Onkoloji Hemşiresinin Etik İkilemleri / Yükümlülükleri

1
ONKOLOJİ HEMŞİRELİĞİNDE ETİK
Prof. Dr. Nermin Ersoy *
Onkolojide hemşirenin “kanser hastasının ailesi kadar toplumun da bir parçası olduğu ve her
bir kanser hastanın ayrı bir kişi olduğu” anlamındaki temel ahlaki ödevi onun çeşitli
yükümlülükler üstlenmesine gerekçe yaratmaktadır. Çünkü bu temel ahlak ödevi; onkolojide
hemşirenin her bir kanser hastasının değerlerinin, inançlarının, beklentilerinin, yaşam
tarzının, tercihlerinin ve düşüncelerinin farklı olduğunu kabul etmesi ve hastalarının
haklarını en az onlar kadar iyi savunacaklarına dair inançlarını koruması kast edilmektedir
11,12,14
.
Bu bağlamda onkoloji hemşiresi; kanserle yaşamanın psiko-sosyal
yönünü gören, kanser tedavisinin etkinliğini artıran, ideal geçici
bakım yöntemleri geliştiren, hastaların isteklerini açığa çıkartan,
onları ölüme hazırlayan, kanserin belirtileri, yan etkileri ile bunlarla
baş etme yöntemleri hakkında araştırmalar planlayan, yürüten sağlık
çalışanı olarak tariflenmiştir1.
Hildegard Peplau (1909-1999)
Onkoloji hemşiresinin kanser hastası gibi düşünerek onun yararını koruması, onun haklarını
kullanmasına fırsat tanıması, hatta onlar adına karar vermesi ve eylemde
bulunması 2 ile ilgili beklentiler yeni gibi görünse Hildegard Peplau’un
hemşirenin
bulunmalıdır
hastanın
güçsüzlüğünü
şeklindeki
felsefesi
azaltma
günümüzde
yönünde
eylemde
hemşirenin
hasta
savunucusu rolüne dayanak oluşturmuştur. 1973’te de hemşirenin gerçek
anlamda hastanın savunucusu olması gerektiğini, çünkü yabancı olduğu
bir dünyada şaşkın ve aklı karışmış bir halde olan hastaya aracılık
etmesinin ödevi olduğunu ileri süren kişi ise hemşire-tarihçi Theresa Christy’dır. Hemşirenin
hastanın savunucusu olması yönündeki bu görüşler günümüzde hemşirenin hasta hakları
savunuculuğu rolünü pekiştirmiştir.
-----------------------------------------------------------------------------------------*Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı Başkanı
41380 Umuttepe Yerleşkesi, Kocaeli Tel: o262 303 8121 e-posta: nersoy@kocaeli.edu.tr
2
Onkoloji hemşireliğinde anlamı ve önemi artan hasta hakları savunuculuğu ödevinin yerine
getirilebilmesi için onkoloji hemşiresi;
1.
Toplumu kanser konusunda eğitmesi,
2.
Onkoloji hemşireliğini daha ileriye taşıyabilecek araştırma yapması ya da katılması,
3.
Kanser hastasının aydınlatılmasına ve gönüllü onamının alınmasına dikkat etmesi,
4.
Hastanın bağımsızlığını yükseltmesi,
5.
Hastanın yaşam kalitesini yükseltmeyi hedeflemesi,
6.
Her bir tedaviyle hastasının görebileceği yarar ve zararı tartması beklenmektedir.
(Yarbro CH, Frogge MH, Goodman M. Cancer Nursing Principles and Practice. Sixth Edition. Jones and Bartlett Publication. 2005, MA.)
Etiğe uygun kanser bakım sistemi için önerilen bir dizi ödev de kanser hemşiresinin temel
etik yükümlülüklerini yerine getirmesine olanak sağlamaktadır. Bunlar:
1) İnsani ve kaliteli bakım verme ödevi: Kişisel yararlarımızla bir başkasının ilgilenmesi,
istek ve beklentilerimize göre eylemde bulunulması anlamında kullanılan şefkat, birlikte acı
çekmek olan empati ve başkasıyla aynı şeyi hissetmek olan sempati kanser hastalarıyla
kurulan tedavi / bakım ilişkisi için esastır9.
