Akciğer Kanserinde Semptom Bulgu ve Klinik

Akciğer Kanserinde Semptom Bulgu ve Klinik
Fatih Candaş, Orhan Yücel
Giriş
Akciğer kanseri genellikle erken evrede asemptomtik seyretmektedir. Semptopların
geç ortaya çıkması tanının da geç konulmasına neden olmaktadır. Akciğer kanserinde semptomlardan tanıya geç ulaşılması; akciğer ve bronşlarda ağrı duyusunun olmaması, öksürük gibi nonspesifik semptomlar bulunması ve aynı semptomları veren
hastalıkların (KOAH gibi) kanserle birlikteliğinin sık gözlenmesinden kaynaklanabilmektedir (1,2). Akciğer kanseri tanı döneminde invazyon, metastas ve sistemik etkileri nedeniyle semptomatiktir (% 90’ından fazlası) (Tablo 1) (3,4).
Hastalarda öksürük, nefes darlığı, iştahsızlık, halsizlik, kilo kaybı gibi genel nonspesifik yakınmalar gözlenebilir. Tümörün kitlesinin bası etkisi, lokal veya bölgesel invazyon, diğer organ metastazlara bağlı değişik semptomlara yol açabilir. Ayrıca akciğer tümörlerinde sentezlenebilen hormonal mediyatörler aracılığıyla paraneoplastik sendromlar ortaya çıkabilmektedir (5,6).
Tablo 1. Akciğer kanserinde semptom ve bulguların görülme sıklığı ile nedenleri
Semptom ve bulgular
Sıklık (%)
Neden
Öksürük
75
Hava yolu obstrüksiyonu, enfeksiyon, akciğer kompresyonu
Kilo kaybı
68
İlerlemiş kanser, karaciğer metastazı
Dispne
58-60
Büyük hava yolu obstrüksiyonu, plevralefüzyon, diyafragma paralizisi
Göğüs ağrısı
45-50
Toraks duvarı invazyonu, brakialpleksus tutulumu
Hemoptizi
29-35
Hava yolunun tümör ile invazyonu
Kemik ağrısı
25
Kemik metastazı
Çomak parmak
20
Tırnak kökü ve uzun kemiklerde, periost reaksiyonu, hipertrofikpulmonerosteoartropati, yeni kemik oluşumu
Ses kısıklığı
5-18
Rekürrenlarengeal sinir tutulumu
Vena Kava Süperiorsendromu
4
Vena Kava Süperiora bası veya invazyon
Disfaji
2
Özofagus basısı
Stridor
2
Trakea obstrüksiyonu
11
1
Akciğer Kanserinde Semptom Bulgu ve Klinik
Akciğer Kanserinde Semptom Bulgu ve Klinik
Primer Tümör Kitlesine Bağlı Semptom ve Bulgular
Öksürük akciğer kanserinde en sık görülen semptomdur. Trakeabronşiyal sistemin irritasyonu ile oluşmaktadır. Santral yerleşimli tümörlerde sık karşılaşılan bir semptomdur (7). Bu semptom yeni ortaya çıkmış olabileceği gibi zemininde akciğer hastalığı olan hastalarda var olan öksürüğün şiddetinin artması şeklinde de gözlenebilir. Tedaviye yanıt vermeyen öksürük şikayetlerinde klinisyen primer akciğer kanseri olabileceği düşünmelidir.
Akciğer kanserinde sık karşılaşılan semptomlardan biride hemoptizidir. Hemoptizi şikayeti olan hastaların ayırıcı tanısında akciğer kanseri unutulmamalıdır. Özellikle 40
yaş üstü hastalar öksürüğe eşlik eden hemoptizi şikayetleri de mevcutsa riegrafi ve
bronkoskopi ile değerlendirilmelidir.
