K*talar*n kaymas

Kıtaların kayması
2. BÖLÜM :
LEVHALARIN YOLCULUĞU
VOLKANLAR
DEPREMLER
SICAK SULAR
Dünyanın Yapısı
Dünyamız, iç içe farklı kalınlık ve yoğunlukta 3 tabakadan oluşmuştur. Dünyanın iç
yapısıyla ilgili bilgiler, deprem dalgaları yardımıyla elde edilir.
1- Yerkabuğu ( Litosfer ) : Kalınlığı ve yoğunluğu en az olan tabakadır.
2 farklı tabakadan oluşur.
KITASAL KABUK, karaların altında kalın, denizlerin altında incedir. (YOĞUNLUĞU AZDIR)
OKYANUSAL KABUK, karaların altında ince iken denizlerin altında kalındır. (YOĞUNLUK FAZLA)
2- Manto
: Magma buradadır. İç kuvvetlerin kaynağı ( enerjisini aldığı yer )
burasıdır.
3- Çekirdek : Kalınlığı ve yoğunluğu en fazla olan tabakadır. İç ve dış çekirdek
diye 2’ye ayrılır.
Levha Tektoniği
5
6
Uzaklaşan Levha Sınırları
7
Yakınlaşan Levha Sınırları
Himalaya Dağları [8848 m]
Mariana Çukuru [11 km]
8
1. VOLKANİZMA
• Yer’in derinliklerinde bulunan magmanın,
yerkabuğunun zayıf kısımlarından yeryüzüne
doğru yükselmesine VOLKANİZMA denir.
9
Volkanizma sırasında yeryüzüne
Gaz ve Lav,
Volkan Külü (Tüfü),
Lapilli,
Volkan Bombası
gibi çeşitli malzemeler çıkar.
10
Lav
Volkanizma sırasında yeryüzüne çıkan
sıvı malzemeye lav adı verilir
11
lav
12
Volkan Tüfü
Volkanizma sırasında çıkan küllerin
birikmesi ile volkan tüfü oluşur
13
Cleveland Volkanı (Aleut Adaları)
14
volkan tüfü
15
Volkanlardan çıkan malzemelerden boyutları 1
cm. den küçük olanlara VOLKAN KÜLÜ, 1 cm.
den büyük olanlara LAPİLLİ, daha büyük
olanlara ise VOLKAN BOMBASI denir.
16
lapilli
17
volkan bombası
18
volkan bombası
Yaklaşık 60 cm uzunluğunda(Etna Yanardağı)
19
Volkanizma sonucu yeryüzünde;
Volkan konisi,
Krater,
Kaldera,
Maar
Tüf tabakası,
gibi farklı yer şekilleri oluşur
20
21
Büyük Okyanus çevresi(Ateş Çemberi)
Atlas Okyanusu’nun orta kesimleri
Akdeniz ve çevresi
Doğu Afrika
22
23
Toprak Mineral yönünden zengindir
Bundan dolayı sık nüfusludur(Tehlikeli olmasına rağmen)
Maden yönünden zengindir
Gayzer kaynakları görülebilir
Bazı volkanik kayaçlar yapı malzemesi olarak kullanılabilir
24
25
• Yerkabuğundaki, kısa
süreli salınım ve
titreşimlere DEPREM
denir.
• Depremler
oluşumlarına göre üçe
ayrılır.
26
1. Volkanik depremler
• Volkanların püskürmesi sırasında oluşur, dar
alanda etkilidir ve önemli zarara neden olmazlar.
• Japonya ve İtalya'da oluşan depremlerin bir
kısmı bu gruba girmektedir.
27
2. Çöküntü depremleri
• Yer altındaki boşlukların (mağara), kömür
ocaklarındaki galerilerin, karstik arazilerde erime
sonucu oluşan boşlukların tavan bloklarının
çökmesi ile oluşur.
• Etki alanları dardır.
28
3. Tektonik Depremler
• Yer kabuğunun derinliklerinde basınç ve gerilimler
sonucu, katmanların yer değiştirme, oynama ve kırılma
gibi hareketlerinin ortaya çıkardığı sarsıntılardır.
• Etki alanları en geniş olan ve en çok hasara neden
olan depremler bunlardır.