Bu nedenle kanser hemşireliğinin özünü
oluşturan şefkatli bakım, onkoloji hemşiresinin mesleki bilgi ve yeterliliği kadar hastalarıyla
duygusal iletişim kurmayı gerektirmektedir. İnsani ve kaliteli bakımla yani şefkatli bakım ile
kast edilen ise bir profesyonel olarak kanser hemşiresinin hastanın ihtiyaçlarına en uygun
yanıtı vermesi, onlar için en iyi tedavi /bakım seçeneklerini belirlemesi, tedaviyle elde
edilecekler ve katlanılacaklar konusunda dürüst davranması, hastanın değerlerine ve
beklentilerine uygun bakım planı yapılmasıdır. Şefkatli bakım empatiyi gerektirmekle
birlikte, hastanın acılarına fedakârca katılımda akılcı düşünce gözden kaçırılmamalıdır
3,4,8,15
.
2) Hasta ve ailesini eğitme: Hasta ve ailesiyle yaşamı tehdit eden hastalık hakkında
konuşmak onkoloji hemşiresinin en güç ödevlerinden birisidir. Ancak kanser hastasının ve
ailesinin kanserle mücadelede yaşayacakları konusunda eğitilmesi, onların zorlu mücadeleye
hazırlanması, hastanın karar sürecinin asıl tarafı olması konusunda yüreklendirilmesi ve
ilerisi için dilek bırakmasının sağlanması bu eğitimle mümkün olabilmektedir. Hemşirenin
hasta hakları savunuculuğu rolüyle desteklenen bu etik ödev, kanser hemşiresine hastasının
41380 Umuttepe Yerleşkesi, Kocaeli Tel: o262 303 8121 e-posta: nersoy@kocaeli.edu.tr
3
kendisiyle ilgili gerçek bilgilere ulaşması konusunda yardımcı ve destek olmasını, eksik
bilgilerini tamamlamasını, hatalı bilgileri düzeltmesini gerektirmektedir.
Hastanın
bilgilendirilmesi hastanın karar verme kapasitesini kaybettiği durumda kendisine
yapılmasını istedikleri hakkında tercih bildirmesine, hemşirenin palyatif bakım planı
yapabilmesine de fırsat vermesi açısından çok önemlidir 4,10,15-18.
3) Gerçeği söyleme ödevi: Dürüstlüğün, doğruluğun, en önemlisi hasta-hemşire-hekim
ilişkisinin dayandığı güvenin yansıması olan gerçek, hemşirenin öz değerlerindendir.
Hastalığın ölümcül sonucu olsa bile hastanın kalan yaşam süresinde yapmak istediklerini
yapabilmesine olanak tanıyan gerçeğin gizlenmesi etik açıdan onaylanamayan bir durumdur.
Hemşirenin hastasına uyguladığı her bir tıbbi ve hemşirelik uygulaması hakkında bilgi
verme ödevi hastasının tüm sorularına yanıt vermeyi gerektirmemekle birlikte, onkoloji
hemşiresi hastasının hastalığı, tedavisi, gidişatı konusundaki bilgilere ulaşmasına yardımcı
olmalı, hekimiyle görüşmesi konusunda yüreklendirmelidir 3,16-21.
Bu etik ödev gereği onkoloji hemşiresi hastasına gerçeklerin samimiyetle söylendiğini
(gerçeği söyleme ödevi), gerçek aydınlatılmış onamının elde edildiğini kontrol etmeli,
hastasının kendi gerçeklerine ulaşmasına, doğru bilgileri elde etme hakkını kullanmasına
yardımcı olmalıdır 3,20.