Tümör kitlesinin büyüyerek yer kaplayıcı lezyon oluşturması, atelektaziye neden olması veya lenfatik obstrüksiyon sonrası intraplevral sıvı gradiyentinin bozulmasına
bağlı olarak gelişen plevral mayi ile nefes darlığı şikayeti akciğer kanserli hastalarda
görülen diğer bir semptomdur. Majör hava yollarına basıya bağlı solunum seslerinde
azalma, stridor, ronküs fizik muayenede saptanabilir. Rezolüsyonu gecikmiş pnömonilerde de endobronşiyal tümörler akılda tutulmalıdır (8).
Primer Tümörün Lokal Yayılımına (İntratorasik) Bağlı Semptom ve Bulgular
Akciğer kanserlerinde tümörün komşu yapılara lokal invazyonu veya intratorasik lenfatik yayılımı ile Pancoast Sendromu, Vena Kava Supperior Sendromu, frenik sinir
paralizisi (diyafram paralizisi) ve Rekürren laringeal sinir paralizisine bağlı çeşitli
semptomlar ortaya çıkabilmektedir.
Üst lob apeksine yerleşen tümörler komşuluk nedeniyle brakiyal pleksusa, stellat
gangliyona invazyon yapabilirler. Brakiyal pleksus invazyonunda omuz ağrısı, kolda
güçsüzlük şikayetleri görülebilir, fizik muayene de ise özellikle kolun abduksiyonunda ağrı, kaslarda atrofi, reflekslerde azalma saptanabilir. Stellat gangliyonu invazyonunda ise tek taraflı enoftalmi, pitozis, myozis ve anhidroz ile seyreden Horner
sendromu saptanabilir. Alınan grafilerde de 1. veya 2.kotta destrüksiyon saptanabilir (9,10).
Özellikle sağ taraf tümörlerde, tümör supperior vena kava da obstrüksiyona neden
olabilir. Bunun sonucunda boyunda, omuz ve üst ekstremitede genişlemiş venler, yüzde ve göz kapaklarında ödemin eşlik ettiği supperior vena kava sendromu görülebilir.
Bu durumu baş ağrısı, baş dönmesi ve görme bozukluğu şikayetleri katılabilir(11,12).
Toraks duvarı tutulumunda ağrı yakınması ön planda iken, frenik sinir invazyonunda
o taraf diyafragmanın elevasyonuna sekonder gelişen nefes darlığı şikayeti, genellikle sol taraf tümörlerde daha sık görülen rekürren laringeal sinir felcinde ise ses kısıklığı şikayetleri görülebilir. Frenik sinir tutulumunda diyafragmada paradoks hareket
saptanabilir. Perikard ve miyokardın tutulumu sonrası aritmi, kalp yetmezliği veya
kalp tamponadı gözlenebilir. Posterior yerleşimli tümörlerde özofagusun etkilenmesi
veya mediastinal lenf nodlarının özofagus basısına paralel disfaji saptanabilir (8,9).
Primer Tümörün Metastazına (Ekstratorasik) Bağlı Semptom ve Bulgular
Akciğer kanserli hastalarda tanı konulduğu anda çoğunlukla diğer organ metastazları
da mevcuttur. Bu hastalarda halsizlik, iştahsızlık, kilo kaybı gibi nonspesifik yakınmalar sıklıkla görülür. Bunun yanında metastazın bulunduğu organ ve sisteme bağlı yakınmalar da saptanır. Santral sinir sistemi metastazları çoğunlukla semptomatiktir
12
2
Akciğer Kanserinde Semptom Bulgu ve Klinik
ve baş ağrısı, senkop, güçsüzlük, kognitif bozulma gibi nörolojik belirtiler ön plandadır. Kemik metastazlarında serim kalsiyum ve alkalen fosfatazında eşlik edebileceği iyi lokalize, sürekli ve ciddi ağrılar sıklıkla görülürken, karaciğer metastazlarında
serum transaminaz ve billirubin yüksekliğinin de görülebileceği iştahsızlık ve epigastrik ağrı saptanabilir. Surrenal bez metastazları ise çoğunlukla asemptomatiktir (13).
