmıştır.
Galileo’nun Venüs gezegeninin evrelerini gösteren çizimi
Galileo, yaptığı teleskop ile Ay’ın dağlarını gözlemlemiş, Venüs gezegeninin evrelerini
incelemiş, Güneş lekelerini ve Jupiter gezegeni ile onun bazı uydularını görebilmiştir.