4) Ağrı-acıyı dindirme ödevi: Onkoloji hemşiresinin etkili ağrı yönetimi ödevi en duygusal
ödevidir. Hastasının ihtiyacı olan ağrı kesiciyi sağlaması için ağrı yönetiminde uzmanlaşmış
olması beklenen onkoloji hemşiresi, şefkatli bakımın gereği olarak hastasının ağrı, acısını
dindirmek için tüm yöntemleri bilerek denemelidir. Hasta ve kanser ekibi arasında iş
birliğini gerektiren ağrı, acının giderilmesi, yararlılık ödevinin yerine getirilmesine de fırsat
tanımaktadır. İyiyi yapmak, zarar vermekten kaçınmak olarak özetlenebilen yararlılık ilkesi,
kanser hastasının ölmesine neden olacağı endişesiyle ağrı, acı çekmesine izin verilmesini
savunmamaktadır 10,21.
Onkoloji hemşiresinin hastasının ağrı, acısını kontrol altına alma ödevi hastaya anlayışlı ve
şefkatli bakım verme ödeviyle de örtüşmektedir. Ancak bu onkoloji hemşiresinin yardımlı
intihara ve/veya aktif ötenaziye katılmasını haklı çıkarmamaktadır. Çünkü hastanın kendi
yaşamını almasına yardım etmek –yardımlı intihar- veya yaşamak istemediği yaşamın
sonlandırılmasına yardım etmek –ötenazi- onkoloji hemşiresinin etik ödevlerinden biri
41380 Umuttepe Yerleşkesi, Kocaeli Tel: o262 303 8121 e-posta: nersoy@kocaeli.edu.tr
4
değildir. Ancak bu hastanın tedaviyi reddetme hakkını kullanmasına yardımcı olma, yaşamı
destekleyen tedavilerin esirgenmesi ya da sonlandırılması kararlarına saygı gösterme
ödevleriyle karıştırılmamalıdır 22-24.
5) Adalet ödevi: Onkoloji hemşiresi her bir hastasının mevcut olabilen tüm tıbbi
kaynaklardan adil yararlanma hakkını kullanmasına yardımcı olmalıdır. Hemşirenin hasta
hakları savunuculuğu rolü ile de haklılandırılan bu ödev, hastaya yarar sağlamayan tedavileri
ve uygulamaları yapmamayı, hatta sonlandırmayı içermektedir. Çünkü tedavi nafile,
yararsız, boşuna ya da gereksiz ise; tıbbın amaçlarından her hangi birinin elde edilmesine
imkân vermiyorsa, elde edilecek yarar hasta bireye, kuruma ve topluma getireceği zarardan
çok küçük ise adil değildir.
7,10,11,22,25
. Ülkemizde de Hasta Hakları Yönetmeliği ile tıbbi
kaynakların adil dağıtımında "ihtiyaca göre" ölçütü getirilmiştir 26.
6) Yaşam sonu bakımı (Destekleyici bakım) sağlama ödevi: Kanser hastasının düşünceli
ve saygılı bakım alma hakkının yarattığı uygun yaşam sonu bakım sağlama ödevi hastaya,
ailesine, arkadaşlarına ihtiyacı olan fiziksel, duygusal hatta ruhsal desteği vermeyi, yas
sürecine hazırlamayı içermektedir. Bu süreç hastayı ve ailesini ölüme hazırlamayı olduğu
gibi ölüm sonrası bakımı da kapsamaktadır 3,15-17,26,27.
Bu ödev sayesinde onkoloji hemşiresi kanser hastasının ölümüne neden olacak olsa bile
tedaviyi reddetme hakkına saygı gösterilmesini, huzur içinde ölmesini engelleyen nafile
tedavinin sonlandırılmasını, ağrı, acısının kontrol edilmesini, hastanın bildirdiği dileklerinin
ölümünden sonra da geçerli olmasını sağlayabilmektedir. Böylece onkoloji hemşiresi yaşam
sonu bakım ödevini, şefkatli bakım ödevini ve hasta haklarını savunma rolünü yerine
getirebilmektedir 29.