29
Tsunami
• Depremler okyanus ve deniz tabanlarında da
meydana gelmekte ve dev dalgaların oluşmasına neden
olmaktadır. Bu dev dalgalara TSUNAMİ denir.
30
Fay Oluşumu
• Levha
hareketleri
sonucu sert tabakalar
kıvrılamadığı
için
kırılmaya uğrar.
• Ayrılan parçalar yatay
ve
düşey
yönde
birbirinden uzaklaşır.
• Bu parçalar arasında
oluşan kırığa FAY denir.
31
• Deprem, sismoloji biliminin inceleme alanına
girmektedir.
• Deprem titreşimlerini kaydetmek için bilim adamları
SİSMOGRAF denilen cihazı kullanmaktadırlar.
32
Charles F. Richter
• Depremin
şiddetini
tespit etmek için bazı
ölçekler geliştirilmiştir ve
bunlardan en yaygın
olarak
kullanılanı
RİCHTER ÖLÇEĞİDİR.
33
Rihter ölçeği sayesinde deprem odağından
çevreye yayılan enerji miktarının tespiti yapılır.
34
Depremin Yıkıcı Etkisini Belirleyen
Faktörler
Depremin şiddeti ve süresi
Deprem odağına yakınlık
Arazinin özellikleri
Binaların özellikleri
35
Depremlerin En sık görüldüğü yerler
36
Başlıca deprem kuşakları
• Büyük Okyanus çevresi
• Alp - Himalaya Kıvrım Sistemi
• Akdeniz çevresi
37
Deprem Tehlikesinin Az Olduğu Yerler
•
•
•
•
•
•
•
Kanada
Grönland
K. Avrupa
Sibirya
Okyanusya
Arabistan
G. Afrika
38
Sıcak Su Kaynakları
Charles F. Richter
• Sıcak su kaynaklarının
bir yerden sızan suların
magma tarafından
ısınması sonucunda
oluşurken bir kısmı da
direk olarak magmadan
gelir.
39
Gayzer
Charles F. Richter
• Sıcak su ya da buharın
fışkırarak yeryüzüne
çıktığı alanlara gayzer
denir.
40
Gayzer
Sıcak Su Kaynaklarının Dağılışı
•
•
•
•
Levha Sınırları
Depremler
Volkanizma
Sıcak su kaynakları; birbirine paralellik gösterir.
SORU :
Dünya üzerinde bazı alanlarda depremler sık görülürken
bazı alanlarda seyrek görülmesinin temel nedeni
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ortalama yükseltilerinin farklı olması
B) Ekvator’a uzaklıklarının farklı olması
C) Levha sınırında yer almaları
D) Farklı dirençteki kayaçlardan oluşmaları
E) İklim özelliklerinin farklı olması
SORU:
Yeryüzünde aktif volkanların büyük bir kısmı, ateş çemberi
adı verilen Büyük Okyanus çevresinde ve Akdeniz ülkelerinin
bazılarında bulunur.
Buna göre, aşağıdaki ülkelerin hangisinde etkin
volkan yoktur?
A) İtalya
B) Japonya
C) Malezya
D) Filipinler
E) İngiltere
SORU:
Yer kabuğunun yaşlı kıvrım bölgelerinde depremler nadir
görülür ve etkileri de önemsizdir.
Aşağıdaki bölgelerden hangisi buna örnek olarak
gösterilebilir?
A) Türkiye
B) Kanada
C) İtalya
D) Yunanistan
E) Japonya
SORU:
Deprem hatlarının dağılışı ile aşağıdakilerden
hangisinin dağılışı arasında kesin bir paralellik
gözlenir?
A)Kapalı havzalar
B) Vadiler
C) Ormanlar
D) Volkanlar
E) Yüksek platolar
ETKİNLİK : Tabloda aktif volkanların görüldüğü ülkeler verilmiştir.
Bu ülkelerin hangi volkanik kuşaklar içinde bulunduğu yerleri X işareti ile
işaretleyiniz.
Aktif volkanlar
İzlanda
Hawaii
Japonya
İtalya
Yeni Zelanda
Türkiye
Büyük okyanus
Alp-himalaya
Atlas okyanusu
çevresi
çevresi
ortası