6.SINIF: VÜCUDUMUZDAKİ SİSTEMLER DOLAŞIM SİSTEMİ Hazırlayan : Deniz Göbüş 1 DOLAŞIM SİSTEMİ Maddelerin vücutta dolaşımını sağlayan bir sistemdir. İkiye ayrılır: a. b. 2 Açık dolaşım Kapalı dolaşım Açık dolaşım sistemi yumuşakçalar ve eklembacaklılar gibi omurgasızların büyük bir kısmında görülür. Tüm omurgalıların,halkalı solucanların ve kafadanbacaklıların dolaşım sistemleri kapalıdır; Kapalı dolaşım sisteminin ana yapıları kalp, kan ve kan damarlarıdır. 3 KALP Göğüs kafesi içerisinde ve 2 akciğer arasındaki boşlukta bulunur. Yaklaşık yumruk büyüklüğünde olan bir kalp bir pompa gibi çalışarak kan sıvısının damarlar içerisinde hareketini sağlar. 4 Kalbin Yapısı İnsanlarda kalp iki kulakçık ve iki karıncık olmak üzere dört gözlüdür. Kalbin üstteki 2 odacığına kulakçık denir. Kulakçıklar toplardamarlarla bağlantılıdır. Alttaki iki odacığına da karıncık denir. Karıncıklar atardamarlar ile bağlantılıdır. Sağ Kulakçık Sol Kulakçık Sağ Karıncık 5 Sol Karıncık Kalbin sol bölümünde temiz kan, sağ bölümünde ise kirli kan bulunur. 6 Kalbin Çalışması (1) 7 Kalbin Çalışması (2) 8 https://www.youtube.com/watch?v=N7QsqQ3DlyI 9 DAMARLAR Dolaşım sisteminde görevli damarlar; a. Atar damar b. Toplar damar c. Kılcal damar olmak üzere 3’e ayrılır. 10 a.Atar damar Kalpten çıkan kanı organ ve dokulara taşır. Geniş, esnek ve sağlam bir yapıdadır. Karıncıklardan çıkarlar. Atar damar 11 b.Toplardamar Tüm organlara yayılan kanı, yeniden kalbe getirir. Vücuttaki kanı, kulakçıklara getirir. Toplar damar 12 c.Kılcaldamar Kandaki besin ve oksijenin hücrelere geçmesini sağlar. Atardamarlar ve toplardamarlar arasında bulunurlar. Toplar damar Atar damar 13 Kılcal damar Kan Dolaşımı (1) İnsanda; a. Küçük Kan Dolaşımı Sağ karıncıkta başlar, sol kulakçıkta biter. b. b. Büyük Kan Dolaşımı Sol karıncıkta başlar, sağ kulakçıkta biter. olarak incelenir. 14 Kan Dolaşımı (2) 15 KAN Akıcı plazma ve hücrelerden meydana gelmiş kırmızı renkli hayati bir sıvıdır. Kan hücreleri a. Alyuvar b. Akyuvar c. Kan pulcukları 16 a.Alyuvar Yapılarındaki hemoglobinden dolayı kana kırmızı rengini veren hücrelerdir. Oluştuklarında çekirdeklidirler, ancak olgunlaştıklarında çekirdeklerini kaybederler. 17 b.Akyuvar Beyaz renkli iri çekirdekli, büyük ve sabit bir şekli olmayan kan hücreleridir. Kemik iliği ile lenf düğümlerinde ve dalak, timüs gibi lenf dokularında üretilirler. 18 c.Kan Pulcukları Kemik iliğindeki iri yapılı hücrelerden oluşan kandaki en küçük parçacıklardır. Kanın pıhtılaşmasını sağlarlar. 19 Kan Grupları (1) Kana kırmızı rengini veren alyuvarlar, üzerlerinde 20 taşıdıkları özel kan proteinleri etkisiyle kan gruplarının oluşmasını sağlar. Bu özel proteinler 3 çeşittir. A, B ve Rh proteinlerinin alyuvarlarda bulunup bulunmamalarına göre çok sayıda kan grubu oluşur. A grubu B grubu AB grubu O grubu Kan Grupları (2) 21 Lenf Sistemi Lenf sistemi, lenf damarları ve lenf düğümlerinde oluşur. Kan damarlarına geçemeyen doku sıvısı, küçük proteinler ve akyuvarlar lenf kılcalları ile alınıp büyük lenf damarlarına verilir. Lenf damarları da kan damarları ile birleşerek lenfi kana karıştırır. 22 Neler Öğrendik.? 1. Şekli verilen kalp üzerinde gösterilen damarlardan hangisi vücuda kan taşır.? A) I 23 B) II C) III D) IV Kaynakça http://sibelerol.blogspot.com.tr/ 24