7) Hastanın mahremiyetini ve onurunu koruma ödevi: Onkoloji hemşiresinin bu etik
ödevi onun hastasının mahremiyetini, yegâneliğini, onurunu, dolayısıyla özerkliğini
korumasını gerektirmektedir. Özetle bu ödev hastanın hastalığı, prognozu, klinik durumu
gibi saklanmasını istediği bilgilerin, izin vermediği sürece ailesiyle paylaşılmaması,
kararlarına saygı duyulması anlamına gelmektedir. Hatta bu ödev hastanın sırlarının
ölümünden sonra da gizlenmesini, bilginin sadece hastaya veya yakınına yaşamsal zarar
vereceği durumda açıklanmasını içermektedir. Hasta bireyin onurunun korunması yönündeki
41380 Umuttepe Yerleşkesi, Kocaeli Tel: o262 303 8121 e-posta: nersoy@kocaeli.edu.tr
5
temel ödev, ulusal ve uluslar arası hemşirelik etik ilkeleriyle temellendirildiği gibi, hasta
hakları savunma ödevi ile de desteklenmektedir 1-6,12,14,16.
8) Eğitime ve kanser araştırmalarına katkı sağlama ödevi: Onkoloji hemşiresinin kanser
tedavi ve bakımın başarısını ve kalitesini artırmakla ilgili her türlü bilimsel etkinliğe
katılması gerektiği gibi onkoloji hemşireliğinin geliştirilmesine katkı sağlayacak bilgiler
elde edilebilecek araştırmalar planlamalı, yürütmeli ve/veya katılmalıdır. 2,4,16,17.
Meme Kanserinde Hemşirelik
Onkoloji hemşiresinin etik yükümlülüklerini meme kanseri ile ilişkilendirdiğimizde karşımıza
iki kadının kanserle mücadelesi çıkmaktadır. Bu cinsiyet aynılığı hemşirenin, meme kanseri
bulunan kadının fiziksel, ruhsal, ailesel ve sosyal ihtiyaçlarını, duygulanımlarını daha kolay
anlayabilmesine, daha kolay fark edebilmesine, daha kolay çözüm yolu üretebilmesine
yardımcı olmaktadır. Çünkü bir kadın olan hemşire meme kanseri tanısı almış olan hasta
kadının anne ve eş olarak rollerine ilişkin yaşadıklarını öngörerek, onu olası değişikliklere
hazırlayabilmekte,
pratik
çözüm
önerileri sunabilmekte, hastanın
kendine
güvenini
kazanmasına daha fazla yardım edebilmektedir.*
Bu nedenle onkoloji hemşiresinin meme kanseri tedavi ve bakımında lider ve yenilikçi rolü
üstlenmesi çok önemlidir. Bu rol sayesinde meme kanserli kadının dışlanma, yetersiz kalma,
cinsiyet kusurlu hissetme veya olma, beğenilmeme, tercih edilmeme, yalnız kalma gibi
olumsuz duygularını öngörerek, en azından erken fark ederek kanser tedavi ve bakımının
başarısını artırabildiği gibi etiğe uygunluğunu da sağlamaktadır.
