bilimsel ve teknolojik gelişmeler nasıl başladı?
advertisement
ZAMAN İÇİNDE BİLİM / BİLİMSEL VE TEKNOLOJİK GELİŞMELER NASIL BAŞLADI? ZAMAN İÇİNDE BİLİM / BİLİMSEL VE TEKNOLOJİK GELİŞMELER NASIL BAŞLADI? İlk Uygarlıkların kuruldukları yerler ve özellikleri nelerdir? Kağıt, matbaa, barut, pusula, tekerlek, yazı gibi hayatımızın birçok yerinde İlk uygarlık merkezleri; kullandığımız buluşların geçmişi binlerce yıllarla ifade edilecek kadar uzundur. 1- Su kaynaklarına yakındır ve tarıma yatkın alanlardır. 2konumu ve korunmaya elverişlidir. İlk Coğrafi uygarlıklar olanyaşamaya Mezopotamya, Çin, Mısır ve Hint medeniyetlerinin bu buluşların 3- Göç ticaret yolları üzerine büyüktür. kuruludur. icadında vevegelişiminde katkıları ZAMAN İÇİNDE BİLİM / BİLİMSEL VE TEKNOLOJİK GELİŞMELER NASIL BAŞLADI? ATEŞ İnsan yaşamını kolaylaştıran buluş ve icatlar İnsanlık Tarihi içinde icatlar arasında en önemlileri arasında elbette ateş vardır. Ateş, Yontma Taş Devri’nin sonunda bulunmuş ve bu icatla beraber Cilalı Taş Devri’ne girilmiştir. Özellikle bu dönemde ateş sayesinde, bataklıkları kurutmuşlar, çanak ve çömlek yapımında ileri gitmişler ve yiyecekler pişirilmiştir. ZAMAN İÇİNDE BİLİM / BİLİMSEL VE TEKNOLOJİK GELİŞMELER NASIL BAŞLADI? TEKERLEK İnsan yaşamını kolaylaştıran buluş ve icatlar Avlanan hayvanların ve bazı eşyaların taşıma zorluğu insanları bazı arayışlara itti. Tekerleğin icadı belki de bütün çağların en önemli mekanik icadıdır. İlk tekerlek günümüzde Irak’ın kuzey kesimini içine alan Mezopotamya’da, günümüzden yaklaşık 5 000 yıl önce ortaya çıktı. Bu ilk tekerlekler, tekparçaydılar ve tahta kalaslardan dilim, olarak kesilmiş parçaların birbirine tutturulmasıyla yapılıyorlardı. Tekerleğin daha hızlı dönmesini sağlayan göbek takımlarıysa, İ.Ö. 100 dolaylarında geliştirildi. ZAMAN İÇİNDE BİLİM / BİLİMSEL VE TEKNOLOJİK GELİŞMELER NASIL BAŞLADI? İnsan yaşamını kolaylaştıran buluş ve icatlar MÜREKKEP M.Ö 2,500 yıllarında bulunan Çin mürekkebi bir yana, Mısırlılar da aşağı yukarı aynı çağlarda mürekkep kullanıyorlardı. Asurlular, Mısırlılar, hatta Yunanlılardan kalma, pişirilmiş toprak levhalar veya taş üzerine yazılmış pek çok yazıt, günümüze kadar ulaştığı gibi, Mısırlıların yeraltı mezarlarında da, mürekkeple (siyah ve kırmızı) yazılmış yazıtlar bulundu. Bu elyazmalarında Calamus, hatta tüy kalem kullanıldığı sanılmaktadır. Balmumu tabletler ve kazı kalemi, Yunanlılar ile Romalılar için düşüncelerini yazı halinde ifade etmeye yarayan tek araç değildi; ayrıca mürekkep de kullandılar. ZAMAN İÇİNDE BİLİM / BİLİMSEL VE TEKNOLOJİK GELİŞMELER NASIL BAŞLADI? YAZI İnsan yaşamını kolaylaştıran buluş ve icatlar Yazı söylenen sözcüklerin kayda geçirilmesi yöntemidir. Çoğu uzmana göre insanlık tarihinin en önemli buluşu olan yazının, ilk olarak M.Ö.3200 yıllarında Sümer rahipleri tarafından kullanıldığı bilinmektedir. Yumuşak kil üzerine sivriltilmiş uçlu kamış parçaları ile şekiller çizilerek gerçekleştirilmiştir. Kullanılan kil tabletin kızgın fırınlarda pişirilmesi ile ise kalıcı yazı elde edilmiştir. O dönemdeki ilk yazılarda, nesnenin resimleri çizildi. Kısa zamanda o nesnelerin işaretleri nesneyi değil, o nesnenin adındaki sesleri belirtmeye başladı. Bu şekilde, zamanla günlük konuşmaların seslerini belirten işaretler (Harfler) ortaya çıkmış oldu. Çoğu tarihçiye göre tarih çağları, yazının bulunması ile başlamaktadır. Çünkü insanların yaşadıkları olaylar yazının bulunması ile kayda alınmış ve bu zamana kadar korunmuştur. ZAMAN İÇİNDE BİLİM / BİLİMSEL VE TEKNOLOJİK GELİŞMELER NASIL BAŞLADI? KAĞIT İnsan yaşamını kolaylaştıran buluş ve icatlar Kağıdın kimin tarafından bulunduğu bugün kesin bilinmemektedir. Ancak bugünkü kağıt hamuru ile elde edilen kağıdın ilk modeli MS.105'te Çin'de bir saray görevlisi tarafından yapıldığı kabul edilmektedir. Kâğıt, hamur haline getirilmiş, çeşitli nebati (bitkisel) maddelerden yapılan, üzerine yazı yazılan, ince, kuru yapraktır. İnce bitki liflerinin keçeleşmesi ile meydana gelen bugünkü kağıdın ilk olarak M.S.1.Yüzyılda Çin'de yapıldığı sanılmaktadır. İnsanoğlunun hayatının bir parçası olan yazı, daha önceleri, düz konik, taş ve ağaç gövdeleri ile killi topraktan yapılmış yazı levhaları üzerine yazılmaktaydı. Kağıt sayesinde yazıların kalıcı olması sağlanmıştır. Kağıt, ilim ve kültürün yayılıp gelişmesinde çok büyük bir rol oynamıştır. Yazma, taşıma ve koruma noktasındaki kolaylıklar, herhangi bir yerdeki ilim ve bilginin çok kısa bir zamanda dünyanın her tarafına kolayca yayılmasını temin etmiş, böylece bugünkü medeniyete ulaşılmasının başlıca vasıtalarından birisi olmuştur. ZAMAN İÇİNDE BİLİM / BİLİMSEL VE TEKNOLOJİK GELİŞMELER NASIL BAŞLADI? MATBAA İnsan yaşamını kolaylaştıran buluş ve icatlar Matbaanın ilk kez kullanılması Uzakdoğu’da (Çin) başlamıştır. İlk kez tek tek harfler dökerek baskı yapmayı Çinliler denemiştir. Çinliler, porselenden harfler kullanarak matbaanın gelişimine mükemmel bir hız kazandırmıştır. Matbaa Çinlilerden Uygurlara geçmiştir. Bilindiği gibi bugünkü anlamda Modern Matbaa Johann Gutenberg tarafından icat edilmiştir. Gutenberg tek tek metal harflerle yüksek baskı tekniğini geliştirmiş. Gutenberg’in bu buluşundan sonra matbaacılık yaygın ve hızlı gelişen bir sektör olmuştur. Osmanlılar’da İlk Matbaa, Lale Devri’nde Sait Efendi ile Macar Asıllı Devşirme olan İbrahim Müteferrika tarafından İstanbul’da kurulmuştur. ZAMAN İÇİNDE BİLİM / BİLİMSEL VE TEKNOLOJİK GELİŞMELER NASIL BAŞLADI? PUSULA İnsan yaşamını kolaylaştıran buluş ve icatlar PUSULA OLMASAYDI…! Coğrafi Keşifler gerçekleşmeyecek ve bunun sonucunda Avrupa YENİ YERLER ve YENİ YOLLAR bulamayacaktı… PUSULA OLMASAYDI…! Pusulaya sahip olmasalardı, bu olağanüstü başarılara nasıl ulaşabilirler, açık denizlerde binlerce km’lik mesafeleri nasıl aşabilirler ve hareket ettikleri noktaya nasıl dönebilirlerdi? Karalar gözden kaybolduktan sonra, denizde artık deneysel kurallara dayanılarak yol bulmak ve bunu sürdürmek imkânsızdı… Gidilecek mesafe çok uzak oldu mu, gidilecek yere doğru bir şekilde varmak imkansızdı…. Bu nedenle, gemiciler, XVI. yüzyıla kadar , enlem ve boylam hesaplamalarına göre hareket ediyorlardı… Özellikle Araplardan kalma basit yöntemlerle kabaca bir enlem-boylam tayini yapılmaktaydı. Ne var ki, boylam hesaplarında birkaç dereceye varan hatalar yapıldığından, işler karışıyordu… Bugünkü anlamda kullanılan "Pusula“ bir Çin icadı olduğu düşünülmektedir. Çinliler mıknatıslı bir iğne sayesinde "Güney"i belirleyebiliyorlardı. ZAMAN İÇİNDE BİLİM / BİLİMSEL VE TEKNOLOJİK GELİŞMELER NASIL BAŞLADI? İnsan yaşamını kolaylaştıran buluş ve icatlar Türklerin kullandıkları takvimler ise; TAKVİM 12 Hayvanlı Türk Takvim: Mısırlılar Nil’in kenarında tarımla uğraşıyorlardı. Nilyılı Türkler İslamiyet’ten önce “12 Hayvanlı Türk Takvimi”ni kullanmışlardır. Güneş taştığında da tüm ürünleri oluyordu. Buna bir çare esaslı olan bu takvim 12 yılda bir devreder ve her yılyok bir hayvan adıyla anılırdı. Hicrî Takvim: bulmaları gerekiyordu. Bunun için takvimi yaptılar. Hicrî