Paraneoplastik Sendromlar
Paraneoplastik Sendromlar tümörün kendisinden veya metastazlarından kaynaklanan hormon veya hormon benzeri maddeler aracılığıyla oluşan semptomlardır. Çoğunlukla küçük hücreli akciğer kanseri olmak üzere tipik-atipik karsinoid ve büyük
hücreli nöroendokrin kanserlerde görülebilmektedir (14).
Cushing sendromu, hipertrofik pulmoner osteoartropati, hiperkalsemi, uygunsuz ADH
sendromu, atrialnatriüretik peptit salınımına bağlı elektrolit denge bozuklukları ve
paraneoplastik nörolojik bozukluklar görülebilen paraneoplastik sendromlar arasındadır. Tümörün tedavi edilmesi ile endokrin semptomlar sıklıkla gerilerken, paraneoplastik nörolojik bozukluklar ise tümörün yüküne bağımlı olmadığından genellikle
düzelmezler (8,15).
Kaynaklar
1. Yıldızhan A, Candaş FH. Akciğer Kanseri. In: Yücel O; ed. Göğüs Cerrahisi Ders Notları. Ankara, Merkez Repro. 2012.p.208.
2. Alar T, Şahin EM.Akciğer kanseri: birinci basamakta tanı, tedavi ve korunma.Smyrna Tıp DergisiSuppl2012;1:68-74.
3. Fischer BM, Mortensen J, Langer SW, et al. A prospectivestudy of PET/CT in initialstaging of small-celllungcancer: comparisonwith CT, bone scintigraphyand bone marrowanalysis. AnnOncol2007;18:338-45.
4. Işıtmangil T. IASLC Akciğer Kanseri Evrelendirme Projesi: Küçük hücreli dışı akciğer kanserinde TNM Sınıfl andırmasının Yedinci Düzenlemesi için öneriler. Turkish J ThoracCardiovascSurg 2008;16(1):58-64.
5. Chute CG, Greenberg ER, Baron J, et al. Presentingconditions of 1539 populationbasedlungcancerpatientsbycelltypeandstage in New Hampshire and Vermont. Cancer 1985;56:2107-11.
6. Hollen PJ, Gralla RJ, Kris MG, et al. Quality of life assessment in individualswithlungcancer: testingtheLungCancerSymptomScale (LCSS). Eur J Cancer 29A Suppl 1993;1:S51-8.
7. Kvale PA. LungCancer. In ACCP Pulmonary Board Review. Continuingmedicaleducationcoursesyllabus, USA, 2002.p.3550.
8. Shim J, Brindle L, Simon M, George S.A systematicreview of symptomaticdiagnosis of lungcancer.FamPract.
2014;31(2):137-48.
9. Parissis H, Young V. Treatment of pancoasttumorsfromthesurgeonsprospective: reappraisal of theanteriormanubrialsternalapproach. J CardiothoracSurg 2010; 5:102.
10. Yılmaz U, Erdem T, UtkanerG et al. Superiorsulcustumors: Retrospectiveanalysis. 9th World Conference on LungCancer, September 11-15, Tokyo, Japan ,2000
11. Nesbitt JC. Superior vena cava syndrome: surgeryandstents. In: Pass HI, Mitchell JB, Jhonson DH; eds. Lungcancerprincipleandpractice. Philadelphia: Lippincott Williams &Wilkins; 2000.p.1056-70.
12. Paulson DL. Carcinomas in thesuperiorpulmonarysulcus. J ThoracCardiovascSurg 1975; 70:1095-104.
13. Akciğer kanseri tanı ve tedavi rehberi. Türk Toraks Dergisi 2006; 7(2):1-35
14. Çildağ O, Zamani A, Çelik P ve ark. Paraneoplastiksendromlar. In: Akkoçlu A, Öztürk C; eds. Toraks Kitapları. Akciğer
kanseri; multidisipliner yaklaşım. Ankara: Bilimsel Tıp Yayınevi; 1999;1:38-43
15. Şen F. Küçük Hücreli Akciğer Kanseri. In: Aydıner A,Can G; eds. Akciğer Kanserinde Tedavi ve Bakım. İstanbul: İpomed
Matbaacılık 2010.p.25-40
13
3