Çünkü kanser tanı, tedavi ve bakımı koordine etmek, taraflar arasında iletişimi sağlamak, hasta
ve akrabalarının ihtiyaçlarını fark etmek, bürokrasiye ilişkin kolaylıklar yaratmak, uzman
desteği sağlamak, güvenilir ve insani ortam yaratmak, tedavi ve bakım için bilimsel destek
aramak kanser bakımının etiğe uygunluğunu sağlamanın koşullarıdır. Bu koşulların her birinde
önemli görevler üstelenmiş olan onkoloji hemşiresine en büyük destek feminist etik
yaklaşımdan gelebilmektedir.**
41380 Umuttepe Yerleşkesi, Kocaeli Tel: o262 303 8121 e-posta: nersoy@kocaeli.edu.tr
6
SONUÇ
Ciddi etik ikilemlerin yaşandığı kanser tedavi ve bakımında önemli bir yeri olan kanser
hemşiresinin etik ödevlerini uygulamaya aktarması; olası etik ikilemlerin engellenmesine,
etik sorunun çözümlenmesine, en önemlisi etiğe uygun kanser tedavi ve bakım sisteminin
sürdürülmesine olanak sağlayacaktır. Çünkü onkoloji hemşireliğinin ayırıcı özelliği olan
insani bakım verme, aydınlatma, gerçeği söyleme, ağrı-acıyı dindirme, kaynakları adil
paylaştırma, en uygun palyatif bakımı sağlama ve hastayı ölüme hazırlama ile ilgili etik
ödevleri
hemşireliğin
değerleriyle,
mesleki
standartlarıyla
ve
çağdaş
rolleriyle
haklılandırılmaktadır. Bundan başka çağdaş hemşirelik rollerinden olan hasta hakları
savunuculuğu rolü onkoloji hemşiresinin hastası ile ilgili etik karar verme sürecine
katılması, çözümün bir tarafı olması, hastasının haklarını koruması ve kullanmasına fırsat
tanımasını gerektirmektedir. Bu bağlamda kanser hemşiresinden beklenen etik yeterlilik onu
daha iyiye koşullandırarak farkındalığının artmasına, olası etik sorunları öngörebilmesine ve
çözüm yolları üretebilmesine yardımcı olabilecektir.
Tek memeli, güçlü kadın: amazon
41380 Umuttepe Yerleşkesi, Kocaeli Tel: o262 303 8121 e-posta: nersoy@kocaeli.edu.tr
7
KAYNAKLAR
1. Ethical dilemmas and moral distress in oncology nursing practice. Clinical Journal of
Oncology Nursing. http://accessmylibrary.com
2. F. Johnson M, Yarbro CH. Principles of Oncology Nursing. Section 20.959-970.
www.cancer.org
3. Ersoy N. Etiğe Uygun Kanser Bakım Sistemi. Hacettepe Tıp Dergisi, 2009 (Baskıda)
4. Hostutler J, Kennedy MS, Mason D, Schorr T. Oncology nursing. American Journal of
Nursing. 100(4):76-77, April 2000.
5. Heise, JL. The valuing process. Journal of Holistic Nursing, 11:1 (March 1993), p.56-63.
6. Yancey,V.J. Values and Ethics. Ed: PA, Potter, A.G, Perry. Basic Nursing: Theory and
Practice, 4.th ed, Mosby Year Book İnc., St.Louis, 1997.
7. Dougherty, CJ. Ethical values at stake in health care reform. JAMA 268:17, November,
1992. p.2109-2412
8. Raanan, G. Nursing ethics and medical ethics. Journal of Medical Ethics, 1986.p.12, 115,
116, 122.
9. Dietze E, Orb A. Compassionate care: a moral dimension of nursing. Nursing Inquiry
200:7; 166-174.
10. What
are
the
benefits
and
limitations
of
using
guidelines?
http://www.cancernurse.eu/documents/EONSClinicalGuidelinesSection1-en.pdf
Latimer E. Ethical challenges in cancer care. J Palliative Care 1992; 8(1): 65-70.
11. Singleton J. McLaren S. Responsibilities in decision making. Ethical Foundations of
Health Care. Mosby. London, 1995: 29-55.
12. Etchells E. Sharpe G. Walsh P. Williams JP. Singer PA. Consent. Bioethics for
Clinicians. Canadian Medical Association Journal. 1996; 155: 177-180.
13. Pellegrino ED. Thomasma DC. For the Patient’s Good.. Oxford University Press. New
York, 1988: 103, 106-108, 137.
14. Royal College of Nursing. Position Statement: The Role of the Nurse in Palliative Care.
www.royalcollegeofnursinginaustralia , revised date: November 2004.