takvimin başlangıcı Hz. Muhammed’in Mekke’den Medine’ye hicret Ayrıca aynı soruna (S.A.V.) sahip olan Mezopotamya'da da (göç) ettiği tarih olan 622’dir.Sümerler H.Takvimde ayın olmak dünya üzere çevresinde 12 defabüyük dönüşü esas alınmış başta gökyüzüne merak ve bu tam dönüşe “ay yılı” denilmiştir. Bu takvim Hz. Ömer Döneminden itibaren salmışlardır. Hatta Ziggurat denen yapılarının en üst katını oluşturulmuştur. Türkler İslamiyet’i kabul ettikten sonra bu takvimi kullanmaya başlamışlardır. gözlemevi olarak kullanmaktaydılar. Celali Takvim: Büyük Selçuklu SultanıBu Celaleddin Melikşah’ın ile Nizamülmülk tarafından takvimler zamanla isteği geliştirilen Miladi Takvim diyeÖmer Hayyam’ın başkanlığında bir komisyona yılı kullanılmaktadır. esasına göre bilinen bu takvimhazırlatılmıştır. bugün bütünGüneş dünyada düzenlenmiştir. Celâli takvim Melikşah’ın ölümünden sonra terk edilmiştir. Rumi Takvim: HİCRİyılını TAKVİM Osmanlı Devletinde kullanılan ”Rumî Takvim” güneş esas almış ve “Mali Takvim” Miladi takvimi kullanıyorsa da, diye de adlandırılmıştır. BuBirçok takvimtoplum yalnızcaresmî Maliyeolarak alanında kullanılmıştır. Miladi Takvim: dinî tarihler için daha eski ve geleneksel bir takvimden yararlanılır. Sözgelimi Müslümanların bir ayolarak takvimi vardır; Şu Milat doğum demektir. Bu takvimde Hz. isa’nın doğumu başlangıç kabul edildiği için takvime “Miladi Takvim” denilmiştir. Milâdi takvimde dünyanıntakviminin güneş etrafında bir 11 defa halde Müslüman takvimi yılı, Hıristiyan yılından dönüşü esas alınmıştır.gün Ülkemizde yılından itibaren “MiladiAy’ın Takvim” kullanılmaya eksiktir.1926 Müslümanlar, bu takvimi hareketine göre başlanılmıştır. ayarlamışlardır. ZAMAN İÇİNDE BİLİM / BİLİMSEL VE TEKNOLOJİK GELİŞMELER NASIL BAŞLADI? İnsan yaşamını kolaylaştıran buluş ve icatlar BARUT Barut , kükürt ve kömür tozundan meydana gelmiş patlayıcı bir maddedir. Zamanla Avrupalılar ateşi ve dolayısıyla barutu bir savaş silahı olarak kullandılar. Zaman içinde barut, Avrupa’da Ateşli Silahlarda kullanılmasıyla beraber; Askeri ve Güç Aracı haline gelmiştir. ZAMAN İÇİNDE BİLİM / BİLİMSEL VE TEKNOLOJİK GELİŞMELER NASIL BAŞLADI? MUM İnsan yaşamını kolaylaştıran buluş ve icatlar Günümüzden yaklaşık 2000 yıl önce ortaya çıktı. Mum çevresi balmumuyla ya da don yağıyla sarılmış bir fitilden oluşur, yakılan fitilin alevi balmumunun ya da don yağının bir bölümünü eritir; böylece fitil sürekli yanarak ışık saçar. Bu bakımdan mum, kullanılması daha kolay bir yağ lambasıdır. Yağ lambaları ve mumlar gazyağıyla aydınlatmanın yaygınlaştığı 19. yüzyıla kadar başlıca yapay ışık kaynakları olmayı sürdürdüler. ZAMAN İÇİNDE BİLİM / BİLİMSEL VE TEKNOLOJİK GELİŞMELER NASIL BAŞLADI? CAM İnsan yaşamını kolaylaştıran buluş ve icatlar Camın hammaddesi kumdur. Kumun yapısında bulunan silisyum dioksit, yüksek sıcaklıkta erir. Camın hafif olması ve aydınlığı sağlaması yanında estetik olması da kullanım alanını genişletmiştir. Fenikeli denizcilerin sahilde yaktıkları ateşte soda blokları üzerinde yemek pişirdikten sonra ertesi günü camı görmeleri ile cam keşfedilmiştir Mezopotamya'da bulunan ilk cam örneklerinin tarihi MÖ 3. yüzyıla dayanır. MÖ 1000 yıllarında Mısırlılar cam elde etmeyi başardılar. Suriyeli cam ustaları "Cam Üfleme Tekniği'ni kullandılar. Türklerde cam sanatı Selçuklularla beraber başladı ve İstanbul'un alınışından sonra Osmanlı döneminde gelişti. Cam işleme sanatına Çeşm-i Bülbül denir. Türkiye'de ilk cam fabrikası 1934 yılında Paşabahçe'de kuruldu.