15. Ogilvie GK. Ethics and Compassionate Cancer Care: Where do we draw the line?
Compend
Contin
Educ
Vet.
2008
Dec;30(12):616-8.
www.vetlearn.com/ME2/Audiences/Segments/Publications/Print.asp?Module=P...
16. E. Woodall GJ. Oncology and Ethics. ME&B 5(1):3-5, 1998. www.imeb.sk/pdf/198.pdf
17. Back MF, Huak CY. Family centered decision making and non-disclosure of diagnosis
in a south East Asian oncology practice. Psycho-Oncology 14: 1052-1059 (2005).
18. Jackson J. Telling the truth. J Medical Ethics. 1991; 17:5-9.
19. Ersoy N. Attitudes of truth telling in Turkey. Eubios Journal of Asian and International
Bioethics. 2001; 11(3): 68-74.
20. He’bert PC. Hoffmaster B. Glass KC. Singer PA. Bioethics for Clinicians: Truth-telling.
Canadian Medical Association Journal 1997; 156: 225-228.
21. Ersoy N. Yaşamın Sonuyla ilgili Etik Konular. In: Erdemir AD, Öncel Ö, Aksoy Ş eds
Çağdaş Tıp Etiği. Istanbul: Nobel Tıp Kitabevleri Ltd. Şti;2003,328–357. (in Turkish).
22. The American Society of Pain Management Nurses (ASPMN). Position Statement
Assisted Suicide. www.aspmnassistedsuicide
23. The American Nurses Association. Position Statement: Assisted Suicide.
www.ANAAssisted Suicide
41380 Umuttepe Yerleşkesi, Kocaeli Tel: o262 303 8121 e-posta: nersoy@kocaeli.edu.tr
8
24. Rivlin MM. Rationing health care. BMJ 1996 (14 December); 313: 1499.
25. Resmi Gazete (1 Ağustos 1998; Sayı: 23420): Hasta Hakları Yönetmeliği. 67-76.
26. McMillan SC. Quality of life in palliative care. Cancer Control Journal. 3(3):1995
27. Council on Scientific Affairs, American Medical Association: Good care of dying
patient. JAMA. 1996; 275: 474-478.
28. Kinlaw K. Ethical issues in palliative care. Seminars in Oncology Nursing. 21(1)6368, 2005.
29. Bu X, Wu YB. Development and psychometric evaluation of the instrument: Attitude
toward patient advocacy. Research in Nursing Health. 2008, 31, 63-75.
30. Hemşirelik
Etik
İlkeleri.
Türk
Hemşireler
Derneği.
http://www.turkhemsirelerdernegi.org.tr
31. Beauchamp Tl. Childress JF. Principles of Biomedical Ethics. 3rd. Ed. Oxford
University
Press. NewYork, 1989: 67-119.
33. Ersoy N. Aydınlatılmış Onam. In: Erdemir AD, Öncel Ö, Aksoy Ş. Eds Çağdaş Tıp
Etiği. Istanbul: Nobel Tıp Kitabevleri Ltd. Şti; 2003, 204-234.
34. Ersoy N. Kanserde Etik. 6. Uludağ Onkoloji Sempozyumu Kitabı ve Konsensus
Raporu. Editör: K. Engin, N. Özyardımcı.11-18. 5-7 Ekim 2001, Bursa
35. Lynn J. Measuring quality of care at the end of life: a statement of principles. J Am
Geriatr Soc. 1997; 45: 526-527.
36. Singer PA. Martin DK. Kelger M. Quality end-of-life care: Patients’ perspectives.
JAMA. 1999; 281: 163-168.
37. Latimer EJ. Ethical decision-making in the care of the dying and its applications to
clinical practice. J Pain Sympt Manag. 1991; 6(5): 329-336.
38. Kansas Hospital Ethics Handbook: Guidelines for foregoing/discontinuing lifesustaining mechical ventilation. 4th. Ed. http://www. Kansas Hospital
Ethics_files/ethics.htm
39. Canadian Medical Association: Euthanasia and asissted suicide (update 1998). CMA
Board of Directors, June 19, 1998.
40. Euthanasia and Physicians Assisted Suicide: All Sides. http://VPE.
41. Center for Bioethics. http://End of Life issues-University of Minnesota’s Cancer
Center.htm,
41380 Umuttepe Yerleşkesi, Kocaeli Tel: o262 303 8121 e-posta: nersoy@kocaeli.edu.tr
9
Ek: 1 - Onkoloji Hemşireliğinin Profesyonel Standartları
Bakım Standartları
1. Belirleme: Onkoloji hemşiresi sistematik olarak hastanın tıbbi ve hemşirelik verilerini
toplama,
2. Tanı: Onkoloji hemşiresi hemşirelik tanılarını yapma,
3. Sonuç çıkarma: Onkoloji hemşiresi hastanın beklenen sonuçlarını anlamlandırma,
4. Planlama: Onkoloji hemşiresi hastanın koşullarına uygun bakım, tedavi planı
oluşturmalı,
5. Yorumlama: Onkoloji hemşiresi tariflenmiş olan beklenen sonuçları yerine getirmek
için bakım planlarını yerine getirmeli,
6. Değerlendirme: Onkoloji hemşiresi sistematik olarak hastanın verilerinin
toplanmasını sağlamalıdır.
Profesyonel Performans Standartları
1. Bakımın Kalitesi: Onkoloji hemşiresi onkoloji hemşireliği uygulamalarının etkinliği,
kalitesini sistematik olarak değerlendirmelidir.
2. Performans Değerlendirme: Onkoloji hemşiresi kendi hemşirelik uygulamasını ilgili
yasalar, yönetmelikle ve standartlar açısından değerlendirmelidir.
3. Eğitim: Onkoloji hemşiresi onkoloji hemşireliği uygulamaları için geçerli bilgiyi
edinmeli ve geliştirmelidir.
4. Mesleki İşbirliği: Onkoloji hemşiresi mesleğin, meslektaşların gelişimi için çaba
göstermelidir.
5. Etik: Hastaları adına karar veren ve eylemde bulunan onkoloji hemşiresi etik
davranmalıdır.
6. İşbirliği: Onkoloji hemşiresi hastasının bakımını sağlarken çok disiplinli bir işbirliği
içinde davranmalıdır.
7. Araştırma: Onkoloji hemşiresi onkoloji hemşireliğine ait tüm uygulamalarının
bilimselliğe dayanması yönünde çalışmalar üretmelidir.
8. Kaynakları Kullanma: Onkoloji hemşiresi hastanın bakımında ve tedavisinde
planlama yaparken mevcut kaynaklardan güvenli ve etkin yararlanılmasını
sağlamalıdır.
Ek:2 - Onkoloji Hemşiresinin Rolü
1. Bakım verici Görevi, 2. Koordinasyon Görevi, 3. Danışman Görevi. 4. Eğitim Görevi. 5.
Araştırma Görevi. 6. Yönetici Görevi. 7. Profesyonel Gelişim. 8. Etik: Onkoloji hemşiresi kanser
hemşireliği uygulamalarında ANA ve Hasta Hakları Bildirgesini uygulamalıdır. 9. Yasal
Konular: Onkoloji hemşiresi ilgili ulusal ve uluslar arası yasal düzenlemeleri bilmeli,
uygulamalarına aktarabilmelidir. 10. Kalite Değerlendirmesi: Onkoloji hemşiresi kanser
hemşireliği uygulamalının kalitesini artırma yönünde davranmalı, değerlendirmelidir, 11.
Sağlık-Bakım Politikaları (8).
41380 Umuttepe Yerleşkesi, Kocaeli Tel: o262 303 8121 e-posta: nersoy@kocaeli.edu.tr